Амир Темур: КУЧ-АДОЛАТДА
9 апрель — Соҳибқирон Амир Темур таваллуд топган кун.
Амир Темур ўрта асрнинг йирик давлат арбоби, буюк саркарда, кучли, марказлашган давлат асосчиси, илм-фан ва маданият ҳомийси ҳисобланади.
Амир Темурнинг давлатчилик сиёсати — унинг буюк саркарда бўлишидан ташқари, муваффақиятли давлат арбоби сифатидаги салоҳиятини ҳам намоён этган. У қурган Темурийлар давлати нафақат ҳарбий жиҳатдан кучли, балки маъмурий, иқтисодий ва маданий жиҳатдан ҳам юксак даражада бўлган.
Марказлашган бошқарув тизими
Амир Темур давлатни марказлаштирилган тарзда бошқаришга катта эътибор берган. У ҳар бир ҳудудда ўз вакилларини — амирлар ёки ҳокимларни тайинлаб, уларни шахсан назорат қилган. Ҳарбий ва фуқаролик маъмуриятини аниқ ажратган.
«Темур тузуклари» — давлат бошқаруви қомуси
Амир Темур ўз сиёсий, ҳарбий ва ижтимоий қарашларини «Темур тузуклари» (Темурнинг қонун-қоидалари) деб номланган асарида баён этган. Бу тузуклар давлатни бошқаришда адолат, тартиб-интизом, масъулият ва ҳалолликни асосий мезон сифатида белгилаган.
Адолат ва қонунийлик
Темур учун адолат давлатнинг асосий устуни эди. У амир ва амалдорларни халққа нисбатан қаттиқ назорат қилиб, зулм қилганларни қаттиқ жазолаган. Ҳар бир инсоннинг ҳақ-ҳуқуқи ҳимоя қилинган.
Солиқ ва иқтисодий сиёсат
Темур иқтисодиётни ривожлантиришга эътибор берган. Солиқ тизимини соддалаштирган ва ундан тушадиган даромадларни қурилиш, армия ва илм-фан учун сарфлаган. Савдо йўлларини ҳимоя қилган, карвонлар хавфсизлигини таъминлаган.
Илм-фан ва маданиятни қўллаб-қувватлаш
Амир Темур олимлар, зодагонлар ва усталарни Самарқандга жамлаб, уни илм ва маданият марказига айлантирган. Мадрасалар, масжидлар, обидалар қурилган. Унинг авлодлари — хусусан, Мирзо Улуғбек бу сиёсатни давом эттирган.
Армия ва ҳарбий ислоҳотлар
Темур армияни юқори даражада ташкил этган. Унинг армиясида темир интизом, қатъий тартиб ва стратегия бор эди. Бу унга кенг ҳудудларни назорат қилишда ёрдам берган.
Амир Темурнинг давлатчилик сиёсати халққа таянадиган, адолатга асосланган ва илм-фанга суянган бошқарув модели бўлган. Унинг мероси бугунги кунда ҳам Ўзбекистоннинг давлатчилик анъаналарида ўз ўрнини сақлаб келмоқда.
⏺ Батафсил
https://t.me/ErkinHayitov