Instagram o'rmonidan sizlarga terib keldim.

@farzandruhiyati

#thinkingoutloud
Yaqin qarindoshimning mashinasini yoqib yuborishibdi. Bu xabar telegram kanallarda tez tarqalib ketdi.

Xabar ostidagi izohlarni o'qib qilgan xulosalarim:

1. Umuman tanimagan odamining kulfatidan xursand bo'lish, ajab bo'lsin, haromdan bo'lsa kerak deya ayblovlar yog'dirish uchun odam qanaqa darajada ichidan baxtsiz, alamzada bo'lishi kerak?!

2. Nega odamlar bu qadar ikkiyuzlamachi? O'zining boshiga biror musibat tushsa, Allohning sinovi deydi. Birovning boshiga ko'rgulik tushsa, Xudoning jazosi deydi.

Alloh holimizni isloh qilsin.

@farzandruhiyati

Bolamizgina emas, o'zimiz ham ingliz tilini o'rganishimiz lozim.

Nega? Kuni kecha bir darsda Amerikalik o'qituvchi Academic Writing (Ilmiy yozish qoidalari) haqida gapirayotib, talabalarni ota-onalaridan ham yordam so'rashga chaqirdi. Qaysi ma'noda deysizmi? Inglizzabon mamlakatlarda kitob yozasizmi yoki dissertatsiyami, ko'pincha talabalar va hatto professorlar ham o'z oila a'zolaridan ularni o'qib, fikr berishlarini so'rashadi. Bu esa oddiy kitobxon ko'zi bilan qaraganda sizning ilmiy yozuvingiz qay darajada tushunarli ekanligini bilib olishga imkon beradi.

Ammo, shu gapni aytayotib, Amerikalik professor ko'pchilik talabalarning inglizzabon mamlakatlardan kelmaganligini ham afsus bilan eslab o'tdi. Qissadan hissa shuki, ko'pchilik o'zbeklar farzandlarini ingliz tili kurslariga berishmoqda. Bu ajoyib. Biroq, kelajakda farzandlarimiz yozganlarini o'qiy olish yoki ular bilan ma'lum bir mavzularda suhbat qilib, foydali fidbeklar berish orqali qo'llab-quvvatlay olish uchun ham biz ingliz tilini o'rganishimiz kerak. Toki, farzandlarimiz o'ksishmasin.

“Bir ayol boshqa bir ayolning baxtini kechira olmaydi”, deyishadi… Men bu haqiqatni darhol tushunmaganman.

Yillar o‘tib, shuni angladimki, ayollar bir-birining baxtiga chin dildan quvonishni juda kam bilishadi. Ko‘proq — solishtirishadi, baho berishadi, tanqid qilishadi. Bu esa, ichdagi og‘riq va norozilikdan kelib chiqadi.

Agar ayol o‘ziga erkin bo‘lishga, his qilishga, xohlaganini orzu qilishga ruxsat bermasa, u erkin yashayotgan ayolga qarash unga og‘riqli bo‘ladi. Go‘yoki, boshqa birovning erkinligi uning ichki kamchiligini yana bir bor yuzaga chiqaradi.

Shunda ayol uni pastga tushirishni, kamchilik izlashni, tanqid qilishni boshlaydi — faqat o‘zini ich-ichidan kemirayotgan hasadni his qilmaslik uchun. Osonroq yo‘l — boshqa ayolni qoralayverish, ammo aslida muammo unda emas, balki o‘zining noroziligi va to‘la yashay olmayotgan hayotidadir.

Men ham bunday holatni boshimdan o‘tkazganman. Boshqalarni tanqid qilganman, solishtirganman, ularning hayotiga baho berganman… Chunki o‘zimga ishonmaganman, aslida nimani xohlayotganimni tushunmaganman.

Endi barchasi boshqacha. Ich-ichimdan xotirjamlikni topdim. Eng muhimi — endi men boshqalarning hayotini o‘z mezonim bilan o‘lchamayman. Hech kimni cheklamayman, hech narsani majburlamayman. Chunki har birimiz o‘z yo‘limizdan ketamiz — xatolarimiz, qo‘rquvlarimiz, qarorlarimiz va mumkin va mumkin emas degan tushunchalarimiz bilan. Va bu normal holat.

Bilasizmi, nimani tushundim? Baxtli ayol — boshqa birovni tanqid qilmaydi. Chunki bunga ehtiyoji ham, ishtiyoqi ham bo‘lmaydi bunday qilishga. U o‘z hayotini yashaydi, birovning emas.

Hammamizda bitta hayot bor. Ammo ko‘pincha biz bu hayotni boshqalarga yoqish uchun, ularni ranjitmaslik uchun, “to‘g‘ri” bo‘lish uchun sarflaymiz. Bizga yot bo‘lgan mezonlar ichida yashaymiz. Va bir lahza keladi — biz qo‘rqamiz. Boshqalar nima deydi, deganidan emas — balki o‘zimizni anglab yetganimizdan: biz bu hayotni chinakam yashashga ulgura olmasligimiz mumkin.

Va aslida — bizdan boshqa hech kim bilmaydi, qanday yashash bizga to‘g‘ri. Bizdan boshqa hech kim, orzularimizni amalga oshmaganining og‘irligini, yurakdagi “xohlayman” degan istaklarimizni yutib yashash og‘rig‘ini ko‘tarolmaydi.

Ayollar bir-birini qo‘llashi kerak.

Sizning fikringizni post tagida kutib qolaman

Qaysi kitobni o'qiyapman? Ushbu asarni o'qiganlar bormi?

Ushbu kitobni avval ham o'qiganman. Ilmiy-fantastika janriga mansub asarni o'qib yig'lgandim(!) Shu kunlarda ushbu kitobni qayta o'qigim keldi.

Uzoq yo'l va onlayn kitoblar vaqtni samarali o'tkazish uchun yaxshi yechim.

@farzandruhiyati

O'zini aldaydigan odamlardan rostgo'y bo'lishlarini kutishni bas qiling.

@farzandruhiyati

Eng yaxshi ko'rgan mashg'ulotlarimdan biri sohamga oid xorijiy tildagi ilmiy maqolalarni o'qishdir.

Bugun ikkita maqolaning o'qib chiqdim. Shulardan olgan sizlar bilan bo'lishgim keldi.

"The role of attention in motivated behavior" (Motivatsiyalangan xatti-harakatlarni namoyon bo'lishida diqqatning roli) deb nomlanuvchi maqolani o'qidim.

Maqolada mualliflar odamlar ko'pincha o'zi uchun nafli xatti-xarakatlarni uning foydasini bilsa-da qilmasligini aytadi. Masalan, salomatligi uchun dorisini ichib olishi kerak, lekin ichmaydi. Shunga o'xshash holatni ko'pchilik olimlar yashirin motivatsion omillarga bog'liq deya baholashgan. Maqolada esa bu kabi muammolar diqqatni yetarlicha yo'naltirilmaganligidan kelib chiqadi degan gipotezani ilgari surgan.

Masalani diqqatni oshishiga sabab bo'luvchi stimulni qo'shish bilan hal qilish mumkin degan gipotezani ilgari suradi. Bu borada o'tkazib qo'yilgan bir necha eksperimentlar hamda ulardan olingan natijalar tahlil qilinadi.

1-eksperiment: respondentlar yoqimli rasmga o‘tish imkoniga ega bo‘lsalar-da, ularni kamroq tanlashgan. Diqqat kuchaytirilganda (masalan, qizil chiziq bilan yozuv ajratilganida), ular ijobiy rasmga ko‘proq o‘tishni boshlashdi. Demak, odamlar faqat stimullar diqqat markaziga tushganda harakatga o'tishgan.

2-eksperiment: tadqiqotchilar oshxonadagi olma savatiga “OLMALAR” deb yozilgan belgini qo‘yishdi. Bu oddiy diqqatni tortuvchi belgining o‘zi savdo hajmini sezilarli darajada oshirdi.

3-eksperiment: “Zina yoki eskalator?” deb yozilgan belgilar odamlarning zinadan foydalanishi darajasini oshirgan. Bu belgilarda salomatlikka foydasi haqida hech narsa deyilmagan, faqat foydalanuvchilarning diqqati yo'naltirilgan.

Tadqiqot xulosalarida gipoteza o'zini oqlagan. Ya'ni odamlar biror biror foydali xatti-harakatni qilishi uchun o'sha narsaning manfaatli ekanini bilishning o'zi yetarli bo'lmasligi mumkin. Ba'zan diqqatni tortuvchi kichik stimul motivatsiyalangan xulq-atvorga sabab bo'lishi mumkin.
@farzandruhiyati

#thinkingoutloud
Avvalari she'rsifat nimalardir yozib turardim. Qalbimdagilarni qog'ozga tushirish orqali yengil tortardim, hissiyotlarimni o'ziga xos tilda ifodalash orqali miyamdagi noaniqliklarga javob topgandek bo'lardim.

Anchadan beri shig'irlar yozmay qo'ydim. To'g'rirog'i yozolmay qoldim.

Eski she'rlarimni o'qisam, qanchalik ulg'ayganimni yaxshiroq payqayman. Shig'irlarim o'zimga begonadek tuyuladi, xuddi ularni men yozmagandek his bo'ladi. Bu holat hissiyotlarni miyamizda mehmon ekanini yaxshiroq anglashimga yorqin misol bo'ldi.

Yoshligimiz o'tib ketdi deya qayg'u chekamiz, qariyapmiz deymiz. Qarish deganda tashqi ko'rinishimiz, organizmimizda o'zgarish bo'lishi, u avvalgidek navqiron emasligi ko'proq xayolimizga keladi. Shundan xafa bo'lamiz. Lekin ruhan yetilayotganimizni, hayotiy xulosalarimiz boyiyotganini nazardan chetda qoldiramiz.

Ulg'ayar ekanmiz, o'zimizdagi ijobiy o'zgarishlarni payqash, avvalgiga qaraganda tiniqroq mulohaza qilayotganimiz, hayotiy tajribamizning oshgani, irodaliroq shaxsga aylanib borayotganimizni payqash esa baribir yoqimli. 🙂
@farzandruhiyati

Qo'shiq yangrayapti: "Pichir-pichirlab qulog'ingga sevib qoldim,
Telba dema, telbamasman.
Kuyib qoldim, sevib qoldim"

Dilsora: Nima ma'no shu ashuladan, oyi?

Men (ustimda): Hamma ashulalarda ham ma'no bo'lavermaydi.

Men (ichimda): qabul qilayotgan axborotlaringdan ma'no qidirishni boshlaganing qanday yaxshi! 😄

@farzandruhiyati

Fan bu haqiqat emas. Fan haqiqatni izlashdir. Agar fan fikrini o'zgartirsa, u sizni aldagan bo'lmaydi. Aksincha, u ko'proq o'rgangan bo'ladi.

Brene Brown
@farzandruhiyati

Oq va qora dunyo

Yoshligimizdan oq va qora rangdagi ertak qahramonlarini eshitib ulg'aydik.
Zumrad mehnatsevar, odobli. Qimmat xudbin, dangasa. Maktabga chiqdik. U yerda ham urg'u hikoya sizga nima uchun yoqqanini so'zlab berishga qaratiladi.

Odamlar orasida xuddi shunaqa oq va qora rangga ajratilgan suhbatlar bo'ladi. Falonchi yomon farzand. Chunki otasiga shunaqa qilibdi. Pistonchi yaxshi, chunki xarakteri bunaqa.

Oq va qora rangda dunyoni idrok etish, shu asosida umumlashgan xulosa qilish/muhokama qilish tafakkur tarzimiga mustahkam o'rnashib qolganki, boshqachasini o'ylab ham ko'rmaymiz.

Siz ko'kka ko'tarayotgan odam, balki har jabhada ideal emasdir. Yoki aksincha, yerga urayotgan/yomon deya muhokama qilayotgan insonning o'zining haqiqati, ijobiy jihatlari ham bordir.

Albatta, umumiylashtirish hamma odamlarni/voqelikni/hodisalarni yaxshi va yomon degan qolipga solish osonroq. Bu esa odamni voqelikni chuqurroq tahlil qilish, tiniqroq mulohaza yuritish asosida xulosalar qilishiga to'sqinlik qiladi.

Fikrimcha, bolalarda vaziyatga/odamlarga har xil rakursdan qarash malakasini shakllantirish, voqelikka hissiy yondashib yaxshi yoki yomon deya munosabat bildirishni emas, sabab va oqibatni baholab, yangi xulosalar olish ko'nikmasini rivojlantirish lozim.

Buni qanday amalga oshirish mumkin?!

1. Bolalarda to'g'ri savol berish malakasini shakllantirish orqali.

Nima uchun bunday bo'ldi?
Bu voqeadan qanday xulosa qilsa bo'ladi?
Bu voqeaning oqibati qanday bo'lishi mumkin?

2. Vaziyatga turli rakursdan qarashni o'rgatish.

Odatda biz vaziyatga turli rakursdan qaray olmaganimiz uchun turli manipulyatsiyalarga ishonib qolamiz. Bolada mana shu ko'nikmani shakllantirish uchun o'qigan ertak/hikoyalarini turli rakursdan tahlil qilishni o'rgatish mumkin.

Bu ertakni Zumrad aytib berganida, qanaqa hikoya qilardi. Qimmat so'zlab berganida-chi?

Vaziyatga turli rakursdan qaray olish odamda empatiyani rivojlantiradi.

3. Bolalarga ham umumlashtiruvchi savollardan ko'ra aniq javob talab qiluvchi savollarni berish orqali.

Masalan, senga bog'cha yoqdimi deb emas.
Senga bog'chaning nimasi yoqdi, nimasi yoqmadi?

Jahling chiqdimi? tarzida emas, aynan nima seni jahlingni chiqardi?
Ota-ona farzandiga qancha ko'p maxsus savollar bilan murojaat qilsa, javobni birga topishlariga yordamlashsa bu bolaning o'zini anglashiga ham ijobiy ta'sir ko'rsatadi.

Dunyoni oq va qora tusda emas, rangin idrok etishga nima yetsin. 🥰

@farzandruhiyati

Ichimizdagi inkor yoki anima va animusning bostirilgan qiyofalari

Tarbiya qilish uslubimizga gender stereotiplari sezilarli ta'sir ko'rsatadi.
Biz o'g'il bolalardan
- sovuqqon bo‘lish;
- "Qo‘rqmas", "jasur", "dardini ichiga yutadigan" bo‘lish;
- o‘z his-tuyg‘ularini ko‘rsatmaslikni talab qilamiz.
Natijada yigitlar ulg'ayib ham o'z his tuyg'ularini ifoda etishga qiynaladi. Ayoli, farzandlari bilan iliq emotsional aloqalar o'rnatishda muammoga duch keladi.

Bo'lajak ayollarga nisbatan esa:
"Qiz bola sabrli, itoatkor bo'lishi kerakligi;
ayol kishi gap qaytarmasligi shartligi, oila tinchligi uchun har qanday ehtiyojlaridan voz kechishi lozimligi uqtiriladi.

Natijada o'zini mustaqil shaxs sifatida namoyon qilishga qiynaladigan ayollar ko'payadi.

Psixolog Karl Gustav Yung analitik psiologiya nazariyasida inson psixikasida qarama-qarshi jins arxetiplari borligini tahlil qilib beradi. Bu erkaklarda Anima bo'lib, u:
estetik tuyg'ular;
go'zallikka intilish;
noziklik, sezgirlik, mehr ko'rinishida namoyon bo'ladi.

Ayollardagi qarama-qarshi jins arxetipi esa Animus deb nomlanib,
Qat'iyat, mustaqillik,
Fikrlash, mustaqil qaror qabul qilish;
Harakat qilish, kurashuvchanlik ko'rinishda namoyon bo'ladi.

O'zbek jamiyati miqyosida oladigan bo'lsak, erkaklardagi Anima, ayollardagi animus arxetiplari qattiq bostiriladi. Bu kino/reklama/vaynlarimizda ham o'z aksini topgan.

Sovuqqon erkak obrazi yoki ayollarga faqat sabrli bo'lish, dardini ichga yutish orqali muammoni yechishga targ'ib qiladigan seriallar ham to'lib ketgan.

Nazarimda, bizda ayoliga, farzandlariga ochiqdan ochiq mehr ko'rsatish, ular bilan hissiy jihatdan yaqinlashishni uyat hisoblanmaydigan, hotinquli deya masxaralanmaydigan erkak obrazi prototiplarini ko'paytirish kerak.

Ayollarda esa, aksincha, xatti-harakatlari tanlovlari, qarori uchun mas'uliyatni o'zining bo'yniga ola biladigan kuchli, kurashuvchan ayol qahramonlarni jonlantirish kerak.

Zero, erkaklar ham ayollar ham o'zini butun shaxsdek his qila olsin, hissiy farovonroq bo'lsin.

@farzandruhiyati

Nima uchun bizda noliydigan, qurbon psixologiyasini targ'ib qiladigan qo'shiq, kino va kitoblar ko'proq ommalashadi?

Ba'zan yaqinlarimizga yaxshilik qilish imkoniyatimiz cheklanganligidan shikoyat qilamiz. Qanidi, pulim bo'lsa, o'g'limni mana shu to'garakka berardim/ onamni sayohatga yuborardim/ qizimga kompyuter sovg'a qilardim/ sevgilimni anavi restoranga olib borardim.

Kapitalistik jamiyatda boy berilayotgan imkoniyatlarga qayg'u his qilib, mayda  bo'lsa-da yoqimli yaxshiliklar/ mehribonchiliklar qilish imkoniyatini qo'ldan boy beramiz.

MAYDA bo'lsa-da , lekin katta ahamiyat kasb etuvchi yaxshiliklar/ mehribonchiliklar kishi qalbiga yoqimli nafas olib kiradi.

Uxlayotgan payting seni uyg'otib yubormaslik uchun eshikni ohista yopishlari, senga yoqadigan qo'shib boshlanganda, musiqani balandroq qilib qo'yishlari, tatib ko'rishing uchun o'zining pirogidan bir bo'lak bo'lib berishlari, qiziqishlaringni eslab qolib, unga hamohang kichik tortiq berishlari, nutqida sening so'zlaring/ hazillaringni ishlatishni boshlashlari qanday yoqimli!

@farzandruhiyati

#thinkingoutloud

Biz shunchaki farzandlarni voyaga yetkazmayapmiz. Biz ularning shaxs sifatida shakllanishiga tamal toshini qo'ymoqdamiz.

Farzandimiz haqidagi fikrlarimiz butun umr ularning miyasida aylanuvchi o'zi haqidagi tasavvurni shakllantiradi.

Bizning betoqatligimiz bolamizni xavotir hisi bilan hamroh qilib qo'yishi yoki jigarbandimizga  nisbatan o'ta tanqidchiligimiz doimiy ravishda uyat his qilishiga sabab bo'lishi mumkin.

Biz ularni qanday qo'llab-quvvatlasak, kelajakda ular o'zini shunday qo'llab-quvvatlaydi. Biz bolalar bilan qanaqa gaplashsak, farzandlarimiz o'zi bilan shunaqa gaplashishni boshlaydi.

@farzandruhiyati

Chat gptga nima savol bersam, javob berganidan so'ng "istasangiz, ushbu mavzuning psixologik tomonlarini muhokama qilamiz" deb chiqaryapdi. Qandaydir yoqimli bo'larkan odamga.😄

Siz ham sun'iy intellekt sizga moslashib matn tayyorlashini sezasizmi?

@farzandruhiyati

Yozish til ko‘nikmalari ichida eng oxiri shakllanadi (yozish deganda matn yaratishni nazarda tutyapman). Shu fakt uning qolgan til ko‘nikmalariga nisbatan qiyinligining birinchi sababi deyish mumkin. Undan tashqari, matn bu tizimga solingan fikr-mulohazadir. Insonda tizimli fikrlash ko‘nikmasi bo‘lmas ekan, matn yaratish ilojsiz. Bizdagi ilmiy yoki ilmiy-ommabop matnlar borasidagi mavjud inqirozni fikrlash yetarlicha rag‘batlantirilmaydigan ta’lim mazmuni bilan izohlash mumkin. Afsuski, bu kamchilik barcha bosqichdagi ta’limda ko‘zga tashlanadi. Fikrlash eslab qolsihga nisbatan ko‘proq energiya talab qiladigan jarayon. Qandaydir mavzuda agar matn yaratish qiyinlik qilayotgan bo‘lsa, bilingki, bu sizning qobiliyatsiz ekaningizni emas, o‘zingizni o‘sha matnni yaratish uchun yetarlicha tajriba bilan ta’minlash uchun mehnat qilishga dangasalik qilayotganingizni bildiradi. Yozishdan avval hamisha o‘qish keladi. Yozishning poydevori o‘qish. Xuddi gapira olish uchun eshitish zarurligi kabi. Yozishda mahorat erishish uchun harakatni avval ko‘p o‘qishdan boshlash kerak. Ammo shu bilan birga yozishni mashq qilmasdan faqat o‘qishning o‘zi bilan natijaga erishib bo‘lmaydi.
Yozishda qiyinchilikni HAMMA boshidan o‘tkazgan. Faqat mehnat va o‘sha mashaqqatga sabr qilish bilan yozish mahoratiga erishish mumkin.
Yozishdagi eng muhim jihat - tahrirdir. Afsuski, bizda hech bir ta’lim bosqichida bu nazarda tutilmaydi. o‘quvchidan insho 45 minutlik dars davomida yozdirib olinadi, men o‘qigan ta’lim dasturlarining birortasida matn yaratishni o‘rgatish bo‘lmagan, na o‘rta va na oliy ta’limda. Hatto eng mahoratli ijodkorlar ham bitta o‘tirishda boshidan oxirigacha tahrirsiz matn yozMAydi.
Tahrirni matn yaratishning asosiy va muhim qismi ekanligini anglash yozishdagi psixologik to‘siqni yengishga yordam beradi. Aksariyatimizda yozgan gapimiz o‘zimizga yoqmaydi, aynan shu bizni yozishdan to‘xtatadi. Matn - muloqotning yaxlit birligi. Shuni tushunarkanmiz, o‘zimizga yoqmagan gaplarimizni ham yozib matnni oxiriga yetkazib olsak, keyin uning xohlagan joyini tahrir qilish imkoniyatiga ega bo‘lamiz. Yozilmagan narsani esa tahrir qilib bo‘lmaydi.

@psixolingvist

Hech kuzatganmisiz, boshqa odamni biroz semirganini ham payqab, undan suyunchi olishga shoshiladiganlar, ko'pincha o'zining qomatidan ko'ngli to'lmayotgan yoki ozishga harakat qilib yurgan odamlar bo'ladi. Yoki boshqalarni ko'p ovqat yeyishini malomat qiladiganlar o'zlaridagi aynan shu jihatdan uyat hisini tuyadigan bo'lishadi.

Odamlar nima uchun o'zlarining "ojiz" tomonlarini boshqalarga ko'chirib o'tkazishga moyil bo'lishadi?

Proyeksiya himoya mexanizmi haqida avval ham yozganman. Ushbu gapda fikrda ham odam proeksiya himoya mexanizmini ishlatayotgan  bo'lgani uchun ham biroz tushuntirish beraman.

Proyeksiya atamasi "projection" so'zidan olingan bo'lib, "ko'chirib o'tkazish" ma'nosini anglatadi.
 
Odam qachon proyeksiya himoya mexanizmidan foydalanadi? Ongosti darajada odam o'zining ruhiy holati/hissiy barqarorligi, xarakter xususiyatida nimadir joyida emasligini anglaydi. Lekin buni ongli tahlil etolmaydi  o'zini refleksiya qila olmaydi (o'z xatti-harakatlari, hissiy reaksiyalariga ratsional baho berolmaydi). Shunda mana shu ichki noqulay hissiyotdan  xolos bo'lish uchun proyeksiya himoya mexanizmi ishlab ketadi. O'zini jahli chiqib, g'azabi keltirib chiqargan stimulni aniqlashga qiynalgan odam qarshisidagi odamni jahldorlikda ayblashi mumkin.

Odamlar o'z hissiyotlarini, ichki noqulayliklarini, xarakter xususiyatlarini boshqalarga ko'chirib o'tkazishini anglash, insonlar ruhiyatini chuqurroq tushunish, har bir gapni shaxsiy olavermaslikni o'rganish kishiga yengillik beradi.

@farzandruhiyati

Instagramda  ushbu jumlani o'qishim bilan yoqib qoldi.
"Agar insonlar o‘z muammolari bilan ularni  boshqalarga ko‘chirib o'tkazish orqali kurashishini anglanganingizda hech narsani  yurakka yaqin olmaslikni o'rganasiz."

@farzandruhiyati

Hayit bayrami menga bolaligimdagi yorqin xotiralarni eslatadi. Ertadan kechgacha mehmon kutish, hayitli yig'ish, buvim o'z qo'llari bilan tayyorlagan tansiq taomlar, hamma jamuljam dasturhon ostida tonggi nonushta. 😊

Yillar qanaqa tez o'tganini qachon hayitlik oladigan odamdan beradiganga aylanib qolganimni sezmay ham qoldim.

Barchangizni hayit ayyomi bilan tabriklayman. Alloh qalbimizga xotirjamlik, tanimizga salomatlik bersin, duolarimizni ijobat qilib, gunohlarimizni kechirsin.

Kunlarimiz barakali, rizqimiz mo'l, umrimiz mazmunli bo'lsin. 🌸

@farzandruhiyati

***
Shavkat Rahmon ijodi muxlisiman. Shoir she'rlarida kuyunchaklik, samimiyat, jasorat, shu bilan birga isyon aks etgani uchun qadrli.

Mana shu she'rni sizga ham ilindim.

Кўзингизни очинг, қўрқманг, 
зиёдан қамашсин, оғрисин, майли, 
майлига яшамак бўлсин қийинроқ 
очиқлиги туфайли.
Лаззат бор ҳар қандай оғриқда, 
кечалар оғриқдан инграб ётаман 
ва ўша оғриқни беғам, бўғриққан — 
оғриқсиз юзларга отаман...
Изғиринга юринг, очинг кўкракни, 
йиқилинг, барибир кераксиз. 
қийнанг, ўз ҳолига қўйманг юракни 
яшамаслик учун юраксиз...

Шавкат РАҲМОН
1975

@farzandruhiyati

#Dilsora
#thinkingoutloud

Farzandli bo'lishimdan avval bolalar shunaqa aqlli, empatiyaga boy suhbatdosh bo'lishi mumkinligini xayolimga ham sig'dira olmasdim.

Dilsora 7yoshdan oshdi, Allohga shukr. U men uchun sirdosh, aqlli suhbatdosh. Gaplarim, balki, sizga bo'rttirilgan tuyular, lekin shu qizim bn suhbatlashish qalbimga taskin, kelajakka umid beradi.

"Oyi, har xil narsalarni gaplashib o'tiraylik"-, qabilida gap boshlab:
-bugun kuningiz qanday o'tdi?/ nimalar qildingiz?
-talabalarga qaysi mavzuni tushuntirib berdingiz?
-kecha mazangiz yo'q edi. Bugun yaxshimisiz?
Deya men haqimda samimiy qiziqishi ko'nglimni yorishtirsa, qizimga o'qigan kitoblarim yoki ilmiy maqolalar xulosalarini aytib bersam, o'zgacha ishtiyoq bilan eshitishi, kuzatishlari asosida bir-biridan qiziq savollar berishi meni zavqlantiradi.

Ha, hammaniki o'ziga oy ko'rinar ko'ziga deb o'ylashga haqlisiz. Lekin yillar o'tib, ushbu lahzalar menga yoqimli bo'lganini bir joyga qayd qilib qo'yishga ehtiyoj sezganim uchun ham uni sizlar bilan bo'lishyapman.

@farzandruhiyati

Jimjit baxt

Xotirjamlik- suv va havodek zarur ne'mat.  Ko'pchilik xotirjamlik deganda tashqi olamida hammasi yaxshi bo'lishini, salomatlik, tinchlik, hech kim bilan nizoga bormasdan yashashlikni tushunadi. Albatta, yuqoridagi ne'matlar ham xotirjamlikning o'ziga xos ko'rinishi. Lekin men hozir aytmoqchi bo'lganim sal boshqacharoq xotirjamlik. Bu ichki xotirjamlikdir.

Ichki xotirjamlikka erishish ham odamdan o'ziga yarasha kuch, hayotiy tajriba, metin irodani talab etadi. O'ylaymanki, bu yosh omili hamda o'zimizni anglash  va qo'llab-quvvatlash malakamiz shakllanishiga bog'liq. Yillar o'tgani sari Olam, odamlar, hatto o'zimiz haqimizdagi tasavvurlarimiz tiniqlashib boradi . Ichki tayanch hisimiz ortadi.  Endi biz hatto makiyajsiz ham o'zimizni yaxshi his qilishimiz mumkin. Endi biz tomonga otilgan tosh butun ruhiyatimizni ostin-ustin qilib yubormay qo'yadi.

Vaziyatlarga, odamlarga yondashishda sokinroq bo'lib qolamiz. Fikrlarimiz, emotsiyalarimiz elakdan o'tadi. Qandaydir yengillikni his qiladi odam. Ha, biz qalbimiz tubida orzularga boy, mehr, iliqlik, qo'llab-quvvatlov istovchi bolakaymiz. Lekin kutuvlarimizni ololmasak, 5yoshli bolakayga o'xshab xarxasha qiladigan, dunyodagi barcha insonlarning biz haqimizdagi fikrini nazorat qilishga urinib charchab ketadigan odam emasmiz. Bizni Robbimiz va o'zimiz bilishimiz yetarli.

Qiyin damlarda Allohga bog'lanuvchi, bandalikning lazzatini his qila oluvchi ichki xotirjamroq odammiz. Ichki xotirjmlik ajoyib ne'mat. Buni faqat his qilganlargina biladi.

@farzandruhiyati

#xulosa
O'zimcha hayotda ro‘y bergan hodisalar, duch kelganim odamlar, eshitgan-o‘qiganlarim haqida xulosa yasab yuraman. Birovga aytsam-aytmasam, iftiroziy savollarga javobim, insonlarni tushunish uchun qo'llaydigan usullarim, ularni tasniflash uchun kategoriyalarim bor va ular mutlaqo subyektiv.

Bugun shular yoniga bittasini qo‘shib qo'yay - hamma harakatlarning ham sababini, har odamning ham aniq xarakteristikasini, har savolning ham javobini topishning imkoni yo‘q. Bor bo‘lsa ham, bunga hojat yo‘q, aslida.

Ayrim kombinatsion, chalkash jarayonlarni, polifonik o'zgaruvchan shaxsiyatlarni tushunishga ketkazilgan vaqt, energiya, intellekt va intuitsiya isrof. Hayf shunchaki.

Ba'zan tushunishga uzoq vaqt sarflaganingiz, o‘ta murakkab xatti-harakatlar shunchaki xarakter buzilishi natijasida sodir bo'lgan injiqliklar bo‘lishi mumkin.

Inson qanchalar murakkabdek tuyilmasin, u baribir biologik jonzot. Murakkab va tushunarsiz harakatlar ostida shunchaki eng oddiy ehtiyojlar yotadi.

Ko'pam chuqur olavermaslik kerak, shekilli.
@qqizingiz_yozdi

Hammasi zo'r, hammasi yaxshi

Mirshakar Fayzullayev bir stand up konsertida "Menga bizning tarixiy shaxslar haqidagi kinolarni ko'rish qiziqmas. Chunki Amir Temurmi u yoshligidan Amir Temur, Alisher Navoiymi u yoshligidan Alisher Navoiy-da. Menga jarayon qiziq, ular yoshligidan shunaqa buyuk" mazmunida hazil qilgandi.

Hazili haqiqatan ham ajoyib topilma edi. Jamiyatimizdagi turli holatlar, vaziyatlarga odamlarning munosabatini kuzatar ekanman, bizda hamma narsani asliyatdan ko'ra idealroq ko'rsatishga urinish borligini, shunga muvofiq imkonsiz vaziyatlarda ham boshqalardan ham shunday mukammallik/qahramonlik talab qilinishini kuzatish mumkin.

So'nggi paytlarda trendga chiqayotgan futbol mavzusi, Abduqodir Husanov keysida ham bu yaqqol namoyon bo'ldi. Avvaliga futbolchining "kichik xato"sidan aksariyat futbol muxlislari katta to'lqinda uyat his qilishdi. Futbol murabbiyi Gvardiolaning ushbu vaziyatdagi tabiiy munosabatini o'ziga xos ko'rsatilgan marhamat sifatida qabul qilib, rahmatlar yog'dirishdi.

Xo'sh nega biz odatiy rivojlanish bosqichida kechadigan odamlarning xatolari/tajriba orttirish jarayonidagi holatlarga bunchalik betoqatmiz?! Chunki biz shunday o'stirilganmiz. Xato qilsak, uyaltirishgan, aybdorlik hisini uyg'otish bilan yo'lga solishgan. ulg'aygach, biz ham shunday yondashuvni davom ettiramiz.

Kasal ayolning uyida idish-tovoq yuvuqsiz qolishi bu o'sha ayol sha'niga isnod, kichkina bolakayni ko'chada yig'lashi sharmanadli holat, unga g'amxo'rlik qilayotgan kattalar tezda ovutib olmasa bundan yomoni yo'q. O'sha vaziyatda hammaning ko'zida o'ziga xos sahnaga asariga aylanishadi.

Xato qilganda, yanglishganda bag'rikenglik bilan tushuntirilmagan, qo'llab-quvvatlanmagan bolalar ulg'ayib, doimo to'liqmaslik kompleksi, toksik uyat hisini quchoqlab yuradigan, o'zini ideal ko'rsatishga urinib charchab ketadigan kattalar to'dasiga qo'shiladi. Aksariyat qismi shunday olomondan tashkil topgan bunday jamiyatda yashash odamning stress darajasi, xavotirini oshiradi, o'zligidan uzoqlashtiradi.

Olim Gabor Mate "Normallik haqida miflar: Travma, kasallik, toksik madaniyatdan davolanish" kitobida nosog‘lom bunday jamiyatlarda qabul qilingan ijtimoiy me’yorlar aslida inson ruhiy holatiga zarar yetkazishini tushuntiradi. Masalan, haddan tashqari raqobat, hissiy ehtiyojlarni inkor etish, doimiy muvaffaqiyatga erishishga bo‘lgan bosim insonlarni ruhiy charchoq va o‘zini yo‘qotish holatiga olib kelishini ta'kidlaydi.

Shu ma'noda ba'zi xorijiy olimlarning kitoblarini o'qisam, meni inson sifatida tushunilish chanqog'im qongandek yengillikni his etaman.

Genri Marshning "Ozor berma" kitobini o'qiganimda, samimiylikni his etgandim.
Marsh o‘zining jarrohlikdagi xatolarini ochiq tan oladi va shifokorlarning ham inson ekanini ta’kidlaydi. U xatolardan saboq olish muhimligini tushuntiradi. Har bir masalada mana shunday yondashuv odamlarga yengillik berishi mumkin.

Yoki "Butun miyali bola" kitobining mualliflaridan biri bo'lgan Tina Bryson kitobxon bilan farzandi bilan restoranga borganida sodir bo'lgan holatni muhokama qiladi. Tinaning 9yoshlar atrofidagi o'g'li birinchi shirinlik yeyman deya xarxasha qilib, stoldagi nonlarni polga ota boshlaydi. Hamma ularga nazar tashlaydi.

Shu vaziyatda muallif "Agar kecha neyropsixologiyadan bola miyasi ishlashining o'ziga xos jihatlari" mavzusida ma'ruza o'qimagan bo'lganimda ushbu holatda keskin munosabat qilib yuborishim mumkin edi" deya izoh beradi. Ha, u bolalar tarbiyasi bo'yicha yetakchi ekspert, tajribali olim bo'lsa-da, farzandi bilan munosabatlarda u ham muammoga duch kelishini samimiy tan olyapdi, tan ololyapdi.
Mana bu haqiqiy qahramonlik.
Shunday kitoblarni mutolaa qilish toza havodan nafas olgandek insonga o'zgacha lazzat beradi.

@farzandruhiyati

O'g'rilikmi yo kleptomaniya?

Maktabimizda bir yigit bor edi. Har kuni har xil allambalo mashinalarda kelishi, bashang kiyinishi, hamyonida har doim bir nechta yuz dollar turishidan o'ziga juda to'q oiladan ekanligi sezilardi. Ajablanarlisi, maktabimizda (kimnidir bloknoti, bufetda shokoladi v.h.) o'g'irlana boshlaganda "o'g'ri" o'sha yigit bo'lib chiqdi.

Bola ongim o'zida yetarli pul bo'ladigan bola nahot og'rilik qilsa deb tushuna olmasdi. Keyinchalik buni o'g'rilikmas, kleptomaniya ekanini tushunganman.

Hozirgi paytda bolalar orasida kleptomaniya holatlari ko'payib ketgan. Uni odatiy og'rilikdan farqi nima-da?

Kleptomaniya – bu odamning o‘g‘irlik qilishga majbur bo‘lishi bilan bog‘liq impuls nazorati buzilishi sanaladi. Odatiy og'rilikdan farqli ravishda klpetomaniyada shaxs o'g'rilikni oldindan rejalashtirmaydi, o'g'irlagan narsasiga ehtiyoji bo'lmasligi, hatto undan hech qachon foydalanmasligi ham mumkin.
Ko'pincha bolasida kleptomaniyani payqagan ota-onalar buni yosh omili bn bog'lashadi. Hali bola, katta bo'lsa esi kiradi deb hisoblashadi. Bu notog'ri qarash. Bolada 6-7yoshdan "mening narsam", "birovning narsasi" degan qarash shakllangan bo'lishi kerak. Agar unday bo'lmasa, bu bola xulq-atvori bilan ishlash lozimligini ko'rsatadi.

Kleptomaniyda o'g'irlash jarayoni insonga lahzalik psixologik yengillik beradi, o'sha damda impluls nazoratini yo'qotib qo'yadi.

Bolalarda kleptomaniyaning sabablari:
1. Nevrologik sabablar

Kleptomaniya impuls nazorati buzilishi bo‘lganligi sababli, uning paydo bo‘lishi asosan miyaning ba’zi qismlaridagi disfunksiyaga bog‘liq bo‘lishi mumkin. Prefrontal korteks va bazal gangliyalar faoliyatidagi buzilishlar bolalarda impulsiv xatti-harakatlarning ortishiga olib kelishi mumkin. Odamning dofamin tizimidagi muammolar ham og'irlash jarayonidan qoniqish his qilib, lazzatli jarayon sifatida idrok qilinishiga sabab bo'ladi.

2. Psixologik omillar

Kleptomaniya bolalarning ichki ruhiy holati bilan bog‘liq bo‘ladi. Quyidagi psixologik omillar ushbu buzilishga sabab bo‘lishi mumkin:

Stress va xavotir. Ba’zi bolalar stress yoki xavotir bilan kurasha olmaganda, ushbu tuyg‘ularni yengillashtirish uchun o‘g‘irlik qilishlari mumkin.

Psixologik travmalar: Oilaviy zo‘ravonlik, ota-onaning ajralishi, e’tiborsizlik yoki bolaga bo‘lgan haddan tashqari talabchanlik kleptomaniyaning rivojlanishiga turtki bo‘lishi mumkin.

O‘z-o‘zini ifoda etish bilan bog'liq muammolar: Ba’zi bolalar o‘z his-tuyg‘ularini so‘z bilan ifoda eta olmaganlari sababli, turli noan’anaviy usullar bilan ichki dunyosini namoyon etishga harakat qilishadi. Bunda kleptomaniyadan bola ongsiz ravishda o'zini namoyon etish vositasi sifatida foydalanadi.

3. Oila va tarbiya omillari
Bolalarning kleptomaniyaga moyilligi ularning oila muhitiga ham bog‘liq bo'lishi mumkin.

E’tiborsizlik yoki haddan tashqari qattiqqo‘llik: Agar bola yetarlicha e’tibor va mehr olmasa, u o‘zini his qilish yoki e’tiborni jalb qilish uchun o‘g‘irlik qilishi mumkin. Yoki aksincha, haddan tashqari qattiqqo'l ota-onaning farzandida ham kleptomaniya kuzatilishi mumkin. Boisi odam tabiatan erkinlikka intiladigan bo'ladi. Nazoratning ortib ketishi bolada ota-ona nazoratidan holi "faoliyat" qidirib topishga majbur qilishi mumkin.

Tarbiyadagi nomuvofiqlik: Oilada axloqiy qadriyatlar aniq shakllanmaganligi;

Kattalarning noto‘g‘ri namunasi: Agar bola atrofidagi kattalar tomonidan axloqiy jihatdan noto‘g‘ri harakatlarga guvoh bo‘lsa, bu unga o‘g‘irlikni tabiiy holat deb hioblashiga sabab bo‘lishi mumkin.

Odatiy og'rilikdan farqli ravishda kleptomaniyada bola holi qolganda o'zini qilgan xatti-harakatlaridan vijdoni qiynalishi mumkin. Lekin yana shunga o'xshash holat yuzaga kelganda impulsiv nazoratni yo'qotib xuddi avvalgidek o'zini tutishi mumkin. Shuning uchun ham bolada kleptomaniya yuzaga kelsa uning o'ziga beradigan bahosi ham tushib ketishi, ovqatlanishda muammolar yuzaga kelishi, ishtaha yo'qolishi, uyqu rejimining buzilishi mumkin.

Boladagi muammoni erta aniqlab mutaxassisga murojaat qilish maqsadga muvofiq.
@farzandruhiyati

"Abuzar besh oilaviy restorani sizni kutmoqda" reklamasini "abyuzer besh oilaviy restorani" deb o'qibman. Jinnimi, bular shunaqa ham nom qo'yadimi deb o'ylashga ham ulgurdim. 😂

Miya qiziq-da. Miyamizda qaysi so'z/ fikr faolroq bo'lsa, o'shanga yaqin ma'noni tushunib olaveramiz. 😂

@farzandruhiyati

Psixologlar ham mijozga implicit xotiradagi axborotlarni mozaikasini qayta qurib, uni explicit xotiraga o'tkazish orqali hissiyotlarini tartibga keltirish, ongli qaror qabul qilish malakasini shakllantirishga ko'mak berishadi.

Shu o'rinda Yung boboning bir gapi yodimga tushaveradi: Ong ostidagini ongliga aylantirmaguninggacha u sening hayotingni boshqaraveradi va sen buni taqdir deb nomlaysan.

@farzandruhiyati

Ingliz tili o'rganganimda "Barcha yo'llar Rimga olib boradi" degan iboraga duch kelgandim.

Inson psixikani o'rganish, odam qanaqa qilib his qiladi, qay tarzda voqelikni idork etadi va bu xotirasida qanday muxrlanib, tafakkur tarzi va tanlovlariga qay usulda ta'sir etishimi mushohada qilish mana shu iboraning miyamda o'zgartirilgan varianti aylanaverishiga turtki bo'ladi.

Ya'ni barcha yo'llar miyaga olib boradi. Ha, biz o'zimiz o'ylagandan ham chuqurroq darajada miyamizga bog'liq odammiz. Ba'zan o'ylab qolaman miyamiz bizga xizmat qilyaptimi yoki aksincha biz miyagami?!

Insonning xotirasi uning hayot yo'liga, tanlovlariga qanday ta'sir ko'rsatishini bir misol orqali tushuntirib bermoqchiman.

Insonda eslab qolish davomiyligiga ko'ra 2xil xotira mavjud deb qarasak, birinchisi qisqa muddatli xotira, ikkinchisi uzoq muddatli xotira. Nomidan ham bu 2xotiraning farqi hamma uchun tushunarli.

Uzoq muddatli xotira ham 2 turga bo'linadi. Ular:
1. Implicit memory (yashirin xotira)
2. Explicit memory (ochiq xotira deb tajima qildim.)

Implicit xotiraning asosiy xususiyati bu odamda ongsiz ravishda eslab qolinadi. Turli ko'nikmalarni o'zlashtirishda asqotadi. Masalan, velosiped haydash ko'nikmasini odam so'z bilan ifodalab berishga qiynalishi mumkin. Lekin uzoq vaqt bu mashg'ulot bilan shug'ullanmagan bo'lsa-da, avtomatik tarzda yana haydab keta olishi mumkin.

Implicit xotiraning asosiy belgilari:
1. Ongsiz shakllanish.
Bu turdagi xotira ongli e'tibor talab qilmasdan shakllanadi. Masalan, kichik bolalik davrida olingan tajribalar yashirin xotirada saqlanib, keyinchalik ongli ravishda eslanmasa ham, bizning xatti-harakatlarimiz, odatlarimizga ta'sir qilishi mumkin.

2. Vaqt belgisining yo'qligi; yashirin xotira tajribalarni vaqt yoki makon bilan bog'lamaydi, shuning uchun ular hozirgi paytda sodir bo'layotgandek his etilishi mumkin. Masalan, o'tmishda sodir bo'lgan travmatik voqea keyinchalik shunga o'xshash vaziyatlarda asossiz qo'rquv yoki xavotirga olib kelishi mumkin, chunki miya bu hissiyotlarni o'tmishga bog'lamaydi.

3. Yashirin xotira bizning avtomatik xatti-harakatlarimiz va hissiy reaksiyalarimizga ta'sir qiladi. Misol uchun, bolalikda it tishlangan bolakay voqeani eslolmasa ham keyinchalik itlarni ko'rganida ongli ravishda sababini anglamasdan qo'rquv his qilishi mumkin.


Explicit (ochiq) xotira bevosita so'zlar bilan bog'liq bo'lib, odam uni eslab qolish uchun qandaydir harakat qilishi, iroda kuchini ishlatishi, ma'lumotlarni/voqelikni so'zlar orqali ifodalashi mumkin. Masalan, biror tarixiy sanani eslab qolishga urinish, yoki biror ma'lumotni o'qib, uni qayta so'zlab berish.

Implicit xotiraning yozilishi miyadagi hissiy reaksiyalarga javob beruvchi "o'choq" amigdala bilan bog'liq bo'lib, bu odamda odatlar shakllanishida muhim rol o'ynaydi. explicit xotira bevosita qaror qabul qilishda muhim rol o'ynovchi prefrontal korteks va gippokamp bilan bog'langan.

Implicit xotiramizdagi ma'lumotlarni tahlil qilish, uni explicit xotiraga o'tkazish odamni o'zini yaxshiroq anglashi, psixologik travmalaridan xolos bo'lishga yordam beradi.

Siegelning tadqiqotlariga ko'ra, gippokamp miyadagi implicit xotirani bilvosita explicit xotiraga aylantirishda muhim rol o'ynaydi. Gippokamp tajribalarni vaqt va makon bilan bog'lab, ularni ongli ravishda eslashimizga yordam beradi.

Deylik, bir kuni do'stlari tomonidan qattiq masxaralangan bola voqea tafsilotlarini, uni nima deb mazax qilishganini deyarli eslay olmasligi mumkin. Lekin mana shu do'stlari davrasida o'zini noqulay his qilishi, maktabga borishni istamasligi mumkin. Bu vaziyatda bolaning yaqin insoni bolakayga mana shu voqeani so'zlar orqali ifodalashga ko'maklashishi shu asosda ongosti xotirani ongli xotiraga olib kirishiga erishishi mumkin. Bola implicit xotirasidagi semantik ketma-ketliklarni bir-biriga ulab bog'lab chiqqanidan keyin u vaziyatga ongli baho berishni boshlaydi.
@farzandruhiyati

O'rikguli taxallusi bilan blog yuritadigan Mo'tabarni anchadan beri kuzataman. Ekologik muammolarga kuyunchakligi, o'z qadriyatlariga sodiqligi, global ekologik muammolarni oson tushunarli tilda tushuntirib bera olishi, umuman qalbida tabiatga muhabbat borligi meni o'ziga jalb qiladi. Blogini kuzatayotganimdan beri imkon doirasida bir martalik stakanlardan foydalanmaslikni, tabiatga nisbatan do'stona munosabatda bo'lishga intilishni, hech bo'lmaganda, ortiqcha plastik paketlardan foydalanganda, vijdonim qiynalishni boshladi. Buni blogerning yutug'i deb bilaman. Hamid Sodiq aytganlaridek, "kichkina bo'lsa-da, yaxshi ish qila olish" shu bo'lsa kerak.

Keyin o'zimning kanal yuritishim haqida o'ylab qoldim. Kanal yuritish menga avvalo miyamda aylanib yurgan o'y fikrlarni tartibga solish, o'rganganlarimni tizimlashtirish orqali yaxshiroq eslab qolish, qadriyatlari o'xshash insonlar bilan suhbatlashish kabi imkoniyatlarni beradi. Shu bilan birga yozgan postlarim odamlarni psixologik salomatligini yaxshilanishiga ijobiy ta'sir ko'rsatsa, o'zini anglashiga ko'makchi bo'lib, ichki konfliktlarini kamaytirsa, farzandi bilan yuzaga kelayotgan tushunmovchiliklarga javob topishiga imkon bersa, men bundan faqat baxtiyor bo'laman.

Ba'zida uzun post yozishni boshlaganimda, miyamda shu kerakmi o'zi odamlarga degan o'y aylanadi. Keyin, balki, bu post kimnidir miyasida aylanib yurgan savollarga javob topishga ko'mak berar deb yozishda davom etaman. Mana shu ilinj yozishga undaydi, ilhom beradi.

(Bir uzun postni yozishni boshlagan chog'da miyamda aylangan fikrlar)

@farzandruhiyati

Assalomu alaykum! Sog'-omonmisiz? Bahorni yaxshi qarshilab oldingizmi? Orada betob bo'ldim. Davolanish, o'zimni tiklashga ancha vaqt ketdi. Bu orada oila, ish balansini muvozanatga keltirish, odatiy hayot tarzimga qaytish o'ziga yarasha kuch, vaqtimni oldi.

Xayolimda bir-ikkita mavzularda post yozish g'oyasi aylanib yuribdi. Lekin tinch muhit topib, qayd etishga imkon bo'lmayapdi.

Sizlarda nima yangiliklar? Bahorda qanaqa yangi odatlarni shakllantirishni maqsad qildingiz?

@farzandruhiyati

Замонавий ёки энг зўр аёл дегани—бу энг сўнгги айфон тутиб, қиммат косметика ишлатиб, машина миниб юриш дегани эмас.

Замонавий аёл:

—жудаям кўп китоб ўқиган;

—ички олами гўзал;

—бойликдан кўра инсонийликни танлайдиган етук инсон бўлади.

Бир устоз ҳикояси: Россияга Испаниядан келган катта бизнесмен ўзига таржимон қизни ёллайди. У таржима жараёнида дипломатия ишлатиб, икки томонни ҳам келиштираётганини сезиб қолади. Қизни ресторанга таклиф қилиб, унинг дунёқараши жудаям кенглигини, у санъат, маданият, тарих ва сиёсатни ҳам яхши билишини кўриб, ҳайратда қолади. Қизни ёқтириб қолиб, унинг қўлини сўрайди. Қиз камбағал эканини, бир хонали квартирада онаси билан яшашини, онасини ташлаб кетолмаслигини айтиб, рад этади(гарчи рўпарасида миллиардер турса ҳам).

Европалик бизнесмен жудаям қаттиқ харакат қилиб, қайнонасига ҳам ғамхўрлик қилиш, бирга яшаш шарти билан қизга уйланади. Улар 3 фарзанд кўришади ва аёл фарзандларини яхши тарбиялайди. Бизнесмен доим ҳаётидан мамнун бўлади.

Мен доим жамиятмизда ҳамма нарсани пул билан ўлчайдиганларни кўрсам шу ҳаётий ҳикоя эсимга тушади.

Ақл-заковат, албатта, моддий фаровонлик олиб келади, унгача пасткашлик қилмай, сабр қилиш керак.

@imaginative_girl

"Odamlar faqat o‘zlarini anglash orqali haqiqiy aloqalarni qura oladilar".

Irvin Yalom "Ona va hayot ma'nosi"

"People can only form true connections by understanding themselves".

Irvin Yalom "Mama and the meaning of life"

@farzandruhiyati

Bemor bo'lsa, inson dardi bilan yakkama yakka kurashadi. Eng yaqin insonlari ham uni qanchalik yaxshi ko'rsa ham dardini yengillatib qo'ya olmaydi. Shunday vaziyatda, ayollarga ikki barobar qiyin. Bir tomondan, dard bilan kurashadi. Boshqa tomondan oiladagi qaysidir majburiyatlarini (bolalarga g'amxo'rlik qilish, ovqat tayyorlash v.h) bajarishga majbur bo'ladi. Bemor paytida odamni hech bo'lmasa maishiy "majburiyat"laridan ozod qilib turish kerak. Balki, shu bemor yaqiningizga ko'rsatgan eng katta yaxshiligingiz bo'lar.

@farzandruhiyati

O'zimga yoqqan aforizmlar turkumidan. Sizlar bilan bo'lishgim keldi.

@farzandruhiyati

#Dilsora

Qizimga Akademnashrdan "Jajji ajademik" to'plamini xarid qilib bergandim. Bugun o'sha kitobdagi bir nechta qiziqarli eksperimentlarni bajarib ko'rdik. Kir suvni filtrladik, oyni nega ustimizga tushib ketmasligini kichik tajriba orqali anglashga harakat qildik. Qizim o'zida yo'q xursand. 😍 "oyi, buni kimgadir aytib berishimiz kerak" deya kimga aytishni o'ylab ko'rdi. Avvaliga, dugonalariga aytib bermoqchi bo'ldi. Keyin fikridan qaytdi. (Menimcha, baribir qiziq bo'lmaydi deb o'yladi.) Oxiri, blogingizda yozib qo'ying dedi. Rozi bo'ldim.

Qayerdadir dahoning ojizligi tamoshabinga muhtojligidadir mazmunidagi gapni o'qigandim. 😄 Qizim ham shunga ehtiyoj sezdimi deyman. ��

@farzandruhiyati

Shunaqa kontentlar hech ham yuzimga tabassum yugurtirmaydi. Aksincha, mutaxassis sifatida tepa sochimni tikka qiladi.

Ushbu holatni psixologik tahlil qilsak:

1. Bu yerda oila ierarxiyasi buzilmoqda. Sog'lom oilalarda oilaning har bir a'zosi o'zining rolini ijro etadi. Oila a'zolarining asosiy funksiyalari:
Ota -oila rahbari, himoyachi;
Ona - mehr beruvchi/ qabul qiluvchi, g'amxo'rlik ko'rsatuvchi;
Farzand- ota-onasidan mehr va g'amxo'rlikni qabul qiluvchi, ular o'rnatgan sog'lom chegaralarga amal qiluvchi shaxs.

Ota va qiz munosabatlarida esa otaning asosiy vazifasi farzandiga ayoli unga eng yaqin odam ekanligini, ota-ona munosabatlarida ular bir tomon, maslakdosh ekanligini anglatishdir. Bu farzandni otani ideallashtirib yuborishi natijasida kelajakda sog'lom munosabat qurishda qiyinchilik kelib chiqishini oldini oladi.

Bu yerda esa ota o'zining rolini qiziga berib qo'ymoqda. Qizi uni aslida sog'lom munosabatlarda maslakdosh bo'lishi lozim odamdan himoya qilishi kerak. Bu holatda perentifikatsiya jarayoni kechadi. Ona yoki ota rolini o'zi o'ynashga harakat qiladi. Bu esa bola psixikasi uchun og'irlik qiladi.

2. Ota qizida bolaligidan qutqaruvchi rolini shakllantiradi. Bu esa farzandni ulg'aygach ham mana shu roli sababli munosabatlarida chigalliklar kelib chiqishiga sabab bo'lishi mumkin.

3. Videoda ota farzandini onasiga nisbatan jahl hisini tuyishga sabab bo'lmoqda. Qiz bu jahlini onasiga narsa otish bilan namoyon qilmoqchi bo'lsa, "oying yaxshi-ku!"deyapdi. Bu xuddi "Bolam kitob o'qisa, odam aqlli bo'ladi deb, mutolaa qilayotgan farzandiga o'qima ko'zing og'riydi" deyishga o'xshagan bir-biriga qarama-qarshi talab. Odatda ota-onadan qarama-qarshi talablar eshitib ulg'aygan bolalarda xavotir darajasi yuqori bo'ladi.

Go'yoki "kulguli" kontentlarni ko'rib yig'lagim keladi. Kasb kasalligi bo'lsa kerak.

@farzandruhiyati

Bolalar bizning mehrimizga erishish uchun mehnat qilishlari kerakmas, aksincha, muhabbatimizda orom olishlari lozim.
O'qishim bilan yoqib qoldi. Ulashgim keldi.

@farzandruhiyati

Bolalar bilan qiziqarli mashg'ulotlar o'tkazishni xohlaymiz-u, har doim ham miyamizga yaxshi fikrlar kelavermaydi. Bu borada sizga yordamchi bo'lishi mumkin bo'lgan kanal ochilibdi. 😊

https://t.me/didaktik_mashqlar_uyinlar

Katta bo'lsam, sizni psixologimga aytib beraman degan rasm ekan. 😂

@farzandruhiyati

#thinkingoutloud
Xudo meni yaxshi ustozlardan nafaqat ta'lim olish, balki ulardan maslahat olish, qiyin vaziyatlarga duch kelganda qo'llab-quvvatlovlarini his etish baxtini tuyish bilan siylagan. Alhamdulillah. O'zim ustoz bo'lib anglayapmanki, fidoyi o'qituvchi bo'lish, har bir talabani, avvalo shaxs sifatida ko'ra bilish, ularga nafaqat bilim berish, kerak paytda dalda bo'lish, qo'llab-quvvatlash, zarur damda maslahat berish oson emas ekan.

Ustozlarim, haqiqiy qahramon ekansizlar. Sizlardan minnatdorman!❤️

@farzandruhiyati

Ushbu holatga munosabatingiz?

@farzandruhiyati

Nurmuhammad ovsinimning o'g'illari (4yosh) sonlarni yozib o'tirgan ekan. "San sonlarni yozishni bilasanmi?" deya savolga tutdim. U "hm, bilaman. Sa'diya bilmidi" deb javob berdi.
Buni eshitib turgan Sa'diya: "oyi, manam bilaman. Prosto Nurmuhammad mani yozganimni ko'rmagan shunga shunaqa devotti", deya munosabat bildirdi.

Sa'diyaning bu javobidan qandaydir qoniqish his qildim. Boisi "yo'q, men ham bilaman deb talashmadi, jahli chiqmadi. Tengdoshi nimaga bunaqa deb o'ylayotganini tahlil qilib, xotirjam munosabat bildirmoqda.

Ba'zida biz kattalarda voqelikka nisbatan shunaqa munosabat bildirishda hissiy barqarorlik yetishmaydi. Biz tomonga otilgan kichik tosh ham butun olamimizni vayron qilib yuboradi. Kimgadir nimanidir isbotlab qo'yish uchun bebaho energiyamizni sarflaymiz.

@farzandruhiyati

O'rtoqlar, maqola o'qiylik, maqola.

Kitob mutolaasi yaxshi, lekin aniq bir muammoni ko'tarib chiqqan maqolalarni o'qib borish yanada yaxshi.

Dunyoda ilmiy hosildorlik juda katta va uning sur'ati ham juda tez. Biz hoh talaba bo'laylik, hoh jamiyatdagi biror sohada ishchi, farqi yo'q. Sohamizga doir yozilayotgan maqolalarni o'qimas va yozmas ekanmiz, haqiqiy professional bo'ishimiz juda qiyin.

Bugun ertalab o'qiganlarim...

#talabalarbilan

Insonni psixologik yetukligini ko'rsatuvchi muhim faktorlardan biri - o'z hayoti/xatti-harakatlari/ xulq-atvori/emotsiyalari ko'rsatgan reksiyalar uchun mas'uliyatni bo'yniga ola bilishidir.

Sizning ayni vaziyatdagi holatingiz, qoniqtirmayotgan sharoitingizga o'zingiz javobgarsiz. Hech kim sehrli tayoqcha bilan kelib sizning vaziyatingizni yaxshilab qo'ya olmaydi.

Bizda mana shu javobgarlikni bo'ynimizga olishda yaxshigina oqsash bor. Holatga talabalar bilan bog'liq keysdan misol keltirmoqchiman.

Agar ba'zi talabalar 4 yoki 3 baho olsa, bundan norizo bo'lib, nega shunaqa baho QO'YGANIMni so'rashadi. Vaholanki, baho ularniki. Men 5 baho qo'yishim ham mumkin edi. Ular shunchaki bunga erisha olishmadi. Mazkur holat ularni qoniqtirmagan bo'lsa, kelajakda o'zgartirishni istashsa, vaziyatga nisbatan yondashuvga tuzatish kiritish kerak. Ustozdan "nimaga men 4 oldim, 5 baho olish uchun qanaqa bilim/ko'nikmalarni o'zlashtirishim kerak?" deya so'rash va shunga muvofiq harakat qilish mantiqli yechim bo'ladi.

P.s. Hech qaysi ustoz uyidan bugun men faqat bir dona besh qo'yaman. Undan bitta ham ko'paytirmayman degan reja bilan kelmaydi.

@farzandruhiyati

Qalb yarasi va ruhiy taskin

Har birimizda og'ir emotsiyalar qoldirgan izlar bo'lsa kerak. Emotsiyalar-ku o'tib ketadi. Lekin u qoldirgan izlar bizni o'zimizni yaxshiroq anglashimiz uchun eshik ochadi, keyingi tanlovlarimiz-u qarorlarimizga ta'sirini ko'rsatadi. Emotsiyalar ta'sirida yuzaga kelgan ichki (faoliyatimizni!) kechinmalar deyish mumkin.

Olim F.Vasilyukning fikricha, kechinma oddiy hissiy reaksiyaga xos tajriba emas. Balki inson boshiga tushgan turli (og'ir/noqulay/kutilmagan) vaziyatlarga nisbatan munosabati, uning ma'nosini chuqur anglash jarayonidir.

Insonga Alloh tomonidan emotsiyalar berilgan. Aslida, emotsiyalar davomiyligi uzoq emas Bir necha daqiqadan bir necha haftagacha davom etishi mumkin. Keyin esa psixika emotsiyalar asosida qolgan kechinmalarni kechirishni boshlaydi.

Masalan, inson yaqin kishisini yo'qotib, qayg'u emotsiyasini his etdi. Qayg'u emotsiyasiga nisbatan kuchli hissiy reaksiya bir necha hafta davom etishi mumkin. Qayg'uni kechirishning birinchi bosqichida inson shok holatiga tushishi yoki voqelikni inkor qilishi mumkin (shok bo'lib qolish va inkor qilish bosqichi). Vaqt o'tishi bilan bu holat nimaga shunaqa bo'ldi tarzidagi jahl ko'rinishida namoyon bo'lishi mumkin. Keyin esa inson boshidan kechirayotgan qayg‘u sababini anglay boshlaydi. Bu bosqichda o‘ziga, taqdirga yoki boshqalarga nisbatan g‘azab his qilishni boshlashi mumkin. (G'azab va isyon bosqichi) Voqeada aybdorlarni qidirishi ham mumkin. Navbatdagi bosqich kelishuv bosqichi deyilib, unda bevosita kuchli emotsiyalar to'lqini kechinmaga aylanadi. Bunda insonning ichki dialoglari ortadi. O'zi bilan kelishib olishga harakat qiladi. Ushbu bosqichda inson qayg'uni yumshatishga harakat qiladi. Inson haqiqatni qabul qilish qanchalik og'ir bo'lmasin, uni anglaydi. So'nggi qabul qilish va moslashish bosqichida esa inson yo‘qotish bilan yashashni o‘rganadi va hayotini shunga muvofiq davom ettirishga harakat qiladi.
Hissiyotlar barqarorlashadi, realistik qarash shakllanadi.Yangi hayot sharoitlariga moslashish jarayoni boshlanadi. Insonda tizimli kechinmalar kechichni boshlaydi.

Vasilyukning fikriga ko'ra kechinmalar dinamik jarayon bo'lib, u o'zgarib turadi. Shunga mos ravishda kechinmalar insonning hayotga munosabatini ham o'zgartiradi. Olimning qarashlaridagi mening e'tiborimni tortgan jihati shundaki, Vasilyuk ibodatni insonning ruhiy kechinmalarini qayta ishlashning bir usuli sifatida e'tirof etishi bo'ldi.
Olim ibodat insonning ichki dunyosini barqarorlashtirishi va ruhiy og‘riqni yengishiga yordam berishini ta'kidlaydi. Kechinmalar jarayonida ibodat ichki nizolarni yechish vositasi ekanligini bayon etadi.

Fikrimcha, biz o'zimizning naqadar ojizligimizni unutib qo'yuvchi ojiz insonlarmiz. Xayolimizda biz bilan bog'liq voqealarning qanday kechishi lozimligi borasidagi ssenariylar aylanib yuradi. Agar o'ylaganlarimizga erisha olmasak, xafa bo'lishimiz/jahlimiz chiqishi/ isyon qilishimiz mumkin. Yana vaziyatni o'zgartirish uchun nazoratni oshirib yuborishiniz bu esa xavotirimizni karrasiga orttirishi mumkin.

Haqiqatan ham ibodat odamning ichki dialogini tartibga soladi. Bandaga xos ojizlik hisini tuyish orqali yengil tortishga imkoniyat yaratadi.

Atrofimizda bo'layotgan har bir voqea-hodisani nazorati Allohning qo'lida ekanligini anglash, tan olish, bir so'z bilan aytganda taqdirga imon keltirish kishiga o'zgacha xotirjamlik hisini taqdim etadi.

@farzandruhiyati

Ёмғирда ювилган 
Вужуди тоза,
Тўкилиб киради
Кўнглимга кузак.
Хайрият, юрагим очиқ дарвоза,
Хайрият, у ҳануз юракдир,
                         юрак...

Усмон Азим
@farzandruhiyati

Mashhur psixolog olimlardan otaning farzand shaxsiyatiga ko'rsatadigan ta'siri borasidagi fikrlar:

Bola yulduzlarga qarab hayratlanadi. Buyuk otalar esa ularni shu yulduzlarga intilishiga yordam beradi.
Zigmund Freyd

Otaning vazifasi faqat ta’minlash emas, balki farzandining jasorati va shaxsiyatini shakllantirishdir.
Erik Erikson

Otaga mustahkam bog‘lanish farzandning ishonchi va bardoshini shakllantirish uchun poydevor bo‘la oladi.
Jon Boulbi

Bolalarini kashf qilishga undaydigan otalar ularning muammolarni hal qilish qobiliyatini va intellektini rivojlantiradi.
Jan Piaje

@farzandruhiyati

Why not?

Otangizga rejalaringizni/qarorlaringizni aytib turasizmi? (aytib turarmidingiz?)

Ular qanday munosabatda bo'lardilar?!
Why not deya olg'a qadam bosishga undarmidilar? Yoki ehtiyotkorlikni afzal ko'rib o'zgarishlarni chetlab o'tishga chorlarmidilar? Sizning bugungi shaxsiyatingiz shakllanishida shu kabi munosabatning qanchalik ta'siri bor deb o'ylaysiz?

Qush parvoz qilishi uchun ikkita qanot kerak, inson o'z potensialini to'laqonli namoyon qilishi uchun miyasining ikki yarimshari yaxshi rivojlangan bo'lishi lozim. Bola ruhiy farovon bo'lishi, shaxs sifatida takomillashuvida ota-ona o'zining psixologik funksiyalarini yaxshi bajarishi muhimdir.

Bizda farzand ko'p vaqtini onasi bilan o'tkazishi uchun ham ko'pincha bola tarbiyasiga ona mas'ul deb hisoblashadi. Stereotiplarimizda otaning oila oldida moddiy mas'uliyati borligi uchun ham u boshqa vazifalarini ado etishida "chegirma"lar beriladi.
(Ishdan charchab kelgan otaga farzand ko'p savol bermasligi v.h)

Otaning farzand shaxsiyatiga qanday ta'siri bor?
Ota qo'rg'on. U faqat bolani tashqi olam xavf-xataridan himoya qiluvchi qo'rg'on emas. U farzandi ichki qo'rquvlarini yengib, yangi ko'nikmalarni sinab ko'rishiga yordam beruvchi rahnamo.

Bola psixikasining sog'lom bo'lishi, o'zgarishlarga ochiqlik ko'pincha otaning ushbu funksiyasini qay darajada bajara olganiga bog'liq bo'ladi. Onalar tabiatan farzandining avaylaydigan, boricha qabul qiladigan va o'ta g'amxo'r bo'lishadi. Shu g'amxo'rlik sabab ham ular farzandi hayotida o'zgarishlar qilmoqchi bo'lsa, to'sqinlik qilishlari/xavotir olishlari mumkin. Shuning uchun ham otaning ushbu funksiyasini onalar bajarishi mushkul masala.

Lekin ba'zi otalarda turli shaxsiyat buzilishlari borligi, xavotir kuchliligidan farzandini qattiq nazorat qilishga intilish, bolaning mustaqillik ehtiyojini qondirishga to'sqinlik qilish holatlari uchrab turadi. Bunday oilada tarbiya topgan farzandlarda o'zgarishlardan qo'rqish/qochish, o'zini yangi ko'nikmalarda sinab ko'rishga ruxsat berolmaslik/ o'z imkoniyatlarini realizatsiya qilishda ichki qo'rquv hisi yuqori bo'ladi.

Otasi tomondan haddan ortiq tanqid qilingan, kuchli nazorat ostida ulg'aygan mijozlar ham hayotlarida/ faoliyatlarida o'zgarish qilishlari lozim bo'lgan pallada ichki ovozlari - "bu xavfli", "o'xshamay qolsa hammaga kulgu bo'lasan", imkonsiz narsani xayol qilma", "seni qo'lingdan kelmaydi" deya shivirlashni boshlaydi.Ota tomonidan farzandi ongostiga singdirilgan va hozirgacha patsientning qulog'i ostida jaranglab turgan bu ichki ovozni konsultatsiya jarayonida "why not?! Just give it a try!" (Nimaga yo'q?! Shunchaki harakat qilib ko'r!) undoviga aylantirish har doim ham oson kechmaydi.

@farzandruhiyati

Bugun diplomimni olish nasib etdi. Allohga beadad shukr. Ilm yo'lida meni qo'llab-quvvatlagan barchadan minnatdorman.

@farzandruhiyati

The fact that millions of people share the same vices does not make these vices virtues, the fact that they share so many errors does not make the errors to be truths, and the fact that millions of people share the same forms of mental pathology does not make these people sane.

Erich Fromm, The Sane Society

Millionlab odamlarning bir xil illatlarga ega ekanligi bu illatlarni fazilatga aylantirmaydi, ularning bir xil xatolarga yo‘l qo‘yishi bu xatolarni haqiqatga aylantirmaydi va millionlab odamlarning bir xil ruhiy muammolarga ega bo‘lishi ularni aqli raso qilmaydi.

Erich Fromm, "Sog‘lom jamiyat"

@farzandruhiyati

#bolatilidan #dilsora #stereotip
Dilsora" "oyi, qiz bola o'zini kulturno tutishi kerega?"

Faqat qiz bola emas, o'g'il bolalar ham madaniyatli bo'lishi kerakligini tushuntirishga harakat qildim.

Bizda negadir tamg'alangan stereotiplar mavjud.
"Qiz bola xushmuomala bo'lishi kerak";
"Oila tinchligi uchun ayol kishi mas'ul";
"Qiz bola mehnatkash/ozoda/sabrli v.h. bo'lishi kerak".

Bunaqa stereotiplar yelkasiga katta vazifalar ilib olib salomatligini, imkoniyatlarini qo'ldan boy bergan ayollarni hamda mas'uliyatsiz, o'z xatti-harakatlari, hayoti uchun javobgarlikni olishni bilmaydigan erkaklarni shakllantirishi mumkin.

@farzandruhiyati

O'tgan hafta talabalarga "Psixikaning himoya mexanizmlari" mavzusini tushuntirib bergandim. Bir talabam mana shu videoda ishlatilgan himoya mexanizmini to'g'ri tahlil qilib, ulashganini ko'rib quvondim. Demak, o'tilgan mavzu bo'yicha tahlil qilish malakasi shakllanibdi.

Mavzuni tushuntirish qiziqarli jarayon. Bunda faqat nazariyani o'zini aytib berish yetarli bo'lmasligi mumkin. Shuning uchun ham qaysi psixologik jarayon/holat/hodisani tushuntirmay talabalarbop misollar topib aytishga harakat qilaman. Masalan, talaba xalqining idroki/xotirasi o'ziga xos xususiyatlaridan misol keltirish darsni jonlantiradi.

Agar talabalarga psixologiyadagi biron murakkabroq yondashuvni tushuntirishimga to'g'ri kelsa, mana shu yonashuvga mos mashhur kinolardagi epizodlar, rilslarni ko'rsatib birgalikda tahlil qilishni taklif etaman.

Bir talabamning "ustoz, endi kinolarni shunchaki ko'rolmay qoldim. Miyamda psixologik tahlil ketyapti" degan gapini eshitib faoliyatimdan biroz qoniqish his qilgandim.

O'rganish bu shunchaki yodlab olish emas. Samarali ta'lim olingan bilimni  tahlil etish, o'zlashtirilgan axborotlarni  miya o'zining tilida qayta qura olish, mazkur masalaga real hayotdan misollar topish, umuman ongda singib ketish imkonini beradi.

@farzandruhiyati

2.Inkor qilish himoya mexanizmi

Bunda inson qiyin vaziyatlarni rad etadi . Qabul qilishni istamaydi. Bunday vaziyatlarda yo'q bunday bo'lishi mumkin emas , shunga o'xshash gaplar bilan ongni himoya qiladi.

Trenddagi Mirshakar

Mirshakar Fayzullayev ijodini yaxshi ko'raman. Uning hazillari anchagacha miyamda alyanib yurishi, ba'zan achchiq tabassum paydo qilsa, ba'zan qayg'uli hislarni tuyishga majbur qilishi bilan qadrdon bo'lsa kerak. Hazillari orqali shunaqa o'ylaydigan/fikrlaydigan odamning borligi bilish tushunilishga bo'lgan ehtiyojimni qondirsa kerak. Konsertiga tushmoqchidim. Lekin dadasi uning ijodiga qiziqmaydilar. Bolalarga ular qarab qolib, meni konsertga tushirish hashamatini ravo ko'ra olmadilar. 😄Xullas, gap bu haqida ham emas.

Mirshakarning konsertidagi sahna trendga chiqqanidan keyin standap-komikning hazillarini ko'pchilik salbiy ma'noda tushunishini sezib qoldim.
Keyin psixolog sifatida ushbu jarayonni tahlil qilib ko'rdim.

Nimaga Mirshakarning hazillarini odamlar noto'g'ri tushunadi? Yoki odamlarga aks ta'sir qiladi?

Sababi uning hazillarida bizning og'riqli nuqtalarimiz o'z aksini topadi. Tabiiyki, bu jarayon ko'pchilikning psixologik triggerlarini uyg'otib yuboradi.
(Psixologik triggerlar – bu odamning ichki hissiyotlarini yoki xatti-harakatlarini tezda qo‘zg‘atadigan, ular insonning ong ostidagi tajribalari, hissiyotlari/ idroki/ tafakkur tarziga ta’sir ko'rsatuvchi "tugma"lardir.)

Telegramda bir postdagi muhokamalarda a'lochi qizlarning tepasida ayol kishining vazifasi tug'ish deb turib oluvchi ikkichi erkaklar borasidagi achchiq hazilini tug'maslikka targ'ib sifatida baholashganini ko'rdim. O'zi avvalroq Mirsadikovaning podkastida jurnalist Mirshakar Fayzullayevga "Nega ayolingizni ishlatmaysiz?"degan savol berganini eshitib hayron bo'lgandim. Oliy ma'lumotli jurnalist yoki Mirshakar Fayzullayevning hazillarini eshitmagan yoki eshitgan bo'lsa ham fahmlamagan. Bo'lmasa bunaqa savol bermasdi deb o'ylagandim.

Aytmoqchi bo'lganim , menimcha, Mirshakar Fayzullayevning hazillarini tushunish uchun odamda o'zini anglash ko'nikmasi yaxshi rivojlangan bo'lishi lozim.

Jamiyatimizdagi ayollarga bo'lgan munosabat, tarbiya usullarimiz, o'z ona tilimizni servantga qo'yib boshqa tilini ishlatadigan odamlarimiz, kasbga nisbatan mas'uliyatimiz aks etgan hazillarining barida bizning hozirgi holatimiz/uyat va ojizliklarimizga ko'zgu tutilmoqda. Bu ko'zguga boqish esa har doim yoqimli bo'lmasligi mumkin.

@farzandruhiyati

Bir martalik qavha idishlari haqida oson va batafsil gapirib berishga harakat qildim.
Eshiting, qahvaxo’r do’stingizga yuboring va tug’ilgan kuniga ko’p martalik termos sovg’a qiling☕️🤎

Telegram Instagram

Dunyo ichra o'zing,
Dunyosan, ayol!!!

Yulduz Usmonovani o'zbek ayoli obrazi, kechinmalarini, dardini kuylay olishi qobiliyatiga tan beraman.
Ayollar haqidagi qaysi qo'shig'ini tinglamay, ayollar yuzlashadigan og'ir kechinmalar aks etadi. Ashula hamdardlik hisi bilan cheklanib qolmaydi. Mana shu qiyinchiliklarni qanday yengib o'tish, o'tkinchi hayot tashvishlariga tik boqa olish, sinovlarda sinmaslik, qaddini baland tutishga oid chiroyli undov bo'ladi. Xonandaning qo'shiqlarida o'zbek kuchli ayoli obrazini ko'raman.

O'zingiz ham bir eshitib ko'ring.
https://youtu.be/L96D-1l1-ys?si=jFJSS_8ugcyOveU1

@farzandruhiyati

Hissiyotlar/ shiddatli emotsiyalar bo'roni natijasida yuzaga keladigan psixologik travmalar haqida gaplashdik. Nazarimda, endi kechinmalar haqida gaplashish vaqti keldi.

Olim F.Vasilyukning fikricha, kechinma oddiy hissiy reaksiyaga xos tajriba emas. Balki inson boshiga tushgan turli (og'ir/noqulay/kutilmagan) vaziyatlarga nisbatan munosabati, uning ma'nosini chuqur anglash jarayonidir.

Hayotingizda sodir bo'lgan qiyinchiliklarni tafakkur qilib o'yga cho'mgan vaqtlaringiz bo'lganmi? Shunday damlar nimalar sizga dalda bo'ladi?

Nima sizni yana olg'a qadam bosishga o'zingizda kuch topishingizga sababchi bo'ladi?

Fikrlaringizni yozib qoldirsangiz, keyingi postda kechinmalar hamda ularning shaxs kamolotidagi ahamiyati haqida suhbatlashamiz. In sha Alloh.

@farzandruhiyati

Bugun, 11-fevral kuni Xalqaro ilm-fan sohasidagi xotin-qizlar kuni nishonlanmoqda. Bu shunchaki sana emas - bu ayollar kashfiyotlar qilish, dunyoni o‘zgartirish va o‘z yutuqlari uchun tan olinish huquqi uchun qancha vaqt va mashaqqatli kurashganliklarini eslatib turuvchi muhim kundir.

📊 Bugungi vaziyat qanday?

👉🏻Dunyodagi tadqiqotchilarning 1/3 qismigina ayollardir.
👉🏻Nobel mukofotining butun tarixi davomida uni 65 nafar ayol olgan, bu umumiy laureatlar sonining 6,5 foizini tashkil etadi.
👉🏻Birinchi ayol laureat Mari Sklodovskaya-Kyuri mukofotni 1903- yilda olgan, shunda ham erkaklar jamoasi bilan birga olgan.
👉🏻IT va axborot texnologiyalari sohasida olima ayollar atigi 3% ni tashkil qiladi.

🇺🇿O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasida 5125 nafar faoliyat yuritadi, shundan 2250 nafari ilmiy xodimlardir. Ularning 1905 nafari xotin-qizlar bo‘lib, bu umumiy xodimlar sonining qariyb 37 foizini tashkil etadi.

🇺🇿2146 nafar tadqiqotchining 695 nafari ayollardir.

🇺🇿Akademiyada 66 nafar akademik faoliyat yuritadi, ulardan 7 nafari ayollardir.

❤️Ayollar Polimerlar kimyosi va fizikasi instituti, Odam immunologiyasi va genomikasi instituti, O‘zbekiston tarixi davlat muzeyi va Fanlar akademiyasi Fundamental kutubxonasi kabi muassasalarda rahbar lavozimlarda faoliyat yuritmoqda.

Bu sonlar O‘zbekistonda xotin-qizlarning ilm-fan rivojiga qo‘shgan salmoqli hissasini namoyish etish bilan birga, ilmiy sohada gender tengligini yanada targ‘ib qilish zarurligini ham ko‘rsatadi.
Fan hali ham ayollar uchun qiyinroq bo‘lgan makon bo‘lib qolmoqda. Ular o‘z qobiliyatlarini erkaklarnikidan ikki baravar ko‘proq isbotlashlari kerak. Ammo bu taslim bo‘lish uchun sabab emas. Aksincha o‘zgarish uchun sababdir.

Biz ilm-fanda qizlar ko‘payishiga ishonamiz. Ular tadqiqot qilish huquqi uchun kurashishlari shart emas - ular shunchaki ilm bilan shug‘ullanadi. Olima ayol endi hayratga sabab bo‘lmaydi.

Dunyo o‘zgarmoqda va ilm-fan ham. Vaqt keldi. 💜

#SukutSaqlama #IlmFandaAyollar #gendertenglik

Tanish holat))))

"Ular meni diqqat bilan tinglayapti deb o‘ylashadi. Aslida ularni psixologik tahlil qilayapman."
@farzandruhiyati

Kitob jodusi

"Bolani qanday qilib kitobga qiziqtirish mumkin?"degan savolni ko'p berishadi.
Quyida farzandlarimda qo'llagan hamda samara bergan usul va tajribalarimni bo'lishmoqchiman.

Avvalo, aytish joizki, bolani bolani kitobga qiziqitirshning hamma uchun birdek mos keladigan texnikalari yo'q. Ota-onalar bolani kitobga qiziqitirishda ularning individual psixologik xussusiyatlaridan kelib chiqqan holda yondashishlari maqsadga muvofiq.

1. Bolaga "kitobli muhit"ni tashkil qilib bera olish.
Farzandingizning vizual xotirasida kitoblarga to'la hona/ javon/ish stoli hamda mutolaa qilayotgan ota-ona muxrlanib qolsin.
Bola ulg'aya boshlarkan unga ham "kitobli burchak" tashkil qilib bering. Bola u yerda o'zining kichik bo'lsa ham kitoblar zaxirasini to'plash imkoniga ega bo'lsin.

2. Kitob tanlashda bolaning yoshiga ahamiyat qarating. 3-4 yosh bolalarga vizual illustratsiyalarga boy kitoblar olib bering. Farzandingizni kitob bilan munosabatlarini mustahkamlash uchun biror joyga ketayotganda kitoblarini o'zi bilan olishi, mabodo zeriksa, kitobni tamosha qilib o'tirish/mutolaa qilishi mumkinligini ayting. Biz poliklinikada navbatda turganda/ dam olishga borganda albatta kitoblar olib borib o'qiymiz.

3. Mutolani farzandingizni siz bilan hissiy bog'laydigan yoqimli mashg'ulotga aylantiring. Biror kitobni bolaga yoqimli usulda o'qib bering. Intonatsiya/hazillardan foydalanishni unutmang.

4. Kitobga mehr uyg'otishning ilk bosqichlarida moddiy rag'bat ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bolani biror kitobni o'qib tugatgani uchun rag'batlantiring. Xoh muzqaymoq bo'lsin, xoh kerakli o'quv quroli, yoki sevimli o'yinchog'i. Bu himmatingizga bog'liq.

5. Farzandingizni doimiy ravishda bolalar kutubhonasiga olib borib turing. U yer bilan bog'liq xotiralarni ham yoqimli bo'lishi, bola o'rganishdan zavqlanish lazzatini his qilishiga ko'maklashing.

6. Birgalikda o'qigan kitoblaringiz asosida farzandingiz bilan qo'shimcha mashg'ulotlar olib boring. Kitob qahmarmonlariga xat yozish yoki rasmini chizish, hikoya/ertaklar asosida rolli o'yinlar o'ynash, tugallanmagan hikoyani oxiriga yetkazish yaxshi samara beradi. Qolaversa, bolada ijodkorlikni rivojlantiradi.

Siz bolani kitobga qiziqtirishda qanday usullarni qo'llaysiz?

@farzandruhiyati

Hammada farzandini ertalab uyg'otishning o'ziga xos usuli bo'ladi.

Dilsorani uyg'onishi uchun yaxshi motivatsiya bu tonggi mutolaa. Kitob o'qib berishimni aytsam, osongina uyg'onadi. 😊

@farzandruhiyati

Olima kelinga sharoit qilib berish kerak!

💩 Bugun koʻpchilik inson kelinlikka oʻqimishli qizni qidiradi. Ammo aksar holatda u kelinni butun uy ishlariga mashgʻul qilib qoʻyishadi. Bunda uning oʻqimishliligidan ne naf?!

🤎 Aslida qanday boʻlishi kerak? Videoda bu savolga javob topasiz.

💩 Yaponiyadagi oʻzbek professori ustoz Alisher Umirdinov.

Telegram | Instagram | YouTube | Facebook

"Har bir inson o‘zida o‘z ota-onasini olib yuradi."
— Erik Bern

@farzandruhiyati

Travmalar soyasidan o'zingni qayta topishgacha yo'l

"Travmalarimdan qutulishim mumkinmi?"
Ko'pincha og'ir psixologik jarohati bor mijozlar konsultatsiya belgilashdan oldin shu savolni psixologga berishadi.
Xuddi psixolog sehrli dori bersa-yu, uni ichib, umr mobaynida olgan ruhiy jarohatlariga bittada da'vo topsalar.
Afsuski buni iloji yo'q.

Shunday paytlarda mijozlarga balandparvoz va'da berishdan cheklanib, uzoq muddatli konsultatsiya travmalari bilan (kelishib!) yashashni o'rgatishi mumkinligini aytaman.

Psixologik travma o'zi nima? Odam qachon travma oladi?
Z.Freyd psixologik travma haqida shunday fikr bildiradi:
Psixologik travma psixika uchun haddan tashqari og‘ir bo‘lgan tajriba bo‘lib, uni anglash yoki qayta ishlash qiyin bo‘lganligi sababli u ko'pincha bostiraladi. Yana ham aniqroq aytsak, inson qachon psixologik travma oladi?
Qachonki psixika kuchli emotsiya to'lqinida ojiz qolganida.
Travma paytida emotsiyalar o'ta shiddatli bo'ladi psixika ularni anglash, qayta ishlashga ojizlik qiladi.

Bir nafasda yuzaga kelgan vahimali voqea natijasida hosil bo'lgan qattiq qo'rquv, yoki surunkali ravishda uyat hisini tuyishga majbur qilingan dialoglar, to'satdan yuz bergan yo'qotish va bu davrda ijtimoiy qo'llab-quvvatlovning bo'lmaganidan psixikaning og'ir qayg'u emotsiyasi oldida ojiz qolishi kabi holatlar psixologik travmaga sabab bo'lishi mumkin.

Qisqa qilib aytganda travmalar paytida inson qaydanydir shiddatli emotsiyalar (qo'rquv/ qayg'u/uyat/xavotir/jahl/ v.h) oldida kuchsiz qoladi.

Travmalar bo'yicha uzoq yil ilmiy tadqiqot ishi olib borgan olim Gabor Mate travmani shunchaki biz bilan sodir bo‘lgan voqea sifatida emas, balki u voqeaga javoban ichimizda yuzaga kelgan ichki jarohat sifatida tushuntiradi. Uning fikricha:
“Travma – bu biz bilan sodir bo‘lgan narsa emas, balki sodir bo‘lgan narsaga javoban bizning ichimizda yuzaga kelgan narsa.”

Ya'ni travma nafaqat og‘riqli voqea (jismoniy yoki hissiy jarohat) balki, shu voqea natijasida bizning ruhiyatimiz qanaqa o‘zgarishi, qanday xarakter xususiyatlarini o'zimizda identifikatsiyalashimiz, qaysi himoya mexanizmlaridan foydalanish ko'nikmasini shakllantirishimizdir.

Konsultatsiya jarayonida psixolog psixologik jarohatlari bor mijozlarning hikoyalarini avval tinglaydi. Ko'pincha ruhiy jarohatlar bir umr yurakka ko'milgan mulohazalar/alamlar/hissiyotlar bo'ladi. Ularni hikoya qilib berish bilan mijoz tinglanish, tushunilish ehtiyojini qondiradi. Psixolog o'sha vaziyatda sizga qanday yordam berishlari/qo'llab-quvvatlashlarini istardingiz deb savol berganda, mijozlar javob berishga qiynalishadi. Keyin esa patsientlar savolga javob berish chog'ida holatni to'liq manzarasini qaytadan gavdalantirish/fikrlarini tartibga solishga, hissiy muvozanatlarini tiklashlari osonlashadi.

Psixologik travmasi bor patsientga yordam ko'rsatishning keyingi bosqichi ruhiy jarohatlar uning hozirgi shaxsiyati/yashash tarzi/tanlovlariga salbiy ta'sirini olib tashlash uni hayotiy tajriba sifatida integratsiyalashdan iboratdir. Maqsadga erishish uchun psixolog va mijoz ba'zan o'nqir-cho'nqir, ba'zan umuman notanish yo'llarni bosib o'tadi.

Psixologik travmalardan davolanish:
- o'zini qaytadan kashf etish;
-og'ir vaziyatlarda o'zini yaxshiroq qo'llab-quvvatlashni boshlash;
- travmalar shakllantirgan salbiy xulq-atvorni o'zgartirish;
-o'zini boricha qabul qilib yana o'ziga ishonishni boshlash;
-Ichki bolakayiga o'zi ota-onalik qilishni boshlash.

Psixologik travmalardan davolanish miyaning o'ng yarimdagi faollikni bostirib, prefrontal korteksning ajoyib funksiyasidan foydalanib, bo'lib o'tgan voqea-hodisalardan ma'no topib, yangi xulosalar qila qolish. Boshqacha aytganda, taqdirga imon keltirib, har bir ishning hikmatini ko'ra olish demakdir.

Siz o'zingizda o'tmishdagi travmalaringiz ta'sirida qanday himoya mexanizmlarini shakllantirganman deb o'ylaysiz?
@farzandruhiyati

Ҳамма ўқувчиларга бирдек ёқмоқчи бўлсанг — устоз бўлма, музқаймоқ сот.

Стив Жобс

@Ustoz_kundaligi

O'zgarishlar kim uchun parvoz, kim uchun jarlik?!

Sog'lom psixikaga xos eng muhim xususiyat bu - o'zgarishlarga ochiqlik.

- Zavq bermayotgan ishdan ketib, yangi kasbda o'zini sinab ko'ra olish;

- moddiy ahvolini yaxshilash odatiy komfortidan kechib qandaydir biznes boshlay olish;

-qanchalik odatiy tusga aylangan bo'lmasin qadrlanmayotgan davralardan ketib, yangi munosabatlar o'rnatishga jur'at topa bilish insonni o'zgarishlardan cho'chimasligini ko'rsatuvchi keyslardir.

O'zgarishlarga ochiqlik bu:
Odamlarga/munosabatlarga/narsalarga qattiq bog'lanib qolmaslik;
psixologik erkin bo'lish;
kishi og'ir vaziyatga duch kelganda, muammolar oldida esankirab qolmasdan olg'a keta olish demakdir.

Nimaga ba'zilar o'zgarishlarga ochiq-u, ba'zilar o'zgarishlardan bo'ridan qo'rqqanday qo'rqadi?! Quyida bunga sabab bo'luvchi omillarni tahlil qilamiz.

1.Bolalikdagi munosabat.
Agar ota-ona farzandiga haddan tashqari ko'p g'amxo'rlik ko'rsatib, uni mustaqil bo'lishiga imkon bermagan bo'lsa, bolada qaror qabul qilish malakasi yaxshi shakllanmaydi. Bu esa o'zgarishlarga yopiqlik sifatini shakllantiradi.

2. Qattiq jazolanish. Bola yoshligida qilgan xatolari uchun qattiq jazolangan bo'lsa ham o'zgarishlarga murosasizlik holati yuzaga keladi. Boisi har bir o'zgarish bola xavfsizligiga otiluvchi o'qdek idrok qilinadi.

3. Bola hayotida og'ir o'zgarishlarni/hislarni boshdan kechirayotgan paytida qo'llab-quvvatlov bo'lmagani ham uni odatiy hayot tarzi o'zgarsa, cho'chitadigan qilib qo'yishi mumkin. Masalan, endi bog'chaga o'rganayotgan bolakayning onasi farzandi qaramay turganida tarbiyachiga tashlab ko'zdan g'oyib bo'lib qolishi kabi holatlar insonni kelajakda o'zgarishlar vahima uyg'otadigan qilib qo'yishi mumkin.

4. Shaxsda o'zgarishlar borasida tajribaning kamligi ham uni chetlab o'tishga intilishga sabab bo'ladi.

5. Ba’zi jamiyatlarda barqarorlik va an’anaga yopishib olish targ‘ib qilinadi, natijada odamlar o‘zgarishlardan qo‘rqadi. Biror muhim o'zgarish qilish kerak pallada biz bunga hali tayyormasmiz deb oyoq turib oladigan jamiyat vakillarining o'zgarishlardan qo'rqishi hayratlanarli hol emas.

O‘zgarishlarga ochiqlik – bu nafaqat xarakter xususiyat, balki hayot davomida shakllanadigan muhim ko‘nikma.
Kimdir tabiatan jasoratli bo‘lishi mumkin. Boshqa birovlar esa jasoratni kichik-kichik o‘zgarishlarni amalga oshirish, tavakkal qilish va o‘z hayotida ongli ravishda ijobiy siljishlar qilish orqali shakllantirishi mumkin.

Inson hayotida qancha ko'p o'zgarishlar qilsa, bu borada tajribaga ega bo'ladi. Tabiiyki, o'zgarishlar normal holat ekanligini anglaydi. Va nihoyat o'zgarish qilishdan qo'rqmay qoladi.

Bu borada Sizning fikringiz qanaqa? Odamlar o‘zgarishlardan kamroq qo‘rqishi uchun nima qilishi kerak?

@farzandruhiyati

"O'zgarishlar kim uchun parvoz, kim uchun jarlik?!" mavzusida post yozayotgandim. Yarmiga kelganda ilhomim keskin o'zgarish qilib yozgim kelmay qoldi. Ertaga bitirsam, e'lon qilaman in sha Alloh. 🌸

@farzandruhiyati

O'rganishni o'rganamiz

(Andrew Hubermanning "How to Learn skills faster" podkasti va o'zimning shu kungacha yig'gan xulosalarim asosida)

1. Biror yangi narsani o'rganishda asqotadigan birinchi instrument bu diqqatdir. Diqqat barcha kognitiv jarayonlarga kiruvchi eshik. Diqqat jamlangan bo'lsa, biz eslab qolamiz, idrok etamiz, tafakkur qilamiz. O'rganish jarayonida diqqatingiz bo'linavermasligi uchun shunga mos muhit tashkil qiling, chalg'ituvchi vositalardan tiyilish lozim. (Ayniqsa gadjetlar)

2. O'rganish jarayonida yo'limizda uchraydigan ilk dushmanni yengib, "bitta instagramga kirib chiq nima gap ekan" qabilidagi o'ylarni yengib harakatni boshlasak, ikkinchi dushman oldimizga yetib keladi. Endi ichimizdagi maraz odamcha "qara shuncha xato qilyapsan bu narsani o'rganish senga emas ekan" deya shivirlaydi. Yodingizda bo'lsin yangi ko‘nikmalarni o‘rganishning ilk bosqichlarda ko‘proq xato qilish tabiiy holat. Bu jarayon miyadagi neyron aloqalarni mustahkamlaydi. Keyingi gal kamroq xato qilishingizga, yangi xulosalar qilishingizga ko'mak beradi.

3. Jismoniy harakatlar va muvozanat mashqlari miyani moslashuvchan qiladi va o‘rganishni tezlashtiradi. Biror narsani uzoq vaqt o'rganganingizdan keyin piyoda sayr qilish sizga yengil nafas olishda ko'mak berishi mumkin.

4. Uyqu, ayniqsa, o‘rganishdan keyingi birinchi tun, yangi ma’lumotlarni mustahkamlashda muhim rol o‘ynaydi. Bilim olganingizdan keyin tiniqib uxlash olingan axborotlarni miyangizdagi javon polkalariga tartibli joylashtirishga yordamlashadi.

5. Miyangizdagi javonda turgan bilimlarni endi ochib ko'rish vaqti keldi. U yerda nima bor nima yetishmayapdi. Bu paytda o‘z-o‘zini sinash usuli yordamga keladi. O‘rganilgan materialni o‘z-o‘zini sinash orqali tekshirish bilimlarni mustahkamlashga xizmat qiladi.

6. Bilasiz bu miya rosa dangasa. Shunga uni cho'chitib yubormaslik kerak. Ma’lumotlarni bo‘laklash usuli bu borada sizni qutqarishi mumkin. Katta hajmdagi ma’lumotni kichik bo‘laklarga ajratib o‘rganish miyangizni biroz erkalab turib o'rganishga majbur qiladi, qolaversa, yaxshiroq natija beradi.

7. O'zingizga qulay usulda konspekt qilish bu fantaziyangiz zimmasidagi vazifa. O'rganganlarini qisqa matn/ jadval/diagramma/ rasm ko'rnishida qayta ifodalashingiz mumkin. Muhimi bir qaraganingizda sizga shu bilimlar haqida tasavvur hosil qila olsin.

8. Bizda ikki xil xotira mavjud. Qisqa muddatli va uzoq muddatli. Olgan bilimimingiz kecha yegan ovqatingiz kabi qisqa muddatli xotirada qolib tezda unutilib ketishini istamasangiz uni tez-tez takrorlab turing. Shunda u uzoq muddatli xotirangizda joylashib olib sizni ko'p quvontirishi mumkin.

9. O'rganganlaringizni amaliyotda qo'llashga baribir qiynalyapsizmi unda sizga yaxshi yechim bor. Uni boshqalarga o‘rgating. O'rgatish asnosida olingan bilimlaringiz maketi miyangizda qayta gavdalanadi. Bu esa sizga bilimlaringizni mustahkamlash imkonini beradi. O‘rganilgan narsalarni boshqalarga tushuntirish bilimlarni chuqurlashtiradi.

10. Biror narsani o'rganishga kirishyapsizmi uni turli usullar bilan o‘rganishga e'tibor qarating. Ma’lumotni turli formatlarda (audio, video, matn) o‘rganish uning yaxshiroq tushunilishiga yordam beradi.

Siz o'rganishda qanday usullardan foydalanasiz. Fikrlaringizni izohlarda yozib qoldiring.

Postni o'rganishni yaxshi ko'radigan tanishlaringizga yuborib qo'ying.

Davomi bor.

@farzandruhiyati

Postlar yozgim kelyapti, o'qigan maqolalarimdagi xulosalarni sizlar bilan bo'lishgim kelyapti. Lekin uylarni yig'ishtirib ovqat qilishim kerak. Maslou bobo aytganidek, birlamchi ehtiyojlarni qondirmay turib, yuqori darajadagi ehtiyojlarga yo'l bo'lsin. 😂

@farzandruhiyati

Sovuq urushlarning qaynoq ta'siri

Ko'pchilikning boshqa odamlar (qaynonanasi/hamkasbi/ tanishi/ sobiq turmush o'rtog'i/ qo'shnisi v.h.) bilan tugallangamagan dialogi, ichki konfliktlari bor. Bu ichki konflikt kishini ko'p hayotiy energiyasini olib qo'yadi, fikri-xayolini o'g'irlab tinchlik bermaydi.

Bunday vaziyatlarda kishi nizolashgan odami bilan juda kam muloqot qilishi yoki deyarli gaplashmasligi ham mumkin. Konstruktiv muloqotning cheklanganligi sabab proyeksiya himoya mexanizmi faollashib ketadi. Ya'ni o'zida kechayotgan his kechinmalarni nizolashgan insoni gardaniga tushirishi, bu esa nafrat hisini battar oshirib yuborishi mumkin.

O'zidan ko'ngli to'lmayotgan odam nizoli munosabatdagi insoni u haqida yomon o'ylayapdi, ustimdan kulyapdi deb xulosa qilib olishi mumkin.

Yoki o'zi qattiq uyat his qilayotgan paytida "dushman"i uni masxara qilayotgandek tuyulishi mumkin.
Masxara qilyapsanmi deb so'rolmaydi. Chunki gaplashmaydi.

Bu holat munosabatlarni battar chigallashtiradi, insonni ichki konfliktlarini oshirib yuboradi. Endi odamga o'zini tinglash, qo'llab quvvatlash ham qiyin bo'lib qoladi. O'ziga nizolashgan odamining ko'zoynagi boqayotgandek bo'ladi.

Boisi endi boshiga og'ir musibat tushgan yoki muvaffaqiyatsizlikka uchragan damida ham qayg'usi uchun g'am chekish paytida ham mana endi dushmanim xursand bo'lib ketadi degan xayollar uchun ko'p energiya sarf qilishi sabab bo'ladi. Yoki xato qilgan paytida joriy holatini yaxshilash o'rniga kulguga qoldim degan xayollar battar tushkunlikka tushirishi mumkin.

Mana shunday vaziyatda kishiga psixoterapiya mijoz yashayotgan honaning derazasini ochib, toza havo kiritgandek ko'mak berishi mumkin.

Psixolog bilan hamkorlikda ishlash, vaziyatga turli pozitsiyalardan nazar tashlash mijozni ortiqcha proeksiyalaridan xolos bo'lishiga ko'mak berishi, empatiya hissini oshirishi, qaror qabul qilayotgan yoki biror tanlov qilayotganda asosiy fokusni birovga nimanidir isbotlashga qaratish emas, o'zining ehtiyojlarini tinglashga o'rgatishi mumkin.

@farzandruhiyati

- Kundalik hayotda psixologik qonuniyatlarning namoyon bo'lishini   o'rganish/ tahlil qilish sizga yoqadimi?

-Qiziqarli psixologik ilmiy tadqiqotlar natijasi bilan tanishish-chi?

Javobingiz "ha" bo'lsa, sizlarga
Sizlarga  psixologiyadan ilmiy tadqiqot ishi qilayotgan tadqiqotchining kanalini tavsiya qilmoqchiman.⬇️

https://t.me/psixoeksperiment

Shunchaki so'ragandim. Xulosa o'zingizdan.
@farzandruhiyati

Jamiyatimizda yuqori psixika darajasiga ega odamlar kam. Shuning uchun ham odamlar bilan munosabatga kirishish murakkabligicha qolaveradi. Haqiqatni ham kimningdir "ego"chasiga tegmaydigan qilib aytish talab qilinadi. Aks holda siz muomalasizga chiqasiz. Ayollar misolida oladigan bo'lsak, ularga orator bo'lishi kerakligi haqida uqtiriladi/ treninglar o'tiladi. Boisi ayol oddiy/odatiy usulda haqini talab qilishi noshukrlikka yo'yiladi. Biror ehtiyoji bo'lsa, qog'ozga o'rab chiroyli usulda ifodalay olsagina olqishlanadi (!)

@farzandruhiyati

Ba'zi talabalardagi ishtiyoq, qiziqishni ko'rib dars o'tging keladi. Ba'zi talabalarga boqib, ulardagi befarqlik hamda mas'uliyatsizlikni ko'rib, ishingni tashlab ketging keladi.

@farzandruhiyati