Grantlar.uz – butun dunyoda va barcha sohalarda ta'lim olish imkoniyatlari haqida ishonchli xabarlar.

👉 Shikoyat va takliflar: @grantlarsupportbot
👉 Reklama va hamkorlik: @hamidziyo

👉 Hamkor kanal: @grantlar_namuna

Facebook: fb.com/grantlar.uz
https://t.me/grantlar

Follow for a better Future! ✨

Join us to stay informed about:

🎓 Scholarships & Fellowships
💼 Internships & Conferences
🏆 Competitions & Leadership Programs
🌐 Exchange & Summer Programs
📝 Workshops & Trainings
https://t.me/scholarshipscorner

Opportunities circle is world leading youth portal provide opportunities like scholarships, fellowships, internships, jobs and many more https://www.opportunitiescircle.com/
https://t.me/opportunitiescircleofficial

GrantGO.uz saytining telegram kanali

Taʼlim grantlari va boshqa imkoniyatlar haqida toʻliq va toʻgʻri maʼlumotlar.

Reklama: @grantgo_reklama

Mentorlik: @mentorgouz

Tadbirlar: @eventgouz
https://t.me/grantgouz

Xorijiy Universitetlarning bakalavr va magistratura bosqichlarida o’qishni xohlovchilar uchun 👇

🔹 18+ yillik tajriba
🔹 10,000+ talabalar ishonchi
🔹 2,000+ o'quv dasturlari

☎️ 78 888-00-30
⚡️ Konsultasiya: @worlduz_infobot

📍 Manzillarimiz: @worlduzcontact
🏫 Universitetlar: world.uz

💼 Jamoamizga qo'shiling: @worlduz_HRbot
🤝 Hamkorlik: 88 510
https://t.me/worlduz

Temuriylar va Xitoy aloqalariga doir baʼzi mulohazalar

Temuriylar va Min sulolasi oʻrtasidagi rasmiy diplomatik aloqalar 1387-yildan boshlanadi, 1404-yil Samarqandga kelgan Chin elchilari Temurdan 7 yillik toʻlanmagan oʻlponni toʻlashni talab qiladi, Temur esa kinoya bilan «sizlarga bersam, ishlatib yoki yoʻqotib qoʻyishlaring mumkin, shuning uchun oʻzim olib boraman» deydi. «Buyuk davlatchilik» kasaliga chalingan Xitoy diplomatik qoidaga binoan yuborilgan sovgʻa-salomlarni oʻlpon sifatida qabul qilardi, bu keyingi davrlarda ham davom etadi. Temur vafotidan soʻng aloqalar birdan iliqlashib ketmagan. 1407-yilda Minlar va Moʻgʻuliston xoni Shami Jahon temuriylarga qarshi ittifoq tuzadi.
1409-yilda Temur vafoti munosabati bilan taʼziya bildirish uchun Hirotga kelgan Xitoy elchilari sovuq qarshi olinadi. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, Shohrux huzuriga Xitoydan ilk bor 1403-yilda yaʼni Xuroson hokimi boʻlgan paytida kelgan edi. 1412-yilda kelgan elchilar tantanali kutib olingan boʻlsada, Min imperatori yuborgan maktubida ochiqchasiga temuriylarni ichki ishlariga aralashishga harakat qilganini, Temuriylarning oliy hukmdori Shohruxga «sen» deb murojaat qilganini koʻrish mumkin, sharqona diplomatiyada «sen» hukmdorning vassal bilan aloqasi boʻlib, Min imperatori Temuriylarni vassal sifatida koʻrishini bildirar edi, manbada «xoqoni said hazratlari maktubni eshitib, uning nozik mazmunini o‘tkir fikr bilan mulohaza qildi va maqsadlarini to‘la tushunib olgach» deyiladi, soʻng Xitoy hukmdorini islomga daʼvat qilib nasihatnoma yoʻllaydi, eʼtiborli tomoni bu qaltis vaziyatda Shohrux mirzo oʻziga xos yoʻl tutib, maktubida toʻgʻridan-toʻgʻri «sen» yoki «siz» deyishdan qochadi. Albatta, XV asr birinchi yarmidagi Osiyodagi eng qudratli ikki davlatdan birini hukmdori boʻlgan Shohruxga Xitoy imperatorining vassal kabi munosabatda boʻlishi yoqmagan. Keyingi elchilik almashinuvlari davomida Doy-Min Shohruxni vassal hukmdor sifatida emas, balki sharqning qudratli hukmdori sifatida koʻrib, unga nisbatan «siz» deya murojaat qilib, uning shaʼniga maqtovlar yogʻdiradi, xususan 1420-yilda Shohruxga yoʻllagan maktubida «Muazzam podshoh Doy-Ming noma yuboradi Shohrux Sultonga.
Biz o‘ylaymizki, u Islom mamlakatini boshqarsin uchun Xudovandi taolo uni dono, oqil va yetuk qilib yaratgan.
Shu sababli u mamlakat kishilari davlatmand bo‘lganlar. Ravshan fikrli, dono, yetuk, bilimdon va barcha musulmonlardan oliyroq sulton Xudovandi taoloning amriga ta’zim va itoatni bajo keltirib, uning ishini izzatlab ulug‘ladi va bu ish osmoniy ko‘maklarga sazovordir» deya alqaydi. XV asr 30-yillariga kelib, Min imperatorlarining yopiqlik siyosati sabab, Xitoyning nafaqat Turkiston, balki boshqa davlatlar bilan ham «bordi-keldilari» siyraklashib ketadi. Shu davrdan boshlab Temuriylar bilan ham aloqalar pasaya boshlaydi.

@maknunnnnnnn

https://youtu.be/5uNuxpMQbbA?si=RXPhrMLa9db1Z_x8

https://youtu.be/JBCmdZAv4qE?si=CT-W9Xt0DEZL0WyT

“Биргина видеоси YouTube’да 35 млн марта томоша қилинган” — қўштепалик ёш муҳандис бунга қандай эришмоқда?

Жаҳонгирмирзо Иброҳимов Инҳа унверситетини тамомлаган. YouTube’даги каналида 3D принтерда ясаган муҳандислик ишларини инглиз тилида жойлаб боради. Унинг видеолари платформанинг Shorts (қисқа видеолар) бўлимида миллионлаб кўрилади. Аввалига бу ишларни бир ўзи бошлаган бўлса, ҳозирда унинг бутун бошли бир жамоаси бор.

📹 ТЎЛИҚ ВИДЕОНИ ТОМОША ҚИЛИНГ

Oʻrta Osiyo san’atining ko‘zga ko‘ringan tadqiqotchilari - san’atshunoslik fanlari doktorlari L. I. Rem-pel va G. A. Pugachenkovalar konkret ravishda har tomonlama olib borgan tekshirishlar natijasida XIV asrning oxiri va XV asrning boshlarida umuman Movarounnahr, xususan Samarqandda yangicha san’at yuzaga kelganligini qayd etadilar. Movarounnahr-Oʻrta Osiyoning original, o‘ziga xos me’morchiligi, san’ati xususiyatlarini hamda O‘rta va Yaqin Sharqda rivojlangan badiiy tafakkurni o‘zida ifodalagan edi.

Bu avtorlar XIV asr oxiridan boshlab Movarounnahr Yaqin va O‘rta Sharq ijodiy kuchlarining bosh markaziga aylanganini, san’atda yangi yo‘nalish paydo bo‘lganini aytadilar. Buni hattoki Temur zamondoshlari ham tan olishgan: masalan, Ibn Arabshoh Temurning shahar tashqarisidagi saroylari haqida hikoya qilib, ular «Yangi uslubda» qurilganligini to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rsatadi. Arxitekturaning yangi tasviriy vositalarini qidirish qisman o‘sha davrda butun Sharqda tengi bo‘lmagan hashamat, dabdabaga erishgan rang-barang bezakda o‘z aksini topdi.


«Amir Temurning Oʻrta Osiyo tarixida tutgan oʻrni va roli »
Ibrohim Moʻminov


@maknunnnnnnn

Султон Абу Саид мирзонинг тахтга чиқишида катта роль ўйнаган арғинлар XV аср ўрталарида қаерларда яшаган ?

Маълумки, 1447 йили Шоҳрух мирзонинг вафот этиши натижасида темурийлар давлатида бошланган ўзаро урушлар, янги сиёсий кучларни майдонга чиқишига имконият яратди. 1448 йили Мирзо Улуғбекнинг қўшини Амударё бўйида Мирзо Абдулатиф лашкари билан низолашиб турган вақтда Мовароуннаҳр ҳарбийлари таркибида бўлган арғинлар Султон Абу Саъид мирзони ўз томонларига оғдириб, Самарқанд томон йўл олдилар. Улар Мирзо Улуғбек қўшинининг дарёдан кечиб ўта олмай, дарё бўйида узоқ қолиб кетганлиги лашкар орасида нарозилик ва бошбошдоқлик бошланишига олиб келганлигидан унумли фойдаландилар. Арғинларнинг мақсади Султон Абу Саъид мирзо баҳонасида Самарқандни тахтини қўлга киритишни, ҳеч бўлмаганда унинг атрофини талаб, катта ўлжага эга бўлишни мақсад қилгандилар. Аммо уларнинг нияти амалга ошмайди, Арғинлар Самарқандга кира олмай, ортларидан Мирзо Улуғбек қўшини келаётганлигидан хабар топишлари билан пойтахт атрофини тарк этадилар. Шунда Султон Абу Саъиднинг ҳам Арғун элига чекинганлиги айтилади. Шунда савол туғилади Арғун эли қаерда ? Афсуски, бу саволга кўпгина тарихий манбалларда жавоб учратмадим. Бугун тасодифан шу саволнинг жавобига ишорани учратиб қолдим. Давлатшоҳ Самарқандий ўз тазкирасида Арғунларни Туркистон туркларидан эканлигини таъкидлаган. Бундан кўринадики, улар бу вақтда Туркистон вилоятида яшаган. Темурийлар даврида Туркистон вилояти сифатида Сирдарёнинг ўрта оқимидаги ҳудудлар тушунилган. Демак, юқоридаги саволга дастлабки хулоса шуки, арғун эли деганда Туркистон вилоятидаги арғунлар яшайдиган ҳудудлар тушунилган. Султон Абу Саъид мирзонинег сиёсий фаолияти ҳам то тахтга чиққинга қадар шу ҳудудда кечганлиги эса юқоридаги хулосани мустаҳкамлашга хизмат қилади.

Бу сурат итальян рассоми Кристофано де Папи (1530-1605) қаламига мансуб бўлиб, у "Шарқнинг татар (турк) императори Темур" деб номланади. Рассом Амир Темур сиймосига бир неча бор мурожаат қилган. Муаллиф умрининг сўнгги йилларида ишлаган бу сурат айни пайтда Италиянинг Флоренция шаҳридаги Уффици галереясида сақланади.

Ushbu videoni bir g’ayrat qilib qo’llab yuboringlar, ayamasdan layklarni bosib bir rekord qo’yaylik, qani boshladik. Men esa duodaman

📜 Tarix sirlaridan biri 📜

Bu ko‘rsatuvda siz:
📌 Пули сангин жанги ҳақида сиз эшитмаган янгиликлар
📌Нима учун мўғуллар сон жиҳатдан 10 баробар кўп бўлиб, кун бўйи жанг қилиб ҳам Тошкўприкни эгаллай олмаган эди?
📌 Темурбек 200 навкари билан Кешни қандай қилиб жангсиз қўлга киритди?
📌 Тошариқ жангими ёки Қуббайи Метин жанги ?
📌 Нима учун мўғуллар қўшинни икки қисмга бўлиб жангга киритган?
📌 Илёсхожахон Темур қўшинлари томонидан асир олинганлигини биласизми?
📌 Темур ва Ҳусайн ўртасидаги илк низо нимадан бошланган эди ?

Bu savollarga javobni ushbu videoda topasiz! 🎥👇
📱 Tomosha qiling:https://youtu.be/sDWh22CyrnU?si=7mPFr_wPOTAw30R5

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring! 🔗
📱 Telegram: https://t.me/bahriddin_tarix
📱 Instagram: https://www.instagram.com/bahriddin_temur

📢 Fikr va mulohazalaringizni izohlarda qoldiring! #Tarix #AmirTemur
https://t.me/bahriddin_tarix

https://telegra.ph/MAKKADAN-%D2%9AUVILGAN-BOBURIJZODA-MALIKA-01-21

Temurning xislatlaridan biri shu ediki, u biror masalani hal etishdan oldin shu sohaning bilimdon odamlari, olimlari bilan maslahatlashar, soʻng konkret qaror qabul qilar edi. Uning olimlar bilan qiladigan maslahatlari har xil darajada va turli shakllarda boʻlardi. Odatda, Amir Temur tibbiyot, matematika, astronomiya, tarix fanlari vakillari, adabiyot, tilshunoslik ilmi namoyandalari, shuningdek, teologiya va din sohasidagi mashhur odamlar bilan shaxsiy suhbatlar oʻtkazardi. Bu suhbatlarda hayotning muhim masalalari toʻgʻrisida Movarounnahr va Xorazmdan tashqari, Oltin hamda Oq Oʻrdalarni, Xuroson, Hindiston, Eron, Iroq, Turkiya, shuningdek, butun Gʻarb Magʻribni oʻz ichiga olgan podshohlikka oid ishlar haqida gap borardi.

«Amir Temurning Oʻrta Osiyo tarixida tutgan oʻrni va roli» Ibrohim Moʻminov


@maknunnnnnnn

1364 йили Амир Темур ихтиёридаги аскарлар сони қанча эди?
1363-1364 йиллари Амир Ҳусайн ва Амир Темур биргаликда мўғулларга қарши кураш олиб боришганини кўпчилик яхши билади. Улар бу вақтда ҳозирги Афғонистоннинг шимолий қисмида, яъни жанубий Туркистонда фаолият юритаётган эдилар. Бу вақтда икки амир қўли остидаги аскарлар сони Мовароуннаҳрдан Жета қўшинларининг зулми сабабли қочиб келганлар ва жанубий Туркистондаги аҳоли ҳисобига секин аста кўпайиб боради. 1364 йили Пулисангин жанги арафасида икки амир ихтиёрида 6000 аскар бўлганлиги манбалардан маълум. Аммо уларнинг қанчаси Амир Темур ихтиёрида бўлган? Бу ҳақида эса озгина тадқиқот олиб борсак бўлади. Биламизки, Пулисангин жангида Амир Темур икки минг аскар билан қатнашади. Амир Ҳусайн эса бу жангда иштирок этмаган. Икки амир ихтиёридаги қўшин сони 6000 бўлса, улардан икки минг аскар Пулисангин муҳорабасида иштирок этган бўлса қолган тўрт минги қани? Улар Амир Ҳусайн ихтиёрида бўлиб, бизнингча, шу яқин атрофдаги бошқа бир позицияда жойлашган. Улар жанг тугаганидан кейин етиб келганлиги манбаларда ҳам зикр қилинган. Пулисангин жангидан кейинги воқеалар баёнида ҳам Амир Темур икки минг аскар билан фаолият олиб борганлиги кўринади. Бундан хулоса қилиш мумкинки, икки амир ихтиёридаги 6000 аскардан 2000 нафари Амир Темурнинг қўли остида фаолият олиб борган. Бу эса Амир Ҳусайн лашкаридан икки баробар кам деганидир.
Менимча, бу табиий бу вақтда Амир Ҳусайн барибир биринчи рақамли шахс эди. Гарчи Амир Темур жуда фаол бўлса-да
https://t.me/bahriddin_tarix

Beshariq tumanidagi Mulkobod qishlog’ida tug’ulganman. Qishlog’imiz asli juda kichik. Chorbog’turong’i qishlog’i bilan juda yaqin bo’lgani uchun ko’proq shu qishloq nomi bilan ataladi. Sovet davrida Sho’ro nomi bilan atalgan bo’lsa-da, xalq ichida doimo Shilta qishlog’i nomi bilan tilga olingan. Maktabimiz ham Chorbog’turong’ida edi. Aslida ikki qishloq hozir mental jihatdan ham birlashib ketdi. Mening bolaligimda bu farq bor edi.
1. Bizning qishloq bolalari yoz faslida har kuni eshak aravada dalalarga borib mol-qo’ylarimiz uchun o’t o’rib kelardik. Narigi qidhloqdagi sinfdoshlarimizda deyarli eshak yo’q edi. Ular velik yoki boshqa vositalarda o’t tashishardi.
2. Ularda uy chorvachligi kamroq bo’lgan, deb tushunardim.
3. Ularning qishlog’ida ko’p uylarning tomi shifer bilan yopilardi, bizda esa bu odat keyin kirib kelgan.
Boshqa farqlar ham bor. Ammo bular mening bolalik tushunchalim, yodimda qolganlari.
Ammo bir narsa ko’proq yodimda qolgan. Bizning qishloqda yo’l asfalt emasdi. Keyinchalik tosh yotqizilgan. Bizning ko’chamiz esa shunda ham tuproq yo’lligicha qolgandi.
Yodimda sinfdoshlarimiz biz bilan asfalt ko’rmaganlar, deb hazil qilishardi. Mening o’zimga ham asfaltga bemalol dumalab, dumalab olgin qaramay turamiz, deb hazil qilshgani esimda. Ammo bugun men tug’ulgan ko’chada ham asfalt bor. Shanba kuni shomga yaqin qishlog’im ko’chasida piyoda kezarkanman, shular hayolimdan o’tdi.
Rustam do’stim, mana bizning ko’chamizda ham asfalt bor😊😊😊

2000 тадан ўтармикинмиз деб неча кундан бери кутаман, кеча бир қарасам 3 тагина етмай турган экан. бугун эса яна камайиб кетибди. Янги нарса ёзишга эса ҳафсала бўлмаяпти. Икки ҳафталик катта энергия сарфидан, жўшқинликдан сўнг шундай бўлиши табиийдир балки. Аммо барибир икки мингтага етмаяпмиз 😀

Тож Солмоний "Тарихнома" асарида Мирзо Улуғбек ва Амир Темур муносабатлари ҳақида қизиқарли маълумотлар беради. Эмишки, Амир Темур Шом юришида қўлга киритилган бир ажойиб қилични ўзининг ишини давом эттирувчиси, ўзининг тахтида ўтирувчиси деб билгани Улуғбекка совға қилган экан. Бу маълумот бўйича таҳлил қилсак шу нарса, англашиладики қилич совға қилингани факт. Аммо унинг атрофидаги фикрлар муаллифнинг шахсий ғояси бўлиши мумкин. Амир Темур ўлжаларни ҳар бир фарзанди ва набирасига тарқатган, Мирзо Улуғбекка эса қилич теккан. Бу ерда бошқаларга берилган совғалар ҳақида ёзилмаслиги аниқ, чунки ёзилса қилич тақдим этилишининг сиёсий аҳамияти пасайиб кетади. Агар бошқаларга нима тақдим этилганини билганимизда бу совғанинг аҳамияти ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлишимиз мумкин эди. Аммо барибир совғанинг қилич эканлигида бир рамз борга ўхшайверади. Оқланмаган умидлар...

https://youtu.be/wupeb_rz9vw?si=L6W_6k_AzBkoHalj

AMIR TEMUR HAQIDA ENG BAHSLI SAVOLLARGA JAVOBLAR
https://youtube.com/watch?v=BJrtbPMK5bc&si=CGJ93DNqmkgA5YUc

AMIR TЕMUR VA OT YETAKLAGAN AYOL HIKOYASI

Website |Telegram | Instagram |Facebook| Youtube

Тарих фанлари доктори, профессор Баҳриддин Усмоновнинг Амир Темур ва темурийлар даври тарихига оид You Tube ижтимоий тармоғидаги чиқишлари
Амир Темурнинг тарихий миссияси ҳақида
Амир Темурга бир умр ҳамроҳ бўлган жароҳат ҳақида
Амир Темурсиз тарихимиз қандай кечарди.
Темурнома. 1362-1363 йил воқеалари. 4- қисм
Хитойни забт этган тулпор
Темурнома. 3-қисм. 1361-1362 йил воқеалари
Темурнома. 2-қисм. 1360 йил воқеалари
Чингизхон ва Амир Темур. Гап фарзанд тарбиясидами?
Темурнома. 1-қисм. Барлослар ва Амир Темурнинг келиб чиқиши
Тарихдаги янглиш қарашлар. Амир Темур ва Ҳожи Барлос
Амир Темур Самарқандни нега пойтахт этиб танлаган?
Французлар Амир Темур ҳақида
Темурийлар даврида мажбурий ҳарбий хизмат бўлганми?
Амир Темур аслида қаерда туғилган?
Лой жангидаги мағлубиятга ким айбдор?
Фикратий суҳбатлар. Амир Темур. 1-суҳбат. Низомиддин Қўлдошев, Акбар Замонов.
Фикратий суҳбатлар - 2. Акбар Замонов. Баҳриддин Усмонов. 1360-1370 йиллар.
Фикратий суҳбатлар - 3. Баҳриддин Усмонов. 1370-1380 йиллар. Суйиқасдлар, фитналар
Фикратий суҳбатлар - 4. Хуросоннинг эгалланиши, уч йиллик юриш
Фикратий суҳбатлар - 5. Амир Темур ўрта аср Антантасига қарши
Фикратий суҳбатлар-6. Амир Темур нега Москвага кирмаган.
Фикратий суҳбатлар-7. Амир Темурнинг Шом юриши.
Фикратий суҳбатлар-8. Амир Темурнинг Усмонлилар устига юриши. Анқара жанги.
Фикратий суҳбатлар-9. Амир Темур ва Султон Боязид суҳбатлари. Измир фатҳи. Темур Кичик Осиёда
Фикратий суҳбатлар - 10. Амир Темур вафоти. Валиаҳд муаммоси
Амир Темур вафот этган хонадон
Фикратий суҳбатлар -11 . Тахт ўйини сирлари

https://t.me/bahriddin_tarix

Тарих фанлари доктори, профессор Баҳриддин Усмонов томонидан нашр қилинган Амир Темур ва темурийлар даври тарихига оид китоблар
Б.А. Усмонов. Ўзбекистон тарихи: Амир Темур ва темурийлар даврининг сиёсий тарихи
Б. А. Усмонов. Россия тарихшунослигида Амир Темур сиймоси
Б. А. Усмонов. Амир Темур давлати
Б.А. Усмонов. Фарғона водийси Амир Темур ва темурийлар даврида
Б.А. Усмонов, Ислом Жеминей. Амир Темурнинг сиёсий фаолияти ва юришлари
Б.А. Усмонов. Фарғона водийсининг Амир Темур ва темурийлар даври тарихи

https://t.me/bahriddin_tarix

Amir Temur 1336-1405
Amir Temur milodiy 1336-yil 9-aprel (hijriy 736-yil shabon oyining 2-sanasi)da Kesh (hozirgi Shahrisabz) yaqinidagi Xo‘ja Ilg‘or qishlog‘ida tavallud topgan. Uning to‘liq ismi - Amir Temur ibn Amir Tarag‘ay ibn Amir Barqul. Amir Temur Mo‘g‘ullar bosqini natijasida tanazzulga yuz tutgan Movarounnahrni bosqinchilardan ozod qilib, markazlashgan, dunyoning katta qismida o‘z hukmronligini o‘rnatgan qudratli saltanatga asos solgan buyuk davlat arbobi va ulug‘ sarkardadir.
Amir Temur o‘gitlaridan:
 Bir kunlik adolat – yuz kunlik toat ibodatdan ustun
 Davlat ishlarining to‘qqiz ulushi kengash, tadbir va mashvarat, qolgan bir ulushi esa qilich bilan bajo keltirilur
 Bizning qudratimizga shak-shubha qilsang, biz qurgan imoratlarga boq
 Millatning dardlariga darmon bo`lmoq vazifangizdir.
 Zaiflarni qo‘riqlang, yo‘qsillarni boylar zulmiga tashlamang.
 Adolat va ozodlik rahbaringiz bo`lsin.
 Yozilgan narsa avlodlar xotirasida, qilingan ishdan ham uzoqroq yashaydi.
 Bir kalima shirin so'z qilichni qinga kiritar.
 Soliq yig’ishga so‘zi qamchisidan ustun bo‘lgan odamlarni qo‘ying
 Fuqarolar Ollohning omonatidur, unga xiyonat qilmoqdan saqlaning

Tarix fakulteti O‘zbekiston tarixi kafedrasi qoshidagi
“Yosh tarixchilar” to'garagi.

Денгиз савдосининг юртимиз тарихига таъсири хусусида
Вақтим бўлганида устоз, дунё тан олган йирик археолог олим, тарих фанлари доктори, профессор Рустам Сулаймановнинг “Как начинался “Век Темура” китобини ўқишни бошладим. Унинг дастлабки саҳифаларидаги қуйидаги фикр эътиборимни тортди. Муаллиф Чингизхон ва унинг авлодлари томонидан олиб борилган вайронкор юришлар Буюк Ипак йўлига муаммолар олиб келганлигини, денгиз савдосининг ривожланишига туртки берганлиги билдирган. Бизга маълумки дунё илми фанида бу масла кўпроқ усмонли туркларнинг истилолари сабабли юз берганлиги қайд этилади. Аммо устознинг фикрларида ҳам жон бор. Мўғул (уларнинг катта қисмини туркийлар ташкил этган, аммо шу ном билан машҳур) истилосининг натижасида дастлаб Буюк Ипак йўлининг инқирози кузатилганлиги бор гап. Қолаверса мўғул истилосининг бир неча босқичда (мисол учун Хулагухон) давом этганлиги инқирознинг чўзилиб кетишига олиб келган. Бу йўл орадан 60-80 йил ўтганидан сўнг нисбатан (XIII аср охири ва XIV бошларида) тикланган. Лекин кўп ўтмай Чингизийлар империясида парчаланишнинг кучайиши яна қайта савдо инқирозига олиб кеклган. Шу сабабли ҳам Буюк Ипак йўлидаги савдо кўлами аввалги даражага ета олмаган. Амир Темур ўз фаолиятида ушбу савдо йўлини тўла тиклаш ва тараққий эттириш ўз ватани учун ҳаётий эҳтиёж эканлигини тушунган ва шунга ҳаракат қилган. Аммо унинг юришлари ҳам дастлабки вақтда оз бўлса-да,савдо йўлларига хавф солган. Катта ҳудудларнинг бирлаштирилиши ва савдо йўлига Соҳибқироннинг ғамхўрлиги савдонинг тез ривож топишига олиб келган. Шунга қарамай Темурийлар даври маълумотларини араб географларининг IX-XII асрлардаги фактлари билан қиёсий ўрганиш темурийлар даври иқтисодиёти энг чўққига чиққанида ҳам самонийлар ҳамда ундан кейинги сулолалар даражасини такрорлай олмаганлигини кўрсатади. Биргина Фарғона водийси материаллари ҳам шундан далолат беради. XIII аср бошларидаги Хоразмшоҳлар ва кўчманчилар ўртасидаги уруш натижасида Фарғона водийсига етказилган зарар темурийлар даврида ҳам қопланмаган. Мен Фарғона водийсининг темурийлар даврии тарихи бўйича олиб борган тадқиқотларимда “Бобурнома”даги маълумотларни араб географлари асарлари билан солиштириб, аҳоли яшаш пунктлари, қишлоқ ва шаҳарлар сони каррасига камайиб кетганлигини ишонч ҳосил қилганман.
Бу вақтда эса денгиз йўли ривож топа бошлаган. Амир Темурнинг набираси Муҳамад Султон Эроннинг Хўрмуз порти устига юриш қилиб борганида унинг ҳокими Амир Темур хазинасига тўрт йиллик хирожни тўлашни ўз зиммасига олган. Шомийнинг таъкидлашича бир йиллик хирож миқдори 30 карра юз минг олтин динорни ташкил этган. Бу 3 млн динор деганидир. Тўрт йиллиги эса 12 млн динорни билдиради. Яздий бироз камтарроқ рақам келтирган. Унинг таъкидлашича Хўрмузнинг бир йиллик хирожи 300 минг динор кўппакийдир. Тўрт йиллиги 1,2 млн динор кўппакийни билдиради. Бизнингча бу ерда Шомийнинг маълумоти ишонарлди. Чунки, у Амир Темур ҳаётлигида, унинг ўзи билан бирга кўчиб юрувчи саройида яшаган ва ўша ерда сарой девонидаги маълумотлар, ҳужжатлар асосида тарих ёзган. Бу китобни Амир Темур ўзи кўрган ва ўқиб чиққан. Яздий эса Шомийга таянган ҳолда, орадан 21 йил ўтганидан сўнг ўз китобини ёзган. Умуман олганда Хўрмуздаги маблағлар шунчалик кўпки, бу савдо айланмаси жуда катта бўлганлигидан далолат беради. Мирзо Шоҳрух ҳам Хўрмуз орқали Ҳиндистонга элчи юборганлиги денгиз савдосининг тез ривож топиб бораётганлигидан, темурий ҳукмдор бу денгиз йўлини ўрганишга ҳаракат қилганлигидан далолат беради. Тўғри бу вақтда ҳали Буюк ипак йўли ўзининг ўрнини тўла бой бермаган, аммо борган сари савдо денгиз йўлларига кўча бошлаган. Бу эса Мовароуннаҳрнинг асосий савдо йўлларидан, тарихий тараққиётнинг янги йўналишларидан четда қолиши хавфи яқинлигидан хабар берарди.

https://t.me/bahriddin_tarix

📣 “Usmonov Gurungi” – Ovozli Suhbat! 🎧
📆 Sana: 8-aprel, soat 19:30 🕣
📱 Telegram – t.me/bahriddin_tarix 📱🔗

📝 Suhbatimizda:
1️⃣ Amir Temur tavalludining 689-yilligiga bag‘ishlangan maxsus gurung 🏹📜
2️⃣ Ijtimoiy tarmoqlardagi tarixiy podkastlar va munozaralarga munosabat :
✅Tarixda shaxsning o’rni. ✅Bobur yoki Shayboniyxon 💭🎙
– Savol-javoblar, fikrlar, tahlillar ❓🤔

🎙 Moderator: Prof. B. Usmonov 👨‍🏫✨

📢 Do‘stlaringizni taklif qiling!
➡️ Boshqa guruh va kanallarda ulashing!
Bu ilmiy va qiziqarli suhbatni o‘tkazib yubormang! 🚀🎓

📚 Tarix, ilm, tahlil – barchasi bir joyda!
Hammangizni kutamiz! 🤝😎

⚡️Fargʻona shahridagi Prezident maktabida Amir Temur va temuriylar ibrati mavzusida davra suhbati o‘tkazildi.

🔹Uchrashuvda Fargʻona davlat universiteti Tarix fakulteti, O'zbekiston tarixi kafedrasi professori, tarix fanlari doktori Usmonov Bahriddin Ahmedovich ishtirok etib o'quvchilarga Temuriylar hayoti va faoliyatiga doir ma'lumotlar berdi.

🔸 Bu ulug‘ tarixiy shaxs nafaqat harbiy yurishlari, balki ilm-fan, madaniyat, va davlat boshqaruvidagi yuksak meroslari bilan ham ajralib turadi, - deydi Usmonov Bahriddin Ahmedovich.

🔰 Uchrashuvda Amir Temur va temuriylarning ma’naviy merosi, davlat qurilishidagi yutuq va kamchiliklari haqida so'z yuritildi. Amir Temur buyuk sarkarda sifatida tanilgan bo‘lsa-da, ilm-fan va madaniyatni rivojlantirishga katta e’tibor qaratib islohotlar olib borgani tahsinga loyiqdir.

🌐 Telegram manzilimiz | Facebook sahifamiz |

Boburshunos olim Botirali Yoʻldoshev va Gʻaybulla Boboyorov oʻrtasida televideniyedagi Bobur-Shayboniyxon mavzusidagi tortishuvi ijtimoiy tarmoqlarda turli muhokamalarni keltirib chiqargandi, Qurultoy podcastining bu sonida ikkala olim yuqoridagi bahsni davom ettirishibdi.
Oxirgi paytlarda «Yulduzli tunlar»ga loy chaplashlar koʻpayib ketgandi, B. Yoʻldoshev bunga yaxshi javob qaytaribdi.
Temur yoki Boburni xohlagancha aybdor qilish, ularning ustiga istagancha magʻzava agʻdarish mumkin, lekin ularga bu qadar keskin javob qaytarilmaydi.
Shayboniyxon buyuk shaxs, ammo, ideal shaxs va hukmdor yasashga urinish, har qanday kamchilikdan holi qilib koʻrsatish yaramaydi. Tarix nima uchun tarix, ana shu xato-kamchiliklardan xulosa chiqarish bilan tarixda, hech bir tarixiy shaxsni ideallashtirishmasdan yutuqlarini ham xatolarini yashirmasdan oshirmasdan, boricha oʻrganishimiz, xalqqa yetkazishimiz zarur.

@maknunnnnnnn

Trend boʻlsa trendda)

Ustozlarning telegram kanallariga aʼzo boʻlib, oʻzingizga ilm yoʻlidagi foydali maʼlumotlar olib boring:
@tarixchilarga
@GaybullaBoboyorov
@bahriddin_tarix
@ixtiyoresanov

@hstpkiut

Тарихий терминлардан бири доруға ҳақида.

Доруға - ҳоким, бошқарувчи. Хоннинг шаҳар ёки вилоятдаги ноиби. Унинг вазифаларига умумий бошқарув кирган. Солиқларнинг тўғри тўланиши ва марказий ҳокимиятга етказилишини назорат қилган. Баъзан эса шаҳар қутволи, яъни шаҳардаги гарнизон бошлиғи вахифаларини ҳам бажараверган. Амир Темур томонидан Фарғонани бошқариш вазиваси юклатилган Амир Ҳамди ҳам доруға лавозимида фаолият олиб борган. Темурийлар давлатининг кучсизланиши вақтида кичик қалъа ва туманларнинг бошқарувчилари ҳам доруға ловазимига эга бўлаверган. Умуман олганда, жуда кенг ва даврлар оша сиёсий вазиятдан, давлатнинг катта ёки кичиклигидан келиб чиқиб ўзгариб борган мансаблардан биридир

💎 #Ilmiy_nazariy_konferensiya

Farg‘ona davlat universiteti O‘zbekiston tarixi kafedrasi o‘zining an'anaviy tarzda o'tkazib kelayotgan "Amir Temur - jahon tarixida" mavzusida IV Respublika ilmiy-nazariy konferensiyasini o‘tkazdi.

🎥 Ushbu konferensiyada Amir Temurning hayoti, faoliyati, davlatchilik boshqaruvi, jahon miqyosida tutgan o‘rni xususida Farg‘ona davlat univeristeti professor-o‘qituvchilari hamda Qirg'iziston Respublikasi uchta Oliy ta'lim muassasalari olimlari tomonidan ilmiy ma'ruzalar eshttirildi. Tadbir so‘nggida mehmon va ma'ruzachilar sertifikat hamda esdalik sovg‘alari bilan taqdirlandilar.

🔰FDU - KONFERENSIYA

👉Bugun Tarix fakultetida "Amir Temur - jahon tarixida" mavzusida IV Respublika ilmiy-nazariy konferensiyasi bo'lib o'tdi.

Одам савдоси тарихи
Одам савдоси жуда мудҳиш, жирканч фаолият тури. Одамни товар, сотиладиган маҳсулот сифатида тушуниш, қабул қилиш чинакамига даҳшатли...
Афсуски бугунги кунда ҳам ўз долзарблигини йўқотмаган ушбу мавзу жуда қадимий илдизларга эга. Мен бугун одам савдоси, яъни қулчилик ва қул савдосининг келиб чиқиш илдизлари, ривожланиб боришининг омиллари, шу кунга қадар етиб келишининг сабаблари ҳақида сўз юритмоқчи эмасман. “Олтин Ўрда ва унинг қулаши” китобини яна бир бор ўқиб чиқиш жараёнида ушбу масалага жуда кўп бор учрадим. Мен учун қизиқарли бўлган ва эътиборимни тортган баъзи жиҳатларга тўхталиб ўтмоқчиман.
1. Биз Олтин Ўрдадаги татарлар, қипчоқлар томонидан бошқа халқларнинг, жумладан, рус князликлари, Полша ва Литва давлатлари фуқароларининг ҳужумлар вақтида асир олиниб, турли ҳудудларда, асосан, шарқ бозорларида сотилганлигини биламиз. Аммо руслар, черкаслар, мажорлар ҳам татар ва қипчоқларга ҳужум қилиб, уларнинг болаларини ўғирлаб кетиб сотишганлиги ҳақида маъулмотларга дуч келдим. Аммо улар қаерларда сотилганлиги ҳақида масала очилмай қолган.
2. Қора дегиз бўйларидаги европаликларнинг манзилгоҳларида яшовчи фаранглар (менимча бу сўзни французлар сифатида қабул қилиш хато, бу ерда умуман европаликлар маъносида тушуниш керак) ҳам маҳаллий аҳолига, жумладан, татарлар ва қипчоқларга ҳужум қилиб, улардан асир олинганларни Мисрда сотишган. Бу ерда ҳаммага маълумки европалик савдогарлар қулларни Олд Осиё мамлакатларига олиб борувчи асосий воситачилар эди. Демак улар, фаранг ҳарбийларидан ҳам, Олтин Ўрда амалдорларидан ҳам, рус, черкас, мажор ҳарбийларидан ҳам асирларни сотиб олиб, Осиё бозорларида сотаверган.
3. Энг даҳшатлиси Олтин Ўрдага келган савдогарнинг гувоҳликларидир : “Ўша ал Умарийнинг ўзи, 1338 йилда Олтин Ўрдага келиб, то Булғоргача борган Шариф Шамсиддин Муҳаммад ал Ҳусайний ал Карбалоий деган бир савдогарнинг сўзларини баён қилиб, бундай деб ёзади: «Шу сафарим вақтида банди эркакларни ва чўри аёлларни уларнинг оталари ва оналаридан сотиб олдим, деди у менга, шу сабабданки, уларнинг подшоси Эрон ерларига отланишга фармон берганлиги муносабати блан улар (пулга) зориқиб қолишган ва шу туфайли болаларини сотишга мажбур бўлишган. У, улар орасидан энг сархил ва қийматбаҳо қулларни олиб кетган». Дашти Қипчоқ турклари (қипчоқлари) тўғрисида ал Умарий бундай деб ёзади: «Очарчилик ва қурғоқчилик вақтида улар ўғилларини сотадилар. Ортиқча бўлганда эса улар ўғилларини эмас, балки қизларини жон деб сотадилар, эркак жинсли болаларини, улар фақат ноиложликдан сотадилар»”. Бундан кўринадики, оғир солиқлар, қурғоқчилик сабабли юзага келган жуда катта қийинчиликлар, очарчиликлар вақтида оила сотишга мажбур бўлган маҳсулотлардан бири .... ҳам бўлганлигини эътиборга олишга мажбурмиз.
4. Қулчиликни таъқиқлашга интилишлар ҳам бўлган экан. Эроннинг мўғул ҳукмдори Ғозонхон қул савдосини тўхтатишни ният қилганлигини Рашидиддин ёзган. Аммо унинг бу иши қаттиқ қаршиликка учраган. Лекин Ғозонхоннинг қул савдосига қарши чиққанлигини ўзиёқ унга нисбатан ҳурматимни оширди.
5. Қулликка тушиб қолган кишининг ҳаёти, орзу ниятлари, мақсадлари, ҳаёти хусусида биз билган нарсалар бизнинг ҳозирги дунёқарашимиздан келиб чиққан. Аммо улар ҳақиқатдан анча узоқ деб биламан. Бу бўйича мулоҳазаларимни дарс вақтида Фарғона давлат университети талабаларига етказдим. Улар ҳам менинг субъектив фикрларим бўлса-да, тарихий манбалардаги маълумотлардан келиб чиққан фаразлардир. Бу фикрлар ҳақида билиш учун эса бизнинг университетда ўқиш керак. 🙈😄👍(Албатта, бу ҳазил. Бу ҳақида вақти келиб, бафуржа гаплашамиз).
https://t.me/bahriddin_tarix

Сароймулкхонимнинг саройдаги мавқейи ҳақида ривоятга ўхшаш турли маълумотлар кўп учрайди. Бу ерда келтирилган маълумот эса тарихчи Хондамирга тегишли. Ишончли дейиш мумкин бўлган бу маълумотдан Сароймулкхонимнинг Амир Темурга таъсири борасида маълум бир фикрга келиш мумкин. "Қазвин саҳроси зафарёр аскарлар чодирлари ўрнатилган жой булгани учун бирини қўйиб, бирини миниб икки от билан Бағдоддан келган амирзода Або Бакр тўққиз кунда ўша манзилга етиб келди ва бобосининг қўлини упиш бахтига муяссар булди. У Сароймулкхоним ва Амир Шайх Нуриддин орқали отаси амирзода Мироншоҳ ўзи билан бирга Бағдодда булишини илтимос қилди. Унинг илтимоси қабул қилиниб, дарёдил Соҳибқирон тўрт юз минг динор кепакий накд пул, уч юз уч бош отни Мироншоҳ Мирзога бахш этди ва уни ёнига олиб, тантанали равишда кетишга рухсат берди. Соҳибқирон амирзода Або Бакрга кетаётган пайтида хизматлари учун икки юз бош от, юз минг динор кепакий ва юз ҳашамдор либос инъом этди.
https://t.me/bahriddin_tarix

📜 Tarix sirlaridan biri 📜

Bu ko‘rsatuvda siz:
📌Temur va Husayn nima uchun Seyistonga borgan?
📌Amir Temurni kim yaralagan edi?
📌 Amir Temurning yaralanishi haqidagi mish-mishlarga qanday javob beramiz?
📌 Temurning kasbi temirchilikmidi?
📌 Arman ruhoniysining farzandi Temurni bilasizmi?
📌 O'rta asrlarda askarlar nega talonchilik bilan shug'ullangan?
📌 Temur va Husayn boshchiligida ozodlik kurashi qachon va qayerda boshlandi?

Bu savollarga javobni ushbu videoda topasiz! 🎥👇
📱 Tomosha qiling: https://youtu.be/Ew9B0VmMUH4?si=zxQKhL1pubxt3kjw

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring! 🔗
📱 Telegram: https://t.me/bahriddin_tarix
📱 Instagram: https://www.instagram.com/bahriddin_temur

📢 Fikr va mulohazalaringizni izohlarda qoldiring! #Tarix #AmirTemur

Sulton Boyazidning to‘ng‘ich o‘g‘li – Shahzoda Ertug‘rul kim tomonidan o‘ldirilgan edi.


Mahmut Esat Bozkurt “Amir Temurning davlat siyosati” nomli asarida Amir Temur hamda Sulton Boyazid o‘rtasidagi munosabatlarga ham to‘xtalib o‘tar ekan, ikki hukmdor o‘rtasida aloqalarning keskinlashuvida har ikki tomonning ham aybi bor ekanligini qayd etadi. Xususan, Amir Temur bilan Sivasdagi jangda Sulton Boyazidning farzandi shahzoda Ertug‘rulni vafot etishini ikki tomon o‘rtasidagi ziddiyatni kuchaytirgan omil sifatida bayon etadi. Omer Halis Biyiktay tomonidan ham yuqoridagi kabi ma’lumotlar ilgari surilgan. Lekin, har ikki muallif ham ushbu ma’lumotni asoslantiruvchi biror bir manba nomini keltirib o‘tmagan. Bundan tashqari Amir Temur tarixiga doir biror manbada Sulton Boyazidning Ertug‘rul ismli farzandi urush harakatlarida ishtirok etganligi to‘g‘risida ma’lumot berilmagan. Omer Halis Biyiktay tomonidan yuqoridagi ma’lumot ishonchli bir rivoyatda uchrashi aytib o‘tiladi.
Yuqoridagi masala bo‘yicha turk tarixshunoslari o‘rtasida turli xil qarashlar mavjud. Turk tarixchisi Murat Yilmaz “Vizantiya manbalariga ko‘ra Anqara jangi (Bizans kaynaklarina göre Ankara savaşi)” nomli tadqiqotida Vizantiya tarixchisi Laonikos Halkokondilisning “Turklar tarixi” asarida yuqoridagi ma’lumotlar uchrashini aytadi. Murat Yilmaz usmoniy tarixchisi Mehmet Neshri “Kitobi Jahonnoma (Kitab-ı Cihan-Nümâ)” asariga tayanib Shahzoda Ertug‘rul 1392-yilda Qozi Burhoniddin Ahmad bilan bo‘lgan “Qirqdilim jangi”da vafot etganligini, Vizantiya tarixchisi Amir Temurning Sivasni egallashini tasvirlashda 1392-yildagi voqealar bilan qorishtirib yuborganligini qayd etadi. Turk tarixchisi Haldun Ero‘g‘li esa “Usmoniylar oilasining urushlarda halok bo‘lgan a’zolari (Osmanli Ailesinin Savaşlarda Şehit Olan Üyeleri)” nomli maqolasida Shahzoda Ertug‘rulning Amir Temur bilan jangda halok bo‘lganligiga ishonadi. U o‘z fikrini g‘arb tarixchilari va ba’zi usmoniy manbalaridagi (Ibn Kamolning “Tavorix-i Ali Usmon” asari hamda muallifi noma’lum “Ruhi tarixiy”) ma’lumotlar bilan asoslashga harakat qiladi. Masalaning yana bir qiziq tomoni shundaki, Haldun Ero‘g‘li Nizomiddin Shomiyning “Zafarnoma” asarida Sivas mudofaasiga mardonovor kirishgan Mustafo aslida shahzoda Ertug‘rul ekanligi ehtimoli juda yuqori ekanligiga ishonadi. Shuningdek, muallif nemis tarixchisi Ioagann Vilgelm Zinkensen ma’lumotlariga tayagnan holda, Shahzoda Ertug‘rul Amir Temur tomonidan asir olinganligi, uch kundan so‘ng otga sudratilgan holda o‘ldirilganligini yozadi.
Yuqoridagi fikrlarni tahlil qilib aytish mumkin-ki, Agar Amir Temur haqiqatdan ham Shahzoda Ertug‘rulni asirga olganda, uni o‘ldirishi ehtimoli juda past edi. Amir Temurning boshqaruv hamda harbiy siyosatidan kelib chiqqan holda, Anqara jangi oldidan u “bu ulkan imkoniyat”dan maqsadli foydalangan bo‘lar edi (Misol uchun, Amir Temurning azaliy siyosiy raqiblari bo‘lgan Qora Yusuf va Ahmad Jaloyirga almashish taklifi yoki Sulton Boyazidni tiyib turish maqsadida). Bundan tashqari, Amir Temur hamda Sulton Boyazid o‘rtasidagi 1400-yildan keyingi yozishmalarda bu voqea yoki bunga ishora qiluvchi hech qanday ma’lumot ilgari surilmagan. Amir Temur Kamox qal’asini zabt etganida Sulton Boyazidning elchilari keladi. Amir Temur bu elchilikka javob maktubida Muttahartanning oila a’zolari hamda o‘z o‘g‘illaridan birini garovga yuborishni so‘raydi. Bundan kelib chiqib, garovga Sulton Boyazidning o‘g‘illaridan birini so‘ragan hukmdor qanday qilib qo‘lidagi tayyor garovdagi shahzodani o‘ldirishi mumkin.

Humoyunjon Mamajonov

https://t.me/bahriddin_tarix

Тарихнинг Сирли Саҳифаларига Янги Саёҳат 🎥

🔹Мўғулистон хони Тўғлуқ Темурхон – у нима учун Мовароуннаҳр амирларини қатл этди?
🔹 Ҳожи Барлос фожеаси – бу ҳақида сиз нималарни билмаслигингиз мумкин?
🔹 Амир Темур ва Тўғлуқ Темурхон – нега Темур вазиятни кузатиш билан чекланди?
🔹 Вахш жанги – Амир Ҳусайн нима учун мағлубиятга учради?
🔹 Амир Темурнинг сирли юриши – 1362 йилда у нега ватанни тарк этди?
🔹 Хива доруғаси Тукал – нега у Амир Темур ва Амир Ҳусайнга қарши чиқди?
🔹 Темур ва чумоли ҳикояси – бу афсона эмасми?

📢Бу сирли воқеалар ҳақида биринчи бўлиб билишни хоҳлайсизми? Ҳозироқ бу ҳаволага босинг! 👇
https://youtu.be/X0OytR2q5G4?si=r0g0mbnP1U31n2R-

Tarix va badiyat

Ma’lumki manbalarda turk xoqonligi, buyuk turk qog‘onligi, Ko‘kturk davlati deyilgan saltanat 552-yildan 745-yilgacha hukm surgan. Bu davlat haqida o‘zbek qomusida shunday deyilgan: "Sharqiy Turk xoqonligi Markaziy Osiyoda o‘z hukmronligini o‘rnatdi, xoqon Shibi davrida (609-619) Turk xoqonligi Suy imperiyasi bilan urushib, o‘z mustaqilligini saqlab qoldi. Xoqon Xelu(620-630) Xitoyga 67 marta hujum qildi. Uning davrida soliqlar ko'paydi.  Bunga qarshi xalq qo‘zg‘alon ko‘tardi. 630-yilda Xitoy bilan bo‘lgan urushda Turk xoqonligi yengildi. Sharqiy Turk xoqonligi 50 yilga yaqin Xitoyga tobe bo‘lib qoldi. Xoqon Qutlug‘ va To‘nyuquq qo‘zg‘alon ko‘tarib, mustaqillikni qo‘lga kiritdilar".
Huddi ana shu yillar haqida yozuvchi Nihol Otsiz ikki roman bitgan. Birinchisi - "Ko‘kbo‘rilarning o‘limi" (1946). Bu romanda ikkiga bo‘lingan Turkelining tabiati, kishilarning turmushi, Chuluq Qo‘g‘onning zaharlanib o'ldirilishi, uning ukasi ustalik bilan taxtga chiqqani, chin manbalarida Xelu, Kelu deyilgan shu urushqoq Qora Qo‘g‘onning savashda yengilib,  ulusi bilan birga asir holida dushman o'lkasiga olib ketilishi kabi hodisalar bayon qilingan. Asarda asosan 619-639 yillardagi hodisalar tasvirlangan.
Otsizning bu mavzudagi ikkinchi romani "Ko‘kbo‘rilarning tirilishi" (1949) deyiladi. Bu romanda oradan 50 yil o'tgach yuz bergan hodisalar, birinchi romanda tasvirlangan Kur Shadlar kurashining mevasi - o‘sha qo‘zg‘alondan ruh olgan asir ko‘kturklarning oyoqlanishi, Qutlug‘ boshchiligida yog‘iydan g'olib kelib, o‘z yurtlariga qutulib qaytib, xoqonlikni tiklashlari ko'rsatilgan.
FarDU 1-kurs Magistranti Teshaboyeva Gulruxsor

Янги китоб
Ўз вақтида архелогия фанида инқилоб ясаган, жаҳон миқиёсида эътироф этилган олимлардан бири тарих фанлари доктори, профессор Рустам Сулаймоновнинг “Как начинался “век Темура” асарини ўқишга киришдим. Бизга маълумки, Амир Темур тарихига оид расмий манбаларда унинг болалик ва ёшлик йиллари хусусида деярли маълумот учрамайди. Шарофуддин Али Яздий буни Амир Темурнинг ўзи ёшлик йиллари жуда кўп ишониш қийин бўлган мўъжизавий воқеалар билан кечганлиги сабабли китобларда акс этишини истамаганлиги билан изоҳлайди. Яздий ўз асарини Соҳибқирон вафотидан 20 йил ўтгач ёзганлигини эътиборга оладиган бўлсак, муаллифнинг манбаларида ҳам ёшлик йиллари юқоридаги сабаб (балки баҳона) билан ўрин олмаганлигини тахмин қилишимиз мумкин.
Лекин халқ бу бўшлиқни тўлдирилишини истаган ва ўз ривоятлари билан уни амалга оширган. XVII асрда ёзилган “Қиссайи Темур” ёки “Амир Темур қиссаси”да Соҳибқироннинг ёшлик йиллари ўрин эгаллаган. Бу асар ўз вақтида В.В. Бартольд ва А.Ю. Якубовскийлапр томонидан ишончсиз манба сифатида рад этилган. Аммо Р. Сулаймонов ўз асарида “Қиссайи Темур”ни ишончли манба сифатида ҳисоблаш мумкинлигини асослашга интилган. Муаллиф бу асар расмий манбалар асосида ёзилиб, халқ ривоятлари билан тўлдирилган, деб ҳисоблайди. Р. Сулаймонов бу даъволарини қанчалик асослай олганлиги мени жуда қизиқтирмоқда. Бу фикрлар асарнинг дастлабки саҳифаларни ўқиш асосида шаклланган бўлиб, янги ғоялардан иборат бўлган китоб ҳақидаги илк таассуротларимдир. Қисқаси бу асарни катта қизиқиш билан ўқишни бошладим.
Шу ерда фахрланиб қўймасам бўлмайди. Китобни муаллиф ўз дасхати билан совға қилганлигини ёзмасдан туролмадим. Устоз муборак туфҳа учун сиздан жуда миннатдорман.
https://t.me/bahriddin_tarix

Амир Темурнинг тарихий миссияси ҳақида яна бир мулоҳаза


Ҳар бир тарихий шахс ўзига яраша миссияни, вазифани амалга ошириш учун сиёсий саҳнасига келади, деган қарашлар ҳам мавжуд. Амир Темурнинг тарихий миссияси нималардан иборат эди? Албатта бу ҳақида бир қатор фикрлар билдирилган. Биз уларни инкор этмаган ҳолда, яна бир мулоҳазани ўртага ташламоқчимиз.

Амир Темурнинг сиёсий саҳнага чиқиши арафасида Мовароуннаҳр 10 яқин беклар ўртасидаги сиёсий рақобат майдонига айланганлигини биламиз. Худди шу ҳолатни Эронда ҳам кўришимиз мумкин. Ҳулагулар давлати ўрнида 10 дан ортиқ кичик давлатчалар шаклланди ва улар ўртасида ҳам шафқатсиз урушлар олиб борилди. Умуман олганда, Кичик Осиёнинг Шарқий қисми, Кавказ, Ироқ, Озарбайжон, Эроннинг ғарбий ва марказий қисмлари, Хуросон, Кобул, Ғазни ва Қандаҳор, Мовароуннаҳр, Хоразм, Сирдарёнинг ўрта ва қуйи оқими ҳудудлари 30 дан ортиқ майда сиёсий бирликлар ўртасидаги ўзаро урушларнинг исканжасида қолди. Бу даражадаги сиёсий тарқоқлик мазкур ҳудудларда аввал кузатилмаган ҳодиса эди.

Бошқача айтганда, Ўрта ер денгизидан то Хитойгача бўлган ҳудудларда урушлар олови ёнаётганди. Урушлар бир вақтда ҳамма ерда, ҳар доим юз бериши одатга айланганди. Бу эса доимий вайронагарчиликлар, талон-тарожлар, беҳисоб қурбонлар ва иқтисодий ҳамда маданий ҳаётнинг таназзулга юз тутишини англатарди. Амир Темур ўз фаолияти даврида бу ҳудудларни бирлаштирди. Албатта, бу ҳаракат ҳам урушлар, вайронагарчиликлар, талон-тарожлар ва қурбонлар билан кечди. Аммо унинг натижасида мазкур ҳудудларда ўзаро урушларга барҳам берилди. Бу эса ўз ўзидан иқтисодий ва маданий юксалишга олиб келди.

Амир Темур вафоти билан бу империя парчаландими? Аслида бу жуда бўрттирилган хулоса. Бир неча йил давом этган ўзаро урушлардан сўнг Шоҳруҳ мирзо яна Мовароуннаҳр, Сирдарё бўйлари, Хоразм, Кошғар, Кобул, Ғазни, Қандаҳор, Хуросон, Марказий ва Ғарбий Эронни марказий давлат қўлида сақлаб қолди. Бу ҳудудларда яна узоқ йиллик тинчлик таъминланди. Озарбайжон ва Ироқда эса Қора қуюнлилар давлати шаклланди. Аввал бу ернинг ўзида бир неча давлатлар бор эди. Бундан кўринадики, мазкур ҳудудларда ҳам аввалгидек парчаланиш юз бермади.

Шоҳруҳ вафоти билан юзага келган бир оз танафусдан сўнг Султон Абу Саъид мирзо ушбу бирликни яна давом эттирди. Унинг қўли остида Мовароуннаҳр, Хуросон ва Эрон бирлаштирилган эди. Ундан сўнг темурийлар давлати Хуросон ва Мовароуннаҳрда сақланиб қолди. Озарбайжон, Ироқ, Ғарбий ва Марказий Эрон эса Оққуюнлилар қўли остида бирлашди. Умуман олганда сулолалар алмашаверди, Сафавий, Шайбонийлар, бобурийлар, уларнинг ўрнига яна янги сулолалар келди, чегаралар қисман уёқдан бу ёққа, бу ёқдан у ёққа сурилди. Сулолалар алмашуниви вақтида оз муддат сиёсий тарқоқлик кучайган бўлса-да, яна қайтадан марказлашган давлат ташкил топаверди. Амир Темур бирлаштирган ҳудудларда XIV асрдаги каби жуда майда давлатлар, жуда кучли сиёсий тарқоқлик қайта юзага келмади.

XIX асрда бу ҳудудларда Эрон, Афғонистон, Хоразм, Бухоро ва Қўқон давлатлари мавжуд эди. Балки, Амир Темур узоқ йиллар давом этган сиёсий марказлашувларга пойдевор яратиб бергандир?! Балки, бу ҳам унинг тарихий миссияси бўлгандир?! Сиз нима дейсиз ?!
https://t.me/bahriddin_tarix

📥 @yuklavideolar_bot orqali yuklab olindi

Шогирдларимиздан бири Санжарбек ҳишмат сўзининг маьносида камтарлик сифати борлигини манбалари билан етказди. Бундан келиб чиқадики Амир Темур олимлар билан суҳбатда инсоф ва камтарликка риоя қилган экан. Демак, юқоридаги постим ўзгаришсиз қолади. Санжарбекка ҳам катта рахмат

Ибн Арабшоҳнинг Амир Темур ҳақидаги фикрларидан... Муаллиф Амир Темур олимларга меҳрибон эканлигини, саййидларни ўзига яқин тутганлигини, уламо ва фозилларга тўла тўкис иззат ҳурмат кўрсатганлигини, уларни барчадан юқори қўйганлигини таъкидламоқда. Мени бу парчадан эътибор қаратган бир неча жиҳатларим бор:
1. Унинг муруввати ҳайбати билан аралаш эди. Демак у олиму уламоларга катта ҳурмат кўрсатар, уларга беҳиссоб инъомлар тарқатар, аммо бу ишларда ўзининг мавқейини, обрўсини, салобатини, муаллифнинг тили билан айтганда ҳайбатини ҳам сездириб турарди. Бу билан олиму уламоларни ҳам ўз чегараларидан, ўз ҳадларидан четга қадам қўйишларига имкон қолдирмасди. Барча олиму уламолар Амир Темурдан умидвор бўлишар, шу билан биргаликда унинг ҳайбатини ҳам ҳис қилиб туришар, ўзлари доимо ҳушёрликда ушлаб туришарди.
2. Амир Темур олиму уламолар билан мазмунли баҳс юритар, бу баҳсида инсофу ҳишмат бўларди. Баҳсдаги инсоф тушунарли, Соҳибқирон олимларнинг ҳаққоний фикрлари улар ҳақ бўлгани учун аччиқ бўлсада қабул қилишга журъатли эканлигидан дарак. Ҳишмат сўзи ҳашаматга яқинми? Ҳишмат тахаллуси билан ижод қилган шоир ва олим ҳам ўтган экан яқин тарихимизда. Аммо энциклопедияда унинг тахаллусини маъноси берилмабди. Ҳозирча ҳашамат деб тушундим. Лекин бу гапнинг маъносини яна кўриб чиқиш керак. Агар ҳишмат сўзининг маъноси ҳашамат бўлиб чиқса, унда инсоф сўзи бу ердаги маъносида ҳам ўзгариш бўлиши мумкин.
3. Унинг лутфини ичида қаҳр, қўрслиги эзгулик орасига қўшилган эди. Амир Темур доимо олиму уламоларга лутф қилган, аммо улар Соҳибқироннинг қаҳрига ҳам гувоҳ бўлганлар. Чунки ўз ҳаддини билмаган, Соҳибқирон фарзандларига нотўғри таъсир кўрсатган олиму уламолар жазоланганлигини ҳам кўриб турганлар
Қисқаси манбалардаги ҳар бир сўзни мағзини чақиш жуда қизиқ ҳақиқатларни, сиру синоатларни очиб беради.
https://t.me/bahriddin_tarix

Рамазон ҳайити муборак бўлсин. Оллоҳ юртимизни, халқимизни, шу жумладан оилаларимизни ўз паноҳида сақласин. Қилаётган ишларимизга хайрли натижалар ато қилсин. Имонимизни мустаҳкам, тану жонимизни соғ саломат қилсин. Умримизга, ризқимизга, молу мулкимизга баракотлар ато қилиб, уларни ўз паноҳида сақласин. Оллоҳ барчамизга икки дунё саодатини насиб қилсин.

Ҳар бир тарихий шахсни борича қабул қилиб, унинг ижобий жиҳатларидан келажак авлод учун фойдаланиш керак. Буни амалга ошира олмаган миллат бошқа миллатларга мурожат қилишга мажбур бўлади. Тарихдан ҳар томонлама, ҳозирги замон талабларига мос тушувчи мукаммал одам изламанг. Чунки мукаммаллик талаблари даврлар бўйича ўзгариб борган. Бир давр талаби кейинги даврга тўгри келмайди. Ҳар бир тарихий шахс ўз даври талаблари бўйича иш олиб борган. Унга ўша давр талаблари бўйича баҳо бериш шарт. Ким мукаммал ? Искандар, Буюк Карл, Чингизхон, Петр, Наполеонларми?!Уларни ўз миллатдошлари қадрлайди ва фахрланади. Албатта, хаммаси эмас. Бизда хам шундай. Афсуски, тарихчи сифатида шуни уят бўлсада айтаман. Биз Амир Темурни ўрганиш бўйича инглиз, француз, турк ва бошқа миллатлар олимларичалик иш қилганимиз йўқ. Биргина Туркияда Темурни ўрганиш бўйича 400 га яқин илмий иш қилинган. Инглиз олимлари Б.Ф. Манц, Ж. Вууд, М.Е Субтельни ва бошкаларни ишларини ўқиб кўринг. Франция Темурийлар даври тарихи бўйича илк китоблар XV-XVI асрдаёқ ёзилган. Людовик XIV учун Амир Темур тарихи бўйича йирик китоб ёзиб берилган. Улар кўп нарсани биздан ўрганиб, (ҳозиргача ўрганишяпти) биздан ўзиб кетишди. Биз эса ҳали ҳам ўзимизникини қоралаш билан оворамиз. Ўз султонларини қадрига етмаган миллат ўз ерида ҳам СУЛТОН бўлолмайди.

Озарбайжонлик шогирдим Жавҳарбекнинг совгаси. У яқинда БАА, Қатар, Миср ва Иордания саёҳатида бўлиб қайтди. Исмимнинг қадимги ёзувлардаги ифодаси мен учун қизиқарли бўлди. Ажойиб, креатив туҳфа учун ташаккур

Navoiyga qilingan hazillardan biri

Mavlono Hasanshohning martabasi shoirlikda pastroq edi. Bu kuni och va yupun qoldi. Oʻgʻliga koʻk toʻn va koʻk salla kiydirib, Navoiy huzuriga joʻnatdi va "Otam oʻldi, kafan va janoza xarjiga mablag bersangizʻ", deb yordam soʻrashni buyurdi. Navoiy gʻoyatda gʻamga botib, uch yuz xoniy mablagʻ inʼom etdi.
Hasanshohning oʻgʻli bu pulga bozorlik qilib uyiga qaytdi. Ertasi kuni tongda Navoiyning huzuriga Hasanshohning oʻzi kirib kelganida hayratga tushgan Amir Alisherbek:
- Ey Mullo ! Siz oʻlgan edingiz-ku ! Bu ne hol ?
- Ey Mir (Navoiy)! Agar oʻsha inʼom boʻlmaganida chindan oʻlgan boʻlardim !
Mir bu safar unga ming dinor kepakiy inʼom etd.

Хар бир тарихий шахсни борича қабул қилиб, кунинг ижобий жихатларидан келажак авлод учун фойдаланиш керак. Буни амалга ошира олмаган миллат бошка миллатларга мурожат қилишга мажбур бўлади. Тарихдан сиесий ва харбий мукаммал одам изламанг. Чунки мукаммаллик талаблари даврлар бўйича ўзгариб борган. Хар бир тарихий шахс ўз даври талаблари бўйича иш олиб борган. Унга ўша давр талаблари бўйича бахо бериш шарт. Ким Искандар, Буюк Карл, Петр, Наполеонлар мукаммаллик? Уларни ўз миллатдошлари қадрлайди ва фахрланади. Албатта, хаммаси эмас. Бизда хам шундай. Афсуски, тарихчи сифатида шуни уят бўлсада айтаман. Биз Темурни ўрганиш бўйича инглиз, француз, турк ва бошқа миллатлар олимларичалик иш қилганимиз йўқ. Биргина Туркияда Темурни ўрганиш бўйича 400 га яқин илмий иш қилинган. Инглиз олимлариБ.Ф. Манц, Ж. Вууд, М.Е Субтельни ва бошкаларни ишларини ўқиб кўринг. Франция Темурийлар даври тарихи бўйича илк китоблар XV-XVI асрдаёқ ёзилган. Людовик 14 учун Амир Темур тарихи бўйича йирик китоб ёзиб берилган. Улар кўп нарсани биздан ўрганиб, (ҳозиргача ўрганишяпти) биздан ўзиб кетишди. Биз эса ҳали ҳам ўзимизникини қоралаш билан оворамиз. Ўз султонларини қадрига етмаган миллат СУЛТОН бўлолмайди.

Тарихнинг Сирли Саҳифаларига Янги Саёҳат 🎥

🔹Мўғулистон хони Тўғлуқ Темурхон – у нима учун Мовароуннаҳр амирларини қатл этди?
🔹 Ҳожи Барлос фожеаси – бу ҳақида сиз нималарни билмаслигингиз мумкин?
🔹 Амир Темур ва Тўғлуқ Темурхон – нега Темур вазиятни кузатиш билан чекланди?
🔹 Вахш жанги – Амир Ҳусайн нима учун мағлубиятга учради?
🔹 Амир Темурнинг сирли юриши – 1362 йилда у нега ватанни тарк этди?
🔹 Хива доруғаси Тукал – нега у Амир Темур ва Амир Ҳусайнга қарши чиқди?
🔹 Темур ва чумоли ҳикояси – бу афсона эмасми?

📢Бу сирли воқеалар ҳақида биринчи бўлиб билишни хоҳлайсизми? Ҳозироқ бу ҳаволага босинг! 👇
https://youtu.be/X0OytR2q5G4?si=r0g0mbnP1U31n2R-

Ҳиндистоннинг Кашмир вилояти ўзининг гўзал табиати билан доимо машҳур бўлган. Бу ерда Ислом дини ва сунний мазҳаби қарор топган эди. Мирзо Ҳайдарнинг "Тарихи Рашидий" асарини ўқиш жараёнида бир қизиқ маълумотга кўзим тушиб қолди. Муаллиф ўзининг Кашмирдаги ҳаёти ҳақида сўз юритар экан ўзларини "Шамосин"лар деб атовчи тоифа ҳақида эшитганини ёзади. Уларнинг ақидаларига кўра қуёшнинг нур сочиб туриши шамосинлар эътиқодининг софлигига боғлиқ, ўз навбатида инсоннинг мавжудлиги ҳам қуёшнинг нур сочишига боғланган. Яъни қуёшга инсонлар ўз эътиқодларининг софлиги билан зарур, қуёш эса инсонларга ҳаёт кечиришлари учун керак. Агар инсоният эътиқоди софлигини йўқотса қуёш ҳам нур сочишдан тўхтайди. Қуёш нур сочмаганидан сўнг инсоният ам яшай олмайди. Демак инсоният ўз эътиқодининг софлигини йўқотса ўзи ҳам йўқолиб кетади. Лекин улар ўз эътиқодларининг софлиги учун фақат кундизи қайғуришар экан. Чунки кундузи қуёш уларни кузатиб турармиш. Кечаси эса инсонлар қуёш кузатувидан ҳоли бўлишар, нима қилсалар ҳам қораланмас эканлар. Шунингдек, муаллиф бу ерда "Нурбахши мазҳаби" тарқалганлиги ҳақида ҳам маълумот берган. Бу бузуқ маҳзаб Мирзо Муҳаммад Ҳайдар томонидапн жиддий танқид қилинган. Муаллиф ўз ҳокимлиги даврида Кашмирдаги диний вазият тўғри йўлга тушганлигини таъкидлаган.
https://t.me/bahriddin_tarix

📢 Amir Temursiz tariximiz qanday bo‘lardi?

Tariximizda Amir Temur bo‘lmaganida nima o‘zgarardi? Kimlar yetakchilik qilardi? Qanday voqealar sodir bo‘lardi? 🏰🔎

Bu haqda batafsil fikr yuritgan 5 daqiqalik qisqa videomizni tomosha qiling va o‘z fikringizni izohlarda qoldiring! 🎥👇

📱 Videoni ko‘rish uchun ushbu linkni ustiga bosing: https://youtu.be/q2QjmIeoOOE?si=mBVLTglLYnhyAGSO

📲 Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring:
📱 Telegram: https://t.me/bahriddin_tarix
📱 Instagram: https://www.instagram.com/bahriddin_temur

✨ Амир Темурнинг онаси ҳақида ✨

📜 Амир Темурнинг онаси Тегина хотун эканлигини кўпчилик билади. 🏰 Энг қизиғи – бу ҳақида кўпгина тарихий манбаларда маълумот учрамайди. 🤔

📖 Мен бу масалага қизиқиб, қуйидаги манбаларни кўриб чиқдим:
📚 Ғиёсиддин Алиннг *"Ғазовоти рўзномайи Ҳиндистон"*,
📜 Низомиддин Шомийнинг *"Зафарнома"*,
📖 Тажиддин Салмонийнинг *"Тарихнома"*,
📜 Шарофуддин Али Яздийнинг *"Зафарнома"*,
📖 Фасиҳ Хавофийнинг *"Мужмали Фасиҳий"*,
📜 Хондамирнинг *"Ҳабиб ус-сияр"*,
📖 *"Муизз ал-ансаб"* (Чингизийлар ва Темурийлар шажараси) ва бошқа манбалар.

🧐 Бироқ уларда Амир Темурнинг онаси ҳақида бирорта ҳам маълумот учрамайди! ❌

💡 Аммо *"Амир Темур жаҳон тарихида"*, *"История Узбекистан: эпоха Амира Темура ва темуридов"*, *"Темурийлар шажараси"* каби обрўли илмий асарларда Соҳибқироннинг онаси Тегина хотун эканлиги қисқа сатрларда бўлса ҳам қайд этилган. 📜

📕 Кўпгина жиддий илмий нашрларда, жумладан *"Темур ва Улуғбек даври тарихи"* асарида ҳам Амир Темурнинг онаси ҳақида маълумот берилмаган. 😮

😏 Нима учун Амир Темурнинг онаси ҳақида ёзиш журъат талаб қилади?

🔍 Бунинг сабаблари бор, албатта...

⏳ Бу сизга қизиқарлими? Бироз кутинг! 🕰

📢 4 апрел куни конференцияда бу мавзуда маъруза ўқийман. Шундан сўнг, тадқиқотимни шу каналда эълон қиламан! 📢

🙏 Албатта, менинг каналим ўқувчилари орасида бу масалага мендан яхши жавоб бера оладиган билимдонлар бор. Уларга ҳурматим баланд! Ишонаманки улар мен бу мақолани каналимда эълон қилгунимга қадар ўз қўшимчаларини улашишмай туришади. 🤝

🔔 Сабр билан кутинг! Янгиликларни кузатиб боринг! 🔥

https://t.me/bahriddin_tarix

Этник жараёнлар тарихига оид янги тадқиқот
Шу кунларда Севинч Улашованинг “XIII – XV асрларда Мовароуннаҳрдаги этник жараёнлар” китобини ўқишни бошладим. Ушбу монография уч бобдан иборат. Дастлабки бобда ўрганилган илмий муаммонинг манбашунослик ва тарихшунослик масалалари тадқиқ этилган. Иккинчи бобда мени қизиқтирган масалалардан бири Хоразмшоҳлар даврида Мовароуннаҳрдаги этник ҳолат ўрганилган бўлиб, унинг тадқиқот доирасига киритилганлиги жуда қувонтирди. Чунки Мовароуннаҳрнинг мўғуллар томонидан истило қилинишида айрим кучларнинг очиқдан очиқ мўғуллар томонига ўтиб кетганлигини сабабларини тушунишда бу жуда муҳим масала эди. Шу бобда яна Чиғатой улуси давридаги этно-сиёсий вазият ва Мовароуннаҳрга кўчиб келган қабилаларнинг минтақадаги этник жараёнларга таъсири масалалари ҳам тарихий манбалар асосида тадқиқ этилган. Учинчи бобда эса Темурийлар даврида Мовароуннаҳрда юз берган этник жараёнлар ўрганилган. Ушбу тадқиқот илм аҳли томонидан жуда кам мурожат қилинган илмий муаммога бағишланганлиги билан ҳам аҳамиятлидир. Китобга 73 та қабила ва этнослар, 234 нафар тарихий шахснинг этник келиб чиқиши ҳақидаги маълумотноманинг манбалари билан илова қилинганлиги ўқувчи ва тадқиқотчилар учун жуда яхши совға бўлган, деб ўйлайман.
Муаллиф ҳақида ҳам бир оғиз сўз айтсам. Севинч Улашова менинг устозим, йирик манбашунос олим академик Дилором Юсупованинг иқтидорли шогирдларидан бири. Севинчхон бир неча йил аввал шу мавзу бўйича устоз раҳбарлигида тадқиқот олиб бориб, уни муваффақиятли ҳимоя қилган эди. Кўпгина тадқиқотлар китоб сифатида нашр этилмай, диссертация ҳолатида қолиб кетиши кўпчиликка маълум. Севинчхон ўз тадқиқотини китоб сифатида нашр қилиб, тарих фани ихлосмандларига тақдим этиши жуда улуғ иш бўлган. Муаллифни ушбу китоб билан табриклаган ҳолда, яна навбатдаги илмий тадқиқотлари ҳам янгиликларга бой, самарали бўлишини тилайман.
https://t.me/bahriddin_tarix

📜 Tarix sirlaridan biri 📜

Bu ko‘rsatuvda siz:
📌Temur va Husayn nima uchun Seyistonga borgan?
📌Amir Temurni kim yaralagan edi?
📌 Amir Temurning yaralanishi haqidagi mish-mishlarga qanday javob beramiz?
📌 Temurning kasbi temirchilikmidi?
📌 Arman ruhoniysining farzandi Temurni bilasizmi?
📌 O'rta asrlarda askarlar nega talonchilik bilan shug'ullangan?
📌 Temur va Husayn boshchiligida ozodlik kurashi qachon va qayerda boshlandi?

Bu savollarga javobni ushbu videoda topasiz! 🎥👇
📱 Tomosha qiling: https://youtu.be/Ew9B0VmMUH4?si=zxQKhL1pubxt3kjw

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda kuzatib boring! 🔗
📱 Telegram: https://t.me/bahriddin_tarix
📱 Instagram: https://www.instagram.com/bahriddin_temur

📢 Fikr va mulohazalaringizni izohlarda qoldiring! #Tarix #AmirTemur

Бобурнинг энг иқтидорли бекларидан бири
Хожа Калонбек ҳақида
Хожа Калонбек ҳақидагши маълумотга дастлаб Пўлатжон домулло Қайюмовнинг тазкирасида учраган эдим. Шундан сўнг унинг шахсиятига қизиқиб қолдим. Тазкирада бу бек ҳақида ҳақида «Бу киши асли Фарғонадан бўлиб, андижонлидир. Турк‐чиғатой элидан эди. ...Муҳаммад Заҳириддин Бобурнинг амирларидан, аёъни рижолларидан эди.
Кобил ва Қандаҳор томонларда ҳоким, амир бўлиб хизмат этар
эди. Кўпинча Кобилда турмишдур. Унда вафот этмишдур. Туркий
ва форсий ашъорлари бордур», дея маълумот берилган эди.
“Бобурнома”да ҳам у ҳақида маълумотлар анчагина. Унга кўра Хожа Калонбек Бобур мирзонинг асосий ҳамсуҳбатларидан, маслаҳатгўйларидан бўлганлигини билиш мумкин. Ҳатто Хожа Калонбек Бобур мирзога жуда яқин бўлганлигига ишора берадиган маълумотлар ҳам мавжуд. Бобур мирзо унинг ака-укалари ҳақида ҳам оз бўлса-да маълумотлар бериб ўтган. Мирзо Бобурнинг маълумотлари Хожа Калонбек ҳақида кўп бўлса ҳам бироз тарқоқ, аммо уларни умумийлаштириш яхлит хулоса чиқариш учун асос бўлади.
Бу борадаги яхлит хулоса эса «Тарихий Рашидий»да берилган. Унга кўра Хожа Калонбекнинг отаси Мавлоно
Муҳаммад Садр Умаршайх мирзо даврида салтанат ва диннинг
устунларидан бири бўлган. Шунингдек, Ҳайдар мирзо Хожа
Калонбекнинг Бобурийлар давлатини ташкил топиши
жараёнидаги хизматларига жуда катта баҳо беради ва уни олим,
яхши фазилатли ва шижоатли киши сифатида тарифлайди. “Қандаҳон ҳокими Хожа Калон эди. Амир Хожа Калон – Султон Абу Саъид мирзонинг ўғли Умаршайх мирзо салтанатининг ва диннинг улуғ устунларидан бири бўлган Мавлоно Муҳаммад Садрнинг ўғли эди. Муҳаммад Садрнинг ўғиллари Умаршайх мирзонинг вафотидан кейитн ундан қолган мерос сифатида Бобур Подшоҳнинг хизматида бўлишди ва унга хизмат қилиш давомида жуда кўп хайрли ишларни амалга оширишди. Бобур подшоҳ хонадани олдида уларнинг хизмати жуда катта: олтита ака-ука Бобур Подшоҳ олиб борган жангларда бирин кетин ҳалок бўлишди, улардан бор йўғи биттаси – олим, яхши фазилатли, шижоатли киши бўлган мана шу амир Хожа Калон қолди халос. У ўзининг қатъиятлилиги, жўяли маслаҳатлари билан Бобур Подшоҳ салнтанатидаги ишларни тўғри изга солиб турди. Бобур Подшоҳ томонидан Ҳиндистоннинг забт этилиши ҳам, аввало Оллоҳнинг тақдири, қолаверса, амир Хожа Калоннинг тадбири ва бор имкониятларини ишга солиб ҳаракат қилиши туфайли амалга ошган эди”.
Шайбонийлар даври тазкиранависларидан бири Ҳасан Хожа Нисорий ҳам ўз тазкирасида Хожа Калонбекнинг Ҳиндистондан қайтгач, Кобул, Ғазни ва Қандаҳорда фаолият олиб борганлигини, чиройли шеърлари кўп эканлигини таъкидлагани ҳолда форсий ҳамда туркий тилда ёзилган байтларидан мисоллар келтиради.
Умуман олганда ўрта асрларда яшаган айрим шахслар ҳаётини, оилавий муҳитини алоҳида чуқур тадқиқ этиш ўша давр ижтимоий ҳаётини англаш, тушуниш учун катта ёрдам беради.
https://t.me/bahriddin_tarix

https://youtube.com/@bahriddinusmonov2702?si=KSwFLcvwyR79yXd1

You tube kanalimizga yangicha uslubda video joyladik. Ko’rib baho bering. Hamma Xitoy haqida so’zlaganda, biz ham…

“Xitoyni zabt etgan Sohibqiron tulpori’” nomi biroz tushunarsizday, ammo videoni ko’rgach tushunasiz.

https://youtu.be/ASgNCE_15qQ?si=-AoCRrKxMeP4cFw1

Амир Ҳусайн шахсияти ҳақида

Манбаларда у ҳақида анчагина салбий фикрлар билдирилган. Улардаги маълумотларни умумлаштирсак жуда қайсар шахс бўлганлигини кўрамиз. Шунингдек, жуда тез жаҳл қилувчи киши бўлиб, кайфияти беқарор ҳам эди. Яқинларидан, қўли остидаги амирларидан жаҳли чиқса ўзини боса олмас, уларни тез жазолашга интиларди. "Лой жанги"да Амир Темур вакилларини ҳақорат қилганлиги, ҳатто ўз қўли билан урганлиги ҳам шундан далолат беради. Унинг томонидан кўпгина Мовароуннаҳр амирлар ҳатл қилинган. Амир Қайқубод, амир Шер Баҳром ва бошқалар. Лекин тан олиш керакки, баҳодир жангчи эди. Хива ҳокими Тукал билан жангда ҳам мардлик кўрсатган. Ўзини душман сафига биринчи бўлиб етказишдан чўчимасди. Аммо умрининг сўнггида бу мардлик хислати камайиб, ўз жони асраш учун ҳар нарсага тайёрлик, ҳаммадан чўчиш, хавфсираш кучайиб кетганлигини кўрамиз.
Жуда қаттиққўл шахс бўлган. Натанзий шундай ёзади: "Сиёсати қаттиқлиги туфайли арз ва шикоятлар девонида қўлида темир чўқмор ушлаб ўтирарди. Агар даъвогарлар бир-бирларига қарши сўзлаётганида гапида янглишиб кетсалар ё у чиқарган ҳукм моҳиятига тушуниб етмасалар,ўша чўқмор билан уларни урарди. Ғоят хасислиги туфайли карбос матодан кийим кийиб юрарди. Либоси эгар кошига ишқаланиб йиртилса, унга ямоқ соларди. Унинг жами мақтовли хислатларини мана шу паст сифатиёқ йўққа чиқарарди." Айнан шундай хасислиги туфайли 1366 йили Амир Темур аскарларига ҳам қўшимча жарима солган, уни Амир Темур ўз шахсий маблағларидан тўлашга мажбур бўлганди. Унинг юқоридаги шахсий сифатлари кўпчилик амирларни охир оқибат ундан юз ўгиришларига сабаб бўлган.
https://t.me/bahriddin_tarix

Biz texnologiya va innovatsiyalar bizga aql bovar qilmas imkoniyatlar ochayotgan g‘aroyib davrda yashayapmiz. Ba’zida buning qanchalik ajoyibligini anglab ham yetmaymiz!
Shu bois, o‘tmishning buyuk fotihlari - Amir Temur va Yildirim Boyazid o‘rtasidagi suhbat qanday bo‘lishi mumkinligini tasavvur qilishga qaror qildik.
Ushbu mini-podkastning asosini ularning keskinlik, diplomatiya va g‘azabga to‘la haqiqiy maktublari tashkil etadi.
Tarixiy yozishmalarni sun’iy intellekt imkoniyatlari bilan uyg‘unlashtirib, shunday natijaga erishildiki, uni sizlar bilan baham ko‘rmasdan ilojimiz yo‘q.
Aytgancha, loyiha AIM-Lab jamoasi va "Profsoyuz" PR agentligi tomonidan yaratilgan.

@hstpkiut

https://t.me/championatasia/187083 Ёшлик беғуборлик даври. Ёшлик куч ва қудрат даври. Ёшлик шижоат даври. Ёшлик бу оловлик. Олов эса эзгу йўлда ишласа тараққиётга, аксинча бўлса эса ҳалокатга етаклайди.
Инсон улғайгани сари ёшликни, беғуборликни соғиниб бораверади. Ёшликни қадрига етиш, ундан келажак учун мустаҳкам пойдевор яратиш йўлида фойдаланиш жуда муҳим.
Айнан шу ёшлик келажагингизни ҳал қилади. Шу даврдаги озгина хато келажакда сизни умуман бошқа манзилга олиб бориши мумкин. Ёшликда тўғри йўлдан 1 мм оғиш келажакда бу фарқни км.лар билан кўрсатилишига сабаб бўлади. Оллоҳ барча ёшларимизни тўғри йўлдан адаштирмасин.

Амир Темур томонидан биринчи валиаҳд сифатида Муҳаммад Султон эътироф этилганини биламиз. Ундан аввал Амир Темур кимнидир валиаҳд сифатида кўрганлиги тўғрисида тарихий манбаларда маълумот ҳозиргача учратмаганмиз.
Аммо Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг “Бобурнома” асарида берилган қуйидаги маълумот ушбу масалага бироз ишора бериши мумкин: “Темурбек Самарқанднинг ҳукуматини Жаҳонгир мирзоға бериб эди. Жаҳонгир мирзонинг фавтидин сўнг, улуғ ўғли Муҳаммад Султони Жаҳонгирга берди”. Бу ерда Муҳаммад Султондан аввал унинг отаси Жаҳонгир мирзо валиаҳд сифатида Самарқанд ҳукуматини бошқарганлиги таъкидланмоқда, менимча.
Тўғри Амир Темур Муҳаммад Султон валиаҳд сифатида расман эълон қилингандан кейин ҳам ўзи ҳарбий юришларда бўлган вақтида Самарқандни бошқаришни фарзандларидан Шоҳрух мирзога, набираси Умар мирзога топширганлигини ҳам биламиз. Аммо у вақтларда Муҳаммад Султон расман валиаҳд сифатида эътироф этилган бўлиб, юқорида таъкидланган шаҳзодалар Самарқанд бошқарувига вақтинча, менимча, тажриба орттиришлари учунгина қўйилган эди. Улар Амир Темурнинг ишончли амирлари томонидан қатъий назоратда бўлишган. Фақат Муҳаммад Султонгина Самарқанд ҳукуматини бошқарганда дадил ҳаракатлар қилганини кўришимиз мумкин. Мисол учун Мўғулистонга юриш қилиш мақсадида Туркистонгача борган, лекин Искардар мирзонинг Кошғар, Ёркент, Оқсув ва Хўтан устига юриш бошлаганидан хабар топганидан сўнг Самарқандга қайтишга мажбур бўлган. Аммо рухсатсиз юриш бошлагани учун Искандар мирзонинг ҳибсга олдирган.
Қисқача хулоса сифатида шуни айтиш мумкинки, Бобур мирзодан келтирилган юқоридаги маълумотга кўпчилик эътибор қаратилмаган бўлса-да, Амир Темур Жаҳонгир мирзони ўзининг меросхўри сифатида кўрганлигига яна бир ишора бўлиши мумкин.
https://t.me/bahriddin_tarix

“Sunʼiy intellekt taqdim etgan maʼlumotlar qayta tekshirilishi kerak”

Saud Abdulvohid, OSCP sertikatiga ega kiberxavfsizlik mutaxassisi

https://youtu.be/h_2mSxXIV9w

ФОЖИАМИЗ

Арман:
– Сизга ким керак, азизим? “Қоровул Петросян” дейсизми? Вах-вах-вах! У қоровул эмас, академик! Донишманд одам! Юринг, уйини кўрсатаман. Яқинда икки қаватли уй солди, азамат!

Гуржи:
– Кимни сўраяпсиз, батано? “Этикдўз Панжикидзе” О-о-о! У этикдўз эмас, академик! Бунақа донишманд одам юз йилда бир туғилади! Юринг дачасига обориб қўяман. Уч қаватли дача қуряпти, азамат!

Ўзбек:
– Нима! Ким дейсиз! “Академик Алижонип?” Ҳеч қанақа академик эмас у! Қорвулчалик саводи йўқ! Этикдўзчалик илми йўқ! Ғирт аҳмоқ одам. Порахўр! Ўрикзорда данғиллама иморат соляпти. Шунча пулни қаёқда олади? Умуман... мен ҳеч қанақа Алижонип-палижонипни танимайман!

© Ўткир Ҳошимов

Каналга уланиш
@centerasiastudy

🚀 Bugun premium oldik! 🎉

Bu bilan Telegram kanalimizni rivojlantirish yo‘lida yana bir qadam oldinga qo‘ydik! 💪🔥 Endi 1-bosqichga ko‘tarilish uchun yana 2 ta ovoz kerak! 📈✨

Agar kanalni qo‘llab-quvvatlamoqchi bo‘lsangiz, ovoz berib qo‘ying! 🗳😊 Bu nafaqat menga, balki hamjamiyatimiz rivojiga ham katta yordam bo‘ladi! 💙

🔗 Ovoz berish uchun link: https://t.me/boost/bahriddin_tarix
Har bir ovozingiz qadrli! ❤️ Oldindan rahmat! 🙏🎊

https://youtu.be/X0OytR2q5G4?si=vvtnY3YZcJW68uFX

Хитой императорини йиқитган Соҳибқироннинг оти ҳақида биласизми?
Ҳозирги кунда Хитой мавзуси роса авж олди. Шулар сабаб бу воқеа ёдимга тушди. Амир Темур Хитойга етиб бора олмади. Аммо унинг оти... Яхшиси бу ҳақида Абдураззоқ Самарқандийдан ўқиймиз
Отга минган вақтларида ёмхона эшигида мавлоно (Юсуф) қозининг ғоятда ташвишли бир ҳолда турганлигини кўрдилар; унинг ташвишланиши боисидан сўраганларида у яширинча хабар қилди: Шоҳрух ҳазратлари тортиқ қилиб юборган от, подшоҳ овда миниб юрган вақтида, уни ерга отиб урибди, шу жиҳатдан подшоҳ қаҳр қилиб, элчиларни бандга олиб Хитойнинг шарқий шаҳарларига олиб борсинлар, деб буюрибди. Элчилар ғоят ташвишга тушиб, бомдод намозининг суннати ўқиладиган вақтда отга миндилар ва то-ярим чоштгоҳгача йигирма марра йўл юриб, подшоҳ кечаси келиб тушган ўрдуга етиб келдилар. Элчилар ўрдуга етишларига беш юз қадам масофа қолганида мавлоно (Юсуф) қози уларга пиёда бўлишни ва подшоҳ етиб келгунича шу ерда туришни буюрди, ўзи эса илгари қараб кетди. Подшоҳ етиб келиб қарор топгач, хитой тилида саройлид ва хикфу дейдиганлари Ли дожи ва Жон-дожилар ҳозир турган эдилар ва подшоҳ (улар билан) элчиларни ҳибсга олиш борасида баҳс қилмокда эди. Ли-дожи, Жон-дожи ва мавлоно Юсуф қозилар бошларини ерга қўйиб арз қилдилар: «Буларда гуноҳ йўқ, агар уларнинг подшоҳлари яхши от топса, юборадилар, (булар) подшоҳга ҳукм қила олмайдилар; сиз буларни пора-пора қилганингиз такдирда ҳам подшоҳларига сира ҳам тафовут етмайдию (сизнинг) подшоҳ номи(нгиз) ёмонликда овоза бўлади ҳамда: «Хитой подшоҳи элчиларга қоидадан ташқари муомала қилипти», — деган гап тарқалади. Бу хайрихоҳларнинг сўзлари подшоҳга ёқиб тушди. Мавлоно (Юсуф) қози шодмон бўлиб, элчиларга хабар етказди ва: «Хақ таоло бу ғарибларга раҳм қилиб, подшоҳ марҳамат кўрсатди», — деди. Подшоҳ М ирзо Улуғбек юборган қора тусли, тўрт оёғи оқ катта отга минди; от устига зар тикилган сариқ рангли ёпиқ ташланган ва иккита ахточи шоҳона зарбофт кийимлар кийишиб отнинг чапу ўнг тарафидан жиловини ушлашган, от эса оҳиста-оҳиста, бир-бир қадам ташлаб борар эди. Подшоҳ қизил рангли зарбофт қабо кийган ва қора атласдан ғилоф тиктириб, соқолини шу ғилофга солган. Подшоҳ: «Отга мининглар», — деб буюрди. Элчилар отга миниб подшоҳга ҳамроҳ бўлдилар. Подшоҳ гина қилишга бошлаб, Шодихожага айтди: «Тортиқ ва совға, ҳадяга юборилган от ва овчи қушлар ғоятда яхши бўлмоғи лозим, токи икки орада муҳаббат ортмоғига сабаб бўлсин; сен келтирган от эса, мен унга ов вақтида минган эдим, ғоятда қарилигидан мени улоқтириб ташлади; менинг қўлим оғрияпти, кўкариб кетди, кўп дори суртган эдим, алами бир оз таскин топди», — деди. Шодихожа узр айтгандек бўлиб: «Бу от улуғ амир ҳазратлари Темур кўрагондан ёдгор қолган, Шоҳрух жаноблари ғоятда ҳурмат кўрсатиб, бу от (сизнинг) улусингизда отларнинг саромади бўлар деган умид билан юбордилар» — деб арзга етказди. (Бу гап) подшоҳга ёқиб тушди ва таҳсин айтди.
https://t.me/bahriddin_tarix

Қайнота-куёв жанги ёки Така секретку жанги қачон бўлган эди?
Така секретку жангининг санаси тарихий манбаларда ва илмий адабиётларда берилмаганлиги сабабли бир неча йиллар аввал шу масала бўйича тадқиқот ўтказган эдим. Қуйида уни қисқача баён қиламан.
1472-1475 йиллардаги Мовароуннаҳрнинг шимолий- шарқий чегараларида юз берган сиёсий жараёнлар таҳлили Тошкент ва Сайрам вилоятлари, кўп ўтмай Шоҳрухия ҳам 1475‐1477 йилларида Умаршайх мирзо қўлига ўтганлигини кўрсатади. Султон Аҳмад мирзо ушбу вилоятлар укаси ихтиёрида қолиб кетишини истамас эди. У Тошкент, Сайрам вилоятларини қайтариб олиш мақсадида ўзи Фарғона томон қўшин тортади. Лекин вазият урушгача етиб бормайди. Юнусхоннинг катта лашкар билан Фарғонага етиб
келганини эшитган Самарқанд ҳукмдори юришни тўхтатиб, ўз ортига қайтиб кетади.
Акасининг навбатдаги ҳужумидан хавфсираган Умаршайх мирзо Юнусхонни Фарғонада олиб қолиш мақсадида унга қишлаш учун Ахси вилоятини инъом этади. Айнан шу воқеа кейинчалик Юнусхон ва Умаршайх мирзо ўртасида уруш бошланишига сабаб бўлади. Чунки Султон Аҳмад мирзо қайтиб кетганидан кейин ўз қайнотаси Юнусхоннинг Фарғона водийсида қолишини Умаршайх мирзо ҳам ҳохламас эди. Натижада қайнота куёв ўртасида уруш келиб чиқади.
Илмий адабиётларда Султон Аҳмад ва Умаршайх мирзолар ўртасидаги дастлабки душманлик ҳаракати ҳамда унинг оқибатида келиб чиққан Такасекретку жангининг қачон бўлиб ўтганлиги аниқланмаган. Мовароуннаҳрнинг шимоли‐шарқий қисмида, Мўғулистон ва Шарқий Туркистонда юз берган тарихий воқеалар таҳлили юқоридаги воқеалар, яъни Султон Аҳмад мирзонинг ўз укаси Умаршайх мирзо устида биринчи юриши ҳамда Умаршайх мирзо ва Юнусхон ўртасидаги Така секретку жанги 1477‐1478 йиллари бўлиб ўтганлигини тахмин қилиш имконини беради. Чунки 1479‐1480, 1480‐1481 йиллари Юнусхон Мўғулистондаги ички урушлар билан банд бўлган ва ўз юртини тарк этмаган.
Тўлиқ маълумот учун манба https://t.me/bahriddin_tarix/4039
https://t.me/bahriddin_tarix