💰 Migrantlar uchun pul toʻplashning samarali usullari

To'liq video Migrant.uz Youtube, VK va Rutube kanalarida

📱 Youtube - https://youtu.be/N83ifUruBxw?si=w94aOoSOQ_apEhQI

📱 Vkontakte - https://vk.com/video-146921395_456240704

💙 Rutube - https://rutube.ru/video/private/fba20eacf8ccbe458f539d65d8a1372f/?p=VRKWLzZfw_08G_Jw37Gx2Q

Web-sayt | Instagram|YouTube
@migrantuz| RuTube | WhatsApp | VK

💬 "Men yugurib borib, quchoq ochmagan bo'lardim" – siyosatshunos Baxtiyor Saidov tushgan noqulay vaziyat haqida

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔗 “…Haqiqiy shoirning qabri bo‘lmaydi”- Muhamad Yusuf zamondoshlari xotirasida

“Muhammad Yusuf haqida gap ketganda kim birov erka shoir, yana kim kuychi edi, yana kim nimadir deb ta’rif beradi va har kim bu borada o‘zicha haqdir” deb yozadi yozuvchi Sobir O‘nar o‘z esdaliklarida.
Ha, Muhammad Yusuf shaxsiyati va ijodi haqida aniq bir xulosaga kelish qiyin: balki haqiqiy ijodkor va uning ijodining eng asosiy belgisi ham shudir.

Bugun, 26-aprel shoir tavalludining 69 yilligi munosabati bilan shoirning zamondoshlari xotiralaridagi siymosiga nazar tashlaylik.

Batafsil - https://vatandosh.tv/uz/news/170

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

“Biror davlatda qonun chiqarish bilan ish bitmagan, uning muqarrarligi bo‘lishi kerak” – xalqaro ekspert

Vatandosh TV tashabbusi bilan o‘tkazib kelinayotgan Intellektual klub yig‘ilishining navbatdagi soni O‘zbekistonda korrupsiya, uning sabab va oqibatlari, shuningdek, bu illatni kamaytirish masalalariga bag‘ishlandi. Tadbir davomida Korrupsiyaga qarshi kurash va boshqaruv bo‘yicha xalqaro ekspert Qodir Quliyev O‘zbekistonda korrupsiya, uning ko‘lami hamda korrupsiyani kamaytirish uchun zarur choralar mavzusida taqdimot qildi. Quyida Quliyevning taqdimoti bilan matn shaklida tanishishingiz mumkin.

🌐 Batafsil - https://vatandosh.tv/uz/news/166

▶️ Video - https://youtu.be/Qi89bQRkk7k

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ O‘zbekistonda eng ko'p qaysi mamlakat talabalari tahsil oladi?

Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2024/2025 o‘quv yil boshi bo’yicha O’zbekiston oliy ta’lim tashkilotlarida tahsil olayotgan xorijlik talabalarning umumiy soni 12,5 ming nafarni tashkil etgan.

Batafsil - https://vatandosh.tv/uz/news/162

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Oʻrta daromad tuzogʻi: Nega Oʻzbekistonda iqtisodiy oʻsish sekinlashmoqda?

Jahon banki tomonidan oʻrta daromadli (yaʼni, aholi jon boshiga YIM hajmi 1 136 dollardan 13 845 dollargacha tashkil etgan) mamlakatlarning imkoniyatlari va muammolari atroflicha tahlil qilingan “World Development Report 2024: The Middle-Income Trap” (WDR 2024) nomli navbatdagi hisobot chop etildi.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/159

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 "Rossiyalik aroqxoʻr ham oʻzbekni kamsitmoqda" – Dilorom Is’hoqova

📹👉 Toʻliq video

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔄 Iqlim o‘zgarishi kelajakda nogironligi bo‘lgan shaxslarga yanada ko’proq qiyinchiliklar paydo qiladi — tahlil

Iqlim o‘zgarishi NBSH uchun kelajakda yanada ko‘proq qiyinchiliklar keltirib chiqarishi kutilmoqda, chunki o‘zgarayotgan muhitga moslashish, daromad topish imkoniyatlari kamaygani sayin, ularning hayot sifati pasayishi ehtimoli yuqori.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/155

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ Seysmik shaharlar: Markaziy Osiyo yirik zilzilaga tayyormi?

Mutaxasislar mintaqani har qanday zilzila holatiga tayyorlash uchun siyosiy iroda va mablag‘ juda muhimligini ta’kidlamoqda.

Yaqinda Myanmada sodir bo‘lgan 7,7 ball kuchidagi zilzila 3500 dan ortiq insonning hayotiga zomin bo‘ldi va hatto Bangkokdan 1000 kilometr uzoqda joylashgan binolarda ham shikastlanishlarni keltirib chiqardi. Bu hodisa seysmik faol hududlarda hayotning ko’p jihatdan xavfli ekanini koʻrsatadi.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/151

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Global IQ o‘lchovida O‘zbekiston nechanchi o‘rinda?

Turli sohalardagi global statistikani tahlil qiluvchi mustaqil Ranking Royals kompaniyasi bu safar global IQ ko'rsatkichlariga bag'ishlangan so'nggi tadqiqoti natijalarini e'lon qildi.

Shu yilning 1-yanvaridan buyon 100 ta davlatdan 1,39 million kishi ishtirok etgan test sinovlari shuni ko‘rsatdiki, Osiyo mamlakatlari aholisi eng yuqori IQ darajasiga ega: Xitoy o‘rtacha IQ darajasi 107,19 bilan yetakchilik qilmoqda, Janubiy Koreya — 106,43, Yaponiya — 106,40, Eron — 106,30, Singapur — 14, Rossiya — 1016. o‘rin. Dunyoda o'rtacha IQ 100 ni tashkil qiladi.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/147

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ Bishkekda yana bir rossiyalik qo‘lga olindi: bu Moskvada migrantlarning tahqirlanishiga bog‘liqmi?

Qirg‘izistonda rossiyalik urushga yollovchilarga “ov mavsumi” ochilgan o‘xshaydi. “Rus uyi”dagi hibsga olinishlardan so‘ng, kecha, 24-aprel kuni yana bir rossiyalik – siyosiy texnolog Viktor Vasilyev ham qo‘lga olindi. U ham Rossiya tomonida Ukrainadagi urushda qatnashish uchun askarlarni yollaganlikda gumonlanmoqda.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/143

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Gulnora Karimovaning Shveysariyadan qaytarilgan pullari qaysi sohaga sarflanmoqda?

Kecha, 24 aprel kuni, Olmaliq shahrida o‘tkazilgan matbuot anjumanida Gulnora Karimova tomonidan o‘g‘irlangan pullarning O‘zbekistonga qaytarilishi va uning qaysi sohalarga yo‘naltirilishiga oid maʼlumotlar berildi.

Iqtisodiyot va moliya vaziri o‘rinbosari Otabek Fozilkarimov maʼlum qilishicha, bitim doirasida birinchi transh uchun 131 million dollar mablag‘ni qaytarish bo‘yicha kelishuvga erishilgan.

Batafsil - https://vatandosh.tv/uz/news/138

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Nuqtalar: Lavrov e’tirozi, Saidovning javobsiz qolgan quchog'i va elita tafakkuridagi o‘zga til – rus elchisi paydo qilgan bahsga chizgilar


Oxirgi vaqtlarda rossiyalik siyosatchi, siyosatshunos, tarixchi va umuman, rus jamiyati vakillarining O‘zbekiston hamda o‘zbekistonliklarga nisbatan tahdidli, haqoratli, kamsitishdan iborat chiqishlari ko‘payib bormoqda.

O‘z o‘rnida bu kabi chiqishlar o‘zbek jamiyatida ham kuchli norozilik, qalqish, siyosiy doira vakillarining esa tarmoqlar orqali bildiradigan javob chiqishlariga sabab bo‘lmoqda-ki, bu ikki davlat munosabatlarida o‘zaro asabiylik, keskinlikni oshirib borayotgandek.

Rossiyaliklarning bayonotlari va bu chiqishlarning ikki davlat munosabatlariga ta’siri masalasida bejiz so‘z boshlamadik. Sababi, shu yilning 22-23-aprel kunlari Samarqandda bo‘lgan va O‘zbekiston tomoni bilan muzokara o‘tkazgan Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrovning rus tili haqida bildirgan e’tirozi hamda tadbirlar yakuni bo‘yicha OAVga bergan bayonoti bugun o‘zbek jamiyatida navbatdagi norozilik va muhokamalarga sabab bo‘lmoqda.

“Nuqtalar”ning bu galgi soni rossiyaliklarning e’tiroz uyg’otuvchi chiqishlari, jumladan, Sergey Lavrov bayonoti, buning sabablari, shuningdek, o‘zbek elitasi vakillari tafakkuridagi o’zga til masalalariga bag’ishlandi.

Dastur mehmonlari taniqli qalamkash va muxolifatdagi faoliyati bilan yaxshi tanish, faol Dilorom Is’hoqova va siyosatshunos Farhod Tolipov bo‘ldi.

Videoni ko'rish 📹👉 https://youtu.be/Qi89bQRkk7k

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🌐 O‘zbekistonlik yosh olim Orol dengizini yashil makonga aylantirish loyihasini ishlab chiqdi

Toshkent davlat agrar universiteti birinchi bosqich talabasi O‘rolboy Umurzoqov Orol dengizini yashil makonga aylantirishga qaratilgan “Ekobasket” loyihasini ishlab chiqdi.
“Loyiha nomini o‘zbekchaga tarjima qilsak, “biologik tuvak” degan ma’noni anglatadi. Bu loyihadan maqsad sho‘rlanib borayotgan Orol dengizini yashil makonga aylantirishdir. Loyihaning analoglari borligini hali eshitmaganman”, deydi yosh ixtirochi.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/135

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ Rog‘un GESI Markaziy Osiyoda cho‘llanish, tuproq sho‘rlanishi va yerlarning yemirilishini yanada kuchaytirishi mumkin - Jahon banki

Mavjud muammolar hal etilmasa, butun Markaziy Osiyoda ortga qaytarib bo‘lmaydigan ekologik va gumanitar inqiroz yuzaga kelishi mumkinligi haqida tashkilot ogohlantirmoqda.

Jahon bankining Tekshiruv paneli O‘zbekiston va Turkmaniston fuqarolarining Tojikistondagi Rog‘un gidroelektrostantsiyasi (GES) loyihasi bilan bog‘liq xavflar haqidagi shikoyatlarini ko‘rib chiqishga rozilik bildirdi. Jahon banki loyihaning 2014-yilgi ekologik va ijtimoiy ta’sir baholashlarini qayta ko‘rib chiqish uchun 350 million dollarlik kredit ajratgan.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/131

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🧲 Didro effekti: “narsaparastlik kasalligi”

Jeyms Klirning “Atom odatlar” kitobida insonlarning tobora fikrlovchidan iste’molchiga aylanib borayotganligi haqida quyidagi fikrlar keltirilgan:

Fransuz faylasufi Deni Didro deyarli butun umrini qashshoqlikda o‘tkazgan. Ammo 1765-yilda uning hayoti butunlay o‘zgarib ketadi.

O‘sha paytda Didro qizini turmushga berayotgan, ammo to‘y xarajatlari uchun yetarlicha puli yo‘q edi. Qashshoqligiga qaramasdan u o’z davrining mukammal bilimlar jamlanmasi – “Ensiklopediya”ning asoschilaridan biri sifatida nom qozongandi. Rossiya imperatritsasi Yekaterina II Didroning og‘ir moliyaviy ahvoli haqida eshitganidan so‘ng unga rahmi keladi va uning shaxsiy kutubxonasini sotib olishni taklif etadi. Yekaterinananing o‘zi ham kitobsevar bo‘lib, “Ensiklopediya” unga juda ham manzur bo‘lgan edi. U Didroning kutubxonasi uchun ming funt sterling berishini aytgan. Bu hozirgi kunda 150 ming dollarga to‘g‘ri keladi. Didro rozi bo‘ladi va birdan uning qo‘liga ham pul tegadi. U nafaqat qizining to‘yini o‘tkazadi, balki qizil barqutdan tikilgan shohona yopinchiq sotib oladi.

Yangi yopinchiq juda chiroyli bo‘lib, Didroning boshqa buyumlari orasida yaqqol ajralib turardi. Didro o‘zining nafis yopinchig‘ini boshqa narsalari bilan solishtirar ekan, ular orasida “hech qanday bog‘liqlik, oʻxshashlik yoki uyg‘unlik yo‘q”,- deb aytgan.

Didroda qolgan narsalarini ham o‘zgartirish talabi paydo bo’ldi. Eski gilamini Damashqdan olib kelingan yangisi bilan almashtirdi. Uyini qimmatbaho haykallar bilan bezatdi. Yangi ko‘zgu sotib olib, kamin tepasiga o‘rnatdi. Oshxona jihozlarini ham yangiladi. Somondan to‘qilgan kursisini tashlab yuborib, yangi, charm bilan qoplangan kursi xarid qildi. Xuddi domino donalariga o‘xshab har biri boshqasiga sabab bo‘ldi.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/127

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️“Men yashashni xohlayman”: Rossiya tomonida jang qilgan har besh tojikistonlikdan biri halok bo‘lgan

Ukrainaning "Men yashashni xohlayman" loyihasida Rossiya tomonida Ukrainadagi urushda qatnashish uchun yollangan Tojikiston fuqarolari haqidagi ma’lumotlar e’lon qilindi. Loyihaning Telegram-kanalida e’lon qilingan ro‘yxatda 931 nafar tojikistonliklarning ismi-shariflari ko‘rsatilgan, ulardan 196 nafari o‘lganlar ro‘yxatiga kiritilgan.

Batafsil 👉- https://vatandosh.tv/oz/news/123

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📍 Transport tizimlari transport vositalari uchun emas, balki insonlar uchun loyihalashtirilishi kerak – JSST

Butun dunyo bo‘ylab bolalar va yoshlar orasida o‘limning asosiy sababini taxmin qilishingiz kerak bo‘lsa, nima degan bo‘lardingiz? Bezgak yoki zotiljammi? O‘z joniga qasd qilish? Bular ham yuqori o‘rinlarda. Lekin koʻp yillardan beri dunyo aholisining oʻlimiga eng koʻp avtohalokatlar sabab boʻlmoqda.

Batafsil - https://vatandosh.tv/oz/news/115

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 "5-6 boladan koʻra, sogʻlom 2-3 tasi afzal"

Toʻliq video

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Lavrov Samarqanddagi yodgorlikda ruscha yozuv yo‘qligiga e’tibor qaratdi

"Motamsaro ona" haykali poyiga gulchambar qo'yarkan, «Inglizlar qanday qilib bu yerga kelib qolishdi? Qarasam, inglizcha yozuv. Ruscha ko'rmayapman», — deya so‘ragan u ekskursovodga yuzlanib.

Batafsil 👉 https://vatandosh.tv/oz/news/111

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🇺🇸 Gʻazoni bosib olish: Tramp Isroil orzusini ro‘yobga chiqarmoqchi

O‘nlab yillar Isroil liderlarining orzusi bo‘lgan g‘oyani AQSH prezidenti Tramp qo‘llab-quvvatlamoqda.
7-aprel kuni AQSH prezidenti Donald Tramp Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyaxu bilan u inauguratsiya qilinganidan keyin ikkinchi marta uchrashdi.

Ommaviy axborot vositalari bilan suhbatda Tramp Gʻazo haqidagi oldingi fikrlarini takrorlab, uni “ajoyib muhim ko‘chmas mulk bo‘lagi” deb atagan.

Tramp, shuningdek, falastinliklar Gʻazoni tark etishi va “boshqa mamlakatlarga ketishi” haqidagi taklifini takrorlab, go‘yo uning bu fikrlari “ko‘pchilikka yoqishi”ni iddao qilgan.

Bir necha kundan so‘ng, Gʻazoning 70% ga yaqini falastinliklar uchun "taqiqlangan hudud"ga aylantirildi. Isroil Mudofaa vaziri Israyel Kas “AQSH prezidentining Isroilning amalga oshirishga intilayotgan qarashlari asosida” harakat qilayotganini tasdiqlagan. U, shuningdek, Isroil yanada ko‘proq hududni “qo‘lga kiritish” niyatida ekanini ta’kidlab, ketishni istagan falastinliklarga “ixtiyoriy ravishda chiqish” huquqi berilishini aytdi.

Batafsil

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️Qirg‘izistonda urushga odam yollagan rossiyaliklar qo‘lga olindi

Qirg‘izistonda Rossiya armiyasiga yollanma askarlarni jalb qilgan “Rus uyi” xodimi va yana uch kishi hibsga olingani xabar qilinmoqda.

Bishkekning Pervomay tuman sudi matbuot xizmati matbuot xabarlarida ish bo‘yicha hibsga olingan ayblanuvchilar ism-shariflarining bosh harflarini ko‘rsatgan. Bundan tashqari, jinoyat ishi Milliy xavfsizlik davlat qo‘mitasi (MQM) tomonidan qo‘zg‘atilgani ma’lum.

Jurnalistlarga ma’lum bo‘lishicha, hibsga olinganlardan biri O‘sh shahridagi "Rus uyi" (Rossotrudnichestvo vakolatxonasi) xodimi Natalya Sekerina bo‘lgan. Unga nisbatan Qirg‘iziston Respublikasi Jinoyat kodeksining 416-moddasi 1-qismi (“Boshqa davlatlarning qurolli to‘qnashuvlarida foydalanish maqsadida yollanma askarlarni yollash, moliyalashtirish, moddiy ta’minlash, tayyorlash”) bilan ayblangan.

Batafsil

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ Financial Times: Putin Ukrainada janglarni hozirgi holatda to‘xtatishni taklif qilmoqda

Vladimir Putin hozirgi front chizig‘i bo‘ylab Ukrainadagi janglarni to‘xtatishni taklif qildi, deb yozadi Financial Times uch manbaga tayanib.

FT manbalariga ko‘ra, Putin aprel oyi boshida Trampning maxsus vakili Stiv Uitkoff bilan Sankt-Peterburgda bo‘lib o‘tgan uchrashuvda ham Moskva Ukrainaning Rossiya tomonidan bosib olingan hududlarida Kiyev nazorati ostida qolgan qismlariga da’volaridan voz kechishi mumkinligini aytgan.

Shundan so‘ng, AQSH, FT yozishicha, Qrimni Rossiyaniki deb tan olish, shuningdek, Moskvaning u egallab turgan to‘rtta hududning bir qismi ustidan de-fakto nazoratini tan olish kabi muammoni hal qilish bo‘yicha g‘oyalarni ilgari sura boshladi.

FTning qayd etishicha, Putinning taklifi deyarli uch yillik urush davomida Rossiya prezidenti janglarni tugatish bo‘yicha maksimalist talablaridan voz kechishi mumkinligi haqidagi birinchi rasmiy signal bo‘ldi.

Ammo AQSHning urushni tugatish borasidagi sa’y-harakatlari bilan tanish bo‘lgan yevropalik rasmiylarga ko‘ra, Putin bu imtiyozli ko‘ringan taklifdan Trampni Rossiyaning qolgan talablarini qabul qilishga va ularni Ukrainaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri yuklash uchun qopqon sifatida ishlatishi mumkin.

“Hozir Kiyevga Tramp g‘alabaga da’vo qilishi uchun ba’zi pozisiyalardan voz kechishi uchun katta bosim bor”, — degan FT manbalaridan biri.
Kreml matbuot kotibi Dmitriy Peskov FT’ga “qattiq ish olib borilayotganini” aytgan.
"Biz Amerika tomoni bilan muzokaralar olib boryapmiz. Ish murakkab va ko‘p vaqt talab etadi, shuning uchun darhol natija kutish qiyin va buni omma oldida qilib bo‘lmaydi", - degan Peskov.
FT manbalariga ko‘ra, Tramp Uitkoff tufayli hududlarni tan olish va harbiy harakatlarni to‘xtatish bilan bog‘liq barcha nyuanslarni tushunadi.

“Va umid shuki, bularning barchasi 30 aprelga qadar amalga oshadi, shunda u [Tramp] prezidentligining dastlabki 100 kunida tinchlikparvarlik missiyasini bajarganini faxr bilan aytishi mumkin”, — deb yozadi FT.
Batafsil

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📶 "Kim koʻp, kim kam tugʻmoqda?"

Toʻliq video

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ Haj-2025: nega narxlar oshyapti?

Bu yil Haj safari qanchaga tushadi? Ommaviy axborot vositalarida bu yil haj uchun fuqarolarning 78 million 670 ming so‘m pul to‘lagan haqida xabarlar tarqaldi. Biroq Diniy qo‘mita ham, Diniy idora ham buni rasman ma’lum qilmagan.

❔ Xo‘sh, safar narxlari o‘sishi nima bilan bog‘liq, ko‘rsatkich 2000-yildan bugunga qadar qanchalik o‘zgargan?

Yillik narxlar dinamikasi (taxminiy):

🔹 2000-yil - $1,000 – $1,500 (Narxlar ancha past, xizmatlar kamroq);
🔹 2010-yil - $2,500 – $3,000 (Xizmatlar yaxshilandi, narxlar ortdi);
🔹 2015-yil - $3,500 – $4,000 (Aviachiptalar qimmatlashdi);
🔹 2020-yil - $5,000 – $6,000 (Pandemiya tufayli cheklangan);
🔹 2025-yil - tahminan $6,000 (Transport va xizmat narxlari keskin oshgan).

Narx-navoning oshishi, avvalo, Saudiya Arabistonidagi narxlar va infratuzilma o‘zgarishlari bilan bog‘liq. Chunki Makka va Madinadagi mehmonxonalar, transport, oziq-ovqat va boshqa xizmatlar narxi yil sayin oshib bormoqda. Xususan, Masjid al-Harom kengaytirilishi, metro liniyalari qurilishi (Mashair Train)ni misol keltirish mumkin.

Shuningdek, global iqtisodiy o‘zgarishlar: inflyatsiya — ayniqsa yoqilg‘i, aviachipta va boshqa logistika xarajatlarining oshishi, so‘mning dollarga nisbatan qadrsizlanishi narxlarga o‘z ta’sirini o‘tkazmay qolmaydi.

2019-yildagi pandemiya sabab Haj kvotalari kamaytirildi, sanitariya talablariga ko‘proq mablag‘ sarflandi. Bu davrda va undan keyin aviaqatnovlar cheklangani uchun chiptalar narxi keskin oshgan.

Bundan tashqari O’zbekistonning ichki omillari ham sezilarli ta’sirga ega. Jumladan, o‘tgan yillar mobaynida Hajni tashkil etishdagi logistika, hujjatlar, tibbiy ko‘rik, ta’lim kurslari va boshqa xizmatlar bilan bog‘liq xarajatlar ko‘paygan. Shuningdek, hajga boruvchilar soni oshgani uchun yangi nazorat va boshqaruv tizimlari joriy etilgan.

📊 Markaziy Osiyo davlatlaridan 2024-yilda haj safariga ketgan mablag‘ va borganlar soni:

🔹 O‘zbekiston: 5495 AQSH dollar, 15130 nafar hoji.
🔹 Tojikiston: 5344 AQSH dollari, 7000 nafar hoji.
🔹 Qirg‘iziston: 3750 AQSH dollari, 6 060 nafar hoji.
🔹 Qozog‘iston: 6573 AQSH dollari, 5 081 nafar hoji.
🔹 Turkmaniston: 1567 AQSH dollari, 289 nafar hoji.

O‘zbekistonning 2025-yildagi Haj ziyorati narxlarini qo‘shni respublikalar bilan solishtirishning iloji yoʻq. Chunki faqatgina Qirg‘iziston bu yilgi narxlarni e’lon qildi. 24.kg nashrining yozishicha, bu yilgi narxlar 3 750 dollar (48699148 so’m) etib belgilangan. Bu Oʻzbekistondagi narxlardan 30 million arzonroq degani.

Shuningdek, Saudiya Arabistoni har yili Haj ziyoratiga boradigan ziyoratchilar sonini nazorat qilish va ziyoratni xavfsiz hamda tartibli o'tkazish maqsadida har bir mamlakatga kvotalar ajratadi.

Bunda asosiy mezon — har bir mamlakatdagi musulmonlar soni. Saudiya Arabistoni har 1 million musulmon aholiga 1 000 nafar ziyoratchi kvotasi ajratadi. Masalan, eng katta musulmon aholiga ega bo‘lgan Indoneziyadan 2023-yilda 221 000 nafar odam haj safariga borgan.

Bundan tashqari Saudiya Arabistoni va har bir mamlakat o‘rtasida tuzilgan ikki tomonlama kelishuvlar kvotalarni belgilashda muhim rol o‘ynaydi. 2024-yilgi Haj mavsumida Saudiya Arabistoni mamlakatlarga kvotalarni ajratishda tayyorgarlik darajasi va kelishuv shartlariga rioya qilishga alohida e'tibor qaratgan.

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💍 Yevropalik ayollar tobora bu oilaviy an’anadan voz kechmoqda

Erning familiyasini olish – sevgi ramzimi yoki eskirgan patriarxal boshqaruv belgisi?

YouGov UK tomonidan 2192 nafar britaniyaliklar o‘rtasida olib borilgan yangi tadqiqotga ko‘ra, bu odat millenial (1981-1996-yillar) va Z avlodi (1997-2012-yillar) ayollari tomonidan ko‘proq voz kechilmoqda.

Buning o‘rniga, ko‘proq ayollar qizlik familiyasini saqlab qolish yoki muqobil variantni - qo‘sh familiyani tanlashni afzal ko‘rmoqda.

Buyuk Britaniyada 18 yoshdan 34 yoshgacha bo‘lgan ayollarning atigi 35 foizi erining familiyasiga o‘tishini aytgan bo‘lsa, yosh ayollarning 24 foizi esa ikkala sherikning ham o‘zlarining asl familiyalarini saqlab qolishlarini afzal ko‘rishadi. Bu o‘sha yoshdagi erkaklar o‘rtasidagi so‘rovnoma natijalaridan ikki baravar ko‘p.

Shuningdek, so‘rov natijalariga ko‘ra, 18 yoshdan 34 yoshgacha bo‘lgan erkaklarning 17 foizi va ayollarning 20 foizi qo‘shaloq familiya yoki erkak o‘z xotinining familiyasini olishini ma’qullaydi.

Batafsil

Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔴 Toshkent va toshkentliklar XVII asrda

Mahmud ibn Valiy “Bahr ul-asror” asarida XVII asrda yashagan toshkentliklarning xarakterini shunday ta’riflagan:

“Shosh xalqi mard, jasur, mohir chavandoz va qo‘rqmas jangchi tabiatga ega. Ular isyonga, janjalga, qon to‘kilishga moyil. Shu bois, talon-taroj qilinmagan, bolalar, xotinlar asir olinmagan, ko‘pchiligi o‘limdan qutulib qolmagan yil kamdan-kam bo‘ladi. Shunday bo‘lsa-da, isyondan yuz o‘girilmaydi, taslim bo‘lmaydi. Ularning boshi itoat va bo‘ysunishga kam egiladi, o‘z hududini tark etishni xayoliga ham keltirmaydi. O‘tmishda u yerdan ko‘p olijanob shayxlar, ko‘zga ko‘ringan ulamolar, turli hunar ustalari chiqqan bo‘lsa-da, hozirda tinimsiz isyon va fitnalar tufayli Alloh rozi bo‘ladigan amallarni bajarish va ta’lim olish butunlay qiyinlashgan”.

18-asrda Toshkent muhim savdo markazi bo‘lib, O‘rta Osiyo xonliklari, Dashti Qipchoq va Yevropa o‘rtasidagi karvon aloqalarining kuchayishi tufayli tez rivojlandi.

Jung‘or hukmronligidan qutulgan toshkentliklar shahar va uning viloyatini boshqa qo‘shni xonliklarda o‘xshashi bo‘lmagan o‘ziga xos boshqaruv tizimini yaratishdi.

Shahar to‘rt qismga bo‘lingan va ularning har biri o‘z mustaqil hukmdori tomonidan boshqarilgan.

Boy va olijanob fuqarolar keyinchalik Qurultoyda tasdiqlanadigan barcha ma’muriy lavozimlarga nomzodlarni tanlashgan. Shaharning har bir qismi harbiy kuchlari tashqi dushmanlardan himoyalanish uchun navbatma-navbat joylashtirilib, eng muhim masalalar birgalikda hal qilinadi.

Muhammad Solih Toshkandiy “Tarixi jadidai Toshkand” [XIX asr] asarida shunday yozadi:

“Toshkentning Shayxovandtohur qismida Boboxonto‘ra, Beshyog‘ochda ashtarxoniylar avlodidan Rajabbek, Ko‘kchada Chig‘atoyxon avlodidan Muhammad Ibrohim-bek, Sebzorda esa Jo‘ji avlodlaridan bo‘lgan. Qipchoq cho‘lining tobe yerlarida hokimiyat va adolatni amalga oshiri, o‘zaro hamjihatlikda mamlakatni boshqarishgan. Ular hujum tahdidi bo‘lganda jangga navbat bilan chiqishgan. Ba’zan Janggohda o‘zaro janglar ham bo‘lib turgan. O‘sha zamonlarda ular xoh bozor, xoh dalada, xoh ovda bo‘lsin, har doim qilich, nayza, xanjar va miltiqlar bilan qurollangan holatda bo‘lardilar".
Web-sayt | Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⏺SSSR ommadan yashirgan sir: Oʻzbekistonda yadro bombasi portlatilishi

Sobiq Sovet ittifoqi davrida Oʻzbekistonda Xirosimaga tashlangan bombadan ikki barobar kuchliroq yadro bombalar portlatilgan. Bunday hodisa mamlakat tarixida jami ikki marotaba yuz bergan.

Yadro bombasi ilk bor 1966-yilda Buxoro viloyatidagi O‘rtabuloq gaz konida portlatilgan. Bu voqea harbiy maqsadlar bilan emas, balki sanoatdagi favqulodda vaziyatni bartaraf etish uchun amalga oshirilgan bo‘lib, tarixda “tinch maqsadlarda yadro portlatuvi” sifatida qayd etilgan.

1963-yil 1-dekabr kuni O‘rtabuloq gaz konida burg‘ulash ishlari vaqtida yuqori bosimli gaz qatlamiga duch kelinadi. Burg‘ilash uskunasining bosimga bardosh bera olmasligi natijasida gaz quduqdan otilib chiqib, yonib ketadi.

Oʻshanda har sutka davomida 10–12 million kubometr gaz yonib ketavergan. Manbalarga koʻra, Oʻrtabuloq konida bir sutkada yonib ketayotgan gaz Leningrad (hozirgi Sankt-Peterburg) shahri aholisining bir sutka mobaynida sarflaydigan gaz miqdoriga teng boʻlgan.

Yongʻinni oʻchirishga urinishlar boshlanadi. Biroq olovning tafti juda kuchli boʻlgani tufayli unga 200–250 metr masofadan ham na maxsus texnika, na oʻt oʻchirish mashinalari yaqinlasha olardi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🏆O‘zbekiston o’smirlar terma jamoasi 9 kishi bo’lib o’ynab, Osiyo chempioniga aylandi
 
Saudiya Arabistoni mezbonligidagi Osiyo Kubogi U-17 final uchrashuvi dramatik tarzda o’tdi.

Finalda O‘zbekiston o’smirlari mezbonlarga qarshi 1-bo‘lim yakuniga yaqin 9 kishi bo‘lib qolishdi. 40-daqiqada Nurbek Sarsenbayev yotgan holda raqibiga zarba bergani uchun, 45-daqiqada esa Miraziz Abdukarimov darvozabon bilan yakkama-yakka chiqib ketayotgan raqibini to‘xtatgani uchun maydondan chetlatildi.

Ikkinchi bo‘limda esa Islom Ismoilov shogirdlari matonat ko‘rsatdi. Jamoa kamchilikda qolganiga qaramay, bir penalti va bir qarshi hujumda 2 gol urishga erisha oldi. 50-daqiqada qo‘l bilan o‘yindan so‘ng belgilangan penaltidan Muhammad Hakimov foydalangan bo‘lsa, 71-daqiqada Sadriddin Hasanoov tezlik namoyish etib, darvozabonning oyoqlari orasidan to‘p kiritdi.

Shu tariqa O‘zbekiston o‘smirlar jamoasi o‘z tarixida ikkinchi bor Osiyo chempioniga aylandi.

Shuningdek, oʻzbekistonlik oʻsmirlar musobaqa kubogiga qoʻshib, “eng yaxshilar” uchun atalgan sovrinlarni-da yigʻib qaytadigan boʻlishdi.

1. Ne’matulloh Rustamjonov – musobaqaning eng yaxshi darvozaboni.

2. Asilbek Aliyev – eng yaxshi toʻpurar (5 ta gol).

3. Sadriddin Hasanov – turnirning eng yaxshi futbolchisi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔴 "Iqtisodning kuchi yetmayapti"

🎞 Toʻliq video

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ Chet elliklarga O‘zbekistonda yashash guvohnomasini olish soddalashtiriladi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning “Ishlab chiqarish, eksport va tadbirkorlik faoliyatini rag‘batlantirish, savdo va sanoat siyosati samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” farmoni qabul qilindi.

Unga ko‘ra, 2025-yil 1-iyundan xorijiy davlatlar fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarga 250 ming AQSH dollari hamda ularning har bir oila a’zosiga (turmush o‘rtog‘i, farzandi va ota-onasi) 150 ming AQSH dollari miqdoridagi to‘lovlar evaziga O‘zbekistonda yashash guvohnomasi 5 yil muddatga soddalashtirilgan tartibda beriladi.

❓Dunyoning boshqa davlatlarida ham bunga o‘xshash farmon yoki tartiblar joriy qilinganmi?

Doimiy yashash yoki investisiya dasturlari bo‘yicha fuqarolik dunyoning ko‘plab mamlakatlarida kapitalni jalb qilish va iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirishning mashhur vositalari bo‘lib qolmoqda. Ushbu dasturlar xorijiy investorlar va ularning oila a’zolariga katta moliyaviy sarmoya evaziga qonuniy rezidentlik yoki fuqarolikni olish imkonini beradi.

Investision yashash uchun ruxsatnoma (Oltin viza)

Oltin viza dasturlari investorlar va ularning oila a’zolariga doimiy yashash majburiyatisiz mamlakatda yashash huquqini beradi.

2025-yildagi eng jozibali dasturlardan ba’zilari:

Gresiyada ko‘chmas mulkka 250 000 yevrodan sarmoya kiritgan xorijlikka yashash uchun ruxsatnoma 4 oy ichida beriladi. Gresiya pasporti 180 dan ortiq mamlakatlarga vizasiz kirish imkonini beradi.

Portugaliya: 250 000 yevrodan sarmoya kiritgan shaxs 12 oy ichida yashash uchun ruxsatnoma oladi. Portugaliya pasporti bilan 180 dan ortiq mamlakatga vizasiz kirish mumkin.

Malta: 182 000 yevro evaziga 6 oy ichida doimiy yashash uchun ruxsatnoma beriladi. Malta pasporti 180 dan ortiq mamlakatlarga vizasiz kirish imkonini beradi.

Kipr: 300 000 yevro. Doimiy yashash uchun ruxsatnoma 6 oy ichida beriladi. Kipr pasporti bilan 170 dan ortiq mamlakatlarga vizasiz borish mumkin.

Italiyada 250 000 yevro sarmoya kiritgan chet ellik fuqaroga yashash uchun ruxsatnomani 4 oy ichida beriladi. Italiya pasporti 180 dan ortiq mamlakatlarga vizasiz kirish imkonini beradi.

BAA: 2 000 000 dirham (taxminan 545 000 dollar) evaziga 10 yillik oltin viza 2 oyda beriladi. BAA pasporti bilan 170 dan ortiq mamlakatlga vizasiz safar qilishning iloji bor.

Andorra: 600 000 dan sarmoya 2 oy ichida yashash uchun ruxsatnoma olish uchun kifoya. Andorra pasporti sohibi 170 dan ortiq mamlakatlarga vizasiz bora oladi.

Qozog‘iston 300 000 dollarlik sarmoyaviy dasturni amalga oshirishga 2023-yildan beri tayyorgarlik ko‘rmoqda, biroq u hali to‘liq ishlamayapti.

Qirg‘izistonda allaqachon belgilangan miqdor va soddalashtirilgan tartib bilan investisiya uchun yashash uchun ruxsatnomaning soddalashtirilgan shakli mavjud bo‘lib, u mohiyatan mintaqaviy kontekstda “oltin viza” hisoblanadi.

Tojikiston va Turkmanistonda to‘liq dastur yo‘q, biroq Tojikiston cheklovlar bilan sarmoyaviy vizalarni taqdim emoqda.

Turkmanistonda yashash uchun ruxsatnoma yoki fuqarolikni olish nihoyatda qiyin.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🎞 "Hamma fozil boʻlmaydi, jamiyatda qonunlari ishlashi kerak” — huquq himoyachisi

Toʻliq video

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📚 Farzandlariga kitobni sevdira olgan ona hikoyasi

Bolalarni kitobga jalb qilish mushkul ishga aylanib borayotgan bir vaqtda farg‘onalik Nigora Obidova farzandlarini kitobni rohatlanib o‘qishga odatlantira oldi.

Farzandini “Yosh kitobxon” tanloviga tayyorlab, qirqdan ziyod asarni o‘zi ham tengma-teng bir necha marotabadan o‘qiganini hikoya qilarkan, tajribalaridan kelib-chiqib, quyida bolaga kitob o‘qitish masalalari bo‘yicha o‘z tavsiyalarini beradi.

Taqiqlangan meva shirin

O‘qishni 4 yoshimda o‘rganganman. Dadam juda ham ilmli, kitobsevar, madaniyatli inson edi. Har kuni kechki ovqatdan so‘ng men bilan shug‘ullanardi.

Amakimning kelini o‘sha vaqt kolxoz kutubxonasida ishlardi. Undan ertak kitoblar olib, bo‘g‘inlab o‘qishimni elas-elas eslayman. Shu sababdan ham maktabga 5 yoshimdan qabul qilinganman. Maktabda o‘qiy boshlaganimdan so‘ng kolxoz va maktab kutubxonasi men uchun to‘liq ochildi. Kitoblarni olib, tushunsam ham, tushunmasam ham o‘qiyverardim.

Bunday vaqtda bolani yo‘naltirib turuvchi bir insonning bo‘lishi muhim. Mening yo‘naltiruvchim ham dadam edi. Dadam o‘qigan kitoblarimni tahlil qilib berardi. O‘qishim lozim bo‘lmaganlarini saralardi.

U vaqt odamlarning uyida deyarli kitob bo‘lmasdi. Biznikida bir dona “Baxtiqaro Kerri” kitobi bo‘lib, uni dadam juda ehtiyot qilardi. Oq matoga o‘rab saqlardi. Menga: “Buni o‘qima, hali vaqt bor o‘qishingga”, deya qayta-qayta tayinlardi.

Taqiqlangan meva shirinlik qilib, dadam ish bilan safarga ketgan chog‘larida baribir 5 marta o‘qib tugatganman o‘sha kitobni. Bunday hodisa har bir ashaddiy kitobxonning boshidan o‘tganligi aniq.

Asarning syujetidan boshqa hech narsasiga tushunmaganman. Vaqtlar o‘tib, yoshim yetib o‘qiganimda esa otam bu kitobni bejiz taqiqlamaganini angladim.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📚Zamonamizga yana bir Rumiy kerak…

Bundan 7 asr muqaddam Fariduddin Attor bir yosh Rumiyga, bir uning otasi Bahovuddin Valadga qarab ‘"oʻgʻlingiz tez orada olamdagi barcha kuyganlar qalbiga otash solgay‘" deb bashorat qiladi. Haqiqatan ham oradan minglab yillar oʻtsa hamki, oʻsha otash haligacha soʻngani yoʻq.

Hindistonlik shoir Muhammad Iqbol ta’biri bilan aytganda, "bu dunyoni umidsizlikdan qutqarish va insoniyatni zavq-u shavqqa oshno etish uchun’’ yonib turibdi. Ammo bu beminnat xaloskorga ehtiyoj sezish uchun avvalo Inson bo‘lib shakllanish, oʻz “men”ini va bu orqali Haqni tanishga bo‘lgan ehtiyoj kerak.

Mutafakkir o‘zining “Ichindagi ichindadir’’ asarida inson Haq va haqiqat tomon chorlashga, ko‘nglida mudrab yotgan umidning uyg‘onishiga ko‘mak beradi, bu asarni shunchaki, qalbdan g‘ofillikni quvmagan holda o‘qish yaramaydi.

Chalgʻituvchi, botindan uzoqlashtirib, zohir bilan ovvora qilguvchi, ma’no bir yoqda qolib, shaklbozlik tomon undovchi zamonamizda qalbdagi bu ehtiyojlarini anglab yetishi qiyinlashib bormoqda. Muallif “shuni yaxshi bilish kerakki, inson qayerda bo‘lmasin, hamisha o‘z ehtiyojining yonidadir’’ deganida, nima odamzodga chindan kerak bo‘lsa, baxtli qila olsa shuning orqasidan quvishini nazarda tutgan. Hatto ehtiyoj insonga ota-onasidan-da yaqindir. Ammo ayrim hollarda ana shu ehtiyojning noto‘gri yo‘nalganligi inson ruhiyatini inqirozga olib kelmoqda, o‘z- o‘zidan uzoqlashtirib yubormoqda.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📈 Orol dengizining tubi ko’tarilib bormoqda

1960-yillardan beri qurib borayotgan Orol dengizi tubi yer mantiyasining shishishi tufayli ko‘tarilishda davom etmoqda. Bu haqida Nature Geoscience nashri tadqiqotlarga tayanib xabar bermoqda.

Ko’tarilishga o‘tgan 80 yil ichida Orol dengizi 1 milliard tonnadan ortiq suvni yo‘qotgani (bu Misrdagi bir yuz ellik Xeops piramidasi og‘irligiga teng) va buning natijasida yer qobig’ining prujina kabi ko’tarilgani sabab bo’lmoqda.

El Pais nashrining yozishicha, bu ko‘tarilish Yer po‘stining dengiz og‘irligining yo‘qolishiga moslashishi natijasidir.

“Hozirgi kunda ushbu o‘zgarishlarni kuzatishda interferometrik sintetik diafragma radar (InSAR) qurilmasidan foydalanish holatni aniq o’rganish imkonini bermoqda”, deydi nashr jurnalistlari.

Orol dengizi bir paytlar Qozog‘iston va O‘zbekiston chegarasida joylashgan dunyodagi to‘rtinchi eng katta ko‘l edi. U asosan ikki daryo - Amudaryo va Sirdaryodan suv olgan.
O‘nlab yillar davomida Orol dengizi ko’plab daryolardan oziqlanib, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston kabi quruqlikka o‘ralgan mamlakatlarni kesib o‘tuvchi - uzunligi bir necha metrli baliqlarni o‘z bag‘rida saqlar, ular ovlanib, butun Sovet Ittifoqi bo‘ylab yetkazib berilardi.

Mintaqa ravnaq topdi, Osiyo va Yevropaning turli burchaklaridan minglab muhojirlar Orol qirg‘oqlariga ko‘chib kelishdi, konserva zavodlaridan tortib hashamatli dam olish maskanlarigacha hamma joyda ish o‘rinlari paydo bo‘ldi.

1920-yillarda Sovet hukumati paxta va boshqa daromadli ekinlarni sug‘orish uchun dengizga kelayotgan suvini isrof qila boshladi.

1960-yillarga kelib, dengizning yarmi qurib qoldi. 1987-yilga kelib Orolning sathi shunchalik pastlashib ketgan ediki, u shimoliy qismi Qozog‘istonda, janubiy qismi esa O‘zbekistonda bo‘lgan ikkita alohida suv havzasiga bo‘linib qoldi.

Umuman aytganda, eski va oqayotgan kanallar, bug‘lanish va noratsional foydalanish oqibatida dengiz suvining katta yo‘qotishlari sodir bo‘ldi.

2000-yillarga kelib, dengiz deyarli butunlay yo‘q bo‘lib ketdi: suv sathi pasaydi, sho‘rlanish ko‘paydi, ekotizim buzildi. Dengizning yo‘q bo‘lib ketishi qurg‘oqchilik, chang bo‘ronlari va haddan tashqari haroratni keltirib chiqardi. Havo chang, tuzlar va pestitsidlar bilan to‘lib, astma, saraton va sil kabi kasalliklarning ko‘payishiga olib keldi. Yerlar dehqonchilik uchun yaroqsiz holga kelib qoldi.

Mintaqada asosan mahalliy aholigina yashab qoldi, ko’plar dosh berolmay uy-joyini tashlab ketdi.

Dengizining qurishi natijasida O‘zbekiston va Qozog‘iston hududlarida 6 million gektarga yaqin maydonni egallagan Orolqum cho‘li paydo bo‘ldi. Ushbu yangi cho‘l chang va tuz bo‘ronlarining muhim manbai bo‘lib, qishloq xo‘jaligiga, aholi salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek,Markaziy Osiyoda muzliklarning erishiga sabab bo’lmoqda.

2005-yilda Qozog‘iston keskin choralar ko‘rdi. Hukumat Jahon banki mablag‘laridan foydalanib, bir vaqtlar ko‘lning eng katta oroli bo‘lgan Ko‘korol oroliga to‘g‘on qurdi. Suv sathi pasayishi bilan Ko‘korol avval yarimorolga, keyin esa bo‘g‘izga aylangan edi. Bugun esa tor bo‘g‘iz bo‘ylab taxminan ikki qavatli, sakkiz mil uzunlikdagi to‘g‘on o‘tkazilgan. To‘g‘on samarali ishlayapti. To‘g‘onning shimolida, hozirgi kunda "Shimoliy Orol" yoki "Kichik Orol" deb ataladigan dengizda suv sathi uch metrga ko‘tarildi.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot dasturi Orol dengizining halok bo‘lishini "XX asrning eng dahshatli fojiasi" deb ataydi.

Tashkilot Orol halokatini yerlarning yemirilishi va cho‘llanishi, ichimlik suvi tanqisligi, to‘yib ovqatlanmaslik va sog‘liqning yomonlashuvi kabi muammolarning asosiy sababi sifatida ko‘rsatadi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

👩‍💻 Dunyoda “ish joyidan zerikish” sindromi avj olmoqda - tadqiqot

Dunyo bo‘ylab ko‘plab odamlar “ish joyidan zerikish” sindromidan aziyat chekishmoqda.

Ishga xohlamay borish, jarayonlarga befarqlik, o‘zidan qoniqmaslik, kechga borib kuchli charchoq his qilish – “zerikish” sindromining asosiy belgilaridandir.

Bu sindrom nafaqat ruhiy va jismoniy salomatlikka, balki xodimlar o‘rtasidagi munosabat va kayfiyatga salbiy ta’sir ko‘rsatib, ish samaradorligi va tashkilot daromadiga zarar yetkazadi.

“Surunkali zerikishga uzoq vaqt davomida bir xil ishda bir vazifani bajarish, o‘sish uchun imkoniyatlar yetarli emasligi, hamkasblar bilan muloqot kamligi, rag‘batlantiruvchi ish muhiti yo‘qligi sabab bo‘ladi”, deydi Spring Health kompaniyasining xodimlar bo‘yicha direktori Karishma Patel Buford.

2023-yilda AQShda o‘tkazilgan so‘rovda ishtirok etgan 2000 ishchining 46 foizi haftaning kamida uch kunida ishda zerikishini bildirgan. Shuningdek, Gartner kompaniyasining 2023-yilgi so‘roviga ko‘ra, ishchilarning atigi 31 foizi ishidan ilhomlanib, faol va ishtiyoq bilan ishlayotganini bildirgan. Bu qolgan 69 foizining ishga bo‘lgan qiziqishi pastligini ko‘rsatadi.

Yevropada ham o‘xshash holat kuzatilmoqda. Finlyandiya va Buyuk Britaniyada olib borilgan tadqiqotlar natijasida xodimlarning 40–50 foizi muntazam ravishda ishda zerikishini bildirgan. Bu holat ko‘pincha charchoq bilan birga kechadi va vaqt o‘tishi bilan kuchayadi.

“Zerikish sindromi” yangi tushuncha emas. U haqida ilk marta 2007-yilda shveytsariyalik biznes maslahatchilari Piter Verder va Filipp Rotlin tomonidan “Diagnose Boreout” kitobida yozgan. Tarixan, bu holat bir xil, takrorlanuvchi vazifalarda, xodimlar o‘z mehnatlari uchun yetarlicha baholanmaydigan, tan olinmaydigan yoki shaxsning qiziqishlaridan kelib chiqmay tanlangan lavozimlarda ishlash natijasida yuzaga keladi deb hisoblanadi.

Vistage kompaniyasining bosh tadqiqotchisi Jo Galvin “zerikish sindromi”ni ishdan ketishning dastlabki bosqichi deb biladi. Bunda xodimlar ruhan va hissiy jihatdan chekinib, faqat minimal talablarni bajarishga harakat qiladi. Ya’ni kompaniya yoki tashkilot rivoji uchun ortiqcha harakat qilishni istamaydi.

"Bu atama xodimlarning uzoq vaqt davomida o‘zlarini qiyinchiliksiz va rag‘batlantirilmagan deb his qilganlaridan so‘ng ishga befarq va motivatsiyasiz bo‘lib qolishini anglatadi”, deb tushuntiradi u.

Mutaxassislarning fikricha, “zerikish sindromi” ishchi va ish beruvchi o’rtasida hamkorlik va aloqaga asoslangan madaniyatning yo‘qligidandir. Xodimlar orasiga sindromning tarqalmasligi uchun rahbarlar va menejerlar kompaniya va jamoa madaniyatini rivojlantirishi kerak. Xodimlar esa missiyasini a’lo darajada bajarishi, o’z ishidan mamnun bo‘lishi uchun fikrini ochiq aytishi va ish muhitidan maksimal darajada foydalanishi muhimdir.
“Predictable Winners” kitobining hammualifi Ilya Traxtenbergning yozishicha, “zerikish sindromi”ning davosi innovatsiyalar va ularni ish muhitiga olib kirishdir.

“Aslida, innovatsiya va “zerikish sindromi” bir-biriga uzviy bog‘liqdir. Sindrom tashkilotning innovatsiya qilish qobiliyatini pasaytiradi. Innovatsiyaning pastligi esa sindromni keltirib chiqaradi".

L. E.K Consulting vitse-raisi Styuart Jekson esa “Xodimlarni tajriba o‘tkazish, innovatsiyalar yaratish va rivojlanish imkoniyatiga ega bo‘lgan jamoalarga joylashtirish “zerikish”ga qarshi kuchli vosita hisoblanadi.

O‘sib borayotgan kompaniya har doim turg‘un kompaniyaga qaraganda g‘ayratli bo‘ladi. Xodimlarni doimiy ravishda trening, mentorlik kurslari, seminarlarga jalb qilish muammoning asosiy yechimlaridan biridir", deydi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 “Davlatning tabiatida korrupsiya bor va shuning uchun ham u doim nazoratda bo‘lishi kerak” – Hamid Sodiq

Vatandosh intellektual klubining navbatdagi soni “Korrupsiya: sabab, oqibat va yechimlar” mavzusida bo‘lib o‘tdi. Tadbir davomida siyosatshunos Hamid Sodiq ham chiqish qildi va mavzu yuzasidan o‘z fikrlarini bildirdi.

Jumladan, siyosatshunosning ta’kidicha, korrupsiya illati va uning yuzaga kelish omillari tahlil qilinarkan, avvalo davlat hamda uning mohiyati tahlil qilinishi kerak.

“Biz davlatning mohiyatini to‘la tushunmay turib, korrupsiyani muhokama qilmoqchi bo‘lamiz. Davlat – eng katta taqsimlovchi. Hammamiz unga irodamizni berganmiz, u olgan. Hokimiyat resurslarini ham, tabiiy resurslarni ham u taqsimlaydi. Endi, qayerda taqsimlash bo‘lsa, uning tabiatida korrupsiya bo‘ladi, bu haqiqatdan qochib bo‘lmaydi. Demak, davlatning tabiatida korrupsiya bor va u doimiy nazoratda turishi kerak. Nazorat bo‘lmasa, AQSh ham, dunyoda korrupsiyasi eng minimal Daniya ham korrupsiyaga kirib ketib qolishi mumkin. Biz davlatning taqsimlovchilik xususiyatidan kelib chiqib korrupsiyaga munosabat bildirishimiz lozim”, – dedi u.
Hamid Sodiqqa ko‘ra, sotsiologiyada korrupsiyaga qoida tariqasida 3 xil sifatda qaraladi.

“Birinchisi – jinoyat (normal davlatlarga xos); ikkinchisi – qadriyat (nomoddiy tushunilish); uchinchisi – tizim. Jinoyat sifatida qaraladigan davlatlarda korrupsiya jazolanadi va bu ish beradi. Qadriyat bo‘lganlarida esa bu narsa odamlarning tarbiyasidan yuqqan bo‘ladi, normal qabul qilinadi. Agar korrupsiya mamlakatda tizim darajasiga yetgan bo‘lsa, u davlatda ma’lum funksiya bajarayotgan bo‘ladi. Funksiya bajarayotgan bir paytda korrupsionerni jinoyatchisan desangiz, yomon ko‘radi, bunday emas, sizlar uchun ishlayapman-ku, deydi.

Ya’ni agar korrupsiya tizim darajasiga chiqqan bo‘lsa, unga qarshi kurashish uchun yangi, boshqa tizim taklif qilish kerak bo‘ladi. Yangi tizimni esa yangi elita taklif qiladi. Korrupsiyaga qarshi kurashadigan elita paydo bo‘lmaguncha hech narsa o‘zgarmaydi. Massaga umuman farqi yo‘q buning. Ma’lum bir elita shakllangandan keyingina tizimni o‘zgartirish haqida gapirishimiz mumkin.

Elitarlikning bir xususiyatini aytib o‘taman. Elitar qatlam vakili o‘zining g‘oyasini tarozining bir pallasiga qo‘yadi (ilmiy tushuncha bu), ikkinchi pallasiga o‘limni qo‘yadi. Mana shu orqali elita shakllanadi. Bo‘lmasa, elita haqida gapirib bo‘lmaydi”, – dedi siyosatshunos Hamid Sodiq.

Dasturni to‘liq holda ushbu havola orqali tomosha qilishingiz mumkin.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ Nima uchun Rossiya «Tolibon»ni terrorchilar ro‘yxatidan olib tashladi?

17-aprel kuni Rossiya Federatsiyasi Oliy sudi Afg‘onistonda hozirda hokimiyat tepasida turgan «Tolibon» (Rossiyada terrorchi deb tan olingan va taqiqlangan) islomiy harakatini terrorchilik tashkilotlari ro‘yxatidan chiqarish bo‘yicha ishlarni ko‘rib chiqdi.
Yakunda sud Rossiyada «Tolibon» faoliyatini taqiqlashni to‘xtatdi.

Rossiya Bosh prokuraturasi 31-mart kuni Oliy sudga «Tolibon» harakatining mamlakatda faoliyat yuritishiga ruxsat berish to‘g‘risida iltimosnoma kiritgan edi. Bundan deyarli bir yil avval, 2024-yilning may oyida Tashqi ishlar vazirligi va Adliya vazirligi ham Rossiya prezidentiga shunday taklif bilan murojaat qilgan edi.

2024-yilgacha Rossiyada tashkilotlarni terrorchilik tashkilotlari ro‘yxatidan chiqarib tashlash imkonini beruvchi huquqiy mexanizm yo‘q edi. Bu o‘tgan yili "Terrorizmga qarshi kurash to‘g‘risida"gi federal qonunga kiritilgan o‘zgartirishlar tufayli paydo bo‘ldi, unga ko‘ra terrorchilar ro‘yxatiga kiritilgan tashkilot "terrorizmni targ‘ib qilish, oqlash va qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan faoliyatini to‘xtatgan" va Jinoyat kodeksini buzishni to‘xtatgan bo‘lsa, uning faoliyatini taqiqlash sud qarori bilan to‘xtatilishi mumkin.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Time jurnali yilning eng nufuzli odamlari ro‘yxatini e’lon qildi

Time jurnali dunyo bo’ylab 2025-yilning eng nufuzli 100 kishisi ro‘yxatini e’lon qildi. Ro‘yxatga jami 32 mamlakatdan 6 toifadagi taniqli odamlar kiritilgan. Ular orasida taniqli tadbirkorlardan tortib siyosatchilargacha bor.

Nashr buni quyigicha izohlagan: “ Dunyoni o‘zgartirayotgan shaxslarga e’tibor qaratish o‘quvchilarga dunyoni tushunishga yordam berishning eng samarali usuli ekanligini aniqlashgan”.

“100 kishidan iborat ro‘yxatni tuzish uchun butun dunyo bo‘ylab manbalar va hamkorlar bilan suhbatlashadi. Har yili ko‘radigan yagona o‘zgarmas narsa shuki, bitta insonning mehnati, g‘oyasi yoki qarori dunyoni o‘zgartirishi mumkin”, deydi loyiha asoschilaridan biri.
“Yetakchilar” toifasidan quyidagi shaxslar o’rin olgan:

🔹 AQSH prezidenti Donald Tramp;
🔹 SpaceX asoschisi Ilon Mask;
🔹 AQSh savdo vaziri Govard Lyutnik;
🔹 Britaniya bosh vaziri Kir Starmer;
🔹 Germaniyaning bo‘lajak kansleri Fridrix Mers;
🔹 Argentina prezidenti Xavyer Miley;
🔹 Meksika prezidenti Klaudiya Sheynbaum ;
🔹 Suriyaning muvaqqat prezidenti Ahmad ash-Shara’a.

“Titanlar” nominatsiyasiga esa:

🔹 Tennischi Serena Uilyams;
🔹 Ko‘p karra Olimpiada chempioni gimnastikachi Simona Bayls;
🔹 Meta asoschisi milliarder Mark Sukerberg kirgan.

“San’atkorlar” toifasidagi mashhur shaxslar qatoridan qo‘shiqchi Ed Shiran va aktrisa Skarlett Yoxansson o‘rin olgan.

Ijodkorlar

🔹 Aktrisa Demi Mur — “Substansiya” filmidagi roli uchun 2025-yil “Oltin globus” olgan.
🔹 Aktyor Adrian Brody — “Brutalist” filmidagi ijrosi uchun 2023-yilda “Oskar” olgan
🔹 Aktyor Xiroyuki Sanada — 2024-yilgi “Emmi” g‘olibi bo‘lgan “Syogun” tarixiy dramasi aktyori.
🔹 Jurnalist Devid Myur — ABC News telekanalida faoliyat olib boradi.
🔹 Yozuvchi Rakel Uillis va boshqalar.

“Innovatorlar”

🔹 Reper Snoop Dogg;
🔹 Olim Ismohane Elouafi — U boshqarayotgan CGIAR qishloq xo‘jaligi tadqiqotlari tashkiloti qashshoqlikni kamaytirish, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash va ovqatlanishni yaxshilashning yangi yo‘llarini izlamoqda;
🔹 Aktrisa Nikki Glazer;
🔹 Musiqachi Richard Thompson;
🔹 Astronom Vendi Fridman va boshqalar;

“Pionerlar”

🔹 Britaniyalik kimyogar Demis Hassabis — “oqsil tuzilishi prognozi uchun” 2024-yilda Nobel olgan;
🔹 Qo‘shiqchi Park Jae-yong (Rose taxallusi) — Koreyaning mashhur Blackpink guruhi xonandasi;
🔹 Qo‘shiqchi Mayls Smit — 2024-yilgi “Stargazing” va “Nice to Meet You” singllari bilan mashhur;
🔹 Avstraliyalik tadbirkor Endryu Forrest;
🔹 Botanik va yozuvchi Robin Uoll Kimmerer.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Time jurnali yilning eng nufuzli odamlari ro‘yxatini e’lon qildi
Time jurnali dunyo bo’ylab 2025-yilning eng nufuzli 100 kishisi ro‘yxatini e’lon qildi. (https://time.com/collections/100-most-influential-people-2025/?filters=pioneers) Ro‘yxatga jami 32 nafar mamlakatdan 6 toifadagi keng auditoriyaga ega shaxslar kititilgan. Ular orasida taniqli tadbirkorlardan tortib siyosatchilargacha bor. Nashr buni quyigicha izohlagan: “ Dunyoni o‘zgartirayotgan shaxslarga e’tibor qaratish o‘quvchilarga dunyoni tushunishga yordam berishning eng samarali usuli ekanligini aniqlashgan”.
“100 kishidan iborat ro‘yxatni tuzish uchun butun dunyo bo‘ylab manbalar va hamkorlar bilan suhbatlashadi. Har yili ko‘radigan yagona o‘zgarmas narsa shuki, bitta insonning mehnati, g‘oyasi yoki qarori dunyoni o‘zgartirishi mumkin”, deydi loyiha asoschilaridan biri.

Batafsil

⚡️ILMA Otabek Bakirov ustidan shikoyat yozdi

2025-yil 20-martdan boshlab, O‘zbekistonda Xitoyning TEMU onlayn savdo platformasiga kirish cheklangan. Bu qaror, Istiqbolli loyihalar milliy agentligi (ILMA) va Soliq qo‘mitasi tomonidan, TEMU'ning O‘zbekiston qonunchiligiga rioya qilmasligi, jumladan, yuridik shaxs sifatida ro‘yxatdan o‘tmasligi va soliq majburiyatlarini bajarmasligi sababli qabul qilingan.

Iqtisodchi Otabek Bakirov, ushbu qarorni tanqid qilib, ILMA'ning vakolatlarini shubha ostiga olgan. Uning "Qonunsiz superregulyator" nomli maqolasida, agentlikning kengayib borayotgan vakolatlari va ularni tartibga soluvchi maxsus qonunning yo‘qligi muhokama qilingan. Bakirovning fikricha, ILMA'ning qarorlari qonuniy asosga ega bo‘lmagan holda qabul qilinmoqda, bu esa biznes muhitiga salbiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin.

ILMA, Bakirovning ushbu maqolasini o‘z faoliyatini obro‘sizlantirishga urinish deb baholab, unga qarshi huquqni muhofaza qilish organlariga rasmiy shikoyat yuborgan.

Shikoyat, agentlik rahbarining birinchi o‘rinbosari Vyacheslav Pak tomonidan imzolangan bo‘lib, hozirda Toshkent shahar Ichki ishlar bosh boshqarmasining Kiberxavfsizlik bo‘limi tomonidan ko‘rib chiqilmoqda.

Bakirov, o‘zining tanqidiy maqolasi orqali, ILMA'ning faoliyatini tartibga soluvchi aniq qonuniy asoslarning yo‘qligini ta'kidlab, bu holatni ochiq muhokama qilish zarurligini bildirgan. Uning fikricha, regulyatorlarning vakolatlari, mas'uliyati va mustaqilligi aniq belgilangan qonunlar doirasida bo‘lishi kerak.

Otabek Bakirov shikoyatda yozilgan to‘rtta postning faqat bittasiga e’tiroz va norozilik bildirilgani, qolgan postlar mazmuni va mundarijasiga, shuningdek, postlar yozilishiga asos bo‘lgan sabablarga to‘xtalinmaganini yozgan.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🎞 Nuqtalar: O‘zbekistonda aholi o‘sishi sekinlashmoqda: sabab, oqibat va yechimlar haqida bahs

12-aprel kuni Statistika qo‘mitasi telegram kanalida O‘zbekistonda aholi soni o‘sishiga oid yangi raqamlar e’lon qilindi. Unga ko‘ra, mamlakatda doimiy aholi soni har kuni o‘rtacha 1 ming 700 kishiga oshmoqda.

Shuningdek, 2025-yil boshidan buyon o‘zbekistonliklar 154 ming 600 kishiga ko‘paygan. Bir qaraganda oddiy statistika. Solishtirish uchun, mamlakat aholisi 2024-yilning birinchi choragida 163 ming 500 ga, 2023-yilning birinchi choragida esa 172 ming 800 kishiga ko‘paygan. Uch yillik oraliq farq 18 ming 200 kishi.

O‘zbekistonda aholi o‘sishining sekinlashuvi ketma-ket beshinchi chorak, uchinchi yildirki, davom etmoqda.

Xo‘sh, nufus o‘sishi sekinlashuviga nimalar sabab: masala iqtisodiymi, ijtimoiymi yoki tibbiy, global miqyosda bu jarayon qanday kechmoqda hamda eng muhimi, mamlakat uchun bu jarayon foydalimi yoki zararli?

👉 https://youtu.be/JJJitifOZ5E?si=ekQTg1tQuS8DG_S9

❓Nega shunday qilmaymiz?

🎞 Toʻliq video

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Millioner Sayfulmulkning sovetlar tomonidan mahv qilingan farzandlari kimlar edi?

Oʻtgan asrning boshlarida Turkiston boʻlgasida taraqqiyparvarlik gʻoyalari va jadidchilik harakatining keng quloch yoyishida turk hamda ozarbayjon qardoshlarimiz qatorida tatar maʼrifatparvarlarining ham alohida oʻrni bor. Ushbu maqolada oʻz davrida Turkiston matbuotida koʻp uchraydigan Sayfulmulklar va ularning Turkistonning ilmiy-siyosiy taraqqiyotiga qoʻshgan hissalari hamda ayanchli qismatlari haqida hikoya qilamiz.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🎞 Konibodomlik o‘zbek qizi...

Tojikistonning Konibodom shahar, Niyozbek qishlog‘ida yashovchi Mohira Husanova sog‘lig‘i yomonlashgani sababli 3-sinfdan keyin o‘rta maktabda o‘qishni davom ettira olmadi. Sartaroshlik hunarini o‘rgandi. 7 yil oldin, 30 yoshga to‘lishi arafasida u qishlog‘ida ayollar uchun go‘zallik salonini ochdi.

Shu kasb ortidan qishloq ayollariga quvonch ulashish barobarida, yaxshi daromad topadi, yoshlarga hunar o‘rgatyapti...

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📺 “O‘zbekistonga 7 ta ma’muriy birlik va 70 ta tuman yetib ortadi” – professor byudjetga yuklamani pasaytirib, korrupsiyani kamaytirish haqida

Vatandosh intellektual klubining navbatdagi soni “Korrupsiya: sabab, oqibat va yechimlar" mavzusida bo‘lib o‘tdi. Tadbir davomida iqtisodiyot fanlari doktori, professor Islombek Niyozmetov ham chiqish qildi va mavzu yuzasidan o‘z fikrlarini bildirdi.

Jumladan, iqtisodchi o‘z chiqishida hukumat tuzilmalarining kengayib borishi tabiiy ravishda korrupsiyaga yo‘l ochishi, uni kamaytirish uchun esa ana shu tuzilmalar qisqartirilishi kerakligi haqida gapirdi.

Batafsil

To'liq video

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📱 Ghibli xuruji: "Kòngilochar illuziya" ortida nima yotibdi?

Ijtimoiy tarmoqlarda Ghibli uslubidagi portretlar yaratish tendensiyasi virus kabi tarqalmoqda. Talab shu qadar kattaki, Open AI ning ko‘plab serverlari yuqori bosim tufayli ishdan chiqdi. Mutaxassislar trend judayam qimmatga tushganini, 2-3 hafta davomida kompaniya millionlab dollar yo‘qotganini yozishmoqda.

Xo‘sh, Open AI nega katta zararga rozi bo‘lib ushbu xizmatni yaratdi? Nega undan foydalanish to‘liq bepul, 20 dollarlik maxsus tarif tarkibida emas?

Mohirdev asoschisi Anvar Narzullayevning aytishicha, “Mahsulot bepul bo‘lsa, unda mahsulot - sizsiz". Ya’ni katta ehtimol bilan bilan Open AI foydalanuvchilar yuklagan tasvirlarni o‘zining yanada takomillashgan modellarini yaratish uchun to‘playotgan bo‘lishi mumkin.

Chunki Meta kompaniyasining bosh sun’iy intellekt olimi Yann LeCun uzoq vaqtdan beri sun’iy intellekt modellarining inson darajasiga yetishi uchun vizual ma’lumotlar zarurligini ta’kidlab kelmoqda. Mutaxassislarda ushbu virusli tendensiya sabali insonlarning shaxsiy ma’lumotlarining xavfsizligi borasida xavotir uyg’onmoqda.
“O‘sib borayotgan xavotir shunchaki vasvasa emas. OpenAIning maxfiylik siyosatida aniq ko‘rsatilganidek, agar foydalanuvchilar rad etmasa, kompaniya ular kiritgan shaxsiy ma’lumotlarini o‘z sun’iy intellekt modellarini takomillashtirish uchun yig‘adi. Foydalanuvchilar faqatgina trend orqasidan quvib, o‘zi bilmagan holda yuqori sifatli vizual ma’lumotlarni taqdim etib, qonuniy cheklovlarni chetlab o‘tmoqdalar”, deb yozadi The Economic Times jurnali.
Sun’iy intellekt, texnologiya va maxfiylik akademiyasining maxfiylik bo‘yicha mutaxassisi Luiza Jarovskiy Assosiated Press nashri bilan suhbatda shunday ogohlantiradi:
"Odamlar bu rasmlarni o‘z ixtiyori bilan yuklashganda, ularni qayta ishlash uchun OpenAI’ga rozilik berishadi. Bu OpenAI’ga ko‘proq erkinlik beradigan eng katta huquqiy asos bo‘lib, foydalanuvchining o‘z rasmlarini sun’iy intellektga hech qanday cheklovlarsiz topshirishidir. Ya’ni kompaniya sizning suratlargizdan foydalansa yoki qayta ishlasa, siz bu haqida hech qayerga shikoyat qilolmaysiz".
Soddaroq aytganda, OpenAI sun’iy intellektni yanada takomillashtirish uchun bepul, yuqori aniqlikdagi tasvirlarni qo‘lga kiritmoqda va ayni paytda asl nusxalarni o‘zida saqlab qolmoqda.

Bir qarashda Ghibli uslubidagi sun’iy intellekt portretlari zararsiz o‘yin-kulgi bo‘lib tuyulishi mumkin, ammo ularning asl mohiyati murakkabroq. Mutaxassislarning fikricha, Open AIning ko‘ngilxushlik illuziyasi niqobi ostida qimmat tasvirlar to‘plamini sotib olish o‘rniga millionlab tasvirlarni bepul olish yo‘lini topgan bo‘lishi mumkin.

Mehrinoz Farmonova

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️Britaniya olimlari ilk marta sun’iy tish oʻstirishga muvaffaq boʻlishdi

London Qirollik kolleji olimlari ilk bor laboratoriyada to‘laqonli inson tishlarini o‘stirishga muvaffaq bo‘lishdi. Mutaxassislarga ko’ra, yaqin kelajakda an’anaviy implantlar va plombalardan voz kechilishi mumkin.

Tajribani amalga oshirish maqsadida tishlarning rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan tabiiy muhitni takrorlaydigan maxsus material yaratilgan. Bu hujayralarga samarali muloqot qilish, haqiqiy tish to‘qimasining shakllanishini boshlash va yo‘naltirish imkonini bergan.

An’anaviy plomba va tish implantlaridan farqli o‘laroq, laboratoriyada o‘stirilgan tishlar bemorning o‘z hujayralaridan o‘stiriladi. Bu shuni anglatadiki, ular tabiiy ravishda jag‘ga qo‘shilib, o‘sishi va hatto o‘z-o‘zini tuzatishi mumkin - xuddi insonning haqiqiy tishlari kabi.

Hozirda tadqiqotchilar implantatsiya qilishdan oldin laboratoriyada butun tishni yetishtirish yoki erta bosqichdagi tish hujayralarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri bemorning jag‘iga joylashtirib, u yerda rivojlanishga imkon berishni o‘rganmoqda.

Stomatologiya, og‘iz va bosh-yuz sohalari fakulteti ilmiy xodimi Janob Chjanning shunday deydi:
"Bizda tishlarni og‘iz bo‘shlig‘iga joylashtirish bo‘yicha turli g‘oyalar bor. Yosh tish hujayralarini yetishmayotgan tish o‘rniga ko‘chirib o‘tkazishimiz va ularning og‘iz ichida o‘sishiga imkon berishimiz mumkin".
Bu inqilobiy tadqiqot o‘n yildan ortiq vaqt talab etdi. Ilgarigi urinishlar hujayralarning samarali o‘zaro ta’sirlasha olmaganligi sababli muvaffaqiyatsizlikka uchragan edi. Biroq bu yangi kashfiyot tishlarni davolashning inqilobiy usullariga yo‘l ochib, an’anaviy implantlar va plombalardan voz kechishga olib kelishi mumkin.

London qirollik kollejining regenerativ stomatologiya bo‘yicha direktori Angelova Volpon “soha rivojlanib borar ekan, bunday innovatsion usullarning integratsiyasi tishlarni ta’mirlash va tiklash uchun barqaror va samarali yechimlarni taklif etib, stomatologik yordamni tubdan o‘zgartirish imkoniyatiga ega”, deb ta’kidlaydi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🎞 Tojikistondagi o‘zbek tili ta'limi: muammo va muvaffaqiyatlar

👉 https://youtu.be/f1cHma2wdlY

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📈 Sudan dunyodagi eng yirik inqirozni boshdan kechirmoqda- The Guardian

Sudan fuqarolar urushining uchinchi yilida dunyodagi eng yirik inqirozni boshdan kechirmoqda. BMT bunga mamlakatdagi keng ko’lamli ko’chishlar, ochlik va qochqinlar lageridagi hujumlarni sabab bo’layotganini aytgan.

Sudanda hozirgi kunda 51 millionga yaqin aholi yashaydi. Qurolli to’qnashuvlarda o‘n minglab odamlar halok bo‘lgani aytilmoqda. Qariyb 13 million kishi mamlakatni tark etgan, ulardan 4 millioni qo‘shni davlatlarga ko‘chib o‘tgan.
“Sudan hozir har qachongidan ham yomon ahvolda” - deydi Oxfamning mintaqaviy advokatura menejeri Elise Nalbandian.
Izoh: Oxfam - bu dunyoning 90 dan ortiq mamlakatida faoliyat yurituvchi 17 tashkilotdan iborat xalqaro assotsiatsiya. Uyushmaning maqsadi butun dunyoda qashshoqlik va u bilan bog'liq adolatsizlik muammolarini hal qilishdir.
“Mojaroda xalqaro gumanitar huquqning “keng ko‘lamli” buzilishlari sodir bo‘ldi. Barcha tinch aholi, mamlakatning qayerida bo‘lishidan qat’i nazar, asosan bir, ikki yoki undan ortiq partiyalar o‘rtasida qolib ketgan. Va ular hammasining jabrini tortmoqdalar. Bu raqamlar aqlni shoshirib qo‘yadi”, degan Sudandagi Xalqaro Qizil Xoch qo‘mitasi delegatsiyasi rahbari Daniel O‘Melli.
Mart oyida Sudan harbiylari Xartumdagi ramziy ma’noga ega prezident saroyini qaytarib oldi. Ammo mamlakatning ko‘p qismida mojaro davom etmoqda. Birlashgan Millatlar Tashkilotning xabar berishicha, Tezkor ta’sir kuchlar – RSFning Darfurdagi so‘nggi hujumlarida 400 dan ortiq odam halok bo‘lgan, u yerda guruh mintaqadagi o‘z nazorati ostida bo‘lmagan so‘nggi davlat poytaxti El-Fasherni egallab olishga harakat qilmoqda.

BMT vakilining AFP agentligiga ma’lum qilishicha, BMTning inson huquqlari bo‘yicha idorasi 148 ta qotillikni tekshirgan va "ishonchli manbalar"dan halok bo‘lganlarning umumiy soni 400 dan oshgani haqida xabar olgan.

BMTning Xalqaro migratsiya tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, dam olish kunlaridan beri birgina "Zamzam" lageridan 400 minggacha odam ko‘chirilgan.
BMTning inson huquqlari bo‘yicha rahbari Folker Tyurk o‘z bayonotida “Keng ko‘lamli hujumlar... mintaqadagi tinch aholi uchun yuqori xavf haqida bir necha bor ogohlantirganimga qaramay, xalqaro hamjamiyatning harakatsizligi qanchalik qimmatga tushishini yaqqol ko‘rsatdi", dedi.
Statistik ma’lumotlarga ko’ra, Sudanning 50 millionlik aholisining deyarli yarmi - 24,6 million kishi yetarli oziq-ovqatga ega emas.

Jahon oziq-ovqat dasturining Sudan bo‘yicha aloqa bo‘limi rahbari Leni Kinslining aytishicha, jurnalistlar uchun kirish imkoniyatining yo‘qligi va Sudanning hokimiyatdan ag‘darilgan diktatori Umar al-Bashir rejimi davridan beri xalqaro miqyosda nisbatan yakkalanib qolgani mamlakatni global e’tibordan chetda qoldirmoqda.
“Biz Sudanga boshqa inqirozlar kabi xalqaro e’tibor darajasini ko‘rmayapmiz. Inqirozlar o‘rtasida raqobat bo‘lmasligi kerak. Afsuski, dunyoda sodir bo‘layotgan boshqa mojarolar va gumanitar inqirozlar sarlavhalarga chiqayotganda, afsuski, Sudan e’tibordan chetda qolganini ko‘rmoqdamiz”, dedi u.
Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️ Jeffri Saks Isroil va AQSHni Suriyadagi urushni avj oldirganlikda aybladi

Mashhur iqtisodchi, BMTning sobiq maslahatchisi va Kolumbiya universiteti professori Jeffri Saks Isroil va Qo‘shma Shtatlarni Suriyadagi fuqarolar urushini avj oldirganlikda aybladi. Uning fikricha, mojaroning asl sabablari Suriyaning ichki qarama-qarshiliklari emas, balki Isroil va AQSHning geosiyosiy manfaatlari bilan bog‘liq.

Saksning ta’kidlashicha, Suriyadagi urush Bashar Asad rejimining repressiyalari tufayli boshlanmagan, balki tashqi aralashuv tufayli qo‘zg‘atilgan. “Bu Bashar Asaddan emas, Vashingtondan chiqdi”, - deydi Saks.

Uning ta’kidlashicha, Asadni ag‘darish qarori 2011-yildayoq qabul qilingan, ammo tashabbus nafaqat Vashingtondan, balki Isroildan ham chiqqan.

Aslida, tashabbus Isroildan chiqqanligini aytgan Saks buni Netanyaxuning Isroil siyosatiga qarshi bo‘lgan hukumatlarni ag‘darib, “Isroil istagidagi” Yaqin Sharq yaratish g‘oyasi bilan bog‘laydi.

Saksning so‘zlariga ko‘ra, Qo‘shma Shtatlar Markaziy razvedka boshqarmasi va hukumat orqali Isroilning bu strategiyada ittifoqchisi bo‘lgan. U AQSH va boshqa davlatlar Suriya rejimini ag‘darish uchun isyonchilarni, jumladan, jihodchilarni o‘qitib, qurollantirgan “Timber Sikamor” dasturini eslatib o‘tdi. Natijada, deydi Saks, Suriyada tartibsizlik boshlandi va 600 ming odam halok bo‘ldi.
"Ushbu urushdan ko‘zlangan maqsad – Markaziy razvedka boshqarmasi 2011-yilda xohlagan narsasi: Suriyada AQSH tomonidan qurollantirilgan guruhning hokimiyat tepasiga kelishi edi", - deydi iqtisodchi.
Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Shoir va tarjimon Yo‘ldosh Eshbekka ikki xonali uy sovg‘a qilindi

Taniqli shoir va tarjimon Yo‘ldosh Eshbekka “Sergeli city” majmuasidan 2 xonali uy sovg‘a qilindi. Bu haqda jurnalist Farrux Jabborov ma’lum qildi.

Xayriya tadbirlari davom etarkan, avvalroq Vatandosh TV muxbiri ham 75 yoshni qarshilagan ijodkor bilan uchrashgan hamda u bilan bugungi ahvoli, sog‘lig‘idagi muammolar hamda ijodiy faoliyati yuzasidan intervyu o‘tkazgan edi.

👉 Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 Tarixda bugun: To‘xtamish mag‘lub bo‘lgan jangga 630 yil to‘ldi

Bundan 630 yil ilgari, hozirgi Checheniston yerlarida, Terek daryosi bo‘yida sohibqiron Amir Temur Oltin O‘rda xoni To‘xtamishni qattiq jangda mag‘lub etgan edi.

1387-1388-yillarda To‘xtamish, Amir Temurning Movarounnahrda yo‘qligidan foydalanib, Xorazmga hujum qildi. Xorazm xokimi bo‘lgan Sulaymon So‘fini Amir Temurga qarshi ko‘zg‘olon ko‘tarishga undadi.

Sulaymon So‘fi bunga rozi bo‘ldi. Bu voqealar Amir Temurni 1388-yili Xorazmga yana yurishga majbur etdi. Temur Urganchni ishg‘ol qildi va so‘fiylar sulolasini tugatdi. Shu vaqtdan buyon Xorazm Amir Temur davlati tarkibiga, keyin esa Temuriylar davlati tarkibiga kirgan.

Shunday qilib, Yettisuvdagi va Sirdaryo etaklaridagi yerlardan tashqari Turkiston yerlarining hammasi Amir Temur qo‘liga o‘tdi.

Amir Temurning harbiy yurishlari tarixda “uch yillik” (1386-1388) “besh yillik” (1392-1396) “yetti yillik” (1399-1405) urushlar deb nom olgan. Temur 1381-yilda Hirotga yurish qiladi. Bu davrda Hirotni kurdlar sulolasi boshqarar edi. Ularning hukmdori Gʻiyosiddin Pir Ali Temurga qattiq qarshilik ko‘rsatmadi. Lekin 1383-yilda Hirotda qo‘zg‘olon ko‘tarildi. Qo‘zg‘olon bostirildi va kurdlar sulolasi qulashi bilan sarbadorlarning so‘nggi hokimi bo‘lgan Ali Muayyod ixtiyoriy suratda o‘z yerlari va hokimiyatini Amir Temurga topshirdi. XIV asrning 80-yillari o‘rtasiga kelib bugun Xuroson Amir Temur ixtiyoriga o‘tdi.

“Uch yillik” urush davrida Amir Temur Ozarbayjon, Tabriz, Mozandaron, Gʻilonni buysundiradi. Shundan keyin u Kavkazga yurish boshlab, Tiflis, Arzirum va Van qal’asini egalladi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ Qirg‘iziston milliy madhiyasini o‘zgartirmoqchi

2025-yil boshida Qirg’iziston hukumati 1992-yilda qabul qilingan davlat madhiyasini almashtirish doirasida tanlov e’lon qilgan edi. Biroq 9-10-aprel kunlari yig‘ilgan davlat komissiyasi yangi madhiya uchun matn va musiqani tanlash jarayonida taqdim etilgan hech bir variantdan qoniqmadi.

Eski madhiya ijro etish qiyin va zamonaviy emas, balki ko‘proq sovet davriga mos, deb tanqid qilingan.

Qirg’iziston Madaniyat, axborot va yoshlar vazirligining yozishicha, “Taklif etilgan loyihalarning xilma-xilligi va fuqarolarning faol ishtirokiga qaramay, komissiya davlat ramzi sifatida milliy madhiyaning mazmuni va badiiy talablariga to‘liq javob beradigan asar yaratilmagan degan xulosaga keldi”.

Vazirlik bayonotiga ko‘ra, yana bir tanlov o‘tkaziladi. Birinchi musobaqada ishtirok etgan shaxslar yana qatnashishlari mumkin, biroq ular yangi g‘oyalar taklif qilishlari shart. Tanlov qo‘mitasi "qirg‘iz xalqining tarixiy xotirasi, madaniy merosi, taraqqiyot intilishlari va milliy birligini aks ettiruvchi loyihalarni" kutmoqda deya ta’kidlagan vazirlik.

Birinchi tanlovda 165 kishidan jami 285 ta madhiya loyihasi ro‘yxatdan o‘tkazilgan edi.

Mamlakat prezidenti Sadir Japarov yangi davlat madhiyasini qo‘llab-quvvatlashini bildirdi.

Dekabr oyida u davlat bayrog‘idagi tasvirlarni o‘zgartirish to‘g‘risidagi qonunni imzolagan edi. Bu qadam mamlakatning milliy ramzlarini zamonaviylashtirishga qaratilgan yana bir o‘zgarish hisoblanadi. Ba’zi qirg‘izistonliklar bayroqning o‘zgartirilishini mamlakatning dolzarb muammolaridan e’tiborni chalg‘itadigan rebrending harakati sifatida tanqid qilishgan.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⏺ “Bizga Rossiyaning jasur qo‘shinlari haqida so‘zlab berishadi” – Gubkin neft va gaz universitetining Toshkent filiali talabasi

Moskvadagi Gubkin neft va gaz universitetining Toshkent filiali talabasi “Meduza” nashriga Ukraina-Rossiya urushi haqida xat yo‘lladi.

OAV Muhidjondan kelgan ushbu xatni “O‘quvchilar nigohida urush” rubrikasida e’lon qildi. Quyida uning hikoyasini to‘liq keltiramiz:

“Men Moskva Gubkin universitetining Toshkent filiali talabasiman. To‘g‘risini aytsam, urush boshlanganda dahshatga tushgan edim. Doim Lenin va "buyuk rus shovinizmi" haqida gapirishardi, men buni mubolag‘a deb o‘ylardim, lekin endi tushundimki, bu haqiqat ekan. Oilamizning Ukraina haqida eng iliq xotiralari bor, buvim va bobom yoshliklari Yalta va Odessada qanday o‘tganini so‘zlab berishgan. Buvim urushdagi bombardimon sahnalari bor videolarni ko‘rib yig‘lab yubordi.

Biz, O‘zbekiston fuqarolarining yosh avlodiga ham urush ta’sir qildi. Endi har hafta universitetda bizga ma’ruzalar o‘qishadi, ularda katta avlod vakili bizga o‘zining va Rossiya Federatsiyasi qo‘shinlarining jasorati haqida so‘zlab beradi. Men hali ham din ishlari bo‘yicha markaz xodimining so‘zlarini eslayman: “Men qadimiy pravoslav rus madaniyatining vakili sifatida Rossiya qo‘shinlari satanistlarga qarshi kurashayotganini ta’kidlayman." Bu safsata, bu bema’nilik. Ukrainadagi urushga biz - mustaqil O‘zbekiston yoshlari qanday aloqador bo‘lishimiz mumkin?

Men Ukrainani faol qo‘llab-quvvatlayman, do‘stlarim ham qo‘llab-quvvatlaydi. Biz hammamiz bu jinoiy, axloqsiz urushga qarshimiz. Sog‘lom fikrli odamlar har doim har qanday urush va zo‘ravonlikka qarshi. Men Ukraina o‘z ozodligi va mustaqilligini himoya qilishiga chin dildan ishonaman. Bizga illyuziya begona, agar Ukraina mag‘lubiyatga uchrasa, ozodlik va mustaqillikni qo‘lda qurol bilan himoya qilishimizga to‘g‘ri kelishini juda yaxshi bilamiz."
“Pan Diplomat” kanali muallifi bu haqida shunday fikr bildirgan:

“1999-yil fevralda O‘zbekiston bo‘ylab yuz bergan teraktlardan so‘ng, O‘zbekistondagi barcha Turkiya litseylari yopib tashlangandi. Hukumat teraktni Turkiyadagi o‘zbek muxolifati uyushtirganini ta’kidlagan va Anqaradan ularni O‘zbekistonga ekstraditsiya qilishni talab qilgan. Anqara esa isbot so‘rab, rad javob bergan.

Aytishlaricha, turklar o‘shanda O‘zbekiston bilan hamkorlik qilishdan qochmagan, ular shunchaki siyosiy muxoliflar ham terrorchi nomi bilan qaytarilishidan xavfsiragan. Chunki bu paytda Turkiya Yevropa ittifoqiga kirish borasida qizg‘in muzokaralar olib borayotgandi.

Xullas, turklarning bu “qilig‘idan” jahli chiqqan Karimov mamlakatdagi barcha turk litseylarini “Turkiya targ‘ibotini olib boryapti” degan vaj bilan yoptirdi. Shu sabab asosida 2008-yilda ta’lim sohasidagi hamkorlik ham to‘liq to‘xtatildi. 2013-yilda turk litseyi bitiruvchilarining ba’zilari qamaldi. Faqat 2016-yildan so‘ng Turkiya bilan boshqa sohalar qatori, ta’lim sohasidagi aloqalar tiklandi.

Kecha O‘zbekistondagi Rossiya universitetida Rossiya targ‘iboti olib borilayotgani haqida xabar chiqdi. Oddiy propaganda ham emas, urush propagandasi. Jinoyat kodeksi bilan sanksiyalangan holat. Albatta, hali holat isbotlanmadi (masalan, 1999-yilda ham isbotlanmagan).

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

“Korrupsiyani jilovlash uchun 1 kun, 1 soat yetarli, gap siyosiy irodada” – Intellektual klubning navbatdagi yig‘ilishi qanday o‘tdi?

“Beshikdan qabrgacha pora ber”. Ha, afsuski, shunday. Kecha tug‘ilgan chaqaloqni tug‘ruqxonadan olib chiqayotib, o‘z ishini qilgan doyalar-u boshqa tibbiyot xodimlariga “suyunchi” berasan. Yaxshi tug‘ruqxonaga yoki qo‘li yengil doyaga bergan pulni hali aytmadim. Bola eson-omon tug‘ilib olsa, ona salomat bo‘lsa, bas, deysan. Go‘yo hammasi oddiy, hammasi tabiiy.

O‘zbekistonda korrupsiya – bu shunchaki muammo emas, bu bir “ulkan hunarmandchilik”, ajdodlardan meros qolgan “an'anaviy hunar”. Bugun seni o‘qishga kiritish uchun pora, ertaga ishga joylashtirish uchun yana pora, keyin esa o‘sha ishingda qolish uchun pora. Hamma yerda ham bunday emas, ammo gap shundaylarning hamon borligi haqida. Eng yomoni, bu oddiy odamlardan tortib, amaldorlargacha tegishli. Sohalar yiriklashgani sari korrupsiya ko‘lami ham kattalashib boraveradi.

Ayrim tashkilotlar o‘z “boqilgan” mijozlariga ega. Ba'zilari lisenziya sotish bilan, boshqalari tender uyushtirish bilan band. Sen “kursda” bo‘lmasang, yoki uning ichida bo‘lishni istamasang, bu hayotda “nimalargadir erisholmaydigan sodda” bo‘lib qolaverasan. Pora va tanish-bilishlarini ishga solib, mansabga keladigan ayrim amaldorlar “men halolman” deydi, lekin kimningdir nomiga ochilgan bank hisobvarag‘ida “sirli” millionlari bor.

Korrupsiya bor ekan, hech qachon haqiqiy taraqqiyot bo‘lmaydi. Chunki korrupsiya – bu o‘smirga o‘qish o‘rniga “tanish” kerakligini o‘rgatadigan, yoshlarga mehnat orqali emas, "hamyon" orqali muvaffaqiyatga erishishni ko‘rsatadigan, pul berib, ishni oson bitirishga undaydigan ko‘hna dard, nasl surayotgan eski kasallik.

Ha, aytgancha, ayrim qabristonlarda 3 metrning joyning o‘z narxi bor ekan. Eshitganmisiz?

Intellektual klubning "Zamonaviy jurnalistikani rivojlantirish markazi" bilan hamkorlikda oʻtkazilgan bu galgi soni O‘zbekistonda korrupsiya, uning oqibatlari va bu illatga qarshi kurash masalalariga bag‘ishlandi.

📹👉 https://www.youtube.com/watch?v=1jDGeqwwEIc&ab_channel=VatandoshTV

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ O‘zbekistonda kambag‘allik: iqtisodiy tengsizlikka nimalar sabab?

Kambag‘allik chegarasini aniqlash va aholi xarajatlarini hisobga olishda mamlakatning minimal iste’mol xarajatlarini tahlil qilish kerak bo‘ladi.

O‘zbekistonda minimal xarajatlarni hisoblash 2021-yildan boshlandi. Shungacha faqat “kam ta’minlangan aholi ulushi” hisoblangan. Bu ko‘rsatkichda faqat oziq-ovqat savati xarajatlari hisobga olingan. Ya’ni odamlar go‘yo bor budjetini faqat oziq-ovqat uchun sarflayotganday, nooziq-ovqat xarajatlari hisobga olinmagan.

Shuning uchun kambag’allik darajasi aholi xarajatlarini shaffof aniqlash va tahlil qilish mushkul edi. Ammo yangi metodologiyada oziq-ovqat uchun bazaviy xarajatlardan tashqari boshqa tovarlar va xizmatlar xarajatlari ham qo’shildi.

🪙 2025-yil holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda bir kishining bir oylik minimal iste’mol xarajatlari miqdori 669 ming so‘m etib belgilangan.

Kambag’allikni qisqartish va bandlik vazirligining xabar berishicha, 2024-yilning oxiriga kelib O’zbekistonda kambag’allik darajasi 8,9 foizni tashkil qiladi.

Kambag‘allik darajasini viloyatlar bo‘yicha tahlil qilinganda, bu kategoriyadagi ma’lumotlar jamoatchilikka e’lon qilinmaydi. Shuning uchun qashshoqlikning bilvosita dalili sifatida hududlar bo‘yicha aholi jon boshiga o‘rtacha umumiy daromadlar hajmini inobatga olgan holda kambag’allik darajasini taqqoslash mumkin.

Davlat statistika agentligi taqdim etgan ma’lumotlarga ko’ra, eng yuqori kambag’allik darajasi quyidagi hududlarda qayd etilgan:

🔹 Qoraqalpog’iston Respublikasi - 12,083,7 so’m;
🔹 Namangan- 12,800,6 so’m;
🔹 Surxondaryo- 13,190,8 so’m.

Eng past kambag’allik darajasiga ega hududlar esa quyidagilar:

🔹 Toshkent shahri- 40,134,6 so’m;
🔹 Navoiy- 27,550,4 so’m;
🔹 Toshkent viloyati- 17,854,3.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Buxoroning yetti piri kimlar bo‘lgan?

Buxoro... Ta’bir joiz bo‘lsa, tarixning o‘zidan-da qadimiyroq, jahon ma’naviy-ma’rifiy xazinasini o‘zining fozil farzandlari aqlu tafakkuri bilan boyitgan boshqa bir vohani topish qiyin. Moziyga doyalik qilgan bu go‘shani bir ko‘rmoq, unda bir kungina bo‘lsa-da, bo‘lmoq armoni ne-ne ulug‘larni bezovta qilmagan deysiz.

Ayniqsa, o‘ziga xos fazilatlari ko‘p bo‘lgan Xojagoniya tariqatining yetti ulug‘ piri mangu qo‘nim topgan qadamjolarni ziyorat qilish ko‘plab musulmonlar uchun alohida orzu hisoblanadi.

Albatta, islom ma’rifiy olamida pirlar, moʻtabar fozillar ko‘p o‘tgan. Ammo Xojagoniya-Naqshbandiya tariqatining asrlar silsilasida hamisha obro‘ va e’tibor qozonishi boisi shundaki, u insonni hamisha yaratuvchilikka, mehnatga, halol rizq topishga undaydi. Har qanday zuhd yo tarki dunyochilikdan farqli o‘laroq, “Dil ba yoru dast ba kor”, ya’ni “Qo‘ling mehnatda, qalbing Ollohda bo‘lsin” aqidasi jamiyatning barcha qatlami uchun birdek ahamiyatga egadir.

Umumiy uzunligi 120 kilometr bo‘lgan ushbu majmualar yagona sayyohlik marshruti orqali tutashmoqda. Ziyoratgohlar atrofi, ularga olib boradigan yo‘llar obodonlashtirilib, ta’mirlanmoqda. Ziyoratchilarga qulaylik yaratish maqsadida majmualar negizida mehmonxona, choyxona, savdo shoxobchalari, avtoturargohlar bunyod etilmoqda.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📺 Migrant.uz'da premyera: "JAJJI MALIKA" (qiziga "begona" musofir qissasi)

Mazkur qisqa metrajli film yozuvchi Baxtiyor Tursunning hikoyasi asosida suratga olingan va hayotiy voqeaga asoslangan.

To'liq video Migrant.uz Youtube, VK va Rutube kanalarida

📱 Youtube - https://youtu.be/qPMX9NOx6ZE

📱 Vkontakte - https://vk.com/video-146921395_456240668

💙 Rutube - https://rutube.ru/video/private/ba6e50de7a5ce4a13c502d358dd2de42/?p=vGobw5VysqLqNYopG_pywg

🌐 Web-sayt 📱 Instagram 📱 YouTube
📱 @migrantuz 💙 RuTube 📱 WhatsApp 📱 VK

❓Nega xotiraning pasayishi erkaklardan ko‘ra ko‘proq ayollarda uchraydi?

Ayollarda hayoti davomida demensiya rivojlanish xavfi ko‘proq. Bu ayollar erkaklarga qaraganda uzoqroq umr ko‘rishi bilan bog‘liq. Yosh demensiya (xotira pasayishi) uchun eng katta xavf omilidir, shuning uchun uzoq umr ko‘rish demensiya rivojlanishi xavfi yuqori ekanligini anglatadi.

Demensiyaning eng keng tarqalgan turi - alsgeymer kasalligidir. Dunyo miqyosida demensiya (shu jumladan alsgeymer) bilan yashayotgan odamlarning taxminan 65-70 foizi ayollardir. Bu degani, demensiya tashxisi qo‘yilgan har 10 kishidan 6-7 tasi ayol bo‘ladi.

2023 -yil ma’lumotlariga ko‘ra, dunyo bo‘yicha, 55 millionga yaqin odamda demensiya bor bo’lib, ulardan taxminan 65% ayollardir.

Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, 80 yoshdan oshgan ayollar xuddi shu yoshdagi erkaklarga qaraganda alsgeymer kasalligiga ko‘proq chalinishi mumkin. Biroq, bu yoshgacha xavf ikkala jins uchun ham deyarli bir xil bo‘ladi. Bu xilma-xillik ayol va erkaklarning gender rollaridagi farqi bilan bog’liq.

Masalan, biz to‘liq ta’lim olish va umr bo‘yi aqliy faoliyatni rag‘batlantirish imkoniyatlariga ega bo‘lish keksalikda demensiyani kechiktirishga yordam berishini bilamiz - bu “kognitiv zaxira” deb ataladi.

Tarixan, ayollarga universitetda o‘qish yoki uzoq yillar davomida yuqori malakali kasblarda ishlash imkoniyatlari kamroq berilgan. Bu esa ayollardagi ijtimoiy to’siqlar xotira zaiflashuviga olib keladi deb xulosani beradi.

Xotira zaiflashuviga olib keladigan yana bir omil gen masalasidir. Olimlar tadqiqotlariga ko’ra, ApoE4 geni eng ko‘p ushbu kasallikdan aziyat chekadi. Erkaklar va ayollarning ApoE4 genining variantiga ega bo‘lish ehtimoli bir xil bo‘lsa-da, uning demensiya xavfiga ta’siri erkaklarga qaraganda ayollarda ko‘proq ko‘rinadi. Bu farqning sabablari to‘liq o‘rganilmagan. Shifokorlar ayollar va erkaklarga kasallikni davolash uchun alohida dori-darmon ishlab chiqishni tavsiya qilishmoqda.

Bosh miya jarohati ham demensiyaga sabab bo’lishi mumkin. Xususan, ayollar miya chayqalishi va uning uzoq muddatli ta’siriga ko‘proq moyil. Bu holat ba’zilarni ayollar sportida, xususan, futbol va regbi kabi o‘yinlarda, bosh miya chayqalishining oldini olishga ko‘proq e’tibor qaratishga undaydi.

Olimlar estrogen moddasini xotira pasayishidan himoyalovchi omil sifatida bilishadi. Ba’zi tadqiqotchilarning fikricha, agar odam hayoti davomida estrogen bilan ko‘proq ta’sirlansa, demensiya rivojlanish ehtimoli kamroq bo‘lishi mumkin. Chunki estrogen moddasi miyani himoyalash funksiyasini bajaradi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

ANDIJON SHAHRIDA JONLI UCHRASHUV

“Fikrat” tahliliy dasturining FIKRATONLINE KLUB ekspertlari Siyosatshunos Hamid Sodiq va tarixchi G'aybulla Boboyorov bilan 19-APREL kuni soat 14:30 da ANDIJON shahrida jonli uchrashuv tashkil qilmoqdamiz. Ushbu tadbirda o'zingizni qiziqtirgan savollar bilan qatnashishingiz mumkin.  
Joylar cheklangan.  

Qo‘shimcha maʼlumot uchun: @nurbekgofurov +998909204978

⏺ Isroil Turkiyaning Suriyaga ta’siridan xavotirga tushmoqda

So‘nggi kunlarda Isroil rasmiylari Turkiyaning Levantdagi ta’siri kuchayib borayotganidan noroziligini bildirgan. Bu Turkiya Suriyaning bosib olingan Falastin bilan chegarasi yaqinida harbiy bazalar qurish va u yerda havo hujumidan mudofaa tizimlarini joylashtirishga tayyorlanayotgani haqidagi xabarlar fonida sodir bo‘ldi.

Isroil matbuoti Suriyada Turkiya bilan harbiy to‘qnashuv ehtimolini har kuni muhokama qilmoqda. Bundan tashqari, Netanyaxu hukumati Turkiyaning Suriyadagi ta’sirini cheklash va u bilan har qanday harbiy to‘qnashuvdan qochish yo‘llarini muhokama qilish uchun xavfsizlik bo‘yicha yig‘ilishlar o‘tkazmoqda.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔗 Shomda yashab subhidam tong kelishini kutib yashagan adib

“Ularni jisman mahv etilganiga 86 yil bo‘libdi. O‘shanda Abdulla Qodiriy 44 yoshda edi. “O‘tkan kunlar” romanining yozilganiga esa 76 yil bo‘ldi. Yozuvchi bilan birga asarga ham kishan urdilar. Asarni ham o‘limga mahkum etdilar. Ammo haq yo‘lidagi asarni hech qanday hukmdor hech bir zamonda mahv etolgan emas. Abdulla Qodiriy ham, u zotning asarlari ham tirik qolaveradi”,- degan edi Tohir Malik o‘z esdaliklarida.

Bu ism har bir o‘zbek farzandi uchun juda tanish. O‘zbek adabiyotida ilk bor roman janriga qo‘l urib, “O‘tkan kunlar” va “Mehrobdan chayon” kabi nodir asarlarni yozgan bu inson millat ziyosi uchun bor ilmini, iste’dodini, kuchini safarbar etgandi. O‘lkaning ko‘zga ko‘ringan jadid arboblaridan biri bo‘lgan Abdulla Qodiriy o‘zining tanqidiy-satirik hikoya hamda maqolalari bilan sovet amaldorlarining jig‘iga tegadi. Mintaqaga mustaqillik berishni va’da qilib, buni amalga oshirishni xohlamayotgan sovet hukumatining o‘yinlarini yaxshi tushungan adib Stalin tuzumining dushmanlaridan biri sifatida ko‘rila boshlanadi.

1926-yil “Mushtum” jurnalida bosilgan “Yig‘indi gaplar” maqolasi uchun Qodiriy qamoqqa olinadi. Sud zalidagi nutqida o‘z yurtdoshi bo‘lib turib uni sotgan ba’zi muttaham, sovet quliga aylangan hamkasblarining “g‘arazgo‘ylik qilib, tirnoq ostidan kir qidirishga urinishini” aytgan adib, “Men haq yo‘lida boshim ketsa “ih” deydirg‘on yigit emasmen” deya o‘z mardligini ko‘rsatadi.

Abdulla Qodiriy qisqa umr ko‘rgan bo‘lsa-da, salmoqli ijod qilgan, juda keng miqyosda faoliyat yuritgan. Uning asarlarini o‘qib, uqqan inson ularda Qodiriy o‘z hayotidan so‘zlayotganini his etadi.

Qodiriy umri davomida o‘zi “O‘tkan kunlar”da yoritgani kabi shomda yashab turib, bomdod azonidagi kabi subhidam tong kelishini kutib yashaydi. O‘zi o‘lim tobora yaqinlashib kelayotganini va taqiqlar kuchayib, tinkasini quritayotganini yaxshi fahmlagan. Shunday bo‘lsa-da, u kurashdi, yorug’likka, ozodlikka erishishga harakat qildi.
Abdulla Qodiriyning adabiy izlanishlari doimiy ko‘tarilishlar, ajoyib ijodiy siljinishlar bilan belgilanadi.

Quyida adibning mashhur maqolalaridan birini keltiramiz:

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ «O‘zbekistonda muloqotda foydalaniladigan til bo‘yicha qat’iy va majburiy talablar ko‘rsatilmagan» - Adliya vazirligi

So‘nggi kunlarda ijtimoiy tarmoqlarda o‘zbek tilida muloqot qilish masalasida bahs-munozaralarga Adliya vazirli rasmiy munosabat bildirdi.

Bugungi kunda, o‘zbek tilining davlat tili sifatida qo‘llanilishini tartibga soluvchi asosiy hujjat “Davlat tili haqida”gi Qonun hisoblanadi.

Qonunga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari, davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining boshqa hujjatlari davlat tilida qabul qilinadi va e’lon etiladi. Bu hujjatlarning tarjimalari boshqa tillarda ham e’lon qilinadi.

Davlat hokimiyati va boshqaruv organlarida ish davlat tilida yuritiladi va zaruriyatga qarab boshqa tillarga tarjima qilinishi ta’minlanadi.

Korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va jamoat birlashmalarida ish yuritish, hisob-kitob, statistika va moliya hujjatlari davlat tilida yuritiladi, ishlovchilarining ko‘pchiligi o‘zbek tilini bilmaydigan jamoalarda davlat tili bilan bir qatorda boshqa tillarda ham amalga oshirilishi mumkin.

“Reklama to‘g‘risida”gi Qonunga asosan O‘zbekiston Respublikasi hududida reklama davlat tilida tarqatiladi. Bunda, reklama mazmunining tarjimasini boshqa tillarda takror berilishiga yo‘l qo‘yiladi.

“Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonunga muvofiq tovar (ish, xizmat) to‘g‘risidagi ma’lumot iste’molchiga davlat tilida taqdim etiladi. Mazkur ma’lumot qo‘shimcha ravishda boshqa tillarda ham taqdim etilishi mumkin.

Shu bilan birga, fuqarolar o‘zaro muloqot jarayonida foydalanadigan til bo‘yicha qonunchilikda qat’iy va majburiy talablar ko‘rsatilmagan.

O‘zbekistonda millatlararo totuvlik va tolerantlikni ta’minlash, har bir millat va elatning o‘ziga xosligini hurmat qilish davlat siyosatining muhim yo‘nalishlaridan biridir.

Bunda, barcha fuqarolarga o‘z ona tilida gapirish, ta’lim olish va madaniy boyliklarni rivojlantirishda teng huquqlilik ta’minlanadi.

Xususan, “Davlat tili haqida”gi Qonunga ko‘ra, o‘zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi respublika hududida yashovchi millat va elatlarning o‘z ona tilini qo‘llashdan iborat konstitutsiyaviy huquqlariga monelik qilmaydi.

Zero, Konstitutsiyaga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasida barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega bo‘lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, e’tiqodi, ijtimoiy kelib chiqishi, ijtimoiy mavqeidan qat’i nazar, qonun oldida tengdirlar.

Yuqoridagilarga ko‘ra, millatlararo munosabatlarga ta’sir qilishi mumkin bo‘lgan masalalarni yoritishda, O‘zbekiston qonunchiligi, shuningdek umuminsoniy va professional etika normalariga rioya etilishini ta’minlash maqsadga muvofiq.

Shu bilan birga, O‘zbekiston fuqarolarining tildan foydalanish huquqlarini kamsitish, shu asosda nizo qo‘zg‘atish javobgarlikka sabab bo‘lishi ham eslatib o‘tiladi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 80 yil ilgari Sharqiy Turkiston o‘z milliy armiyasini tashkil qilgan edi

Uyg‘ur xalqi yigirmanchi asrning birinchi yarmida ikki marta mustaqil davlat qurganligi hamda bu davlatni “Sharqiy Turkiston jumhuriyati” deb ataganligi hech kim ko‘z yuma olmaydigan tarixiy haqiqatdir.

Tarixiy ma’lumotlarga ko‘ra, 1931-yili uyg‘ur xalqining keng ko‘lamli milliy ozodlik qo‘zg‘oloni Qumul tog‘larida boshlandi. Xo‘ja Niyoz Hojim boshchiligidagi bu qo‘zg‘olon g‘alabalari kengayib, uyg‘ur davlatining boshqa hududlariga ham kuchli ta’sir ko‘rsatish bilan xalqning ozodlikka va mustaqillikka intilishini kuchaytirdi. Natijada Xo‘tan xalqi Muhammad Amin Bug‘roning rahbarligida 1933-yil fevral oyining 13-kuni qo‘zg‘olon ko‘tarib, aprel oyining 11-kuni Xo‘tan hukumatiga asos soldi.

1932-33-yillari Turfan, Kucha, Oqsu va Qashg‘ar kabi bir qator joylarda qo‘zg‘olonlar ko‘tarilib, bu joylardagi Xitoy hukmronligi ag‘darilib tashlandi va hokimiyat qo‘zg‘olonchilar qo‘liga o‘tdi. Xo‘ja Niyoz Hojim va Mahmud Muhitiylar boshchiligidagi Qumul Turfon qo‘zg‘oloni Tangri tog‘ning janubiy taraflarigacha yoyildi. Mana shu sharoitdan foydalanib, Sobit Domulla bir qism qo‘shin bilan Xo‘tandan Qashg‘arga Sharqiy Turkiston jumhuriyatini barpo qilish uchun keladi va jiddiy tayyorgarlikdan keyin 1933-yili 12-noyabr kuni “Sharqiy Turkiston istiqlol jamiyati”ni tashkil qildi. Sharqiy Turkiston Jumhuriyati uyg‘urlarning davlat qurish tomon dastlabki qadami va bu sohada ilk tajribasi edi.

Mazkur mustaqil hokimiyat o‘z siyosiy qonuni, davlat dasturi, davlat bayrog‘i, gerbi kabi bir qator davlatchilik timsollariga hamda o‘n olti vazirlikka ega bo‘lib, Xo‘ja Niyoz Hojim prezident va Sobit Domulla Bosh vazir vazifasiga tayinlandilar. Mazkur jumhuriyat garchi uch oy mavjud bo‘lib turgan bo‘lsada, u bir qator ishlarni qilishga ulgurdi va ko‘plab rejalarni amalga oshirishga harakat qildi. Ammo yosh hokimiyat tashqi siyosat jihatidan Sovet ittifoqining aralashishi, ichki jihatdan esa Ma Cho‘ng tarafdorlari bo‘lgan tungoni qurolli kuchlarining bevosita harbiy hujumi kabi murakkab ichki nizolar sababidan ag‘darildi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

☀️ Markaziy Osiyoda mart oyida rekord darajadagi issiqlik kuzatildi

2025-yil mart oyida Markaziy Osiyoda misli ko‘rilmagan issiqlik to‘lqini kuzatildi.

Harorat odatda bahor oxiri yoki yoz oylarida kuzatiladigan darajaga ko‘tarildi. Butunjahon ob-havo ma’lumotlari tashkiloti (WWA) o‘tkazgan yangi tadqiqotga ko‘ra, O‘zbekiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va Turkmanistonda kunduzi harorat 30°C atrofida yoki undan yuqori bo‘lib, mavsumiy me’yordan ancha oshib ketdi.

Qirg‘izistonning Jalolobod shahrida harorat 30,8°C ga yetdi, O‘zbekistonning Namangan va Farg‘ona shaharlarida esa mos ravishda 29,4°C va 29,1°C qayd etildi.

Qozog‘istonning Chordara shahrida tundagi eng past harorat 18,3°C ni tashkil etib, bu mamlakat tarixida mart oyining eng issiq kechasi bo‘ldi.

Niderlandiya, Shvetsiya, Daniya, AQSH va Buyuk Britaniyalik olimlar mintaqa bo‘ylab mart oyining eng issiq besh kuni va kechasini o‘rganib chiqdi.

Ularning xulosalariga ko‘ra, inson faoliyati ta’sirida yuzaga kelgan iqlim o‘zgarishi bu issiqlik to‘lqinini taxminan 4°C ga issiqroq va deyarli uch baravar ko‘proq ehtimollik bilan sodir bo‘lishiga olib kelgan.

Shuningdek, olimlar iqlim modellari, ayniqsa, mart oyidagi erta mavsumiy issiqlikni yetarlicha baholay olmasligini ta’kidladilar.

Issiqlik to‘lqinining vaqti qishloq xo‘jaligi uchun jiddiy muammolar tug‘dirdi. Qozog‘istonda haroratning ko‘tarilishi bahorgi bug‘doy ekish boshlanishi bilan bir vaqtga to‘g‘ri keldi, qo‘shni mamlakatlarda esa mevali daraxtlar allaqachon gullab bo‘lgan edi, bu esa hosilning yo‘qolishi haqida xavotir uyg‘otdi.

Qishloq xo‘jaligi mintaqadagi muhim tarmoq bo‘lib qolmoqda, ba’zi mamlakatlarda ishchi kuchining 50 foizigacha band bo‘lib, yalpi ichki mahsulotga 5 foizdan 24 foizgacha hissa qo‘shadi.

Mintaqa, shuningdek, muzliklardan suv oladigan sug‘orish tizimlariga ham bog‘liq. Mavsumdan tashqari iliq ob-havo qor erishini tezlashtirishi mumkin. Bu esa mavsum oxirida qishloq xo‘jaligi talabining eng yuqori cho‘qqisida zarur bo‘lgan suv zaxiralarini kamaytiradi.

Muzlik hajmining kamayishiga javoban 2024-yilning kech kuzida Qirg‘iziston janubidagi Botken viloyatida kelajakdagi suv ehtiyojlarini qondirish uchun yettita sun’iy muzlik qurildi.

WWA tadqiqoti ogohlantirishicha, chiqindilarni sezilarli darajada kamaytirmasdan turib, bunday issiqlik to‘lqinlari tobora tez-tez va shiddatli bo‘lib boradi. Agar global isish 2,6 darajaga yetsa, 2025-yilning martidagidek noodatiy issiqlik tez-tez kuzatilishi mumkin.

Markaziy Osiyodagi hukumatlar harakatga tusha boshladi. Masalan, Qozog‘iston va Tojikiston issiqlik bilan bog‘liq xavflarni iqlimga moslashish bo‘yicha milliy rejalariga kiritgan. Shunga qaramay, mutaxassislar issiqlikka chidamli ekinlardan, kuchaytirilgan erta ogohlantirish tizimlaridan va iqlimni hisobga olgan holda shaharsozlik rejalashtirishdan foydalanishga chaqirib, kengroq, muvofiqlashtirilgan mintaqaviy javobni talab qilmoqda.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❓ O‘zbekiston aholisi yuz yilda qanchaga ko‘paydi?

1920-yildan 2025-yilgacha bo‘lgan 105 yil davomida O‘zbekiston aholisi qariyb to‘qqiz barobarga – 4,4 milliondan 37,7 million kishiga ko‘paydi. Bu o‘sish Markaziy Osiyodagi eng yorqin demografik hodisalardan biri bo‘lib, ijtimoiy, iqtisodiy va tarixiy omillar majmuasi bilan bog‘liq. O‘zbekiston hozirgi kunda nafaqat Markaziy Osiyoda aholisi eng ko‘p davlat, balki sobiq ittifoq respublikalari ichida Rossiyadan so‘ng 2-o‘ringa chiqib oldi.

Milliy statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, 2025-yilning 1 aprel holatiga O‘zbekistonda doimiy yashovchi aholi soni 37,7 mln kishini tashkil etgan.

Bu ko‘rsatkich, 2024-yilning mos davriga nisbatan 2 foizga ko‘paygan.

Yurtimizda ayollar soni – 18 714,9 ming, erkaklar soni – 18 982,9 ming kishini tashkil qilishi ma’lum qilindi.

Shahar joylarda – 19 216,4 ming kishi, qishloq joylarda – 18 481,4 ming kishi istiqomat qilmoqda.

Tarixiy dinamika: asosiy bosqichlar
O‘zbekistonning 20-asr va 21-asr boshlarida demografik surati o‘rtacha o‘sishdan tortib, yirik o‘zgarishlar natijasida yuzaga kelgan qisqa muddatli pasayishgacha bir necha bosqichlarni bosib o‘tdi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❗️Tariflar uch yil davomida o‘zgarmasligi kerak edi, biroq...

Narxlarning O’sishi Vazirlar Mahkamasining “Yoqilg‘i-energetika resurslari iste’molchilarini qo‘llab-quvvatlash maqsadida 2024–2025-yillarda yoqilg‘i-energetika resurslari narxlarining bosqichma-bosqich o‘zgarish grafigiga o‘zgartishlar va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi 194-son qarori qabul qilindi.

Qarorga ko‘ra, 201 kVt soatdan 1000 kVt soatgacha bo‘lgan differensiallashgan tarif bo‘yicha iste’mol miqdori orasiga yangi miqdor oralig‘i kiritilmoqda. Ya’ni, 2025-yil 1-maydan boshlab aholi iste’molchilari 201 kVt soatdan 500 kVt soatgacha bo‘lgan yangi oraliqda har bir kilovatt-soat uchun 800 so‘mdan to‘laydi (avval 201 kVt soatdan 1000 kVt soatgacha bo‘lgan qismi uchun 900 so‘mdan haq to‘langan).

📊 Bir oyda o‘rtacha 500 kVt soat miqdorida elektr energiyasi sarflaydigan xonadon vakillari bunga 2025-yil 1-mayiga qadar 360 ming so‘m to‘lar edi (200 kVt soat bazaviy norma uchun 90 ming so‘m, 201 kVt soatdan 500 kVt soatgacha bo‘lgan oraliq uchun 270 ming so‘m).

Tarif o‘zgarishidan so‘ng esa, bir oyda o‘rtacha 500 kVt soat tok iste’mol qiladigan xonadon shu miqdor uchun yana 360 ming so‘m to‘laydi (200 kVt soat bazaviy norma uchun 120 ming so‘m, 201 kVt soatdan 500 kVt soat uchun 240 ming so‘m).

Bundan tashqari, ushbu qarorga muvofiq, elektr energiyasi va tabiiy gaz narxlari har yili 1-maydan boshlab, yillik inflyatsiya darajasidan kelib chiqqan holda 10 foizdan yuqori bo‘lmagan miqdorda indeksatsiya qilib borilishi belgilanmoqda.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ Amerika va Xitoyning «bojlar urushi» boshqa davlatlarga qanday ta’sir qiladi?

9-apreldan boshlab AQSHda Xitoydan import qilinadigan tovarlarga 104 foiz boj solinadi. Bu shuni anglatadiki, agar import qilinayotgan buyum ilgari 100 dollarga baholangan bo‘lsa, endi buyumning qiymatiga 104 foiz buyum narxiga qo‘shilib, umumiy xarajat asl qiymatining 204 foizini tashkil qiladi.

Qo‘shma Shtatlar bunday qarorga kelishiga Xitoyning AQSHning bojlarni oshirganiga javob tariqasida boj tariflarini 34 foizga oshirgani bo‘ldi. Oq uy o‘z ishlab chiqarishi va ishchilarini himoya qilayotganini iddao qilgan.

Tramp ma’muriyati bu tariflardan Xitoyga bosim o‘tkazish usuli sifatida foydalanmoqda. Ular Xitoyning yangi savdo qoidalariga rozi bo‘lishini istaydi. Va ular Xitoydan AQSHga zavodlarni olib kelmoqchi.

Gap Xitoy haqida bo‘lsa-da, yangi tariflar 60 dan ortiq mamlakatlarga ta’sir ko‘rsatadi. Masalan, Isroildan kelgan tovarlarga endi 17%, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari tovarlari uchun - 20% boj solinadi. Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu savdo disbalansini bartaraf etishga va’da berdi.
AQSH, shuningdek, Janubiy Koreya, Yaponiya va Meksikadan keladigan tovarlarga ham bojlar joriy qilgan.

🔹 Janubiy Koreya: AQSH Janubiy Koreyadan import qilinadigan mahsulotlarga 25 foizlik boj joriy etdi, bu Koreya eksportiga, ayniqsa avtomobil sanoatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

🔹 Yaponiya: Yaponiyaga ham 24 foizli bojlar qo‘yilgan. Shu sababli, Yaponiya Iqtisodiyot vaziri Ryosei Akazava boshchiligidagi delegatsiya AQSH bilan muzokaralar olib borish uchun yuborildi.

🔹 Meksika: AQSH avvalroq Meksikadan import qilinadigan mahsulotlarga 25 foizlik bojlar joriy qilgan edi, ammo yangi o‘zgarishlar haqida boshqa xabar mavjud emas.

AQSH moliya vaziri Skott Bessentning so‘zlariga ko‘ra, 50 dan 70 tagacha davlat muzokaralar o‘tkazish uchun so‘rovlar yuborgan. Uning aytishicha, agar bu davlatlar Amerika bilan kelishuvga erishmasa, bojlar vaqtinchalik kuchda qoladi.

Yevropada AQSHning bu qarori xavotir uyg‘otdi. Yevropa Ittifoqi rasmiylari Amerika muzokara stoliga qaytishi kerakligini aytmoqda. Agar AQSH tariflarni bekor qilmasa, Yevropa Ittifoqi Amerika tovarlariga o‘z soliqlarini joriy qilishi ehtimolga yaqin. Bu mashinalar, oziq-ovqat va onlayn xizmatlar bo‘lishi mumkin. Yevropa Ittifoqining tashqi siyosat bo‘yicha rahbari Xosep Borrel Yevropa AQSH bosimiga toqat qilmasligini aytdi.

Bu xabardan so‘ng birjalarda pasayish boshlandi. Ayniqsa, Osiyo davlatlariga qattiq zarba bo‘ldi. Yaponiyada Nikkei indeksi 7,8 foizga tushgan bo‘lsa, Janubiy Koreyada pastlash 4,1%, Xitoyda 3,3% ni tashkil etdi. AQSHda fond birjalari ham qizil rangga kirdi. S&P 500 1,57 foizga, Nasdaq 2,15 foizga, Dow Jones indeksi 0,84 foizga pasaydi.

Amerikaning yirik kompaniyalari eng ko‘p zarar ko‘rdi. Tesla aksiyalari 5,45 foizga, Apple 5,22 foizga, Amazon 2,88 foizga va Nvidia 2,01 foizga arzonlashgan. S&P 500 indeksidagi barcha kompaniyalarning umumiy qiymati 5 trillion dollarga kamaygan.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🔬 Qon-aylanish tizimi kasaliklari - salomatlik uchun asosiy xavf

Statistika agentligi bergan ma’lumotlarga ko‘ra, qon aylanish tizimi kasalliklaridir O‘zbekistonda eng ko‘p o‘limga sabab bo‘lmoqda.

Ma’lumotlarga ko‘ra, 2024-yilning yanvar-dekabr oylari davomida mamlakatda 174,4 ming kishi vafot etgan. Ulardan 96 mingi erkaklar, 78,4 mingi esa ayollardir. Vafot etganlar soni shahar joylarda 98,2 ming kishini, qishloq joylarida 76,2 ming kishini tashkil etgan.

O‘zbekistonliklarning o‘limiga eng ko‘p sabab bo‘lgan holatlar quyida qayd etilgan:
🔹 Qon aylanish tizimi kasalliklari – o‘rtacha 57,6%;
🔹 Yangi o‘smalar (shishlar) – 9,4%;
🔹 Nafas olish organlari kasalliklari – 6,3%;
🔹 Baxtsiz hodisalar, zaharlanish va jarohatlar – 5,8%;
🔹 Hazm qilish organlari kasalliklari – 4,1%;
🔹 Infeksion va parazitar kasalliklar – 1,1%;
🔹 Boshqa kasalliklar – 15,7%.

Shuningdek, 2023-yil bilan solishtirganda o‘lim ko‘rsatkichi 1,6 ming kishiga ko‘paygan.

❔ Nega qon aylanish tizimi kasalliklari darajasi yuqori?

Global ma’lumotlar va mintaqaviy kuzatishlarga asoslangan holda, O‘zbekiston yurak-qon tomir kasalliklari bo‘yicha o‘lim darajasining eng yuqori ko‘rsatkichlariga ega mamlakatlardan biridir. Masalan, Yevropa sog‘liqni saqlash monitoringi ma’lumotlari ham O‘zbekistonda noinfeksion kasalliklar, ayniqsa yurak kasalliklarining yuqori darajada ekanligini tasdiqlaydi.

Qon aylanish kasalliklarining aksariyati hayot tarzi, genetik omillar, yomon odatlar va turli risk omillariga bog‘liq bo‘lib, ularning oldini olish uchun sog‘lom ovqatlanish, jismoniy faoliyat va yomon odatlardan voz kechish tavsiya etiladi.

Aynan O’zbekistonda kardiologiya markazlarining yetishmasligi, aholida sog’lom turmush tarzi haqida bilimlarning yetarlicha shakllanmagani , kamharakatlilik ushbu kasallikning tobora avj olishiga sabab bo’lmoqda.
Qayd etilishicha, keyingi yillarda insult va infarkt kabi yurak-qon tomir kasalliklariga chalinish sezilarli darajada “yosharmoqda”.
“Avvallari qon-tomir kasalliklari 50-60 yoshdan keyin uchragan bo‘lsa, bugungi kunda kasallik 18, hatto 16 yoshlilarda uchrab, o‘lim holatlari ham qayd etilmoqda. Gipertoniya kasalligi, semizlik, chekish, surunkali stress, kamharakatlilik hamda ovqatlanish rejimining buzilishi qon-tomir kasalliklarini keltirib chiqaradi”, – deydi shifokor Abdug‘affor Azimov.
Shifokorning qo‘shimcha qilishicha, qon-tomir kasalliklari asosan shahar aholisi orasida ko‘proq uchraydi. Sababi shahar aholisi ovqatlangach televizor qarshisiga o‘tiradi yokida telefon o‘ynashga tushadi. Umuman olganda, texnologiya insonlarni passiv hayot tarziga undab, kamharakatlikka olib kelmoqda, bu esa yurak-qon tomir kasalliklarining rivojlanishiga sabab bo‘lmoqda.

⏺ JSST ma’lumotlariga qaraganda, Yevropada yurak qon-tomir kasalliklari oʻlimning 40% ni tashkil qiladi. Bu kuniga 10 000, yiliga 400000 oʻlim degani.

“Tuz iste'molini 25 foizga qisqartirish boʻyicha maqsadli siyosatni amalga oshirish 2030-yilgacha yurak qon-tomir kasalliklaridan 900 000 ga yaqin inson hayotini saqlab qolishi mumkin”, – deydi Jahon Sogʻliqni saqlash tashkilotining Yevropa bo‘limi direktori Xans Klyuge.
“Tuzni koʻp iste'mol qilish qon bosimini oshiradi, bu yurak xuruji va insult kabi yurak-qon tomir kasalliklari uchun asosiy xavfdir”, - deya ogohlantiradi mutaxassislar.
Ma’lumot uchun, yurak qon-tomir kasalliklariga arterial gipertoniya, yurak ishemiyasi, kardiyomiyopatiya, yuqumli endokardit, miokardit, aorta anevrizmasi, o‘pka gipertoniyasi hamda venoz tromboembolik asoratlar kiradi.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

#mutolaa
📚 "Bibisora": qo'rqoqlik va loqaydlikning oqibatlari haqida asar

Insonning salbiy xususiyatlarining keltiradigan yomon oqibatlari va xavflilik darajalari ham turlicha. Donolar ularning eng xavflisi deya loqaydlik va qo'rqoqlikni ta'kidlashadi. Aslida ham shunday. Turli bosim va tahqirlarga qo'rqqanidan yo'l ochib berish, beparvo bo'lish bu bosimning yanada kuchayishiga sabab bo'ladi. Oqibatda, "Bibisora" qissasidagi Chegachi chol kabi yovuzlarning tup qo'yib, palak yozishiga zamin yaratiladi.

Asar Jahongir ismli bola tilidan hikoya qilinadi. U qishlog'i va qishloq odamlarining turmush tarzini ta'riflab bo'lgach qora plashli Chegachi chol haqida gapirib o'tadi. Chegachi chol bir joyda ko'p yashamas, qishloq odamlarining uyiga o'rnashib olib, bir-ikki oy yashagach boshqa yoqqa ko'chardi.

Jahongir 2-sinfligida amakisi Sulton uylanadi. Bolakay yangasiga qattiq mehr bog'laydi. Yangasining Bibisora ismli singlisini yoqtirib qoladi. Ammo Bibisoraga xat yozgani uchun Chegachi choldan kaltak yeydi.

Yuqori sinfga o'tishganda qishloqqa Faxriddin ismli jismoniy tarbiya fanidan o'qituvchi keladi. Maktabning ko'plab tartib-qoidalarini o'zgartiradi. U hech Jahongirni suymasdi. Doim unga nisbatan adolatsizlik qiladi.

Bola axiyri Faxriddinning bedodliklarini va 11-sinf o'quvchisi To'tini homilador qilib qo'yganini "tepa"ga yozib beradi. Faxriddin ustidan tekshiruv olib boriladi va o'qituvchi olib ketiladi. Ketayotganda Faxriddin Jahongirning qulog'iga Sultonning katta o'g'li o'zining ukasi ekanini aytadi.

Asar Bibisoraning Jahongirga yozgan maktubi bilan yakunlanadi: Bibisoralarning maktabiga Faxriddin ismli jismoniy tarbiya o'qituvchisi borgandi…

Aslida Chegachi chol hukumatning odami bo'lib undan hamma qo'rqardi.

Muallif asar orqali qishloq ahlining qo'ydek yuvosh, quyondek qo'rqoqligini tanqid qiladi. Chegachi, Faxriddin kabilar To'lg'onoy, To'ti singarilarning nomusini toptagan, Bibisoralarga ko'z tikkan bir vaziyatda ham bunday qabih kimsalardan qo'rqqani sabab uyidan joy berishi, lom-mim demaslikni afzal bilishi achinarli holat.

Boshqa tomondan qaraladigan bo'lsa, Chegachi, Faxriddinlar tuzum ramzi. Mustamlakachilar mamlakatga o'rnashib olib, bemalol vatanimizni istagancha zo'rlagan, tahqirlagan. Shundayam xalq jim turgan. Har zamonda bir paydo bolgan Jahongirlarning quloq chakkasiga mushtlangan. To'lg'anoy, To'ti, Bibisoralar xalqning g'urur, or-nomusi edi va bular o'z vaqtida toptaldi. Aybdorlar jazosiz qolaverdi.

Faxriddinning barcha qilgan ayblari ochilib, Jahongirning maktabidan ketgach, endi Jumabozorga – Bibisoralarning maktabiga yuborilishi, shahardan kelgan yaxshi o'qituvchi ekan deb ulug'lanishi ham odamlarning qanchalar sodda, hukumatning qanchalar ayyor ekanidan darak beradi.

Hukumatning yana bir ayyorligi shundaki, yuqori mansablarga chalasavod, adolat va adolatsizlikni farqlolmaydigan dumbultabiat kimsalarni tayinlashadi. Masalan, asardagi maktab direktorining o'rnida ilgari haqiqatgo'yrog'i o'tirgani, yuqoriga yozaverganidan maorif maqolani she'r deb biladigan hozirgi direktorni o'tqazib qulog'i tinchigani qistirib o'tiladi. Ya'ni hukumatga haqqini taniydiganlar emas, chaynab turgan oshini og'zidan olib ketishsa ham loqaydlarcha qarab turaveradigan ahmoqlar kerak edi.

Asardan ma’lum bo‘ladiki, chegachilar, Faxriddinlar har doim bo'lgan, bor, bo'ladiyam. Faqat unaqalarni urchitib yubormaslik, loqaydlik qilmaslik kerak, degan xulosa kelib chiqadi.

Gulasal Qodirova

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

🪙 Atom energetikasiga bag‘ishlangan anjumanga salkam 6 milliard so‘m sarflangan

“O‘zatom” Atom energetikasini rivojlantirish agentligi tomonidan 2024-yil 5-dekabr kuni Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan yadro energetikasi bo‘yicha xalqaro konferensiyani tashkil etish uchun davlat byudjetidan 5,9 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ sarflangan. Bu haqda davlat xaridlari portali maʼlumotlarida maʼlumot berilgan.

Tadbirni tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha barcha shartnomalar bitta pudratchi – O‘zbekiston Prezidenti Administratsiyasiga to‘liq tegishli bo‘lgan "Interforum" DUK bilan tuzilgan.

Pul qayerga va nima uchun sarflangan?

5-dekabr kuni «Islom hamkorlik tashkilotiga a’zo davlatlarning barqaror rivojlanishida atom energiyasidan tinch maqsadlarda foydalanish istiqbollari: xalqaro va milliy tajriba» mavzusidagi anjumanning tashkil etilishi davlat byudjetiga 4 milliard soʻmdan ortiq mablag‘ga tushgan.

Shuningdek, 4-6 dekabr kunlari ishtirokchilarni joylashtirish uchun qo‘shimcha 1,9 milliard so‘m “Samarkand Touristic Centre” MChJga sarflangan.

Mehmonlar Samarqanddagi nufuzli mehmonxonalarda joylashdi:

🔹 Hilton Garden Inn Sogd — 19 kishi, kuniga 500 ming – 1 million so‘m;
🔹 Savitskiy plaza — 23 kishi, 1 million – 1,2 million so‘m;
🔹 Hilton Samarkand Regency — 12 kishi, har biri 2 milliondan – 7,5 million so‘m;
🔹 Silkroad by Minyoun — 9 kishi, 1,7 million – 6,1 million so‘m.

“O‘zatom” rahbari Azim Ahmedxo‘jaev kuniga 4,9 million so‘mlik xonada, MAGATE direktori Rafael Grossi esa bir kecha-kunduz 25 million so‘mlik president lyuks xonasida yashagan.

🫴 Qo'shimcha xarajatlar

Shuningdek, 578 mln so'm - konferensiya zallarini ijaraga olish, 973 million so'm - 4-5 dekabr kunlari mehmonlar uchun ovqat, 98 million so‘m - texnik jihozlar va qo‘shimcha xizmatlar, 301 mln so'm - 27 ta aviachipta uchun, 194 million so‘m – 4 ta videorolik uchun (shartnoma yagona pudratchi sifatida “Safayev Anvar Nadirovich” YTT bilan tuzilgan) sarflangan.

Shunday qilib, barcha holatlarda pudratchi to'g'ridan-to'g'ri, raqobatsiz tanlangan.

Bundan tashqari, 2024-yil aprel oyida “O‘zatom” tomonidan atom energetikasi bo‘yicha kurslar o‘tkazish uchun 126 million so‘m ajratilgan. Trening Toshkent shahrida Moskva davlat amaliy fanlar universiteti o‘qituvchilari ishtirokida bo‘lib o‘tgan.

26-mart kuni O‘zbekiston va Rossiya respublika hududida yirik quvvatli atom elektr stansiyasini qurish masalasini muhokama qilishda davom etayotgani ma’lum bo‘ldi.

“O‘zatom” agentligi 2018-yil 19-iyulda tashkil etilgan bo‘lib, u atom energetikasini rivojlantirish va tegishli davlat dasturlarini amalga oshirishga mas’uldir.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

❔ O‘zbekistonga «raqamli suverenitet» nima uchun kerak va unga qanday erishish mumkin?

Bugungi kunda davlat tashkilotlari tomonidan dasturiy ta’minotni xarid qilish har qanday davlat uchun strategik ahamiyatga ega masalaga aylanib bormoqda. O‘zbekistonda ham ko‘plab idoralar va muassasalar operatsion tizimlar va maxsus axborot tizimlarigacha xorijiy dasturiy ta’minotdan foydalanadi. Bunday chet elga qaramlik nafaqat texnologiyalar ustidan nazoratni cheklaydi, balki byudjet mablag‘larining xorijga ketishiga ham olib keladi. Shu bilan birga, bizda yuqori sifatli yechimlar taklif eta oladigan mahalliy IT-kompaniyalar mavjud, lekin ular davlat xaridlarida qatnashishda bir qator to‘siqlarga duch kelishmoqda.

Chet el dasturiy ta’minotlariga qaramlik: muammo nimada?

Davlat tizimlarida xorijiy dasturiy ta’minotning keng tarqalganligi bir nechta xavf-xatarlarga sabab bo‘ladi:

1. Mustahkamlik (barqarorlik) xavfi: Geosiyosiy vaziyat yoki sanksiyalar o‘zgarganda xorijiy yetkazib beruvchilar dasturiy ta’minotga bo‘lgan xizmatlarni to‘xtatishi yoki cheklashi mumkin.
2. Byudjetga yuk: Har yili litsenziya to‘lovlari ko‘rinishida katta mablag‘lar xorijiy kompaniyalarga to‘lanadi.
3. Xavfsizlik va nazorat: Muhim axborot tizimlarining ishonchliligi hamda ma’lumotlar xavfsizligi to‘liq nazorat ostida bo‘lmasligi mumkin.
4. Mahalliy texnologik taraqqiyotning sekinlashuvi: Mahalliy ishlab chiquvchilar katta hajmdagi buyurtma va tajriba olmasa, ularning texnik salohiyati to‘liq rivojlanmaydi.

Natijada, biz boshqalarning innovatsiyalarini moliyalashtirgan holda, o‘z imkoniyatlarimizni cheklab qo‘ymoqdamiz.

Mahalliy IT-kompaniyalar nimaga qo‘llab-quvvatlanmayapti?

O‘zbekistonda iqtidorli yoshlar va istiqbolli IT-kompaniyalar talaygina. Shunga qaramasdan, aksariyat hollarda ular davlat tanlovlarida qatnasha olmaydi yoki tanlov shartlarida xorijiy ta’minotga ustunlik berilayotganini kuzatishadi.

Buning asosiy sabablari:

🔹Tayyorgarlik: Ba’zi tender hujjatlarida talablar aynan muayyan xorijiy mahsulotga moslab yozilgan bo‘ladi. Mahalliy yechimlar ular bilan raqobat qilishi qiyinlashadi.
🔹Ishonchsizlik: Davlat tashkilotlari tanish va taniqli brendlarning mahsulotini tanlashga moyil. Mahalliy dasturlarni sinab ko‘rishga unchalik jur’at qilinmaydi.
🔹Imtiyozlarning yo‘qligi: Mahalliy ishlab chiquvchilar uchun maxsus preferensiyalar yoki kvotalar amalda deyarli mavjud emas. Natijada mahalliy kompaniyalar yirik xorijiy korporatsiyalar bilan teng kurasha olmaydi.
Xorijiy mahsulotlarga qaram bo‘lishdan chiqarish uchun davlat xaridlarini tubdan isloh qilish va mahalliy ishlab chiquvchilarni amaliy ravishda qo‘llab-quvvatlash zarur.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ Madaniy me’ros agentligi Samarqandda 220 dan ortiq turar joy buzilishi haqida tarqalgan xabarlarga munosabat bildirdi

Ijtimoiy tarmoqlarda “Samarqandda 220 ga yaqin mulk ziyorat markazi uchun tortib olinadi” sarlavhasi ostida xabar tarqaldi. Masala keng jamoatchilikda turli fikrlarni keltirib chiqardi. Holat yuzasidan Madaniy meros agentligi Samarqand viloyati boshqarmasi tomonidan o‘rganish ishlari olib borilib, rasmiy munosabat bildirildi:

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 9-fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasida ichki va ziyorat turizmini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 6165-son farmoyishi qabul qilingan. Ushbu farmoyishga ko‘ra, Samarqand shahrining “Chokardiza” qabristonida joylashgan Imom Moturidiy yodgorlik majmuasini rekonstruksiya qilish, majmua atrofidagi buyuk ulamolarning qabrlarni qayta tiklash, hududlarni obodonlashtirish va xizmat ko‘rsatish infratuzilmasini yaxshilash orqali yirik ziyorat markazini tashkil etish rejalashtirilgan.

Yuqoridagi farmoyishga asosan, Imom Moturidiy yodgorlik majmuasining atrofini kengaytirish maqsadida 217 ta fuqarolarga tegishli bo‘lgan turar-joy binolari buzilishi qayd etilgan. Ushbu binolar Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi “Moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlari milliy ro‘yxatini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 846-sonli qarori bilan madaniy meros obyekti sifatida milliy ro‘yxatga kiritilmagan.

Shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 19-iyundagi 5150-sonli qarorining 4-bandida moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obyektlarida, alohida muhofaza qilinadigan tarixiy-madaniy hududlarda, Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan hududlarda va ularning qo‘riqlanadigan tegralarida obyektlarni qurish, buzish va obodonlashtirish ishlarining loyihalari Agentlik bilan majburiy tartibda kelishish belgilangan. Bunda Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan hududlar va obyektlar bo‘yicha loyihalar Agentlik tomonidan YUNESKO ishlari bo‘yicha Oʻzbekiston Milliy komissiyasi orqali YUNESKOning Umumjahon merosi markazi bilan kelishgan holda amalga oshirilishi belgilab qo‘yilgan.

Ma’lumot o‘rnida: O‘zbekiston Respublikasining 2022-yil 29-iyundagi “Yer uchastkalarini kompensatsiya evaziga jamoat ehtiyojlari uchun olib qo‘yish tartib-taomillari to‘g‘risida”gi 781-sonli qarori asosida, uy-joylari buzilayotgan aholi vakillarining turar-joylari bozor qiymatida hisoblanadi va belgilangan tartibda kompensatsiya pullari to‘lab berilishi rejalashtirilgan.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 Demografik bumerang: aholi sonini rejalashtirsh siyosatining kutilmagan oqibatlari

Davlatlarning aholi sonini kamaytirish uchun tug‘ilish darajasini tartibga solishga urinishlari ko‘pincha kutilmagan va salbiy oqibatlarga olib keladi. Bunday choralar reproduktiv nazoratning majburlash yoki o‘rnatish usullarini nazarda tutilgan hollarda insonning asosiy huquqlarini buzishi mumkin. Bundan tashqari, bunday siyosat jamiyatning tez qarishi va ishchi kuchining kamayib ketishi kabi demografik nomutanosibliklarga olib kelishi mumkin, bu esa o‘z navbatida davlat iqtisodiyoti va ijtimoiy tizimlariga bosim o‘tkazadi. Shuni hisobga olish kerakki, bunday majburiy yoki adolatsiz aralashuvlar fuqarolarning hukumatga bo‘lgan ishonchini susaytirishi va jamoatchilikning noroziligiga sabab bo‘lish holatlariga olib kelishi mumkin. Direktiv tartibga solish o‘rniga, fuqarolarga oilani rejalashtirish bo‘yicha o‘z qarorlarini qabul qilishlari uchun axborot va resurslardan foydalanish imkoniyatini ta’minlash yanada samarali yondashuv bo‘lib, bu jamiyatning yanada barqaror va uyg‘un rivojlanishiga yordam beradi.

Kommunistik Xitoyning texnokratik Singapur yoki teokratik Eron bilan qanday umumiyligi bor?

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📉Neft narxining pasayishi Rossiyani mushkul ahvolda qoldiradi

Agar narxlar tushishi davom etsa, Moskva harbiy xarajatlarni qisqartirish yoki rubl bosib chiqarishga majbur bo‘lish kabi og‘ir tanlov qarshisida qoladi.

Saudiya Arabistoni o’zining asosiy neft navi bo’lgan Arab Light narxini 2022-yildan buyon Osiyo mijozlari uchun bir barreliga 2,30 dollargacha pasaytirdi.

Bloomberg‘ning xabar berishicha, bu qaror OPEC+ning kuniga 400 ming barrelgacha neft qazib chiqarishni oshirish to‘g‘risidagi qaroridan atigi bir necha kun o‘tib qabul qilindi. OPEC’ning bu harakati Tramp talabi bilan amalga oshirilgani taxmin qilinmoqda. Bu talab inflyatsiyani pasaytirish va Rossiyaga bosimni kuchaytirish uchun zarurligi, shu tariqa Kremlni Ukrainadagi urushni tugatishga undamoqchi bo‘lgani aytilmoqda.

Bundan tashqari “Trampning bojlari” ham jahon neft narxlariga jiddiy zarba berdi — neft narxi bir kunda 10 dollarga: barreliga 75 dollardan 65 dollargacha tushib ketdi. Bu so‘nggi uch yil ichida kuzatilgan eng past darajadir. Byudjeti neftning jahon narxlariga to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘langan Rossiya uchun bu haqiqiy iqtisodiy zarba bo‘ldi.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⚡️ Isroil Qizil Yarim Oy shifokorlarini o‘qqa tutdi: Gʻazodagi hujumda 15 kishi halok bo‘lgan

23-mart kuni Isroil askarlari Gʻazo janubida favqulodda xizmatlar xodimlarini otib o‘ldirdi. Rafah hududida Falastin Qizil Yarim Yarim Yarim Oy Jamiyati avtomobillari karvoni, BMT mashinasi va Gʻazo fuqarolik mudofaasi o‘t o‘chirish mashinasi o‘qqa tutilib, 15 kishi halok bo‘lgan. Shundan so‘ng, isroilliklar o‘liklarni chuqur kavlab buldozer va ekskavatorlar yordamida ko‘mib yuborgan.

Dastlab Isroil mashinalar karvoni zulmatda, faralar va miltillovchi chiroqlarsiz “shubhali” yaqinlashib kelgani tufay harbiylar o‘t ochganini da’vo qilgan. Biroq, ommaviy qabrda topilgan marhum feldsherning telefonida topilgan videoda tez yordam va favqulodda xizmatlar xodimlarini olib ketayotgan o‘t o‘chirish mashinasi avariya chiroqlari yoqilgan holda harakatlanayotganini ko‘rish mumkin.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

📊 O‘zbekiston avtomobil bozorlarida savdoning pasayishi yuz bermoqda

Iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi joriy yil fevral oyida O‘zbekiston avtomobil bozorining tahlil natijalarini taqdim etdi. Unda avtomobil bozoridagi asosiy tendensiyalar va o‘zgarishlar qayd etilgan.

2025-yilning fevral oyida birlamchi va ikkilamchi avtomobil bozorlaridagi faollik bir oz pasaygan. Shu bilan birga, mahalliy ishlab chiqarilgan yangi yengil avtomobillar savdosi barqarorligini saqlab qolib, xorijiy markalarni sotish esa ikki barobardan ziyod kamaygan.

O‘zbekistonda yengil avtomobillarning birlamchi bozorida sotuvlarning umumiy pasayishi kuzatilmoqda. Yengil avtomobillar savdosi o‘tgan oyga nisbatan 14,5 foizga kamayib, 67,2 ming donani tashkil etdi.

Shuningdek iqtisodiy tadqiqotlar va islohotlar markazi 2021-2025-yildagi yengil avtomobillarning birlamchi bozordagi o’zgarish dinamikasini taqdim etgan. Unga ko’ra, avtomobil savdosi 2024-yilning sentyabr oyidan 2025-yilning fevral oyigacha yirik pasayishga uchragan.

Chet elda ishlab chiqarilgan yangi yengil avtomobillar segmentida sotuvlar 2 barobardan ko‘proq kamaydi.

Yengil avtomobillarning ikkilamchi bozoridagi sotuvlar ham sezilarli darajada pasaygan. Fevral oyida sotuvlar 43,3 ming donani tashkil etib, joriy yilning yanvar oyiga nisbatan 16 foizga kamaygan.

Elektromobillar sotuvida ham pasayish kuzatilmoqda. 2025-yilning fevral oyida sotuvlar 2,9 ming elektromobilni tashkil etib, bu yanvar oyida qayd etilgan ko‘rsatkichdan 11 foiz kamdir.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

Soyabon mojarosi yoxud bir o‘zbekning Moskvadagi sarguzashtlari (hikoya)

Ko‘chaga biror bir ish bilan chiqqan vaqtlarimda yomg‘ir yog‘ayotgan bo‘lsa xayolimdan "bitta soyabon olishim kerak" degan o‘y o‘tadi.

Soyabon deganda doim bir voqea yodimga tushaveradi. Moskvada qishmi, yozmi, yomg‘irsiz kunlar kam bo‘ladi. Bir necha yil ilgari ishimni tugatib yashash joyimizga ketish uchun ko‘chaga chiqsam, yomg‘ir chelaklab quyib turibdi.
Avtobus bekati yaqin edi, bir amallab yetib olgunimcha suvga tushgan mushukdek bo‘lib qoldim. Hozir yetib boraman-u, avtobusdan tushgan joydagi bekatga yaqin do‘konga kirib bitta soyabon olaman, deya o‘zimcha ahd qildim. Manzilga yetib borgan vaqtimda yomg‘ir hali ham yog‘ib turgandi. Do‘kon tomonga yurdim.
Kiraverishda yo‘lakcha o‘rtasida bitta katta qora rangli soyabon sinib yotibdi, kimdir yangi olgan bo‘lsa eskisini tashlab ketibdi-da, ammo chekkaroqqa tashlamay nimaga odamlar yuradigan joyga tashladi, shu o‘y bilan yerda yotgan siniq soyabonni olib sal naridagi axlat qutisiga tashladim.

Do‘konga kirdim. Odam ko‘p, ayni hamma ishdan qaytadigan vaqti. Bu magazin asosan oziq-ovqat mahsulotlari sotish uchun ixtisoslashgan. Bir ikki kun avval kirganimda ko‘zim tushgan edi, bir chekkaga ilib qo‘yilgan qator turgan rang-barang soyabonlarga. Keyinroq olarman deya qarab-qarab o‘tib ketgan edim.
Boshqa oladigan narsam bo‘lmagani uchun, to‘g‘ri o‘sha joyga bordim.
Bitta qora ranglisini oldim-u, sotuvchilar o‘tiradigan tomonga yo‘l oldim. Narxi aniq esimda qolgan – 799 rublni naqd sanab berdim, shoshib turganim uchun, sotuvchi chek berishini kutib o‘tirmasdan tashqariga yo‘l oldim.

“Endi yangi soyabonim bor, qancha yomg‘ir yog‘sa ham menga baribir” degan o‘y bilan yap-yangi soyabonimni sharaq etkazib ochdim. Ochilishidagi ovozlari ham bir boshqacha-yey, qayta-qayta ochib yopging keladi. Ikki daqiqa ham yo‘l yurilmasdan, yer ostidan o‘tiladigan joyga yetganim uchun soyabonni yopib qo‘ymoqchi bo‘ldim, keyin yana ochganimda boyagi quloqqa yoqadigan ovozni eshitaman-da.

Ammo bu yangi soyabonim o‘sha ochilgani oxirgi ochilishi ekan. Tugmachasini bosib harchand urinmay, qaytib yopa olmadim. Endi nima qilsam ekan, kerakli joyda yig‘ishtirib qo‘ymasa, bundan qo‘pol narsa bo‘lmas ekaney, men ham rosa kattasidan olibman-da. Tashlab ketay desam, 799 rubl kam pul emas, yarim kun mehnat qilaman buncha pul topish uchun. Oxiri ilojsiz do‘konga qaytib bordim.

Batafsil

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

💬 Korrupsiyaga qarshi kurash yo‘lidagi asosiy masalalar ko’rib chiqildi

5-aprel kuni “Vatandosh” intellektual klubida Zamonaviy jurnalistikani rivojlantirish markazi bilan hamkorlikda “Korrupsiya: sabab, oqibat va yechimlar” mavzusi keng muhokama qilindi.

Ochiq muloqotda korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha xalqaro ekspert Qodir Quliyev, davlat xaridlari mutaxassisi Kamol Niyozov, ta’lim masalalari bo‘yicha ekspert Azamat Akbarov va huquqshunos Abdurahmon Tashanov korrupsiyaning sabablari va unga qarshi kurash yo‘llariga doir tahliliy chiqishlar qilishdi.

Muloqotda ekspert sifatida taklif qilingan Korrupsiyaga qarshi kurash agentligi vakili oxirgi daqiqalarda qatnasholmasligini ma’lum qildi. Bu jamoatchilikning turli tanqidlariga sabab bo’ldi.

Bahs-munozalar qismida mutaxasislar tinglovchilarga korrupsiya qarshi kurashda asosiy jihat fuqarolarning bir-birini qoʻllab -quvvatlovi va hamjihatligi ekani ta’kidladi.

Tez orada yig‘ilishni toʻliq holda You Tube sahifamizda e’lon qilamiz.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube

⏺ Ayni daqiqalarda "Vatandosh" intellektual klubining navbatdagi yigʻilishi "Korrupsiya: sabab, oqibat va yechimlar" mavzusida boʻlib oʻtmoqda

Unda soha mutaxassislari, davlat va jamoat arboblari hamda muammoga befarq bo‘lmagan hamyurtlarimiz ishtirok etishmoqda.

Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube