Вчера в Мажилисе обсуждали очень важную тему — исполнение судебных актов.

Казалось бы, человек выиграл суд и справедливость восторжествовала.
Но в действительности все только начинается: жалобы, отписки и тд. Почему?

Сейчас частный судебный исполнитель (ЧСИ) получает до 25% от суммы взыскания. Это его мотивация.
И здесь много противоречий. Из-за долга в несколько тысяч тенге могут арестовать единственное жилье, заблокировать детское пособие или пенсию.

При этом, заключения МЮ о нарушениях — лишь рекомендации. Санкций почти нет.

Если зарабатываешь — неси и ответственность.

Если ЧСИ получает процент за свою работу, то должен нести и ответственность за бездействие или нарушения.
Если есть грубые нарушения, ЧСИ должен выплачивать штраф.
Причем не через суд спустя два года, а на основании заключения уполномоченного органа.
Такое заключение должно иметь юридическую силу — с возможностью его обжаловать в суде.

Цифровые “лазейки” — уклонение с разрешения системы.

Супераппы (в том числе приложения от мобильных операторов), сим-карты с кошельками, букмекерские счета —
все это стало своего рода квазибанковскими сервисами.
И все это до сих пор не интегрировано с системой АИС ОИП. Государство просто не видит эти активы.

А значит, должник может спокойно пользоваться деньгами, летать за границу, играть в азартные игры, совершать покупки —
и при этом в базе числиться как “ничего нет, взыскать невозможно”.

Эти и другие лазейки нужно устранять.
Потому что справедливость — это не просто решение суда. Это когда это решение реально исполняется.

Дал комментарий по поводу двух лет работы Мажилиса VIII созыва.

Отмечается рост политической и содержательной вариативности. Появление новых фракций и одномандатников заметно оживило парламентскую жизнь, усилились дискуссии, расширился спектр мнений. Парламент всё больше проявляет себя как институт, способный влиять на повестку и служить площадкой для реального обсуждения.

Важно, что усиливается взаимодействие с обществом — через Общественную палату, экспертные площадки и прямой диалог. Повысилась активность депутатов, в том числе в рамках аналитической платформы Astana Open Dialogue.

Что касается системы формирования палаты, то в целом она сбалансирована, но, как и любой живой механизм, может потребовать отдельных уточнений и донастроек — особенно в части поддержки мажоритарных депутатов.

Главное — сохранять динамику и укреплять связь парламента с обществом.

https://spik.kz/2216-udalos-li-mazhilisu-stat-vlijatelnoj-politicheskoj-siloj.html

Обсуждаем законопроект по ОСМС. Необходимость реформ очевидна, но важно, чтобы изменения не свелись лишь к сокращению гарантированной помощи и увеличению нагрузки на граждан и бизнес.

Что вызывает обеспокоенность:
1. Сокращение пакета ГОБМП
Инициаторы предлагают перевести большую часть гарантированной помощи в страховой пакет — ОСМС.
Это в текущем виде — неприемлемо.
Как минимум, первичный осмотр и базовая диагностика должны остаться в ГОБМП. Как минимум.
Это основа профилактики, особенно для незастрахованных граждан.
Без доступа к участковому врачу система теряет смысл.
2. Повышение потолка взносов от работодателей и работников
Да, мы за справедливость. Но последствия для бизнеса и сотрудников нужно учитывать.
Взносы на медстрахование не должны превращаться в дополнительный налог.
Повышение без стимулов и альтернатив это путь к перегрузке.

Что можно сделать:

✅ Сохранить первичный осмотр и базовую диагностику в ГОБМП.
В дополнение к скорой помощи, скринингам, лечению социально значимых заболеваний (рак, туберкулёз, ВИЧ и др.).

✅ Ввести условно-сберегательный медицинский счет.

Об этом я уже говорил ранее на Правительственном часе.
Часть взносов по ОСМС можно было бы направлять на персональный счет гражданина.
Средства, после накопления достаточной суммы,можно было бы гражданам использовать:
• на добровольную страховку,
• на стоматологию и реабилитацию,
• на дополнительное лечение.

Это повысит личную заинтересованность и мотивирует оставаться в системе.

В Сингапуре действует система — часть дохода идёт на личный медицинский счёт, которым человек распоряжается сам.

✅ Ввести бонусную систему за участие в ОСМС и заботу о здоровье.
Граждане, которые:
• регулярно платят взносы,
• участвуют в диспансеризации,
• следят за здоровьем,
могут получать бонусные баллы, которые можно использовать на:
• улучшенные условия в стационаре,
• скидки в аптеках и фитнес-центрах,
• профилактические чекапы и тд.

✅ Навести справедливость в региональных отчислениях за льготные категории.

• Обеспечить прозрачность работы фонда ОСМС: регулярные отчеты, открытая информация, ответственность за приписки.

• Усилить цифровизацию и внедрение ИИ для учета и аналитики.
Обеспечить доступность медицинских услуг.

Все эти предложения еще обсуждаются. Решений еще нет.

В целом, следует отметить работу Министерства здравоохранения, команда системно занимается накопленными проблемами.

МӘМС туралы заң жобасы талқылануда: нені ескеру керек?

Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесіне өзгерістер енгізу қажеттілігі түсінікті. Бірақ бұл өзгерістер тек кепілдендірілген көмекті қысқартуға немесе халық пен бизнеске қосымша ауыртпалық жүктеуге айналмауы тиіс.

Алаңдатып отырған негізгі мәселелер:

1. Кепілдендірілген көмек көлемінің (ТМККК) қысқаруы.
Заң жобасында медициналық көмектің көп бөлігін МӘМС пакетіне көшіру ұсынылған.

Бірақ алғашқы тексеріс пен базалық диагностика ТМККК аясында қалуы тиіс.
Бұл әсіресе сақтандырылмаған азаматтар үшін маңызды — профилактиканың негізі. Егер адам учаскелік дәрігерге тегін көріне алмаса, жүйенің мағынасы жоғалады.

2. Жарна мөлшерінің артуы.
Жұмыс беруші мен қызметкерден алынатын жарна шегін арттыру ұсынылған.
Әділеттілік қажет, бірақ бизнес пен азаматтардың мүмкіндігін ескеру керек.
Жарнаны салыққа айналдыруға болмайды.
Балама мен ынталандырусыз шекті арттыру — жүйені шамадан тыс жүктеуге апарады.

Не істеуге болады?

✅ Алғашқы тексеріс пен базалық диагностика ТМККК аясында қалуы тиіс.
Жедел жәрдем, скринингтер, онкологиялық, туберкулез, ВИЧ сияқты әлеуметтік маңызы бар аурулар ТМККК аясында қалды.

✅ Жеке медициналық жинақ шотын енгізу.
Бұған дейін Үкімет сағатында да ол туралы айтқанмын.

МӘМС жарнасының бір бөлігі азаматтың атына ашылған арнайы шотқа түсіп отыруы керек.

Оны азамат мынадай қызметтерге жұмсай алады:
• ерікті сақтандыру,
• стоматология, оңалту,
• қосымша ем, дәрі-дәрмек т.б.

Бұл жүйеге сенімді арттырып, адамды белсенді болуға ынталандырады.
Мысалы, Сингапурдің жүйесі осындай тәсілмен жұмыс істейді.

✅ МӘМС жүйесіне қатысып, өз денсаулығына мән беретін азаматтарға ынталандыру жүйесін енгізу
Жарна төлеп, тексеруден уақытылы өтіп жүрген азаматтар:
• стационардағы жайлылықты арттыру,
• дәріхана, фитнес және клиникаларда жеңілдіктер,
• профилактикалық тексерулерге бонус алу мүмкіндігіне ие болуы керек.

✅ Өңірлер арасындағы төлем теңсіздігін жою
Әсіресе жеңілдік санаттарына қатысты әділетті механизм қажет.

• МӘМС қорының жұмысы ашық болуы тиіс: есептер, деректер, жалған тіркеулер үшін нақты жауапкершілік болуы керек.
• Салауатты өмір салтын ынталандыру: скринингтерге қатысу, профилактикаға мән беру маңызды.
• Цифрландыру мен жасанды интеллектті енгізу — есеп пен талдауды жеңілдетеді.
• Медициналық көмектің қолжетімді болуы — басты міндеттердің бірі.

Бұл ұсыныстар әлі де талқылану үстінде. Қорытынды шешімдер әлі қабылданған жоқ.

Жалпы алғанда, Денсаулық сақтау министрлігі жүйелі жұмыс жүргізіп жатыр, жиналған мәселелер кезең-кезеңімен шешіле деп үміттенеміз.

Президент Мәжіліс Төрағасы Ерлан Қошановты қабылдады

Қасым-Жомарт Тоқаевқа Парламент Мәжілісі қызметінің нәтижелері жөнінде мәлімет берілді.

Заң шығару жұмысы

Сессия басталғалы бері:
🟦62 заң қабылданып, Сенатқа жолданған;
✔️ Президент 55 заңға қол қойған.

Олар қатарында: Су кодексі, сондай-ақ қаржы нарығын дамыту және қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқығын қорғау, тауарлардың шығарылған елін айқындау, денсаулық сақтау және ойын бизнесі туралы маңызды заңдар бар.

➤ Бүгінге дейін депутаттардың қарауына 76 заң жобасы келіп түсті. Президент тапсырмасына сәйкес:

🟦Салық, Құрылыс кодекстері;
🟦міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға, ғылыми зерттеу аумақтарын дамытуға, қылмыстық-процестік заңнаманы жетілдіруге және жасанды интеллектіге қатысты заң жобалары бойынша жұмыс жүргізіліп жатыр.

➤ Мәжіліс төрағасы:

🟦жаңа Салық кодексінің бірінші оқылымының қорытындыларын, Президенттің Бурабайда өткен Ұлттық құрылтай отырысында берген тапсырмаларын заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ету жұмыстары туралы баяндады;

🟦депутаттардың өңірлерге іссапарлары кезінде азаматтардан түскен арыз-шағымдарды мемлекеттік органдардың қарауы, Президенттің саяси реформаларын жүйелі жүзеге асыру мәселелері пленарлық отырыстарда тұрақты талқыланып келе жатқанын айтты.

➤ AMANAT партиясының жобалары

Мемлекет басшысына:
🟦 «Қарызсыз қоғам»,
🟦 «Ауыл аманаты»,
🟦 «Жер аманаты»,
🟦 «Әкімдер мектебі» жобаларының жүзеге асырылу барысы таныстырылды.

➤ Парламентаралық байланыс

Ерлан Қошанов парламенттік дипломатия аясында атқарылған жұмыстарға тоқталды:
🟦 Мәжіліс делегациясы Ташкентте өткен 150-ші Парламентаралық одақ ассамблеясына қатысты;
🟦 ҰҚШҰ парламенттік ассамблеясы, Түркі мемлекеттерінің парламенттік ассамблеясы, ТМД парламентаралық ассамблеясы және басқа да бағыттағы халықаралық ынтымақтастық шеңберінде белсенді жүргізіліп жатыр.

t.me/aqorda_resmi

Жаңа спорт туралы заң: не өзгереді?

Президент дене шынықтыру және спорт саласындағы жаңа заңға қол қойды. Бұл тек кәсіби спортшыларға ғана емес, баласын спортқа беріп жүрген ата-аналарға, салауатты өмір салтын ұстанатын барша азаматтарға қатысты маңызды құжат.

Біздің Комитет депутаттары осы заң жобасымен ұзақ әрі мұқият жұмыс істеді.

Қандай өзгерістер бар?

• Легионерлерді қаржыландыруға бюджеттен де, квазимемлекеттік сектордан да (мысалы, «Самұрық-Қазына») тыйым салынады. Қаражат өз спортшыларымызды қолдауға жұмсалады.
• Ұлттық спорт түрлері (қазақша күрес, асық ату, көкпар және т.б.) басым бағыттар тізіміне ресми түрде енді.
• Бұқаралық спорт — негізгі басымдық болады.
• Спорт саласында тік басқару жүйесі енгізіледі — министрліктен акиматқа дейін бәрі бір жүйемен жұмыс істеуі керек.
• Спорт федерациялары республикалық құрылыммен байланысты болуы тиіс — бұл тәртіп пен тиімділік үшін қажет.
• Спорт мекемелерінің басшылары енді ротация арқылы тағайындалады — «мәңгілік» бастықтар болмайды. (Мұндай жүйе мектеп директорларына қатысты да енгізілген.)
• Мүгедектігі бар спортшыға еріп жүретін адамның шығыны мемлекет есебінен өтеледі. Бұл да біздің депутаттардың бастамасы.
• Әр спорт түрі бойынша жас шектеулері нақты белгіленді — бұл балалардың қауіпсіздігі үшін маңызды.
• Ұлттық спорттық дайындық стандарттары енгізіледі.
• Антидопинг ережелерін бұзғандарға қатысты жауапкершілік күшейтіледі.
• Бюджет енді нақты басым спорт түрлеріне бағытталады — қаражат әр тарапқа шашылмайды.
• Спорт ұйымдарына ақылы қызмет көрсетіп, табыс табуға мүмкіндік беріледі — бұл қаражат сол ұйымның есебіне түседі.
• Спорттық медицинаның жұмысы нақты заңмен реттелді.

Бұл заң — әділеттілік пен дамудың негізі.

Новый закон о спорте: что изменится?

Президент подписал важный закон о физической культуре и спорте. Он касается каждого — и профессионалов, и родителей, чьи дети занимаются спортом, и всех тех, кто просто хочет вести активный образ жизни. Депутаты нашего Комитета провели большую работу над этим законопроектом.

Что поменяется:

• Финансирование легионеров из бюджета прекращается. За счет квазигоссектора (Самрук и пр.) тоже запрещено. Средства пойдут на поддержку отечественных спортсменов.
• Национальные виды спорта (казакша күрес, асық ату, көкпар и др.) теперь включены в список приоритетных.
• Массовый спорт будет в приоритете.
• Создаётся четкая вертикаль управления спортом — от министерства до акиматов, чтобы всё работало слаженно и по единым стандартам.
• Все спортивные федерации теперь обязаны быть связаны с республиканской структурой. Будет больше порядка, прозрачности и эффективности.
• Вводится ротация руководителей спортшкол и организаций. Чтобы не было «вечных» начальников. (Кстати, аналогичная норма по ротации директоров школ и колледжей ранее нам была также внедрена.)
• Если спортсмен с инвалидностью нуждается в сопровождении — государство оплатит расходы сопровождающего. Наши депутаты настояли на включении этой поправки.
• Уточнены возрастные ограничения для начала занятий и участия в соревнованиях по видам спорта. Это важно для сохранения здоровья детей.
• Введены национальные стандарты подготовки спортсменов.
• Усилена ответственность за нарушение антидопинговых правил.
• Бюджетные средства теперь будут направляться на приоритетные виды спорта, а не размазываться по всем направлениям.
• Спортивным организациям теперь разрешено оказывать платные услуги и зарабатывать доход, который будет поступать на счет самой организации.
• Уточнена и урегулирована деятельность спортивной медицины.

Этот закон — про справедливость, порядок и развитие.

✍️ Мемлекет басшысы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне дене шынықтыру және спорт, сондай-ақ артық заңнамалық регламенттеуді болғызбау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды

➤ Заң мемлекеттің дене шынықтыру және спорт саласын дамыту саясатын жетілдіруге бағытталған.

➤ Уәкілетті орган басым спорт түрлерінің республикалық және өңірлік тізбесін әзірлейді, жоғарғы жетістіктер спорты түрлерінің тізімін және оларды бюджет есебінен қаржыландыру тәртібін айқындайды.

➤ Басым спорт түрлері халықаралық аренада қол жеткізген нәтижелерге қарай бекітіледі. Бұл – Олимпиада, Паралимпиада, Сурдлимпиада, Азия, Паразия ойындарының бағдарламасына енген спорт түрлері, сондай-ақ ұлттық спорт түрлері.

➤ Спорт федерацияларын аккредиттеуге қатысты ережелер жетілдірілді. Енді олар ұлттық және жергілікті спорт федерациялары болып бөлінеді.

➤ Шетелдік легионерлерді бюджеттен және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің қаражаты есебінен қаржыландыруға тыйым салынады.

➤ Бұдан былай бюджет қаражаты тек төрт бағытқа: жоғары жетістіктер спортына, оның ішінде спорттың басым түрлеріне, мемлекеттік дене шынықтыру-спорт ұйымдарының қызметіне, бұқаралық спортқа, спорттық инфрақұрылымды дамытуға жұмсалады.

➤ Заңға «спорттық даярлықтың ұлттық стандарттары» ұғымы енгізіледі. Соған сәйкес спортшыларды төл таным-түсінігімізге сай тәрбиелеп, олардың бойына дәстүрлі құндылықтарды сіңіруді көздейтін бірыңғай даярлау стандарты әзірленеді.

➤ Уәкілетті органға допингке қарсы ережелерді бұзғаны үшін шара қабылдау өкілеттілігі беріледі.

Заңның мәтіні баспасөзде жарияланады.

t.me/aqorda_resmi

Иногда даже простые и логичные вещи приходится отстаивать.

Во время работы в министерстве иницировали норму, которая позволяет колледжам и школам использовать свои собственные доходы — например, от учебной продукции — на развитие.
Всё вроде понятно и справедливо.

Но на практике — проблемы с реализацией.

Вот представьте:
– Студенты колледжа учатся на сварщика и делают металлические изделия — ворота, лавочки.
– Будущие повара пекут хлеб, печенье, торты.
Это все в рамках учебного процесса. Это не бизнес, не прибыль ради прибыли. Просто ребята делают руками то, чему учатся.

Эту продукцию можно было бы реализовывать, а деньги — вернуть в учебный процесс. Купить новые материалы, обновить оборудование и прочее .

Но на местах не так гладко.
Некоторые местные антимонопольные органы видят в этом… конкуренцию бизнесу.

Хотя на самом деле — это не мешает бизнесу. Наоборот: помогает вырастить тех, кто завтра будет работать на заводах, фабриках, в кафе, в пекарнях.

Та же история со школьными спортзалами.

Уже несколько лет назад мы разрешили школам сдавать спортзалы в аренду в неучебное время — для кружков, секций, мероприятий.

Но и тут — вопросы.
На местах антимонопольные органы и в этом видят конкуренцию бизнесу.

Провели совещание. Решение есть.
Коллеги из АЗРК обещали устранить эти проблемы.

Бірнеше жыл бұрын министрлікте жұмыс істеп жүргенде, біз колледждер мен мектептерге өздерінің қосымша табыстарын — мысалы, оқу барысында жасалған өнімдерден түскен кірісті — дамуына: материалдар сатып алуға, құрал-жабдықты жаңартуға, шеберханаларды жабдықтауға пайдалануға мүмкіндік беретін норманы енгіздік.

Бәрі түсінікті сияқты. Қажетті әрі әділетті шешім.

Бірақ тәжірибеде — түйткіл көп.

Мысалы:
– Дәнекерлеуші мамандығында оқитын колледж студенттері сабақ барысында темірден бұйымдар жасайды — қақпа, орындық, тор.
– Аспаз болуға оқып жүргендер — нан, бәліш, торт пісіреді.

Бұлардың бәрі — оқу үдерісінің бір бөлігі. Бұл — бизнес емес, табыс табу үшін емес. Жай ғана балалар қолымен жұмыс істеп, үйреніп жатыр.

Бұл өнімдерді сатысқа шығарып, түскен қаржыны қайтадан оқу процесіне бағыттауға болар еді: жаңа материалдар сатып алуға, құрал-жабдықты жаңартуға.

Бірақ жергілікті жерлерде — кедергі.
Кейбір антимонополиялық органдар мұны кәсіпкерлікпен бәсекелестік деп қабылдайды.

Ал шын мәнінде — бұл бизнеске кедергі емес. Керісінше: ертең сол кәсіпорындарда, наубайханаларда, цехтарда жұмыс істейтін болашақ мамандарды дайындауға көмектеседі.

Осындай жағдай мектеп спортзалдарында да кездеседі.

Біз бірнеше жыл бұрын мектептердің спорт залдарын сабақтан тыс уақытта секциялар мен үйірмелерге, жергілікті қауымдастыққа жалға беруге рұқсат бергенбіз. Қаражат тікелей мектептің шотына түседі.

Бірақ мұнда да — бөгет. Жергілікті антимонополиялық органдар мұны да кәсіпкерлікпен бәсекелестік деп қабылдайды.

Осы мәселені әріптестермен бірге талқыладық. Шешімі бар.
АЗРК өкілдері мәселені шешеміз деп уәделерін беріп кетті.

С Днем науки!

Наука — это конкретные решения для экономики, безопасности, технологий и качества жизни.

По инициативе депутатов Комитета был принят ряд важных норм, усиливающих позиции науки.

Что мы сделали?

1. Поддержка ученых
– Введены новые надбавки за ученые звания (профессор, доцент, ассоциированный профессор) — ранее доплаты были только за ученые степени.
– Введен творческий отпуск (sabbatical) до одного года с сохранением зарплаты — для завершения исследований.
– Расширены социальные гарантии научным сотрудникам и преподавателям.

2. Децентрализация финансирования науки
– Акиматы теперь могут самостоятельно финансировать исследования и запускать научные проекты — впервые в истории.
– Наука становится ближе к регионам и их вызовам.

3. Научная этика
– Введено понятие «научная этика»: честность, добросовестность, уважение.
– Министерство утвердит единые правила и стандарты.

4. Налоговые льготы
– 100% налоговый вычет на создание научных центров и опытно-конструкторские работы.
– Снижение налогооблагаемой базы на 50% от расходов на такие исследования.

5. Поддержка молодых исследователей
– Школьники — победители международных научных конкурсов — теперь смогут получить гранты для поступления в вузы без ЕНТ.
– Также рассматривается норма о предоставлении им денежных выплат до 6 млн тенге.
– Это поддержка тех, кто только делает первые шаги в науку — школьников и их наставников.

6. Упрощение процедур
– Из процедуры госзакупок исключен закуп товаров, работ и услуг, необходимых для выполнения НИОКР за счёт бюджета.
– Это значительно упрощает процесс и ускоряет проведение исследований.

7. Гибкость в управлении грантами
– В рамках полученных грантов научным руководителям предоставляется право перераспределять бюджет проекта — без изменения его целей.

8. Прямое финансирование научных институтов
– Законом предусмотрено прямое финансирование 17 научных направлений (например, история Казахстана, археология и др.).
– Мы расширили эту норму, чтобы и другие отрасли и учреждения могли получать стабильное прямое финансирование.

Благодаря активной поддержке Главы государства в науке за последние пять лет произошли существенные позитивные изменения.

Наука — это люди.
Умные, увлеченные, преданные делу.
Наша цель — чтобы они хотели оставаться и развиваться в Казахстане.

С Днем работников науки!

Ғылым күні құтты болсын!

Біздің Комитеттің бастамасымен ғылымды қолдайтын және дамытатын бірқатар маңызды заңдар қабылданды.

Не өзгерді?

1. Ғалымдарды қолдау
– Профессор, доцент, қауымдастырылған профессор атағы бар оқытушыларға жаңа үстемақылар енгізілді. Бұған дейін тек ғылыми дәрежелер үшін ғана төленетін.
– Зерттеу жұмыстарын аяқтау үшін бір жылға дейін шығармашылық демалыс (sabbatical) алуға мүмкіндік берілді — жалақысы сақталады.
– Ғалымдар мен университет оқытушыларына арналған әлеуметтік кепілдіктер кеңейтілді.

2. Ғылым өңірлерде де дамиды
– Енді акиматтар өз бюджеттерінен ғылыми зерттеулерге қаржы бөліп, жобаларды іске асыра алады.
– Бұл өңірлік мәселелерге ғылым арқылы нақты шешім табуға жол ашады.

3. Ғылымды недропайдаланушылар қаржыландырады
– Табиғи ресурстардан табыс тауып отырған компаниялар ғылымға ашық және мақсатты түрде инвестиция салуы тиіс.

4. Салықтық жеңілдіктер енгізілді
– Ғылыми орталықтар құру мен тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарға жұмсалған шығындардың 100%-ы салықтық шегерімге жатады.
– Мұндай шығындардың 50%-ы салық салу базасынан алынып тасталады.

5. Жас зерттеушілерді қолдау
– Халықаралық ғылыми байқауларда жеңіске жеткен мектеп оқушылары ҰБТ тапсырмай-ақ грантпен ЖОО-ға түсе алады.
– Сонымен бірге 6 млн теңгеге дейін ақшалай қолдау көрсету мәселесі қаралуда.
– Бұл — ғылымға алғашқы қадам жасап жатқан оқушылар мен олардың ұстаздарына берілетін нақты қолдау.

6. Процедуралар жеңілдеді
– Мемлекеттік бюджет есебінен ғылыми жобаларға қажетті тауарлар мен қызметтерді сатып алу мемлекеттік сатып алудан шығарылды. Бұл зерттеулердің жедел жүргізілуіне мүмкіндік береді.

7. Гранттарды басқаруда икемділік
– Ғылыми жетекшілерге жоба мақсатын өзгертпей, оның бюджеті аясында қаражатты қайта бөлудің құқығы беріледі.

8. Тікелей қаржыландыру кеңейеді
– Қазіргі заңнамада Қазақстан тарихы, археология және тағы 17 бағыт тікелей бюджеттен, конкурссыз қаржыландырылады.
– Біз бұл тізімді кеңейтуге мүмкіндік бердік — басқа да ғылым салалары Үкімет шешімімен тұрақты және тікелей қаржы ала алады.

Мемлекет басшысы ғылымды дамытуға ерекше маңыз беріп, үлкен қолдау көрсетіп келеді. Осы бағытта үлкен жұмыс жүргізілуде.

Ғылым — бұл адамдар.

Білімі терең, жанашыр, өз ісіне адал азаматтар.

Біздің міндет — олардың Қазақстанда қалып, ғылыммен айналысуына барлық жағдай жасау.

Ғылым қызметкерлері күні құтты болсын!

Жаңа сұхбат. Салық кодексіндегі жаңалықтар, МӘМС жүйесіндегі проблемалар, білім саласындағы өзгерістер, GPT мен жасанды интеллект мәселесі, ақылы мектептер мен докторантураның түйткілдері, жаңа заңнамалық бастамалар, Парламент пен Үкіметтегі жұмыс, халықтың әлеуметтік жағдайы — осы және өзге де сұрақтарға жауап бердім.

https://youtu.be/Sz80knJnGgA?si=L622AQBLRw7nM7Ch

Бүгін Қоғамдық палатада салық мәселесі тағы талқыланды. Тақырып күрделі. Пікірлер әртүрлі, кейде тіпті қарама-қайшы.

Пікір алшақтығына қарамастан, бір нәрсені атап өткім келеді:

Ұлттық экономика және Қаржы министрлігінің өкілдері кәсіби, дәлелді және сабырлы ұстаным көрсетіп отыр.
Иә, кей сәттерде эмоцияға беріліп кететін сәттер де болады — бұл қалыпты. Өйткені сөз халықтың жағдайы туралы болып отыр.

Бастысы — талқылау мәдениетті, кәсіби деңгейде өтуде. Бұл қуантады.

Күн тәртібінде әлі де өзекті ұсыныстар бар:
– жеке адамдар арасындағы картадан картаға аударымдарға НҚС-ты алып тастау;
– дәрі-дәрмек, медициналық қызметтер, кітаптар, баспа ісі, балалар анимациясы сияқты әлеуметтік маңызды бағыттарды НҚС-тан босату;
– ірі бизнеске берілетін негізсіз салықтық жеңілдіктерді қысқарту.

Талқылау жалғасуда.

Сегодня — очередное заседание Общественной палаты. И снова — о налогах.

Тема непростая: мнения разные, иногда диаметрально противоположные.

При всех разногласиях хочу отметить:

коллеги из Министерства нацэкономики и Минфина демонстрируют высокий профессионализм и четкую, аргументированную позицию.

Да, эмоции иногда зашкаливают — и это естественно, когда обсуждаются по-настоящему важные вопросы. Но главное — сохраняется уважительный и профессиональный уровень диалога.

На повестке по-прежнему остро стоят следующие предложения:
– убрать НДС на переводы с карты на карту между физлицами,
– освободить от НДС лекарства, медицинские услуги, книги, издательскую деятельность, детскую анимацию и другие социально значимые направления,
– сократить необоснованные налоговые льготы для крупного бизнеса.

Дискуссии продолжаются.
Надеюсь, что мы придем к сбалансированным и эффективным решениям — в интересах граждан.

Книги будут освобождены от НДС. Правительство поддержало нашу поправку к Налоговому кодексу. Это — важное и своевременное решение.

Это не просто техническая льгота.
Книга — это не товар. Это язык, мышление, сознание, будущее поколение.

С самого начала мы говорили:
если мы хотим, чтобы дети читали, чтобы развивалась литература на казахском языке, чтобы росло книгоиздание — книги не должны облагаться налогом.
Теперь принято справедливое решение.

Что это даёт?
– Поддержку авторам и издателям, работающим на казахском языке;
– Стимул к выпуску качественной, интересной и содержательной литературы;
– А главное — шаг к формированию читающего поколения.

Теперь важно не останавливаться только на книгах.
Анимация, детские кружки, театры, культурные учреждения — все они тоже заслуживают справедливой налоговой политики.

Кітаптар енді ҚҚС-тан босатылады. Үкімет біздің ұсынысымызды қолдады. Бұл — маңызды шешім.

Бұл жай ғана техникалық жеңілдік емес. Бұл — мемлекеттің руханиятқа деген құрметінің белгісі.
Кітап — тауар емес, ол — тіл, ойлау, сана, ұрпақ.

Біз басынан бастап айтып келдік:
Егер балалар оқысын десек, қазақ тілді әдебиет дамысын десек, баспа ісі алға жылжысын десек — кітапқа салық салмауымыз керек. Енді дұрыс шешім қабылданды.

Бұл не береді?
– Қазақша жазатын авторлар мен баспаларға серпін береді;
– Сапалы, қызықты, мазмұнды әдебиетті шығаруға ынталандырады;
– Ең бастысы — оқырман ұрпақтың қалыптасуына жол ашады.

Енді кітаппен шектеліп қалмай, қазақша мультфильм, балалар үйірмесі, театр мен мәдениет саласына да әділетті салық саясатын жалғастыруымыз қажет.

Бастама бар. Енді оны тереңдету маңызды.

Правительство поддержало наше предложение по освобождению от НДС социально значимые лекарства — онкология, орфанные заболевания. Это важный шаг.

Но это — только начало.

Огромное количество жизненно необходимых препаратов остались за пределами списка.
Эпилепсия, психические расстройства, неврологические болезни, реабилитация после инсульта — всё это требует дорогостоящего лечения, но формально “не считается социально значимым”.

Хотя на деле — это вопрос качества и продолжительности жизни.

Примеры:
— Семья с ребенком, проходящим неврологическое лечение, ежемесячно тратит 40–80 тысяч тенге.
— Плюс 10% НДС — это минус еда, минус дорога, минус другие лекарства.
— Один диагноз — и вся семья на грани. Ставить налог сверху на боль — несправедливо.

Что мы предлагаем:
Продолжить начатую реформу.
Не ограничиваться только “социальным списком”, а расширить налоговые послабления на те лекарства и услуги, которые реально спасают жизни и улучшают её качество.

Налоговая система — это не просто цифры. Это про людей.

Онкология мен орфандық аурулар бойынша біздің ұсынысымыз қабылданып, әлеуметтік маңызы бар дәрі-дәрмектерге ҚҚС (НДС) алынып тасталды. Бұл – дұрыс әрі уақытылы шешім.

Бірақ бұл тек бастамасы болуы тиіс.

Өкінішке қарай, көптеген дәрілер бұл тізімге кірмей қалады.
Эпилепсия, психикалық бұзылыстар, инсульттен кейінгі ем, балалар мен ересектерге арналған неврологиялық препараттар – бәрі қымбат, бірақ «әлеуметтік маңызы жоқ» деп есептеледі.

Ал шын мәнінде — олар да өмірлік маңызы бар.

Мысалы:
— Бір отбасы баласына неврологиялық ем үшін айына 40–80 мың теңге жұмсайды.
— Қосымша 10% салық – бұл сол отбасының азық-түлігі, коммуналдық төлемі, жолақысы.
— Бір ғана диагноз – бүкіл отбасына ауыртпалық. Оған салық қосу – әділетсіз.

Сондықтан біз ұсынатын нақты қадам:
Үкімет қабылдаған шешімді жалғастыру керек. ҚҚС жеңілдігі тек «әлеуметтік маңызы бар» деген ресми тізіммен шектелмей, өмір сапасын айтарлықтай жақсартатын дәрілерге де қолданылуы қажет.

Салық жүйесі – тек сандар емес.
Бұл – адамдардың өмірі.

Социально значимые товары не будут облагаться НДС

В проекте нового Налогового кодекса по предложению депутатов сохранены следующие налоговые ставки:

– социально-значимые продукты питания, книгопечатание, археология освобождаются от уплаты НДС;

– в социальной сфере, в здравоохранении Правительством будет определен социальный список медикаментов освобожденных от НДС. НДС 10% будут обложены только платные медицинские услуги;

– КПН в социальной сфере будет увеличиваться поэтапно – 5% с 2026 года и 10% с 2027 года;

– по специальному налоговому режиму будет введен не разрешительный, а не запретительный список. Все, что не запрещено – будет разрешено;

– для сельхозтоваропризводителей сохраняется льготная ставка «минус 70%»;

– для обрабатывающей промышленности будет сохранена ставка КПН 20%;

– НДС будут обложены также банковские операции. Агентство по защите конкуренции совместно с Правительством проведет анализ обоснованности текущих расценок для предупреждения роста цен.

t.me/mazhilis_kz

Об отмене ряда налоговых льгот

При обсуждении проекта нового Налогового кодекса депутаты проанализировали предлагаемые налоговые льготы. Надо отдать должное правительству: многие необоснованные льготы не вошли в проект кодекса. Тем не менее, как отметил руководитель рабочей группы, ряд положений можно и нужно дополнительно пересмотреть.

1. Льготы для недропользователей

Предусматривается освобождение от налога на добычу полезных ископаемых (НДПИ) для действующих месторождений твёрдых полезных ископаемых (ТПИ).
📉 Оценочные потери бюджета — от 70 до 100 млрд тенге.

По соглашению о переработке ТПИ фактически предоставляется освобождение от большинства налогов, за исключением отчислений с фонда оплаты труда.

📉 Только по проектам «Казахмыса» потери бюджета могут составить 343 млрд тенге за 5 лет. Причём аналогичные льготы могут быть распространены также на действующие проекты, включая объекты инфраструктуры.

Также предлагается понижающий коэффициент по НДПИ при добыче металлов из техногенных минеральных образований (ТМО).

Режим АНН+

Предлагается ввести альтернативный налоговый режим для истощающихся нефтяных месторождений (АНН+).
📉 По предварительным расчётам, по 9 компаниям бюджет может недополучить 234 млрд тенге в 2025–2027 годах.

Примечательно, что за 2018–2022 годы (за пять лет) эти компании выплатили дивиденды на сумму в сотни миллиардов тенге. Это говорит о наличии внутренних резервов и ставит под сомнение необходимость предоставления новых льгот.

В совокупности отказ от вышеуказанных льгот может принести в бюджет более 1 трлн тенге.

2. Льготы для обрабатывающей промышленности

Проектом кодекса предлагается снизить корпоративный подоходный налог (КПН) с 20% до 10% для предприятий обрабатывающей промышленности — приравняв их по налоговой нагрузке к социальной сфере. При этом перечень направлений будет утверждаться правительством.

В ответ на официальный запрос в Министерство промышленности и строительства был получен список на 11 страницах. В него входят:
• производство и переработка меди, цинка, золота;
• сборка автомобилей и сельскохозяйственной техники;
• машиностроение, металлургия и другие.

❓ Насколько справедливо снижать налоги крупному бизнесу, когда социальная сфера, наоборот, теряет налоговые преференции?

3. Усиление борьбы с контрабандой — ещё один резерв

Как было озвучено вчера, по данным Министерства торговли, в 2023 году в Казахстане было промаркировано на 300 млн пачек сигарет меньше, чем в 2022 году.

Мы понимаем, что это не результат сокращения потребления почти на 30%. Скорее всего, это рост нелегального импорта. Государство теряет доход, а серые схемы процветают.

📉 Потери только по табачной продукции, по разным оценкам, составляют около 100 млрд тенге в год.

Как ранее подчёркивал Глава государства, необходимо обеспечить справедливый и эффективный Налоговый кодекс.

Поэтому, в дополнение к уже отменённым правительством льготам, нужно:
• пересмотреть и отказаться от необоснованных налоговых льгот для недропользователей и обрабатывающей промышленности;
• усилить борьбу с контрабандой и серым импортом — это реальный источник пополнения бюджета.

https://kaztag.kz/ru/news/deputaty-mazhilisa-vystupili-protiv-ryada-spornykh-popravok-v-nalogovyy-kodeks

Неліктен біз дәрі-дәрмекке, емдеу қызметтеріне, кітаптарға және картадан картаға аударымдарға 0% ҚҚС ұсындық?

Салық кодексіне қатысты бір топ депутаттардың ұсынған түзетулері туралы пост жариялаған соң, бірқатар сұрақтар келіп түсті. Әсіресе: неге дәрі-дәрмекке, медициналық қызметтерге, кітаптарға және банк аударымдарына ҚҚС салмау керек деген сұрақтар жиі қойылады.

Түсіндірейін.

1. Дәрі-дәрмек пен емдеу қызметтері
Біз ауыр, созылмалы және өмірге қауіп төндіретін көптеген аурулар бойынша дәрі-дәрмек пен емдеуге қазіргі 0% ҚҚС мөлшерлемесін сақтап қалуды ұсынамыз.
Мысалы: онкология, диабет, сирек кездесетін немесе аутоиммундық тағы басқа аурулар.

Неге? Себебі салықтың өсуі — бағаның өсуі. Ал дәрі-дәрмектің бағасының өсуі — бірінші кезекте науқастар мен олардың отбасыларына ауыр салмақ.
Бұл жай ғана салық мәселесі емес, бұл — адамгершілікке қатысты шешім.
Онко-дәрілер мен сирек ауруларға арналған препараттардың бағасы қазірдің өзінде өте жоғары. Егер оларға ҚҚС енгізілсе — бұл бағаның бірден 10%-ға өсуі деген сөз.

2. Отандық кітаптар мен анимация
Кітапқа ҚҚС салу — отандық авторлар үшін шығарылым құнын арттырады. Ал бұл — оқырман үшін кітаптың бағасының көтерілуіне әкеледі. Қазақ авторлары назардан тыс қалды деп айтып жүрміз — дегенмен, соның өзінде кітапқа салық салып отырмыз.
ҚҚС-тан босату — мәдениетке, білімге, ұлттық ойға көрсетілген құрмет.
Біз өз авторларымызды, аудармашыларымызды, суретшілерімізді қолдауымыз керек.
Сол сияқты анимация да — енді дамып келе жатқан сала. Қазақ тіліндегі сапалы мультфильмдер өте аз. Бұл саланы салықпен емес, нақты қолдаумен көтеруіміз қажет.

3. Қаржылық қызметтер
Көптеген елдерде банк қызметтеріне ҚҚС салынбайды — бұл жайдан-жай емес.
Бізде де қазіргі таңда бұл қызметтер ҚҚС-тан босатылған.
Егер банктік аударымдар мен карточка арқылы төлемдерге ҚҚС енгізілсе — халық күнделікті қолданып жүрген қарапайым қызметтер қымбаттап кетуі мүмкін.

Мысалы, сіз Халық банктегі картаңыздан Kaspi-ге ақша аудардыңыз — 200 теңге комиссия төледіңіз. Егер оған ҚҚС қосылса, тағы 32 теңгеге дейін қосылуы әбден мүмкін. Бұл, әсіресе, жиі аударым жасайтындар үшін ауыр.
Зардап шегетіндер — қарапайым халық: студенттер, ата-аналар мен шағын кәсіп иелері.

Дәрі-дәрмекке салынатын салық пен казинодағы ұтысқа салынатын салық бірдей болмауы тиіс.

Сондықтан біз мыналарды да ұсындық:
– букмекерлік кеңселер мен казиноларға салықты көтеру,
– трансмай қосылған өнімдерге акциз енгізу,
– банктерге салынатын корпоративтік табыс салығының мөлшерлемесін арттыру.

Яғни, мәселе «бәрін бәрінен босатуда» емес. Мәселе — әділ әрі теңгерімді салық жүйесін қалыптастыруда.

Талқылау әлі жалғасуда.
Ұсыныстар көп: ҚҚС-қа тіркеу шегіне, салық мөлшерлемелеріне, түрлі салаларға қатысты. Әрине, әркім өзіне тікелей әсер ететін мәселеге назар аударады — бұл туралы да жазып отырамыз.

Ең бастысы — осы ұсыныстар жұмыс тобы мен Мәжілісте болашақта қаралып, алдағы уақытта қолдау табады деп үміттенеміз.

Почему предложили 0% НДС на лекарства, лечение, книги и переводы с карточек?

После публикации моего поста о поправках группы депутатов к Налоговому кодексу поступило много вопросов. Особенно — зачем освобождать от НДС лекарства, медицинские услуги, книги и операции по переводу с карты на карту.

Поясняю.

1. Лекарства и лечение.
Мы предлагаем сохранить действующую нулевую ставку НДС на лекарства и медицинские услуги, особенно в случае тяжёлых, хронических и жизнеугрожающих заболеваний — онкология, диабет, аутоиммунные и редкие и многие другие болезни.

Почему? Потому что любое повышение налога = рост цен. А в случае с лекарствами это удар по самым уязвимым — по больным и их семьям.
Это не просто социальная мера — это этический выбор. Мы не можем допустить, чтобы жизненно важное лечение становилось недоступным из-за высокойналоговой нагрузки.
Таргетные препараты от рака или лекарства при редких заболеваниях и так стоят дорого. Введение 10% НДС — это моментальное подорожание.

2. Отечественные книги и анимация.
НДС на книги = удорожание продукции наших авторов.
Мы с одной стороны говорим, что дети мало читают, нужно популяризовать казахскую литературу, и с другой стороны, повышать ее стоимость посредством повышения НДС - нелогично.
Освобождение от НДС — это сигнал: культура важна.
Нам нужно производить смыслы, поддерживать казахстанских авторов, переводчиков, художников. То же самое касается и казахстанской анимации — мультфильмов на государственном языке очень мало, индустрия только начинает развиваться. Она нуждается не в налогах, а в поддержке.

3. Финансовые услуги.
Многие не знают, но в большинстве стран НДС на финансовые услуги не взимается — и это ведь не случайно. У нас пока тоже так. Пока.
Если ввести НДС на банковские переводы, карточки, пенсионные операции — это может привести к удорожанию базовых сервисов для всех.

Сейчас ты переводишь деньги, например, с Халық банка в Kaspi — платишь, скажем, 200 тенге комиссии. Если ввести НДС — может добавиться до 32 тенге.
Комиссии вырастут, особенно по массовым переводам. Могут пострадать: пенсионеры, студенты, родители, малый бизнес.
Мы предлагаем адресный, дифференцированный подход.
Нельзя одинаково облагать налогом покупку лекарств и ставки в казино.

Поэтому, при этом мы предлагаем:
– повысить налоги на букмекерские конторы и казино,
– ввести акцизы на трансжиры,
– увеличить КПН для банков и отменить необоснованные льготы для крупных компаний.

Речь не о том, чтобы освободить «всех от всего». Речь — о разумной, справедливой и сбалансированной налоговой политике как того требует Глава государства.

Обсуждение продолжается. Поправок очень много — по порогу для постановки на учет НДС, по ставкам КПН, по разным отраслям. Конечно, каждый видит то, что его задевает лично — и об этом мы тоже будем подробно писать.

Надеемся, что эти предложения будут поддержаны — как на рабочей группе, так и на пленарном заседании.

Новый Налоговый кодекс: предложения по социальной сфере

В ходе рассмотрения проекта Налогового кодекса мы, группа депутатов, предложили ряд важных инициатив.

Цель предлагаемых изменений — поддержка сфер образования, науки, культуры, спорта и здравоохранения, а также недопущение значительного удорожания в этих направлениях.

Основные предлагаемые изменения:
• Полное освобождение от корпоративного подоходного налога (КПН) организаций, работающих в сфере культуры, историко-культурного наследия и оказания специальных социальных услуг;
• Снижение ставки КПН до 5% для организаций, действующих в сфере образования, науки, спорта и здравоохранения;
• Освобождение от НДС медицинских услуг, направленных на лечение онкологических, орфанных, психических, сердечно-сосудистых, почечных, аутоиммунных, диабетических и других тяжёлых заболеваний; а по остальным направлениям — сохранение текущей нулевой ставки НДС или, в качестве компромисса, снижение до 5%;
• Освобождение от НДС лекарственных препаратов, применяемых для лечения вышеуказанных заболеваний (там на самом деле достаточно широкий перечень); по остальным категориям — также сохранить ставку 0% или, в качестве компромисса, снизить до 5%;
• Освобождение от НДС отечественных книжных изданий и продукции анимационной индустрии;
• Предоставление налоговых льгот на авторские вознаграждения за литературные, художественные и научные произведения.

Кроме того, предлагается:

• Не облагать НДС финансовые услуги (банковские переводы, деятельность пенсионных фондов, операции с платёжными картами), чтобы не допустить их удорожания;
• Повысить налогообложение букмекерских контор и казино;
• Акцизы на продукты с содержанием трансжиров;
• Отменить многие необоснованные налоговые льготы;
• Снизить налоговую ставку на дачи.

Эти изменения направлены на совершенствование налоговой политики в соответствии с принципом социальной справедливости. Дифференцированный подход.

Предложенные поправки продолжают обсуждаться на заседаниях рабочей группы. Окончательные решения пока не приняты.

Жаңа Салық кодексі: әлеуметтік сала бойынша қандай түзету бердік?

Салық кодексінің жобасын қарау барысында біз білім, ғылым, мәдениет, спорт және денсаулық сақтау салаларын қолдау және осы бағыттарда қымбаттауды болдырмау мақсатында бірқатар түзетулер бердік.

Ұсынылған негізгі өзгерістер:
✔️ Мәдениет, тарихи-мәдени мұра және арнайы әлеуметтік қызметтер саласындағы ұйымдарды КТС-тен толық босату;
✔️ Отандық кітап басылымдары мен анимация индустриясын ҚҚС-тан босату;
✔️ Білім, ғылым, спорт және денсаулық сақтау ұйымдары үшін корпоративтік табыс салығын 5%-ға дейін төмендету;
✔️ Қатерлі ісік, орфандық, психикалық, жүрек-қан тамырлары, бүйрек, аутоиммунды, диабет және басқа да күрделі ауруларды емдеуге бағытталған медициналық қызметтерді ҚҚС-тен босату; ал қалған бағыттар бойынша да ҚҚС-ті қазіргі деңгейдегідей 0% күйінде сақтау немесе компромисс ретінде 5%-ға дейін азайту;
✔️ Аталған ауруларды емдеуге арналған дәрілік заттарды ҚҚС-тен босату, ал басқа бағыттар бойынша да 0%, болмаса компромисс ретінде 5%-ға дейін азайту;
✔️ Әдеби, көркем және ғылыми шығармалар үшін авторлық алымдарға салық жеңілдіктерін беру.

Бұған қоса:
• Қаржылық қызметтерге (банктік аударымдар, зейнетақы қорларының қызметі, төлем карталары бойынша операциялар) ҚҚС салынбауы, яғни бұл саланың қымбаттауына жол бермеу;
• Букмекерлік кеңселерге, казиноларға салықты айтарлықтай көбейту;
• Құрамында трансмайлар мен энергетикалық сусындар бар өнімдерге акциз;
• Көптеген монополияларға арналған салықтық жеңілдіктерді жою;
• Саяжайларға салынатын салық мөлшерін төмендету;

Бұл түзетулеріміз әлі де жұмыс тобының отырыстарында талқылануда. Нақты шешімдер әлі қабылданбады.

🍏МИНЗДРАВ: APPLE ОТКРЫЛ ДОСТУП К МЕДИЦИНСКИМ СЕРВИСАМ В КАЗАХСТАНЕ



Министерством здравоохранения РК успешно проведены переговоры с представителями компании Apple, в результате которых в Казахстане стали доступны важные цифровые сервисы для мониторинга здоровья.

🚫Ранее эти сервисы были недоступны в Казахстане, но успешно работают в таких странах, как США, Канада, Германия, Великобритания и Австралия.

✅Теперь казахстанские пользователи смогут воспользоваться этими передовыми технологиями для контроля своего здоровья.

📊Запись ЭКГ в Apple Watch

Владельцы Apple Watch Series 6 и более поздних моделей теперь могут использовать функцию записи электрокардиограммы (ЭКГ). Снятие ЭКГ занимает всего 30 секунд и помогает определить признаки фибрилляции предсердий — нарушения сердечного ритма, которое может привести к серьезным осложнениям. Данные сохраняются в приложении «Здоровье» и могут быть переданы врачу для дальнейшего анализа.

💤Уведомление об апноэ во сне

С обновлением для Apple Watch Series 9 и более поздних версий появилась функция, фиксирующая эпизоды апноэ во сне. Это состояние сопровождается временной остановкой дыхания во время сна, что может привести к хронической усталости и другим проблемам со здоровьем. Теперь пользователи получают уведомления о возможных нарушениях дыхания ночью.

🎧Новые функции в AirPods Pro

Пользователи AirPods Pro 2 и более поздних моделей теперь могут воспользоваться функцией "Проверка слуха". Эта функция позволяет оценить способность слышать звуки разной частоты и интенсивности, помогая выявить возможные проблемы со слухом на ранних стадиях. Тест занимает около пяти минут и проводится в тихой обстановке. Результаты сохраняются в приложении "Здоровье" на вашем iPhone или iPad, что позволяет отслеживать динамику и при необходимости обращаться к специалистам.

🦻Дополнительно стала доступна функция "Слуховой аппарат", которая предназначена для людей с легкой или умеренной потерей слуха. Она адаптирует звук, воспроизводимый через AirPods, в соответствии с индивидуальными потребностями пользователя, улучшая восприятие речи и окружающих звуков. Настройка функции осуществляется на основе результатов проверки слуха или загруженной аудиограммы от специалиста.

Важно отметить, что указанные функции гаджетов не являются основанием для диагностики, лечения или предотвращения каких-либо заболеваний. Они служат вспомогательными инструментами для мониторинга состояния здоровья и не заменяют консультации квалифицированных медицинских специалистов.

💬Министерство здравоохранения Республики Казахстан продолжает работать над расширением доступности современных технологий для улучшения здоровья и благополучия граждан.

Интересный пост.
Аристотель писал о функциях государства еще тогда, когда, как считалось, Солнце вращается вокруг Земли. Речь шла о ранних формах государственного устройства, но даже тогда мыслители понимали: государство — это прежде всего совокупность жизненно необходимых функций, которые должны быть четко определены и урегулированы.

Прошли века, но проблема по-прежнему остается актуальной.

Функциональный анализ до сих пор не был проведен в полной мере.
По-прежнему отсутствует четкая связь между: компетенциями государственных органов, выполняемыми функциями, численностью персонала, цифровыми решениями и управленческими процессами.

Системными проблемами остаются размытые полномочия, дублирование функций — как между разными органами, так и внутри них, ну и множество разрозненных задач и «дискреционных» функций,без четких процедур, подотчетности и прозрачности.

Сколько ни пытались провести реформу….
Само по себе количество комитетов, вице-министров, департаментов и управлений ничего не объясняет, если не видно логики: как они связаны с целями, задачами и реальными функциями.

Цифровизация без предварительного функционального анализа — это ловушка. ИТ-решения подменяют собой переосмысление сути.
Часто автоматизируется хаос. Системы внедряются, бюджеты осваиваются, персонал обучается — но результат?

Когда нет четко определенных функций, невозможно объективно оценить деятельность органа или должностного лица. А без оценки нет и настоящей ответственности.
Как говорится, нельзя управлять тем, что нельзя измерить.

Вопрос функций государственного аппарата меня не отпускает. Вот что пишет по этому вопросу Аристотель (перевод мой):

"Мы должны, следовательно, рассмотреть перечень занятий, необходимых государству, — ибо из этого станет ясно, какие классы являются незаменимыми. Прежде всего, государство должно иметь запасы пищи; во-вторых, ремесла (поскольку для жизни нужно множество инструментов); в-третьих, оружие (так как члены общества непременно должны обладать оружием как для применения внутри государства и для целей управления — в случаях неповиновения, так и для защиты от внешних посягательств); также необходимо определённое количество денег, чтобы удовлетворять как внутренние нужды, так и потребности войны; пятое — основная необходимость — служение религии, называемое жречеством; и, шестое по счёту, но наиболее необходимое из всех — обеспечение разрешения вопросов интересов и прав между гражданами. Таковы занятия, в которых в сущности нуждается каждое государство".
Aristotle. (n.d.). Politics (Book VII, 1328b). In H. Rackham (Trans.), The Politics. Retrieved from https://www.perseus.tufts.edu

Понятно, что это для первых простых государств. Эта цитата, скорее, чтобы показать, что над этим вопросом думали еще с тех времен, когда Солнце вертелось вокруг Земли. Наши методологи госуправления так и не разобрались с этим вопросом, и просто удалили функции из официального оборота (положения госорганов). Как при этом теперь обосновывается штатка и автоматизация функционала, интересно?

Бірнеше жыл бұрын құқық қорғау органдарының бастамасымен мектептердегі вахтерлердің орнына кәсіби күзет ұйымдары енгізілді. Расында, жасы келген адамдар төтенше жағдайда дұрыс әрекет ете алмайды дедік.

Бірақ… не өзгерді? Ашығын айтқанда — ештеңе.

«Вахтер» деген сөзді «күзетшіге» ауыстырдық, ал іс жүзінде көбінесе — сол баяғы адамдар. Көп жағдайда — жасы алпыстан асқан апа-аталар. Кейде тіпті бұрынғы вахтерлерден де алшақ, мектептің ішкі өмірінен бейхабар.

Неге? Себебі қаражат аз. Тендерді ең арзан баға ұсынған компания ұтады. Ал олар кімдерді жұмысқа алады? Дайындығы жоқ, жиі ауысатын, кейде бейресми түрде істейтін адамдарды.

Олар мұғалімдерді танымайды, мектеп режимін білмейді, оқушылармен қалай сөйлесу керек екенін де түсінбейді. Мектеп – жай ғана ғимарат емес, бұл — балаларымыздың екінші үйі. Ал оны қорғау — жай ғана «отыр» дей салатын жұмыс емес.

Күзет ұйымдарына қойылатын талаптар да тым әлсіз. Жасына, денсаулығына, кәсіби дайындығына нақты талап жоқ. Құжатта бір адам көрсетіледі, ал іс жүзінде басқа адам жұмыс істеп жүреді. Ешкім тексермейді.

Көбіне бір ғана күзет постына ақша бөлінеді. Ал мектепте мың жарым, кейде екі мың бала бар. Кіріп-шығатын 2–3 есік.

Ұсыныс:
1. Ішкі істер министрлігі күзет ұйымдарына қойылатын лицензиялық талаптарды күшейтуі керек – жасы, білімі, дайындығы нақты жазылуы қажет.
2. ІІМ ел бойынша бірыңғай стандарт қабылдауы тиіс.
3. ІІМ мектептің көлемі мен оқушы санына қарай күзет посттарының нақты нормативін бекітуі қажет.
4. Сатып алу тетіктері жетілдірілуі тиіс.

Несколько лет назад по инициативе правоохранительных органов было принято, казалось бы, логичное решение — заменить вахтёров в школах на профессиональные охранные организации. Аргументы были понятные: пожилые люди без подготовки не смогут дать отпор в случае ЧП.

Но ввиду небольшого финансирования, выигрывают тендеры те, кто предлагает самую низкую цену.

А что делают эти фирмы? Нанимают людей — часто без подготовки, без оформления, которые меняются каждые пару месяцев.

Эти люди не знают школьной среды. Не понимают, как устроена школьная жизнь. Они не осознают, что школа — это не просто здание, а живой организм, в котором учатся наши дети.

Почему так происходит? Потому что в системе лицензирования:
• отсутствует возрастной ценз и другие необходимые критерии,
• нет реальной проверки того, кто именно работает на объекте.

Кроме того, до сих пор нет единой технической спецификации на уровне страны: какие требования должны предъявляться к охранным фирмам, работающим в школах.
Нет стандарта по квалификации, по обучению, по необходимому оборудованию. Вся нагрузка и ответственность легла на директоров школ.

Что нужно делать?
1. МВД должно срочно ужесточить лицензионные требования к охранным фирмам, особенно для объектов образования: ввести возрастной и квалификационный ценз, обязательную проверку фактического состава охраны.
2. Разработать и утвердить единую техническую спецификацию — кто может охранять школу, с каким уровнем подготовки и оборудованием.
3. Установить норматив по количеству охранных постов в зависимости от численности учащихся и архитектуры здания.
4. Обеспечить дополнительное финансирование школьной охраны — в соответствии с утверждёнными стандартами, а также доработать процедуру закупок.

Установили видеонаблюдение — потратили огромные средства.
Но без интеграции с “умными” системами, без распознавания лиц, без онлайн-мониторинга их эффективность — под вопросом.

Тратятся деньги, но иногда это — лишь иллюзия безопасности.

📚 Бүгін – Халықаралық балалар әдебиеті күні.

Балалық шақтан бастап кітап оқудың маңызы зор. Ол баланың ой-өрісін кеңейтіп, сыни ойлау қабілетін дамытады, құндылықтары мен тәрбиесіне, оқу үлгеріміне тікелей әсер етеді.

Халықаралық зерттеулер, мысалы, PISA және TIMSS, оқу дағдылары мен білім жетістіктерінің тығыз байланыста екенін нақты көрсетеді. Мәселен, PISA зерттеуі бойынша, аптасына кемінде бір кітап оқитын оқушылар оқылым сауаттылығы бойынша бір оқу жылына тең артықшылыққа ие.

📖 Кітап оқу мәдениеті ең алдымен отбасында қалыптасады.
Бала ата-анасын кітап оқып отырғанын көрсе, еріксіз сол әдетке қызығады. Бұл – жай теория емес, менің жеке өмірімде де талай мәрте дәлелін тапқан дүние.

Біздің үйде балалармен бірге кітап оқу және оны бірге талқылау – жақсы дәстүрге айналды. Мысалы, біз бірге «Менің атым – Қожа», «Көшпенділер», «Робинзон Крузо», «Том Сойердің бастан кешкен оқиғалары» және «Капитан Гранттың балалары» сияқты шығармаларды оқыдық. Балалар ежелгі Грекия, Мысыр, Скандинавия және Қазақ мифологиясына да ерекше қызығушылық танытып жүр.

💬 Меніңше, мұндай сәттер – бала мен ата-ана арасындағы терең сенім мен жақындықты қалыптастырады.

🎓 Бұл – тек мектеп деңгейіндегі мәселе емес, бұл – ұлттық дамудың негізі.
Сондықтан Мемлекет басшысы бұл бағытта Үкіметке бірнеше нақты тапсырма берген болатын.

💡 Кітап оқу – бұл мәдениет. Бұл – ойлау қабілеті. Бұл – ұлт сапасының көрсеткіші.
Кітапханалар, кітап дүкендері, жазушыларды қолдау мен кітап шығару – бұл әрбір дамыған мемлекеттің стратегиялық бағыты.

📚 Осыған байланысты біз Салық кодексіне бірнеше нақты түзетулерді ұсындық:
• Жазушылар мен баспагерлерге салықтық жеңілдіктер, соның ішінде ҚҚС-ті едәуір төмендету;
• Мемлекет тарапынан сапалы отандық әдебиетті шығаруға тікелей қолдау көрсету;
• Қазақ тіліндегі заманауи әрі мазмұнды балалар әдебиетінің көбеюіне жағдай жасау.

🏫 Әрине, мектептің рөлі үлкен. Бірақ бұл жауапкершілікті тек мектепке артып қою жеткіліксіз.
Басты рөл – ата-ананың өзінде. Балаға кітапты сүюді үйрету үшін – алдымен ата-ана өзі кітапты сүюі керек.

📖 Себебі бақытты бала – бақытты отбасыдан басталады.

Биыл біздің Комитет қазақ тіліндегі мультфильмдерге республикалық бюджетті қарау кезінде 300 млн теңге бөлінуіне ұсыныс жасап, қол жеткізді. Бұл — маңызды қадам. Бірақ ендігі мәселе — олардың мазмұны, сапасы және қолжетімділігі.

Сондықтан жақында Комитеттің Казмедиаорталығына жасаған арнайы сапары барысында депутаттар анимация өндірісінің барысымен танысып, авторлармен тікелей пікір алмасты. Нақты ұсыныстар мен талаптар да жеткізілді.

✔️Мультфильмдер неге маңызды?

Мультфильм — баланың алғашқы ұстазы.
Ол арқылы бала:
• Тілді үйренеді,
• Дүниетанымын қалыптастырады,
• Құндылықтарды бойына сіңіреді.

Сондықтан мультфильмдерді жай ғана көңіл көтеру құралы емес, тәрбие мен таным негізі деп қабылдаймыз.

✔️Balapan — балалар тіліне көпір болған арна

Осы жерде ерекше атап өткім келеді:
Менің өз балаларым — “Балапан” арнасын көріп, тілі шықты.

“Балапанның” жасаған мультфильмдері — сапалы, көркем, тартымды. “Қазақстан” РТРК АҚ үлкен жұмыс жүргізуде.
Енді осы тәжірибені кеңейтіп, қолдап, сапаны одан әрі арттыруымыз қажет.

✔️YouTube — балалардың негізгі алаңы

Бүгінде балалардың көбі телевизор емес, YouTube көреді. Бірақ онда қазақ тіліндегі қызықты, заманауи мультфильмдер өте аз.
Сондықтан:
• Қазақ тіліндегі сапалы, балаларға тартымды мультфильмдер YouTube-та қолжетімді болуы қажет;
• Жас ерекшеліктеріне сай плейлисттер мен сериялар құрылуы керек.

✔️Мультфильмдегі тіл — табиғи болуы шарт

Кейбір мультфильмдерде кейіпкерлер канцеляризммен, жасанды тілмен сөйлейді. Бұл — баланың құлағына түсініксіз, қызықсыз, жат естіледі.
Сондықтан:
• Қарапайым, шынайы, тірі қазақ тілі қолданылуы тиіс;
• Бала тыңдап, өз тілімен байланыс орнатуы керек.

✔️Анимация саласындағы бәсекелестік пен ашықтық

Қазақстанда өте талантты аниматорлар мен студиялар бар. Олар халықаралық байқауларда да жетістікке жетіп жүр. Бірақ:
• Барлық жобалар ашық конкурс арқылы таңдалуы тиіс;
• Бағалау мамандар мен қоғам өкілдерінің қатысуымен жүргізілуі керек;
• Жеңімпаз — тек сапалы өнім ұсынған адам болуы шарт.

✔️ Кадр дайындау — өзекті мәселе
• ЖОО-ларда мультфильм мамандарын дайындайтын оқу бағдарламаларын кеңейтуді,
• 2D және 3D форматтағы анимацияны оқытуды ұсындық.

✔️ Мультфильм – нақты мақсатпен жасалуы керек

Әр мультфильм нақты мәселені шешіп, балаға нақты дағды немесе құндылық беруі тиіс.
Нақты миссиясы мен мазмұны бар өнім болуы маңызды. Мысалы: «Қызықты ғылым әлемі», «Киберәлемде қауіпсіздік», «Достық пен Табиғат», «Батырдың ертегілері», «Эмоц. интеллект», «Мен кім боламын?», «Қазақстанның өңірлері» сияқты нақты мазмұнды бағыттар ұсынылуы мүмкін.

Аталған бастама Мемлекет басшысы жүктеген тапсырмалармен толық үйлеседі.
Біз ресми түрде барлық ұсыныстарымызды Мәдениет және ақпарат министрлігіне жолдадық.

В Казахстане сотни тысяч дачников годами выращивают овощи, фрукты, ягоды. Они обеспечивают не только себя, но и местные рынки натуральной продукцией.

Для одних — это хобби. Для других — способ прокормить семью. А для кого-то — источник дохода и часть образа жизни.

Однако сегодня дачники сталкиваются с серьёзными проблемами:

🔹 Во многих дачных массивах нет базовой инфраструктуры:
— отсутствует стабильный полив,
— разбиты дороги,
— нет регулярного вывоза мусора.

🔹 Местные акиматы часто не могут эффективно решать эти вопросы, так как не имеют полномочий и чёткой ответственности.

🔹 В законодательстве не определён правовой статус садоводческих товариществ — нет чётких прав и обязанностей, отсутствует прозрачность в деятельности кооперативов.

На встречах с гражданами часто поднимаются и другие вопросы:
— завышенные налоги на дачные участки,
— высокие тарифы на воду и электричество,
— недоступность субсидий и льгот, которые есть у крупных аграриев, но не у дачников.

Кроме того, летом в дачных посёлках живут десятки тысяч людей, в основном пожилые, но помощь туда часто не доезжает.

Группа депутатов, разработали законопроект по поддержке садоводства.

Цель — признать дачное хозяйство частью малой аграрной экономики и создать условия для его развития.

Поддержка дачников — это:
• занятость, доход и семейное дело для тысяч казахстанцев;
• воспитание трудолюбия у детей и внуков, которые летом работают на дачах;
• вклад в продовольственную безопасность страны.

Дачи должны быть не обузой, а доступным, удобным и выгодным способом ведения хозяйства.

Это полностью соответствует задачам, поставленным Главой государства:
развивать локальное производство, поддерживать село, вовлекать население в экономическую активность.

Қазақстанда жүздеген мың адам жылдар бойы өз саяжайында көкөніс пен жеміс-жидек өсіріп келеді. Олар тек өз отбасын ғана емес, жергілікті базарларды да табиғи өніммен қамтамасыз етіп отыр.

Біреулер үшін бұл — жай хобби. Басқалар үшін — күнкөрістің жолы. Ал кейбіреулерге — табыс көзі әрі өмір салтының бір бөлігі.

Саяжай иелерінің негізгі мәселелері:

🔹 Көптеген саяжай алқаптарында инфрақұрылым нашар дамыған:
– тұрақты суару жүйесі жоқ,
– жолдар тозған,
– қоқыс уақтылы шығарылмайды.

🔹 Жергілікті әкімдіктер бұл мәселелерді шеше алмай отыр, себебі заңда олардың нақты өкілеттігі мен жауапкершілігі көрсетілмеген.

🔹 Бақша серіктестіктерінің құқықтық мәртебесі заңмен нақты айқындалмаған.
Кооперативтердің жұмысы ашық жүргізілмейді, құқықтары мен міндеттері түсініксіз.

Азаматтардан жиі түсетін сұрақтар:

– Саяжай учаскелеріне салынатын салық мөлшері тым жоғары,
– Су мен электр энергиясының тарифтері қымбат,
– Ірі шаруашылықтарға арналған субсидиялар мен жеңілдіктер саяжайшыларға қолжетімсіз,
– Жазда саяжайларда тұратын зейнеткерлерге жедел жәрдем қызметі сирек жетеді.

Біз, бір топ депутаттар, «Бақша серіктестіктеріне қолдау көрсету туралы» заң жобасын әзірледік. Бұл бағытта үлкен жұмысты депутат Құдайберген Бексұлтанов атқарды.

Мақсатымыз – саяжай шаруашылығын шағын ауыл шаруашылығының бір бөлігі ретінде заңмен мойындап, оны дамытуға нақты қолдау көрсету.

Саяжай иелерін қолдау —
• мыңдаған отбасы үшін табыс көзі мен тұрақты еңбек,
• балалар мен немерелерге еңбекке баулу мектебі,
• елдің азық-түлік қауіпсіздігіне нақты үлес.

Бұл бастама Мемлекет басшысы қойған стратегиялық міндеттермен толық сәйкес келеді: жергілікті өндірісті дамыту, ауылды қолдау және халықты экономикалық белсенділікке тарту.

Про рейтинги в здравоохранении: немного трезвости

В новостях растиражировали “рейтинг качества здравоохранения” от CEOWORLD Magazine, где Казахстан оказался на 78-м месте из 110 стран. Ниже всех в регионе — якобы нас обошли даже Узбекистан и Азербайджан.

Я часто критикую систему здравоохранения — есть за что. Но в таких вопросах важно быть объективным.

Во-первых, CEOWORLD — это не медицинская организация, а коммерческое бизнес-издание. У них нет доступа к первичным данным, нет верифицированной методики, нет прозрачных источников. Они не публикуют расчёты, формулы или обоснования позиций. Это не ВОЗ, не Всемирный банк и не IHME.

Во-вторых, их оценки основаны на агрегированных, не всегда проверяемых данных. Нет ссылок на международные базы вроде ВОЗ, ЮНИСЕФ, IHME. Нет пояснений, какие именно показатели и с каким весом учитываются. Это вызывает сомнение в научной строгости подхода.

По сути, это не рейтинг систем здравоохранения, а медийный индекс имиджа, собранный по непонятной формуле. Показатели вроде “качество медперсонала”, “санитария” или “готовность государства” звучат внушительно, но за ними нет конкретики.

Похожая история — с ежегодным рейтингом владения английским языком EF EPI, который стабильно сопровождается кричащими заголовками в СМИ: «Казахстан — среди аутсайдеров». При этом:
• тест проходит онлайн, без контроля,
• нет репрезентативной выборки,
• нет идентификации личности участников,
• нет гарантии объективности выполнения заданий.

Это не делает саму тему менее важной, но ставит под вопрос надёжность и валидность подобных сравнений.

И наконец — если даже мы хотим справедливой критики, опираться на сомнительные рейтинги нельзя. Это превращает разговор в манипуляцию, а не в решение.

​Более 70% опрошенных считают, что страна развивается в правильном направлении

По результатам исследования Института общественной политики свыше 70% респондентов считают, что Казахстан развивается в правильном направлении. Такое мнение в большей степени свойственно сельским жителям (80,7%), молодежи до 24 лет (78,9%), женщинам (72,2%).

В оценках населением текущей политической и социально-экономической обстановки фиксируется более умеренный оптимизм – 76,5% и 67% соответственно.

Эти результаты связывают с положительным восприятием проводимых в стране реформ. Так, в общественно-политической сфере граждане получили возможность напрямую избирать акимов сельского и районного уровня, избирательная система стала более прозрачной, восстановлен Конституционный суд, инициативы по гендерному равенству открыли женщинам новые возможности для активного участия в политике и общественной жизни.

Изменения в социально-экономической сфере позволили значительно повысить доходы работников бюджетной сферы, запустить масштабные программы поддержки, обеспечить справедливый доступ к земельным ресурсам, снизить пенсионный возраст для тех, кто работает на опасных и вредных производствах.

В целом, согласно результатам опроса, 89% респондентов характеризуют свое настроение как положительное. Позитивный настрой в большей степени характерен молодым людям от 18 до 35 лет, холостым/незамужним и семейным, респондентам с высшим образованием.

@socioexpert_01

Снова про ОСМС.

В системе ОСМС граждане ежемесячно платят 2% из своей зарплаты. Работодатель — ещё 3% за каждого работника.
Но есть 15 льготных категорий: пенсионеры, дети, студенты и другие. По закону за них должен платить государственный бюджет — 2% от средней зарплаты по стране.

А теперь — что происходит на деле:
• Граждане и работодатели платят исправно.
Не заплатишь — вылетишь из системы, медуслуги остановят.
• А бюджет?
• Минфин считает взносы не от средней, а от медианной зарплаты. Это уже нарушение закона. Потери — около 250 млрд тенге в год.
• В 2024 году даже эти заниженные суммы были выплачены лишь на 50%.
• Фактически, система здравоохранения недополучила более 500 млрд тенге только за 2024 год.

А теперь вдумайтесь:
Эти 500 недополученных миллиардов — это не просто цифры. Это:
• очереди в поликлиниках,
• недоступные анализы,
• лекарства, которые так и не дошли до пациента,
• и люди, которые не получили помощь вовремя.

Получается так:
Если ты — гражданин, не заплатил вовремя — тебе перекроют доступ к медицине.
Если не платит минфин — никто не замечает.

Закон должен быть один для всех.

ОСМС туралы

ОСМС жүйесінде әрбір азамат ай сайын жалақысынан 2% жарна төлейді.
Жұмыс беруші де әр қызметкері үшін қосымша 3% аударады.

Бұдан бөлек, 15 санаттағы азаматтар бар: зейнеткерлер, балалар, студенттер және тағы басқалар. Олар үшін жарнаны мемлекет төлеуі тиіс. Заң бойынша — орташа жалақының 2%-ы көлемінде.

Ал іс жүзінде не болып жатыр?
• Азаматтар мен жұмыс берушілер жарнаны уақтылы төлейді.
Төлемесе — бірден жүйеден шығарылады, медициналық көмек тоқтайды.
• Ал бюджет ше?
• Қаржы министрлігі жарнаны орташа емес, медиандық жалақыдан есептейді. Бұл — заң бұзушылық.
• Орта есеппен жүйе жыл сайын 250 млрд теңге жоғалтады.
• 2024 жылы тіпті осы азайтылған жарнаның жартысы ғана төленген.
• Соның салдарынан денсаулық сақтау жүйесі 2024 жылы 500 млрд теңгеден астам қаражаттан қағылды.

Бұл жай ғана сан емес. Осы қаражаттың түспеуіне байланысты:
• емханалардағы ұзын-сонар кезектер,
• қолжетімсіз анализдер мен дәрі-дәрмек,
• және уақытында көмек ала алмаған мыңдаған адам.

Сонда қалай болады?
Азамат төлемесе — жүйеден шығарылады.
Ал Қаржы мин төлемесе — ештеңе болмайды.

Заң бәріне ортақ болуы керек.

Как меняется страна: реформы, которые стали новой реальностью

Шесть лет назад, если бы кто-то сказал:
– Зарплата учителей увеличится более чем в два раза,
– Все младшеклассники будут получать бесплатное горячее питание,
– Часть доходов Национального фонда будет перечисляться каждому ребенку,

Наверное, мало кто бы в это поверил.

Но сегодня это стало обыденным явлением, чем-то само собой разумеющимся.

Однако мы помним, как начинались Президентские реформы – какие преграды приходилось преодолевать.

Сегодня это очевидно, и никто не может оспорить: все эти изменения – результат системных реформ, проводимых Президентом Касым-Жомартом Токаевым.

📌 Образование – это свет. Если свет учителя гаснет, общество погружается во тьму.

Учителя – это основа будущего страны. Поэтому Глава государства начал реформы именно с них.

В итоге:
🔹 Средняя зарплата учителей выросла более чем в два раза.
🔹 Принят Закон “О статусе педагога”, который запрещает заставлять учителей подписываться на газеты, убирать улицы, обходить дома, заниматься бумажной волокитой.
🔹 Если раньше педагогические специальности выбирали по остаточному принципу, то теперь они входят в ТОП самых востребованных профессий.
🔹 Средний балл поступающих в педвузы вырос с 55 до 100.

Теперь в учителя идут лучшие выпускники. Это настоящий прорыв.

📌 Школа – это не просто здание. Это фабрика будущего.

Теперь, благодаря проекту “Комфортная школа”, новые школы строятся даже в самых удаленных селах.

Это уже не 20-30 элитных школ в областных центрах, а 217 современных и комфортных школ.

✔ Все школы строятся по единому стандарту – современное оборудование, безопасная среда, доступность для детей с особыми потребностями.

📌 Государство усилило поддержку детей

✔ Более 100 тысяч детей из малообеспеченных семей теперь освобождены от платы за питание в детских садах – государство взяло эти расходы на себя.
✔ Победители международных олимпиад и творческих конкурсов теперь получают денежные выплаты до 6 млн тенге и грант в вуз без сдачи ЕНТ.
✔ Одаренные дети получили возможность учиться за границей по программе “Болашак”.

📌 Здравоохранение: шанс на жизнь

✅ Расширен перечень дорогостоящих таргетных препаратов для онкобольных.
🔹 Если раньше получить такие лекарства было практически невозможно, то теперь список препаратов увеличен в 2 раза, а число пациентов, получающих лечение, выросло в 3 раза.
Но это не просто цифры.
🔹 Это дополнительное время, проведенное с близкими.
🔹 Это тысячи спасенных жизней.

📌 Вот реальные примеры реформ, которые изменили жизни тысяч семей:

✅ Дети с редкими заболеваниями начали получать дорогостоящие лекарства.

К примеру, мальчик по имени Алан, страдающий спинальной мышечной атрофией, нуждался в лекарстве стоимостью 30 млн тенге в месяц.
Очевидно, что его семья не могла позволить себе такие огромные расходы.
💬 30 млн в месяц – космические деньги!

Теперь, благодаря инициативе Главы государства, Алан и сотни других детей с орфанными заболеваниями получили шанс на жизнь.

✅ Еще одна важная реформа – доступ к детским садам для малообеспеченных семей.

Да, государственные детские сады у нас бесплатные, но все же родители должны оплачивать за питание – в среднем около 20 тысяч тенге в месяц за одного ребенка.

💬 Например, Алуа апай с тремя детьми должна была платить 60 тысяч тенге в месяц. Для нее это было неподъемной суммой. В итоге она даже не ставила детей в очередь в садик – просто оставляла их дома.

Теперь, благодаря реформе Президента, государство покрывает расходы на питание в детских садах для малообеспеченных семей.

И дети Алуа апай, наконец, начали ходить в детский сад!

📌 Конечно, остаются нерешенные вопросы. Но одно ясно – курс на перемены необратим.

✔ ОСМС – проблема качества и доступности медицинской помощи, длинные очереди, сложности с прохождением обследований.
✔ Зарплаты гражданских служащих и пособия для людей с инвалидностью – необходим пересмотр в соответствии с реальной стоимостью жизни.

Все проведенные реформы Главы государства – это не просто изменения, а новый стандарт государственной политики.

Алты жыл бұрын егер біреу:
– Мұғалімдердің жалақысы екі есе өседі,
– Бастауыш сынып оқушыларына тегін ыстық тамақ беріледі,
– Ұлттық қордың қаражаты әр балаға аударылады, десе, көпшілік сенбес еді.

Бірақ бүгінде бұл – қалыпты жағдай, бәріне түсінікті ереже.

Біз бұл бастамалардың қалай басталғанын, қандай кедергілер болғанын жақсы білеміз.

Ешкім жоққа шығара алмайтын факт – бұл өзгерістер Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев жүргізген жүйелі реформалардың нәтижесі.

📌 Білім – бұл жарық. Егер мұғалімнің шамы сөніп қалса, қоғам қараңғылықта қалады. Сондықтан да Президент реформаларын дәл осы ұстаздардан бастады.

🔹 Мұғалімдердің орташа жалақысы екі есе өсті.
🔹 “Педагог мәртебесі туралы” заң қабылданды – енді мұғалімдер заң бойынша газет-журналдарға күштеп жазылмайды, көшелерді тазаламайды.
🔹 Егер бұрын педагогикалық мамандықтарға талапкерлер амалсыздан түсетін болса, қазір ол ең сұранысқа ие мамандықтың қатарына кірді.
🔹 Педагогикаға түсушілердің орташа балы 55-тен 100-ге дейін өсті.

Енді мұғалімдікке ең үздік түлектер келеді. Бұл – нағыз жеңіс.

📌 Мектеп жай ғимарат емес - ол болашақ фабрикасы.

Бұрын жаңа стандарттағы, жайлы мектептер тек облыс орталықтарында, мамандандырылған мекеме ретінде салынатын.

Бүгінде “Жайлы мектеп” жобасының арқасында ең заманауи мектептер шалғай ауылдарда да салынуда.

✔ Барлық мектептер бірдей стандартпен салынады – заманауи жабдықтар, қауіпсіз орта, ерекше балаларға қолжетімділік.
✔ 217 мектеп салынады.

📌 Мемлекет балаларды қолдауды күшейтті
✔ 100 мыңнан астам аз қамтылған отбасыдан шыққан балаға балабақшадағы тамақ үшін төлем жасаудың қажеті жоқ – мемлекет бұл шығынды өз мойнына алды.
✔ Халықаралық олимпиадалар мен шығармашылық конкурстардың жеңімпаздарына қаржылай қолдау енгізілді – 6 млн теңгеге дейінгі сыйақы және ЖОО-ға ЕНТ тапсырмай-ақ грант.
✔ Дарынды балаларға “Болашақ” бағдарламасымен шетелде оқу мүмкіндігі берілді.

Бүгінде мемлекет ерекше қажеттіліктері бар балаларға ерекше назар аударуда:
🔹 Ондаған жаңа коррекциялық кабинеттер ашылды.
🔹 ПМПК мен оңалту орталықтарының саны артты.
🔹 Арнайы бағдарламалар мен жаңа қолдау шаралары іске қосылды.

📌 Денсаулық сақтау: өмір сүруге мүмкіндік

✅ Онкологиялық аурулармен ауыратын науқастарға арналған қымбат таргеттік дәрілердің тізімі кеңейтілді.
🔹 Бұрын бұл дәрілерге қолжетімділік шектеулі болса, енді олардың тізімі 2 есе, ал оларды ала алатын пациенттер саны 3 есе артты.
Бұл жай ғана сандар емес.
🔹 Бұл – науқастардың жақындарымен өткізетін қосымша уақыты.
🔹 Бұл – аман қалған мыңдаған өмір.

📌 Әрине, әлі де шешілмеген мәселелер бар. Бірақ бір нәрсе анық – өзгерістер жолы қайтарымсыз.

✔ МӘМС мәселелері – медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігі, ұзақ күту мерзімі және тексеруден өту жүйесіндегі проблемалар.
✔ жүзмыңдаған Азаматтық қызметкерлердің төмен жалақысы мен мүгедектігі бар азаматтардың қазіргі бағаларға сай келмейтін жәрдемақысы – бұл мәселелерді болашақта қайта қарастыру қажет.
✔ Ұрпақ тәрбиесі мен ұлттық құндылықтарды дамыту.

Атқарылған, реформалардың барлығы – Ел Президентінің жаңа, заманауи саясаттының айқын көрінісі.

Бастысы, бүгінгі таңда тек проблемаларды шешу ғана емес, әлеуметтік саясаттың тұтас қағидасы өзгеруде.

3 года прошло

В 2022 году 16 марта я был в Астане и в здании Мажилиса слушал президента Касым-Жомарта Токаева, выступающего с посланием. Члены Нацсовета общественного доверия сидели на балкончике, вместе с акимами, так что вниз смотреть не удавалось – больше смотрел на экран. Кстати, я тогда думал, что гайки то закрутят, и я не один такой был.

Но Токаев сделал все по-другому. Тогда он в своей речи, наоборот, сказал, что Казахстан будет идти по пути демократизации и либерализации. И потом была реализована конституционная реформа, одобренная на референдуме и потом закончившаяся подписанием конституционных законов, на котором я тоже присутствовал как один из авторов.

Самые важные политические реформы за последние 3 года:
1. Изменение статуса президента и срока его полномочий
2. Восстановление Конституционного суда
3. Изменение системы выборов в Мажилис и Маслихаты
4. Изменение формирования и роли Сената
5. Возвращение 3 областей с 3 новыми административными центрами
6. Прямые выборы акимов районов и городов областного значения
7. Введение института онлайн-петиций

Это очень важные шаги и нужные для того, чтобы сверхпрезидентская республика трансформировалась в президентско-парламентскую и отношения между ветвями власти стали более сбалансированными. Сейчас возможно то, что 4 года назад казалось вообще нереальным.

В рамках рассмотрения проекта нового Налогового кодекса особого внимания заслуживает налогообложение в сфере медицины и социальной сферы в целом.

Еще до появления вопроса о повышении НДС мы неоднократно поднимали тему дифференциации налогообложения лекарств и медицинских услуг.

По НДС на лекарства

Мы, группа депутатов из нашего Комитета, предлагаем не вводить НДС на лекарства для социально значимых заболеваний. Это препараты для онкобольных, пациентов с орфанными (редкими) заболеваниями, паллиативной помощи, сахарного диабета, а также ряда аутоиммунных и других социальных заболеваний. Конкретный перечень сейчас обсуждается и будет расширен. Эта мера позволит избежать существенного роста цен на лекарства именно для тех, кто в них особенно нуждается, – социально незащищенных категорий.
По остальным меднаправлениям обсуждается введение НДС в размере 10%.

По НДС на медицинские услуги

В настоящее время медицинские услуги не облагаются НДС. Правительство предлагает ввести ставку около 10%. Первоначально мы с коллегами из Комитета предлагали снизить ее до 5%. Сейчас обсуждаем вариант, при котором отдельные направления – онкология, паллиативная помощь (хосписы), лечение инсультов, возможно, родовспоможение и другие социально важные медицинские услуги – будут полностью освобождены от НДС.
По остальным направлениям, возможно, будет введен налог в размере 10%.

По КПН

В настоящее время КПН в сфере медицины составляет 0%. Правительство предлагает ввести его сразу в размере 10%. Мы же предлагаем начать с 5% и постепенно, ежегодно увеличивать ставку, доведя ее до 10%. Такой поэтапный подход позволит медицинским учреждениям адаптироваться к новым условиям и избежать резкого увеличения налоговой нагрузки.

Важно понимать, что введение сразу двух новых налогов для медицинской сферы означает рост нагрузки с 0 до 20%. Учитывая, что речь идет о социальной сфере, крайне важно максимально сгладить эти изменения: вводить их поэтапно и освободить от налогообложения социально значимые заболевания. Это позволит избежать негативного влияния на самые уязвимые группы населения – больных, людей с инвалидностью, многодетные и малообеспеченные семьи.

Пока решения по этим нормам не приняты.

Сейчас работа в рабочих группах продолжается, обсуждение еще не завершено, рассматриваются различные варианты и поправки. Мы открыты к диалогу и продолжим искать наиболее сбалансированные и справедливые решения.

Президент жаңа Бюджет кодексіне қол қойды.
Не өзгереді?

Бұл құжат – ел үшін маңызды заңдардың бірі, себебі мемлекеттік қаржының қаншалықты тиімді жұмсалатынын тікелей анықтайды.

Кодексті талқылау оңай болған жоқ. Ол сынға алынды, көптеген өзгерістер ұсынылды, пікірталастар өтті. Нәтижесінде кейбір ұсыныстар қабылданды, кейбірі өтпей қалды. Бірақ бұл да қалыпты жағдай, өйткені саясат – мүмкіндіктерді пайдалану өнері.

Өз тарапымнан 70-ке жуық түзету енгіздім, оның 30-ға жуығы қабылданды. Бұл – әріптестермен, сарапшылармен, қоғам өкілдерімен бірлескен жұмыстың нәтижесі. Түзетулер жергілікті және орталық деңгейдегі тәжірибемізге негізделді.

Бюджет жүйесінде қандай өзгерістер болады?

🔹 Бюджеттік процестің ашықтығы
✅ Енді Парламент пен мәслихаттар тек соңғы бекітілген бюджетті ғана емес, оны қалыптастыру процесін де бақылай алады.
✅ Олар бюджеттік жоспарлау жүйесіне қол жеткізіп, қаржы бөлу мен өтінімдерді көріп, тереңірек талдай алады.

🔹 Мақсатты трансферттерді қатаң бақылау
✅ Бұрын әкімдіктерге бөлінген қаражат-трансферттер (мысалы, мектеп салуға бөлінген қаржы) мәслихаттар арқылы қайта бөлініп, басқа мақсаттарға, мысалы, көше жөндеуге немесе қала безендіруге жұмсалып кететін.
✅ Енді белгілі бір салаға бөлінген қаражатты басқа мақсатқа пайдалануға тыйым салынады.

🔹 Қаржыландырудың кепілдендірілген көлемі
✅ Трансферттер жылдарға, өңірлерге және бағыттарға бөлініп бекітіледі.
✅ Әлеуметтік маңызды салаларға минималды қаржыландыру көлемі белгіленеді.

🔹 Бюджетті тиімді пайдалану
✅ Бұрын игерілмеген қаражат жыл соңында жойылатын, енді оны келесі жылға көшіруге болады.
✅ Бұл жыл соңында асығыс қаржы жұмсауды болдырмай, жобаларды сапалы аяқтауға мүмкіндік береді.

🔹 Нақты мақсаттар мен көрсеткіштер
✅ Бюджет жобасымен бірге нақты индикаторлар бекітіледі.
✅ Министрлер мен әкімдер қаржыны қайта бөлгенімен, белгіленген нәтижелерге қол жеткізуге міндетті (мысалы, 20 мектеп салу, 20 000 балабақша орнын ашу).
✅ Енді олар бұл міндеттемелерден ауытқи алмайды.

🔹 Бюджет қаржысының қозғалысын бақылау
✅ Бұрын уақытша бос қаражат екінші деңгейлі банктерде сақталып, оны жеке мүддеге пайдалану қаупі болатын.
✅ Енді барлық қаржы Ұлттық қазынашылық есепшотында сақталады, ал одан түскен табыс республикалық бюджетке түседі.

🔹 Мемлекеттік қарызға қатаң бақылау
✅ Бюджетте енді квазимемлекеттік сектордың сыртқы қарызының шектеулері көрсетіледі.
✅ Бюджет жобасында қарыз алуға рұқсат етілген компаниялардың тізімі және олардың бақылау механизмі белгіленеді.

🔹 Өңірлерде ғылымды қолдау
✅ Әкімдіктер ғылыми зерттеулер мен оларды енгізуге қаржы бөле алады.

🔹 Бюджетті нақтылау механизмін өзгерту
✅ Бұрын бюджет тек жылына бір рет нақтыланатын, бұл қосымша түзетулер енгізуге мәжбүрлейтін.
✅ Енді Үкімет қажет болған жағдайда бюджетке өзгерістер енгізе алады, бірақ бұл Парламенттің бақылауында болады.

🔹 Барлық бюджет түзетулерінің ашықтығы
✅ Егер Үкімет бюджетке өзгерістер енгізсе, ол 5 күн ішінде Мәжілісті хабардар етуге міндетті.

🔹 Мемлекеттік қарызды бақылау
✅ Енді жыл сайын квазимемлекеттік сектордың қарыздары бағаланып, сыртқы қарыз алу лимиттері бекітіледі.

Бұл – тек біздің бастамамызбен енгізілген өзгерістер ғана. Бұдан бөлек, әріптестер ұсынған өте маңызды жаңалықтар көп. Жұмыс тобы ауқымды еңбек атқарды.

Қабылданған шешімдер бюджетті ашық, икемді және тиімді етуі тиіс. Бірақ ең маңыздысы – осы нормалардың тек қағаз жүзінде қалмай, елдің дамуына нақты үлес қосуы.

Президент подписал новый Бюджетный кодекс. Этот документ — один из ключевых для страны, потому что именно он определяет, насколько эффективно используются деньги налогоплательщиков.

Процесс его обсуждения был непростым. Проект Кодекса критиковали, предлагали изменения, шли острые дебаты. В итоге часть предложенных поправок принята, часть — нет. Но такова политика — искусство возможного.

Со своей стороны я инициировал около 70 поправок, из которых порядка 30 были приняты. Это результат работы с коллегами и членами Общественной палаты, основанный на практическом опыте работы в регионах и правительстве.

Что поменяется в системе управления бюджетом?

🔹 Прозрачность бюджетного процесса
✅ Теперь Парламент и маслихаты будут видеть не только итоговый бюджет, но и сам процесс его формирования.
✅ Они получат доступ к информационным системам бюджетного планирования, что позволит анализировать заявки и распределение средств.

🔹 Строгое целевое использование трансфертов
✅ Бюджетные трансферты (например, деньги на строительство школ) больше нельзя будет перераспределять на другие нужды, такие как благоустройство или дороги.

🔹 Гарантированные объемы финансирования
✅ Теперь трансферты будут закрепляться по годам, регионам и направлениям.
✅ Введены минимальные объемы финансирования по ключевым социальным сферам.

🔹 Эффективное использование бюджета
✅ Неосвоенные средства можно будет переносить на следующий год (например, если строительство школы не успели завершить в срок).
✅ Это исключит ситуацию, когда деньги в конце года спешно тратятся на второстепенные проекты, лишь бы не возвращать их в бюджет.

🔹 Конкретные индикаторы и цели
✅ Теперь вместе с проектом бюджета будут утверждаться четкие целевые показатели.
✅ Министры и акиматы смогут перераспределять средства, но при этом обязаны будут достигнуть поставленных результатов (например, построить 20 школ или создать 20 000 мест в детских садах).

🔹 Контроль за свободными средствами бюджета
✅ Ранее временно свободные деньги размещались в банках второго уровня, что создавало условия для злоупотреблений.
✅ Теперь все средства будут находиться на едином казначейском счёте, а доходы от их использования пойдут в республиканский бюджет.

🔹 Жесткий контроль за внешним долгом
✅ Теперь в бюджете будут прописаны лимиты на внешние займы квазигосударственного сектора.
✅ В проекте бюджета будут указываться компании, которым разрешено привлекать займы, а также механизм их мониторинга и контроля.

🔹 Поддержка науки в регионах
✅ Теперь акиматы смогут выделять средства на научные исследования и их внедрение.

🔹 Гибкость в уточнении бюджета
✅ Ранее бюджет можно было уточнять только один раз в год. Теперь правительство сможет вносить изменения столько раз, сколько потребуется, но через парламент.

🔹 Прозрачность всех корректировок бюджета
✅ Если правительство вносит изменения в бюджет, то оно обязано в течение пяти дней уведомить Мажилис о причинах и ожидаемых последствиях этих решений.

🔹 Контроль долговых обязательств
✅ Теперь ежегодно будет проводиться оценка долгов квазигоссектора с установлением лимитов и процедур для привлечения внешних займов.

Что дальше?

Это лишь изменения, инициированные нами. Помимо этого, есть много важных нововведений, предложенных коллегами. Рабочая группа проделала большую работу.

Принятые решения должны сделать бюджет более прозрачным, гибким и эффективным. Теперь главное — чтобы эти нормы не остались только на бумаге, а начали работать на реальное развитие страны.

Президент выступил на Национальном Курултае.
О будущем страны, о развитии, о том, что предстоит делать прямо сейчас, чтобы Казахстан стал сильнее.

Главное – движение вперед. Экономика, человеческий капитал, технологии – все это нужно развивать.

Образование и наука

Школы нужно не просто строить, а делать их удобными, современными, доступными для каждого ребенка – в Алматы, в небольшом ауле, в приграничных районах. Инвестиции в студентов, молодых ученых, технологии – это не траты, а вложение в будущее.

Депутаты уже работают над законопроектом о наукоградах. Это шаг к тому, чтобы наука активно развивалась.

Здравоохранение и социальная защита

Больницы и реабилитационные центры должны появляться там, где они действительно нужны. Люди не должны ехать за сотни километров, чтобы получить лечение. Уже сейчас проводится большая работа.

Отдельное внимание – особенным детям и инклюзии. Президент поручил разработать законопроект по их поддержке. Это не просто помощь – это возможность для каждого ребенка получить достойное образование, социализацию, шанс на полноценную жизнь. Поддержка семей, защита женщин и детей, помощь тем, кто оказался в трудной ситуации – все это не просто слова, а задачи, которые нужно решать.

Культура и национальная идентичность

Нация без культуры – это просто население. Кино, театр, книги – это ценности, воспитание и идентичность.

Комитет уже работает над поправками по развитию киноиндустрии. Это не только про финансирование, но и про качество, смысл, влияние на общество.

Еще одна важная тема – регулирование наименований частных образовательных организаций. Закон уже прошел первое чтение.

Поддержка театров и их инфраструктуры – важная задача. Возможно, стоит законодательно усилить компетенции, вовлечь бизнес, создать механизмы для их устойчивого развития

Спорт и регионы

Детям нужны площадки для игр, молодежи – спортцентры. Не все станут чемпионами, но здоровая нация начинается с доступного спорта.

Регионы должны развиваться не на словах, а на деле. Люди должны жить в своих городах и селах не потому, что у них нет выбора, а потому, что там есть перспективы, созданы благоприятные условия.

Что дальше?

Президент сказал главное: больше действий, меньше архаики, больше устремленности в будущее.

Депутаты уже работают над законами и поправками, которые касаются особенных детей, наукоградов, киноиндустрии, наименований учебных заведений, по вопросам здравоохранения, культуры и образования.

Возможно, потребуется дополнительные меры по поддержке театров и их инфраструктуры.

Впереди большая работа.

⚡️Мемлекет басшысы:

«Біз үшін ешкім елімізді дамытып, көркейтіп бермейді. Қазақстан өз азаматтарымызға, яғни бізге ғана керек. Біз өз мүмкіндігіміз бен күш-қуатымызға арқа сүйеуіміз қажет. Сондықтан ұлт ретінде алға басуға не кедергі болса, соның бәрінен арылып, сапалы ұлт болуға тиіспіз.

Елімізді жаһанға жайылып келе жатқан өзгерістерге дайындап, Қазақстанды кез келген сын-қатерге төтеп бере алатын қуатты мемлекет етуіміз керек. Бұл – менің Президент ретіндегі басты миссиям. Бұл – тұтас ұлтымызға ортақ маңызды міндет»

t.me/aqorda_resmi

Национальный Курултай за последние годы стал важной площадкой. Это не просто обсуждения, а механизм, который позволяет обществу обозначать проблемы, а власти – находить им конкретное законодательное оформление и практическую реализацию.

Поскольку озвученные на Курултае темы во многом касаются социальной политики, культуры и общественных ценностей, как председатель профильного комитета непосредственно участвую в этой работе. Поэтому могу с уверенностью сказать: Курултай – это формат, который приносит результаты.

По итогам третьего заседания Курултая было инициировано 10 законопроектов, 9 из которых уже подписаны Президентом. Большинство из них прошло через наш Комитет.

Основные изменения

✅ Ограничения для игорного бизнеса
✔ Запрет рекламы игорного бизнеса
✔ Запрещено участие в азартных играх госслужащих и должников (3,5 млн человек)
✔ Блокировка нелицензированных онлайн-казино и букмекерских контор

✅ Защита памятников и природных объектов
✔ Ужесточение наказания за вандализм

✅ Почетные звания для ученых, инженеров, строителей, аграриев
✔ Расширение системы наград

✅ Защита женщин и детей
✔ Введение уголовной ответственности за бытовое насилие
✔ Пожизненное наказание за педофилию
✔ Уголовная ответственность за склонение и пропаганду суицида
✔ Усиление профилактических мер

✅ Присвоение имен героям
✔ Орден «Айбын» теперь носит имена Сагадата Нурмагамбетова, Бауыржана Момышулы и Рахимжана Кошкарбаева

✅ Новые правила ономастики
✔ Все переименования теперь проходят согласование с центральным органом

✅ Регулирование региональной символики
✔ Введены единые государственные стандарты

✅ Пересмотр наказания за наркопреступления
✔ Для организаторов сбыта – пожизненное заключение
✔ Для должностных лиц крышующих наркобизнес до пожизненного заключения

🔜 В работе – реформа в сфере археологии
✔ Введение новых стандартов лицензирования
✔ Ужесточение мер против незаконных раскопок
➡ Законопроект принят в работу 29 января 2025 года

Важно подчеркнуть, что Национальный Курултай – это не изолированная инициатива, а часть более широкой реформаторской политики Президента. Именно в рамках курса на «слышащее государство» и усиление общественного диалога Курултай стал инструментом, где предложения граждан превращаются в реальные законы и реформы.

Сегодня в Мажилисе был принят в работу законопроект, касающийся системы обязательного социального медицинского страхования (ОСМС). Теперь будет создана рабочая группа, которая займется детальным обсуждением. Говорить о том, что предложенные нормы будут приняты в их текущем виде, пока нельзя – впереди большая работа, поправки и дискуссии.

🔹 Какие основные предложения Министерства?

📌 Сокращение объема ГОБМП и расширение пакета ОСМС.
К 2027 году гарантированный объем бесплатной медицинской помощи (ГОБМП) может быть сокращен с 57% до 32%, а пакет ОСМС увеличен до 68%. Как это повлияет на доступ граждан к бесплатной медицине? Этот вопрос требует дополнительного обсуждения. Важно обеспечить соблюдение конституционных прав граждан.

📌 Увеличение предельного порога взносов в ОСМС.
Предлагается повысить верхний предел доходов, с которых уплачиваются взносы, с 10 МЗП до 50 МЗП. Ожидается, что это позволит увеличить доходы фонда ОСМС до 234 млрд тенге. Это может стать дополнительной нагрузкой на бизнес. Важно, чтобы они не ушли в теневой сектор.

📌 Охват 1,2 млн незастрахованных граждан.
Предлагается оплачивать взносы за незастрахованных граждан за счет местных бюджетов. Как будет обеспечена финансовая устойчивость и достаточность ресурсов? Заложены ли на это средства в местных бюджетах?

📅 Официальная презентация законопроекта состоится на следующей неделе.

❗ Главная задача – защита интересов наших граждан.

У нас конструктивное сотрудничество с Министерством здравоохранения. Уверен, что мы сможем прийти к совместным и эффективным решениям.

Каждая норма должна быть тщательно проанализирована с учетом мнений граждан, врачей, работодателей и экспертов.

Бүгін Мәжілісте Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесіне қатысты заң жобасы жұмысқа алынды. Енді арнайы жұмыс тобы құрылып, жан-жақты талқылау басталады. Бұл ұсыныстар дәл осы күйінде қабылданады деп айтуға болмайды – алда үлкен жұмыс пен пікірталастар бар.

🔹 Министрліктің негізгі ұсыныстары қандай?

📌 ГОБМП көлемін қысқарту, МӘМС үлесін арттыру. 2027 жылға қарай мемлекеттік тегін медициналық көмек (ГОБМП) 57%-дан 32%-ға дейін қысқаруы, ал МӘМС пакеті 68%-ға дейін ұлғаюы мүмкін. Бұл ұсыныс азаматтардың тегін медициналық көмек алуына қалай әсер етеді? Бұл сұрақ әлі де талқылануы қажет. Конституцияда бекітілген құқықтарды сақтау маңызды.

📌 МӘМС жарналарының жоғарғы шегі артады. Табысынан аударылатын жарнаның жоғарғы шегін 10 ЕТЖ-дан 50 ЕТЖ-ға дейін көтеру ұсынылуда. Бұл МӘМС қорының кірісін 234 млрд теңгеге дейін арттыру мүмкіндігін береді деп күтілуде. Бірақ азаматтар мен бизнестің жүктемесі қандай болмақ? Жұмыс берушілерге түсетін қаржылық салмақ та ескерілуі қажет. Олар көлеңкелі экономикаға кетіп қалмауы маңызды.

📌 1,2 млн сақтандырылмаған азаматты қамту. Жергілікті бюджет есебінен сақтандырылмаған азаматтар үшін жарна төлеу ұсынылып отыр. Бұл әлеуметтік әділдік тұрғысынан маңызды қадам, бірақ оның қаржылық тұрақтылығы мен ресурстардың жеткіліктілігі қалай қамтамасыз етіледі? Ол үшін жергілікті бюджеттерде қаражат қарастырылған ба?

📅 Келесі аптада заң жобасының ресми таныстырылымы өтеді.

❗ Басты міндет – халықтың мүддесін қорғау.

Денсаулық сақтау министрлігімен конструктивті қарым-қатынасымыз бар. Ортақ әрі тиімді шешімдерге келеміз деп санаймын.

Әр норма жан-жақты сарапталып, азаматтардың, дәрігерлердің, жұмыс берушілер мен сарапшылардың пікірі ескерілуі тиіс.

Жасанды интеллект бәрін өзгертуде – экономикадан білімге дейін.
Біреулер белгісіздіктен қорқып, технологияларға тыйым салуды ұсынса, енді біреулер болашақты қалыптастырып, балаларды жасанды интеллектпен жұмыс істеуге үйретуде.

Эстония – Еуропадағы білім сапасы жоғары елдердің бірі – биылғы қыркүйектен бастап ChatGPT-ді 10–11 сынып оқушыларының оқу бағдарламасына енгізеді. AI Leap бастамасы аясында мұғалімдер мен оқушылар жасанды интеллектке тегін қолжетімділік алады, ал педагогтер арнайы оқытудан өтеді. Бүгінде Эстония – PISA рейтингінде алғашқы қатарда тұрған жалғыз азиялық емес мемлекет.
Бұл үрдіс тек Эстониямен шектелмейді.

Қытай алдағы оқу жылынан бастап Бейжің мектептерінде жасанды интеллект бойынша міндетті курстар енгізеді. Биылдан бастап оқушылар кемінде 8 сағат жасанды интеллект сабақтарын өтеді. Олар жеке пән ретінде немесе информатика мен жаратылыстану ғылымдарына кіріктірілген түрде оқытылады. Бұл – Қытайдың ЖИ саласындағы әлемдік көшбасшылық стратегиясының бір бөлігі.

❓ Ал бізде қалай?

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жасанды интеллектті дамытуға басымдық беріп, кешенді шаралар қабылдауда. Жақында Мәжілістегі бір топ депутат, оның ішінде мен де, ЖИ дамытуға арналған арнайы заң жобасын дайындадық.

Бүгінде технологияларға бейімделу қорқудан маңыздырақ. Алайда кейбір ортада әлі де шектеу мен тыйым салу туралы пікірталастар басым, ал нақты шешімдер туралы аз айтылуда.

Жақында журналистер маған:
«Мектеп оқушылары мен студенттерге ChatGPT-ті қолдануға тыйым салу керек пе?» – деген сұрақ қойды.

Бірақ жасанды интеллект – жай ғана құрал емес, білім мен экономиканың түбегейлі өзгерісі. Оның басты мүмкіндіктерінің бірі – білім мен ақпаратқа қолжетімділікті кеңейту.

Мысалы, жасанды интеллект ғылыми мақалалар мен кітаптарды қазақ тіліне аударуға мүмкіндік береді. Бұл бұрын мүмкін болмаған нәрсе еді. ЖИ ғылым, білім және мәдениетті дамытуда маңызды құралға айнала алады.

Сондықтан тек балалар мен мұғалімдерді жасанды интеллектті дұрыс әрі этикалық тұрғыдан пайдалануға үйрету жеткіліксіз. Сонымен қатар, критикалық ойлау мен академиялық адалдықты қалыптастыру қажет. Технологиялар шексіз мүмкіндіктер ашады, бірақ оларды дұрыс әрі жауапкершілікпен қолдану маңызды. Осы жұмысты тез арада іске асыруымыз қажет.

Технологиялар жоғалып кетпейді. Оларды елемейтіндер ғана бәсекеге қабілетсіз болып қалады.

https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-03-09/beijing-to-roll-out-ai-courses-for-kids-to-build-on-deepseek-boom


https://www.hm.ee/en/news/estonia-announces-groundbreaking-national-initiative-ai-leap-programme-bring-ai-tools-all?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR08IIahdbtmtBPgFBqr2YlzMmEMwcGKgdSEUwMtLxulJ3S5p6SCiUI8upE_aem_Y_aBkoRP2_41viJgztDgVg

Искусственный интеллект меняет все – от экономики до образования. Пока одни страны и люди боятся неизвестности и призывают запрещать технологии, другие формируют будущее, обучая детей работать с ИИ уже сейчас.

Эстония, лидер среди европейских стран по качеству образования, с сентября этого года интегрирует ChatGPT в обучение старшеклассников (10–11 классы). В рамках инициативы AI Leap учителя и ученики получат бесплатный доступ к ИИ, а педагоги пройдут специализированное обучение. Сегодня Эстония – единственная неазиатская страна в топе рейтингов PISA.

Но она не единственная. Китай с нового учебного года вводит обязательные курсы ИИ в школах Пекина. Уже в этом году ученики будут проходить минимум 8 часов занятий по искусственному интеллекту, которые могут быть как отдельным предметом, так и частью информатики или естественных наук. Это часть стратегии Китая по мировому лидерству в сфере ИИ.

❓ А что у нас?

Президент страны Касым-Жомарт Токаев делает ставку на развитие искусственного интеллекта, принимаются комплексные меры. Недавно группа депутатов Мажилиса, в том числе и я, инициировала специальный законопроект о развитии ИИ.

Сегодня очевидно: ставка на развитие и адаптацию важнее, чем страх перед технологиями. Однако в некоторых кругах все еще доминируют дискуссии о запретах – но не о решениях.

Недавно в кулуарах Мажилиса меня спросили о необходимости запрета использования ChatGPT для школьников и студентов. Но если ИИ – это не просто инструмент, а фундаментальный сдвиг в образовании и экономике, будущее нации зависит от того, насколько мы научим детей и учителей использовать его грамотно. Насколько мы адаптируем экономику и другие сферы.

Один из его ключевых возможностей – расширение доступа к знаниям и информации.

Например, ИИ уже позволяет переводить научные статьи и книги на казахский язык, что раньше было практически недоступно. Он может стать мощным инструментом для развития науки, образования и культуры.

Поэтому важно не просто научить детей и учителей грамотно и этично использовать ИИ, но и прививать критическое мышление и академическую честность.

Технологии не исчезнут. Перестанут быть конкурентоспособными те, кто их игнорирует.



https://www.hm.ee/en/news/estonia-announces-groundbreaking-national-initiative-ai-leap-programme-bring-ai-tools-all?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR08IIahdbtmtBPgFBqr2YlzMmEMwcGKgdSEUwMtLxulJ3S5p6SCiUI8upE_aem_Y_aBkoRP2_41viJgztDgVg


https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-03-09/beijing-to-roll-out-ai-courses-for-kids-to-build-on-deepseek-boom

Times Higher Education 2025 рейтингі бойынша Жоғары білім мектебі (NUGSE) 176–200 орындар диапазонына еніп, Орталық Азиядағы жалғыз өкіл атанды. Бұл рейтингке 87 елдің 767 университеті кірді.

🎓 NUGSEдан кейінгі орын алған беделді университеттер:
Сорбонна университеті (Франция), Джордж Вашингтон университеті (АҚШ), Ньюкасл университеті (Ұлыбритания), Цукуба университеті (Жапония).

📊 Жоғары көрсеткіштеріміз:

✅ Ғылыми зерттеулердің сапасы – 79.7: Біздің профессорлардың еңбектері әлемдік орташа деңгейден екі есе көп цитаталанған.
✅ Жарияланымдар сапасы: 2022–2024 жылдар аралығындағы ғылыми мақалалардың 78,5%-ы Q1 санатындағы журналдарда жарық көрді.
✅ Зерттеулердің ықпалы: FWCI индекcі (Field-Weighted Citation Impact) 2022 жылы 2.99 болса, 2024 жылы 3.98-ге жетті.

🎓 Білім беру көшбасшыларының ұстаханасы!

Жоғары білім мектебі Қазақстанның білім саласына жетекшілік ететін мамандарды дайындап келеді.
Олардың арасында:
✔️ Ректорлар мен проректорлар
✔️ Мектеп директорлары
✔️ Жетекші сарапшылар мен ғалымдар

📌 NUGSE – Назарбаев Университетіндегі қазақстандық білім беру ұйымдарымен тығыз байланыста жұмыс істейтін жалғыз факультет!

Жоғары білім мектебі жоғары оқу орындары, мектептер және білім беру ұйымдарымен белсенді серіктестік орнатып, реформалар мен ғылыми зерттеулерге тікелей ықпал етіп келеді.

📌 Неліктен дәл осы факультет?

Мүмкін, себебі бұл – деканы қазақстандық азамат болып табылатын жалғыз факультет.
Ол еліміздің білім беру жүйесінің ерекшеліктері мен мәселелерін терең түсінеді және жергілікті тәжірибені халықаралық стандарттармен тиімді ұштастырады.

—

Высшая школа образования Назарбаев Университета заняла позицию в диапазоне 176–200, став единственным вузом Центральной Азии среди 767 университетов из 87 стран в рейтинге Times Higher Education 2025.

🎓 Школа образования опередила Сорбонну (Франция), Университет Джорджа Вашингтона (США), Ньюкаслский университет (Великобритания), Университет Цукуба (Япония).

📊 Высокие показатели, обеспечившие лидерство:
✅ Качество исследований (79.7): публикации профессоров цитируются в два раза чаще, чем в среднем по миру.
✅ 78,5% публикаций за 2022–2024 годы размещены в журналах Q1.
✅ Индекс цитируемости FWCI вырос с 2.99 (2022) до 3.98 (2024), подтверждая высокое влияние исследований.

🎓 За годы работы Высшая школа образования воспитала ректоров, проректоров, директоров школ, ведущих экспертов и учёных, которые сегодня формируют образовательную политику страны.

📌 Это единственный факультет Назарбаев Университета, который активно сотрудничает с казахстанскими вузами, школами и образовательными организациями.

📌 Почему?
Возможно, потому что это единственный факультет, где деканом работает гражданин Казахстана. И глубоко понимает контекст и вызовы системы образования страны и объединяет локальную и глобальную экспертизу.

Этот успех – не просто цифры в рейтинге, а показатель того, что Казахстан может уверенно конкурировать в сфере науки и образования на мировой арене!

Егер ол шешілмесе, Назарбаев Университеті маңызды, қажет және пайдалы жоба болып қала береді, бірақ сонымен бірге елдің жалпы білім беру жүйесіне толыққанды әсер ете алмайтын, біршама оқшауланған құрылым болып қала бермек.

Жақында Назарбаев Университетінің Білім беру мектебінің жетістіктері туралы пост жарияладым. Шынында да, бұл тамаша нәтиже. Бұл университеттің Қазақстан үшін маңыздылығына, оның әрі қарай дамуы мен ауқымды инвестицияларды қажет ететініне сенімдімін.

Алайда кез келген табыс тарихы – тек жеңістер ғана емес, сонымен қатар үнсіз қалуға болмайтын сын-қатерлерден де тұрады.

Жақында жаңа ректормен кездесіп, өзімнің байқаған жайттарымды ашық жеткіздім.

Қазіргі басшылық рейтингтерге басымдық беруде. Университет тек рейтинг үшін жұмыс істей бастағанда, басты назар басқа бағытқа ауысады. Иә, халықаралық тізімдерде жоғары орын алу – бедел мен мәртебе тұрғысынан маңызды. Бірақ білім беру жүйесінде басқа да көрсеткіштер ескерілуі тиіс. Оның үстіне, бүгінгі нәтижелер осыдан 5–6 жыл бұрынғы жұмыстың жемісі.

Қазіргі таңда Білім беру мектебі көрсетіп отырған жетістіктер – жылдар бойы жинақталған тәжірибе мен жүйеліліктің, сабақтастықтың нәтижесі. Бұл – мектеп басшылығының еңбегі. Айта кетерлігі, бұл факультетті басқаратын жалғыз қазақстандық азамат университеттің жетекші құрамындағы жалғыз жергілікті маман болып табылады. Бәлкім, осының арқасында Білім беру мектебі жергілікті ұйымдармен тығыз байланыс орнатып, елдегі білім беру жүйесінің ерекшеліктерін жақсы түсінеді.

Түсінемін, рейтингтер – университет басшылығы үшін табысты көрсететін әдемі статистика және түйіндеме үшін жақсы көрінетін көрсеткіштер. Бірақ тепе-теңдік сақталуы керек.

Қазақстандық ғалымдар қайда?

Университет алғаш құрылғанда, ол шетелдік профессорлар мен менеджерлердің көмегімен дамыды. Алғашқы кезеңде бұл орынды шешім болды. Бірақ 15 жылдан астам уақыт өтті. Логикалық тұрғыдан алғанда, қазақстандық ғалымдар мен басқарушылардың академиялық ортаға біртіндеп интеграциялануын күтуіміз керек еді.

Әрине, шетелдік профессорлар мен басшылардың үлесі сақталуы керек, бірақ қазақстандық мамандар үшін де мүмкіндіктер жасалуы тиіс. Бұл жерде де баланс қажет.

Бұл өзгеріс орын алды ма?

Өкінішке қарай, қазақстандық қызметкерлер әлі күнге дейін негізінен әкімшілік блоктарда жұмыс істейді. Яғни, олар көбінесе көмекші персонал ретінде ғана қызмет атқарады. Бұл саясат бізге таныс емес пе?

Ал бізде Лига плюща, Оксфорд, MIT және әлемнің жетекші университеттерінде білім алған, тәжірибе жинақтаған жоғары деңгейлі мамандар бар. Неге олар Назарбаев Университетінің академиялық негізінің бір бөлігі бола алмайды?

Қазіргі уақытта университеттегі декандардың ішінен тек біреуі ғана – Қазақстан азаматы. Провост немесе басқа факультет декандары қазақстандық емес.

Нағыз сапалы білім – бұл тек әдемі есептер мен рейтингтер емес. Университеттің шынайы күші мен беделі оны қалыптастыратын адамдарға байланысты.

Назарбаев Университеті – ерекше платформа. Бірақ егер ол елдің білім беру экожүйесінің ажырамас бөлігі болғысы келсе, онда жабық клуб моделінен бас тартып, қазақстандық ғалымдар мен басқарушыларды белсенді түрде тартуы керек. Өз тәжірибесін кеңірек таратып, қазақстандық мектептер мен жоғары оқу орындарымен тығыз ынтымақтастық орнатуы қажет.

Парсы шығанағы елдерінің тәжірибесіне назар аударыңыз. Жақында мен The Economist басылымынан мақала жарияладым: шетелдік университеттерге бағытталған көпжылдық және миллиардтаған инвестициялар күтілетін нәтижелерді бермейді, егер жүйелі capacity building процесі мен жергілікті білім беру ұйымдарына тәжірибені тарататын механизмдер болмаса.

Мұндай институттар тек өздері үшін ғана емес, қазақстандық басқарушылар мен ғалымдарды даярлау алаңы ретінде де маңызды. Болашақта олар бұл тәжірибені елдің басқа университеттеріне таратып, Назарбаев Университетінің өз дамуына да үлес қоса алады.

Шындықты айтайын: бізде жоғары білім беру менеджментінде және ғылымда мықты мамандардың тұтас бір буыны бар. Бірақ олар өз идеяларын жүзеге асыратын және шынайы үлес қоса алатын кеңістік таппай отыр.

Бұл – үлкен мәселе.
Егер ол шешілмесе, Назарбаев Университеті маңызды, қажет және пайдалы жоба болып қала береді, бірақ сонымен бірге елдің жалпы білім беру жүйесіне толыққанды әсер ете алмайтын, біршама оқшауланған құрылым болып қала бермек.

Назарбаев Университет: достижения и вызовы, о которых стоит говорить

Недавно я написал пост о достижениях Школы образования Назарбаев Университета. Действительно, это сильная команда, заслуженные успехи и отличная работа.
Убежден в важности этого университета для Казахстана, необходимости его дальнейшего развития и серьезных инвестиций.

Но любая история успеха – это не только победы, но и вызовы, о которых нельзя молчать.

Недавно у меня была встреча с новым ректором, и я открыто высказал свои наблюдения.

Нынешнее руководство делает акцент на рейтингах. Когда университет начинает жить ради рейтингов, фокус неизбежно смещается. Да, высокие позиции в международных списках – это престижно и важно. Но в образовании важны другие показатели. Тем более что результаты, которые мы видим сегодня, были заложены 5–6 лет назад.

То, что сейчас демонстрирует Школа образования, – это заслуга команды, которая работала годами, системности и преемственности. Заслуга руководителя школы, который является единственным гражданином Казахстана в руководстве вуза. Кстати, возможно, поэтому Школа тесно работает с местными организациями и знает местный контекст.

Понимаю, рейтинги – это красивая история успеха для руководства университета и впечатляющие строчки в резюме. Но должен быть баланс.

Где казахстанские ученые?

С момента основания университет строился с опорой на иностранных профессоров и менеджеров. Вначале это было оправдано, но прошло более 15 лет. Логично было бы увидеть постепенное включение казахстанских ученых и управленцев в академическую среду.

Безусловно, доля зарубежных профессоров и руководителей должна сохраняться, но необходимо создавать возможности и для казахстанских специалистов. Нужен баланс.

Произошло ли это?

К сожалению, казахстанские сотрудники до сих пор в основном работают в административных блоках. По сути, это вспомогательный персонал. Знакомая политика, не так ли?

И тут стоит напомнить: все расходы университета покрываются за счет государственного бюджета.

Но ведь у нас есть сильные специалисты, получившие образование и опыт работы в Лиге плюща, Оксфорде, MIT и ведущих мировых университетах. Почему они не становятся частью академического ядра Назарбаев Университета? Почему система не создает для них возможностей?

Только один декан – гражданин Казахстана. Ни одного провоста или другого декана из числа казахстанцев больше нет.

Что дальше?

Настоящее качество образования – это не только красивые отчеты и рейтинги. Университет – это, в первую очередь, люди, которые создают его силу и репутацию.

Назарбаев Университет – уникальная площадка. Но если он действительно хочет надолго стать частью экосистемы страны, ему нужно отказаться от модели закрытого клуба и более активно вовлекать казахстанских ученых и управленцев. Более активно транслировать свой опыт. Больше сотрудничать с казахстанскими школами и вузами.

Посмотрите на опыт стран Персидского залива. Недавно я публиковал материал из The Economist: многолетние и многомиллиардные инвестиции в иностранные вузы не дают ожидаемого эффекта, если нет системного capacity building и распространения опыта в местные образовательные организации.

Такие институты важны не только сами по себе, но и как площадка для подготовки казахстанских управленцев и ученых, которые затем смогут масштабировать этот опыт в других вузах страны и развивать сам Назарбаев Университет.

И скажу честно: у нас есть целая плеяда блестящих менеджеров высшего образования и ученых. Но они не находят пространства для реализации своих идей и реального вклада.

Это проблема. И если ее не решать, Назарбаев Университет так и останется важным, нужным, полезным, но все же несколько изолированным проектом, не влияющим в полной мере на развитие всей системы образования.

Новый законопроект по вопросам культуры и образования принят в первом чтении! 🚀

Основные новеллы:

🔹 Поддержка талантливых школьников

Мы идём дальше – победители крупнейших международных научных конкурсов и их наставники получат денежное поощрение за вклад в науку: до 6 миллионов тенге для школьников и 500 тысяч тенге для учителей. Талант должен быть не только признан, но и мотивирован!

В прошлом году мы приняли закон, предоставляющий им право поступления по гранту в вузы без ЕНТ и обучения за границей по программе «Болашақ». Глава государства К. Токаев ранее поручил усилить поддержку наших одарённых школьников.

🔹 Контроль за присвоением имён личностей частными образовательными учреждениями

Теперь частные школы и вузы не смогут самостоятельно присваивать имена выдающихся личностей. Для этого потребуется официальное согласование с ономастической комиссией, как в государственных образовательных организациях.

🔹 Библиотеки – не только книги! 📚
Мы расширяем фонды библиотек и даём им право проводить платные образовательные и культурные мероприятия. Это поможет привлечь дополнительное финансирование и сделать библиотеки современными культурными центрами.

🔹 Рейтинг вузов – борьба за качество

Теперь финансирование университетов будет зависеть от реального качества образования, а не просто от числа студентов. Это повысит конкуренцию между вузами и их заинтересованность в улучшении образовательных программ. Президент в Послании получал дифференцировать размеры грантов для вузов в зависимости от качества.

🔹 Отмена обязательной отработки для выпускников в сложных жизненных ситуациях

Родители детей с инвалидностью и те, кто ухаживает за тяжело больными родственниками, будут освобождены от обязательной отработки по гранту после вуза.
А тем, кто продолжает обучение за границей, предоставят отсрочку от обязательной отработки.

🔹 Защита детских садов
Земли, выделенные для государственных детских садов, больше не смогут менять целевое назначение и превращаться в торговые центры.
Кроме того, дети смогут оставаться в саду до лета, даже если им исполнилось 6 лет зимой. Теперь их не смогут исключать до начала учебного года.

🔹 Рабочая профессия уже в школе
Ученики 10-11 классов смогут по желанию и при наличии возможностей бесплатно получить профессиональные навыки во время обучения в школе!
Колледжи предложат курсы по востребованным специальностям – сантехник, повар, электрик. Такой проект уже запущен в 17 регионах и показывает отличные результаты!

LinkedIn прогнозирует, что знаниевая экономика уходит в прошлое, а на смену ей приходит эпоха инновационной экономики. 🚀

🔹 Что это значит?

Раньше работа опиралась на физические способности (аграрная и индустриальная экономика), затем — на интеллектуальные (знаниевая экономика).
Теперь, когда AI автоматизирует не только рутинные, но и интеллектуальные задачи, ключевыми становятся социальные и эмоциональные навыки.

🔹 Какие навыки нужны в новом мире?
Креативность, любопытство, смелость, эмпатия и коммуникация — «5C», которые определят успешных специалистов. Эти навыки станут новыми “жесткими навыками”, поскольку их нельзя заменить алгоритмами.

🔹 AI – не враг, а инструмент
Искусственный интеллект открывает доступ к возможностям, которые раньше были доступны только избранным. Теперь любой человек с хорошей идеей сможет реализовать её: AI станет сооснователем, разработчиком, консультантом.

🔹 Главный вызов – адаптация
Скорость изменений такова, что традиционные карьерные ориентиры (диплом, престижная компания) теряют свою силу. Теперь важны не регалии, а способность быстро обучаться, адаптироваться и использовать AI в своей работе.

📣 Вывод? Либо ты осваиваешь новую реальность, либо она меняет тебя. “Disrupt yourself or be disrupted”.

https://www.cnbc.com/2025/02/26/the-skill-humans-can-leverage-as-ai-disrupts-workforces-globally.html

https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/edinovremennyie-vyiplatyi-6-millionov-smogut-poluchat-563462/?

Один шаг редко решает проблему. Ты предлагаешь идею, борешься за неё, но поддержки нет. В такие моменты легко опустить руки. Но если снова и снова поднимать вопрос, шаг за шагом двигаться вперёд, решение найдётся.

Так было и с поддержкой победителей международных научных конкурсов. Два года мы добивались изменений: вносили поправки, направляли их в правительство.

На самом деле, вопрос поднимался ещё раньше. Когда я был министром, мы внесли в проект приказа по поддержке одарённых детей не только победителей международных олимпиад, но и победителей научных конкурсов. Однако Министерство финансов тогда не поддержало идею, сославшись на нехватку средств. В итоге в подписанный приказ вошли только победители олимпиад.

В Мажилисе мы продолжили предлагать поправки и убеждать коллег оказать поддержку молодым учёным. Сначала безуспешно. Потом частично: гранты для поступления в вузы утвердили (победители международных научных конкурсов теперь могут поступать на государственный грант без ЕНТ и претендовать на программу «Болашак»), но денежное поощрение отклонили.

После этого мы продолжили работу над денежным поощрением. И вот – вопрос решён! На заседании комитета были приняты поправки о единовременных выплатах не только победителям и призёрам, но и их педагогам, подготовившим их к соревнованиям. Далее вопрос будет рассмотрен на Пленарном заседании.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев говорил: талантливые дети должны получать поддержку. «AMANAT» поднял этот вопрос в своей программе.

Благодаря поддержке Главы государства, теперь это – реальность. Это не просто признание заслуг талантливых детей и их наставников. Это инвестиция в будущее страны, в её интеллектуальный потенциал. Казахстанские молодые учёные ещё не раз удивят мир!

Мәселелерді кезең-кезеңімен шешу – ең тиімді әдістердің бірі. Кейде бір мәселені шешу үшін ұсыныс жасайсың, бірақ ол бірден қолдау таппауы мүмкін. Осындай сәттерде кейбір адамдар беті қайтып, бастамасынан бас тартады. Алайда мәселені қайта-қайта көтеріп, біртіндеп ілгерілетсең, түптің-түбінде оны толық шешу мүмкіндігі пайда болады.

Мысалы, халықаралық ғылыми байқаулардың жеңімпаздарына университетке түсу үшін грант беру және біржолғы ақшалай сыйақы тағайындау мәселесін біз екі жыл бойы көтердік. Тіпті, ашығын айтқанда, министр болған кезімде тек халықаралық олимпиадалардың жеңімпаздары ғана емес, ғылыми жобалардың да жеңімпаздары осы бұйрық жобасына енгізілген еді. Бірақ Қаржы министрлігі қаражат жетпейді деп қолдамай, сол бұйрықпен тек олимпиада жеңімпаздары қапмтылған еді.

Содан кейін, Парламентте жұмысты жалғастырып, тиісті түзетулерді әзірлеп, Үкіметке бірнеше рет ұсындық. Алғашқы талпыныстарда қолдау таба алмадық. Одан кейін ұсынысымыз жартылай шешілді: грант бөлу мәселесі мақұлданып, жуырда қабылданған заңға сәйкес, халықаралық ғылыми жобалар байқауларының жеңімпаздары енді ҰБТ тапсырмай-ақ грантқа ие бола алады. Бірақ ақшалай сыйақы жағы тағы қолдау таппады.

Осыдан кейін біз ақшалай сыйақы мәселесін қайта-қайта көтердік. Нәтижесінде, міне, ол да шешімін тапты!

Біздің Комитеттің отырысында халықаралық ғылыми байқаулардың жеңімпаздары мен жүлдегерлеріне, сондай-ақ оларды дайындаған педагогтарға біржолғы ақшалай сыйақы беру туралы түзетулер қабылданды. Енді Жалпы отырысқа шығарылады.

Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев дарынды балаларды қолдау туралы бірнеше рет айтқан болатын, «AMANAT» партиясы да өз бағдарламасында осы бастаманы көтерген еді.

Бұл өзгерістер Президент айтқандай дарынды балаларды қолдауды күшейтіп, еліміздің білім беру және ғылым әлеуетін нығайтуға ықпал етеді. Қазақстанның жас ғалымдары әлемдік деңгейдегі жаңа жетістіктерге жететініне сенімдіміз!

—

В связи с трагическим происшествием на руднике корпорации «Казахмыс» в области Улытау Глава государства обратил внимание на недопустимое положение дел в сфере безопасности труда

➤ Имеют место случаи грубого нарушения установленных требований, объекты слабо оснащены системами промышленной безопасности.

➤ Компании недостаточно инвестируют в проекты, направленные на обеспечение безопасных условий труда. Все это приводит к техногенным авариям, гибели и травмам работников.

❗️Президент поручил Правительству принять следующие меры по обеспечению безопасности граждан, задействованных на опасных производствах:

1. Провести ревизию объектов на предмет их соответствия нормам промышленной безопасности;

2. Выработать и внедрить современные системы безопасности на указанных объектах, включая газосигнализационные средства, сейсмодатчики, системы позиционирования и др.;

3. Обеспечить цифровизацию на объектах в части внедрения автоматизированных систем прогнозирования и оповещения;

4. По итогам ревизии предусмотреть увеличение инвестиций в современные системы промышленной безопасности путем корректировки рабочих программ недропользователей;

5. Ужесточить механизмы надзора и контроля в сфере промышленной безопасности.
 
❗️Данные поручения Главы государства поставлены на особый контроль в Администрации Президента.

t.me/aqorda_resmi

Сегодня Мажилис принял несколько важных поправок и направил закон в Сенат. Это решение поможет спасти тысячи жизней и улучшить подготовку врачей.

🎗️ 1️⃣ Онкологический скрининг для всех.

Раннее выявление рака – главный способ спасти жизнь.

В прошлом году у 2,1 тысячи человек был обнаружен рак на начальной стадии. Для многих это дало возможность вовремя пройти лечение и полностью выздороветь.

✅ Сейчас этот скрининг бесплатен только для застрахованных граждан.

✅ С 2025 года 3,5 миллиона незастрахованных казахстанцев также смогут проходить обследование бесплатно.

Теперь тысячи людей получат шанс на раннюю диагностику, а риск позднего выявления болезни существенно снизится.

2️⃣ Медицина: не только теория, но и практика.

Сейчас докторантура по медицине доступна только в университетах.

Но медицина — это не просто наука, а ремесло, где важнейшую роль играет практика.
Молодой учёный должен стоять рядом с опытным хирургом, держать скальпель, учиться принимать жизненно важные решения и превращать знания в спасённые жизни.

Что изменится?

Мы инициировали поправку в закон, которая:
✔️ Позволяет выделять госзаказ на подготовку PhD-докторов непосредственно в научных институтах.
✔️ Создаёт диссертационные советы при этих институтах.
✔️ Распространяется исключительно на профильные программы, где практика незаменима.

Научно-педагогическая докторантура по-прежнему останется в университетах.

Следует отметить, что министр здравоохранения поддержала эту инициативу и внесла свой вклад.

Наша цель – готовить специалистов, которые смогут применять свои знания на практике и спасать жизни.

Бүгін екі жыл бойы жұмыс істеп, біз бастамашылық еткен екі маңызды түзетуді Мәжіліс қабылдап, заңды Сенатқа жолдады. Бұл заң – мыңдаған адамның өмірін сақтап қалуға, ал дәрігерлерді тәжірибемен оқытуға мүмкіндік береді.

🎗️ 1️⃣ Онкологиялық скринингті 3,5 миллион медициналық сақтандыруы жоқ адамға қолжетімді етеміз!

Ракты ерте анықтау – өмірді сақтап қалудың басты жолы.
Мысалы, өткен жылы 2,1 мың адамда рактың бастапқы кезеңі табылды.
Көптеген адамдар үшін бұл – уақтылы ем қабылдау және толық сауығу мүмкіндігі!

✅ Бірақ қазіргі уақытта бұл скрининг тек сақтандырылған азаматтарға ғана тегін әрі қолжетімді.

✅ Енді біздің түзетуге сәйкес, 2025 жылдан бастап сақтандырылмаған 3,5 миллион адам тегін скринингтен өте алады!

Бұл – жақсы жаңалық! Енді мыңдаған азаматтарымыз тексерілуге қол жеткізеді, ал ауруды кеш анықтау қаупі азаяды.

2️⃣ Медицина ғалымдарын дайындау тәртібі өзгереді

Қазіргі уақытта докторантура тек университеттерде ғана қолжетімді.

Медицина – бұл тек кітаптан үйренетін ғылым емес, тәжірибені қажет ететін сала. Жас ғалымдар білікті хирургтардың жанында тұрып, скальпель ұстап, өмірлік маңызды шешімдер қабылдауды меңгеруі тиіс. Бұл – құтқарылған өмірлердің кепілі.

Біздің жаңа бастама:
• Мемлекеттік тапсырысты тікелей Ұлттық медициналық ғылыми институттарға бөлуге мүмкіндік береді.
• Медициналық институттар жанынан диссертациялық кеңестер құруды көздейді.
• Практикасыз жүзеге асырылмайтын бейінді бағдарламаларға ғана таралады.

Ал ғылыми-педагогикалық докторантура бұрынғыдай университеттерде қалады.

Енді тек теориямен шектелмей, болашақ PhD докторлар тәжірибеден өтіп, адам өмірін сақтауды үйренетін уақыт келді!

Денсаулық сақтау министрі А. Әлназарованың да осы мәселенің шешілуіне қолдау білдіріп, өз үлесін қосқанын айтқан жөн.

Медицина – тек ғылым емес, бұл өмір құтқарудың өнері. Біздің басты мақсатымыз – осы өнерді шынайы өмірде қолдана алатын мамандарды дайындау.

📚 Дүниежүзілік кітап сыйлау күніне орай Балалар оңалту орталығының кітапханасына балалар кітаптарын сыйға тарттым.

Кітап – тек ақпарат көзі ғана емес, арман мен шабыттың бастауы, жаңа мүмкіндіктерге ашылатын есік.

Әр бала ертегілерден – ерлік пен жақсылықты, хикаялардан – үміт пен батылдықты табады. Олардың өмірінде кітаптар көп болсын, ал білімге деген сүйіспеншіліктері ешқашан сөнбесін!

2020 жылы министрлікте жұмыс істеген кезде “Оқуға құштар мектеп” жобасын іске қостық.

Бұл бастама аясында:
✅ Мектеп кітапханалары көркем әдебиетпен толықты, жөндеуден өтті, жаңа форматта жұмыс істей бастады.
✅ Миллиондаған жаңа кітаптар мектептерге жеткізілді.
✅ Кітапханалар коворкинг орталықтарына айнала бастады.

📚 Бірақ кітап оқу тек мектеп пен университет қабырғасында ғана емес, отбасында да мәдениетке айналуы керек.
✔️ Бала ата-анасымен бірге оқыған кітаптарын талқылап, ой бөлісуі маңызды.
✔️ Отбасылық кітапхананы толықтырып, жаңартып отыру – білім мен тәрбиенің ажырамас бөлігі.

Бұл кітаптар – ұлымның бұған дейін оқыған отбасылық кітапханамыздың кітаптары.

📚 Кітап оқыған бала – ақылды, саналы, ойы терең, өмірге құштар болып өседі.

Президент қол қойған жаңа заңда қандай өзгерістер бар?

Біздің авторлығымызбен дайындалған заң дарынды жастарды қолдап, мемлекеттік тілді дамытуға мүмкіндік жасап, жасанды интеллектпен үйлестіріп, білім беру жүйесін жетілдіруге бағытталған.

✅ Ең беделді халықаралық ғылыми жарыстарда жеңімпаз атанған оқушылар ҰБТ тапсырмай-ақ мемлекеттік грантпен университетке түсе алады. Бұл олардың елде білім алып, Қазақстанның дамуына үлес қосуына жол ашады. Бұрын мұндай мүмкіндік тек олимпиада жеңімпаздарына ғана берілетін.

✅ «Болашақ» бағдарламасы кеңейтіліп, енді бакалавриат деңгейінде де беріледі.

Бұрын «Болашақ» стипендиясы тек магистратура мен докторантураға арналған болса, енді халықаралық олимпиада жеңімпаздары бакалавриат деңгейінде де оқу мүмкіндігіне ие болады. Мемлекет басшысы жастарды қолдау мен білім беруді дамыту мәселелеріне ерекше назар аударуда.

✅ Қазақ тілі үшін жаңа цифрлық платформа жасалады.
Қазақ тілінің цифрлық ұлттық сөздік қоры және ұлттық тіл корпусы заңмен реттелді. Бұл жасанды интеллекттердің (ChatGPT, Алиса және т.б.) қазақ тілінде сапалы жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Мемлекет басшысы Қ. Тоқаев бұл маңызды мәселені өз бақылауында ұстауда.

✅ Қазақ тілінің барлық нормалары мен ережелері онлайн ашық жүйеде қолжетімді болады.

Бұл бастаманың басты мақсаты – қазақ тілін жасанды интеллектпен үйлестіру және цифрлық әлемде оның сапалы жұмыс істеуіне жағдай жасау.

Цифрлық сөздік қордың маңызы:

1️⃣ Жасанды интеллект үшін база:
Бұл сөздік қор жасанды интеллектке қазақ тілінде дұрыс сөйлеуді, сөздерді контекстке сай қолдануды үйретеді.

2️⃣ Күнделікті қолданыс:
Ашық ақпараттық жүйе арқылы кез келген азамат сөздердің дұрыс емлесін, нақты мағынасын оңай таба алады.

3️⃣ Білім беру:
Оқушылар, студенттер мен мұғалімдерге сапалы сөздіктер мен анықтамалықтарға қол жеткізу мүмкіндігі беріледі. Бұл оқу мен оқыту үдерісін жеңілдетеді.

Цифрлық сөздік қор – бұл жай ғана сөздердің тізімі емес. Бұл – тілді түсінетін, оны дұрыс қолдана алатын интеллектуалды платформа.

Есть вещи, которые случаются, потому что так устроен мир. А есть те, что происходят, когда люди берут и меняют правила. Этот закон — из вторых. Он о том, как талантливые молодые люди получают честную возможность, как язык становится живым в цифровом мире, как знания открывают двери там, где раньше стояли стены. Глава государства на днях подписал этот важный закон.

Что изменится?

✅ Теперь победители крупнейших международных научных конкурсов смогут поступить в университет на государственный грант без ЕНТ.
Раньше это было привилегией только для победителей международных олимпиад. Теперь и победители крупнейших международных конкурсов научных проектов смогут без ЕНТ получить грант для поступления в вуз по своему направлению. Мы обещали это и мы выполнили свое обещание.

✅ Программа «Болашак» выходит на новый уровень.
Раньше гранты давали только на магистратуру и докторантуру. Теперь — и на бакалавриат. Значит, наши молодые умы — победители международных предметных олимпиад и научных конкурсов — получат знания в лучших вузах мира. Президент уделяет особое внимание поддержке молодежи и развитию образования.


✅ Казахский язык входит в цифровую эру.

Законодательно закрепляется национальный цифровой словарный фонд и корпус казахского языка. Это важно. Искусственный интеллект будет не просто «понимать» казахский, а использовать его правильно, без машинного «акцента». Чистый, ясный язык в мире алгоритмов. Глава государства держит этот вопрос на особом контроле.

✅ Язык становится доступным. Всем. Всегда.

Он больше не заперт в учебниках. Все нормы и правила будут в открытом доступе, чтобы каждый — школьник, учёный, писатель, инженер— мог пользоваться им свободно.

Но главное — зачем всё это?

1️⃣ Искусственный интеллект учится понимать нас.

Не просто переводить слова на казахском языке, а чувствовать их смысл, контекст, настроение, характер и дух нации.

2️⃣ Это не проект, а инструмент.
Открытая онлайн система государственного языка, где любой сможет проверить написание, уточнить значение, понять нюанс.

3️⃣ Образование станет проще и доступнее.
Ученики и преподаватели получат не просто словарь, а живой, обновляемый ресурс, который поможет учиться и учить казахский язык.

Цифровой словарный фонд — это не таблица слов. Это голос казахского языка в новом мире. Это способ говорить с будущим на родном языке.

Наш авторский закон решает множество важных задач.

Недавнее происшествие в лифте — не просто трагедия, а сигнал об имеющихся проблемах. Этот случай выявил системные недостатки: психически нестабильный подросток мог напасть на любого ребенка. Только наказание родителей не решит проблему. Нужен комплексный подход: раннее выявление, контроль, профилактика.

Что нам необходимо предпринять?

1️⃣ Реформа психоневрологических служб
• Совершенствование диагностики и лечения психических расстройств у несовершеннолетних.
• Развитие реабилитационных программ и контроль за поведением.
• Обучение родственников правилам ухода за людьми с психическими нарушениями.

2️⃣ Усиление работы с родителями
• Обязательное информирование соседей и школ, если рядом живет потенциально опасный человек.
• Обязательные проверки состояния и поведения лиц, состоящих на учете.
• Контроль за агрессивными гражданами, возможность временной изоляции в случае угрозы.

3️⃣ Безопасность в жилых комплексах
• Обеспечение видеонаблюдения в лифтах, подъездах и дворах.

4️⃣ Поддержка семей, воспитывающих детей с психическими отклонениями
• Вовлечение социальных работников.
• Бесперебойное и приоритетное лекарственное обеспечение и медицинская помощь.
• Мониторинг и коррекция поведения.
• Активизация работы психологических служб.

5️⃣ Ответственность законных представителей
• Дополнительная разъяснительная работа с родителями о последствиях правонарушений их несовершеннолетних детей.
• Если семья не справляется с контролем ребенка, должны приниматься дополнительные меры поддержки по итогам мониторинга и реабилитации.

Необходимо отметить оперативную реакцию всех служб, оказание квалифицированной медицинской помощи и возбуждение дела.
Желаю малышу скорейшего выздоровления и крепкого здоровья.

Мы уже работаем над законопроектом, который направлен на решение проблем в сфере психологических служб.
Безопасность — это не вопрос выбора, это наш долг!

"Азамат" бағдарламасы эфирге қайта оралады.

Мәжіліс «Азамат» тележобасына бюджетті қарастыру кезінде тиісті қолдау көрсетті. Хабар арнасынан көрсетілетін бұл жоба жастарға өз пікірін ашық жеткізуге, сауатты дәлелдер келтіруге, өзекті тақырыптарда пікір алмасуға мүмкіндік береді.

Студенттік жылдары пікірсайыс алаңында шыңдалған сәттерім ерекше есте қалды. Бұл ойды жүйелі жеткізіп идеяларды ортаға салу ғана емес, қарсы пікірді құрметтеу мен келісімге келу мәдениетін қалыптастыратын үлкен мектеп.

—-

Свободно высказывать свое мнение, аргументировать свою позицию, дискутировать на важные темы — это не просто навык, а жизненно важное умение для каждого.

Рад, что телепроект «Азамат» возвращается! Этот проект на Хабаре станет отличной платформой, где молодежь сможет учиться вести дебаты, уважать чужое мнение и находить компромиссы.

Во время дебатов формируется культура диалога, закаляется характер и приходит понимание, что сила — не в крике, а в аргументах.

В Мажилисе при рассмотрении бюджета мы специально поддержали этот проект, потому что уверены: молодежи нужна площадка, где можно говорить, спорить, искать решения.

«Азамат» — это не просто ораторское мастерство. Это про ответственность, активную гражданскую позицию и стремление делать общество лучше.

Верю, что этот проект станет важной школой для молодых лидеров!

Ұсынылған ҚҚС мөлшерлемесі тым жоғары: байыпты шешім қажет

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке ҚҚС мөлшерлемесін көтеру туралы ұсынысты қайта қарауды тапсырды.

📌 Президенттің ұстанымы анық:

✅ ҚҚС-тың қазіргі ұсынылған мөлшерлемесі тым жоғары.
✅ Үкімет шешімді нақты есептеулер мен талдауларға сүйене отырып қабылдауы тиіс.
✅ Кәсіпкерлер мен депутаттардың пікірі ескерілуі керек.
✅ Бұл шешім бизнес жүргізуге кедергі келтірмей, қолайлы жағдай жасап, салық тәртібін күшейтіп, бюджет кірісін арттыруы тиіс.

Шағын және орта бизнестің дамуы – экономиканың тірегі. Салық реформасы бұл секторды қолдауға бағытталуы керек.

https://t.me/aimagambetov/1223

Мемлекет басшысы отандық бизнес өкілдерімен кездесуде Үкіметке қосымша құн салығы мәселесін тағы да пысықтауды тапсырды

– Кез келген реформаны жан-жақты сараптап, байыппен жүргізген жөн. Экономика салаларының ерекшеліктерін ескере отырып, түрлі нұсқаларды әзірлеу керек. Қосымша құн салығына қатысты бұған дейін көзқарасымды білдірмеген едім. Өйткені қызметтік дәрежеме сәйкес, менің әрбір сөзім, пікірім қатаң тапсырма сияқты қабылданады. Соған қарамастан бұл мәселе бойынша ойымды жеткізгім келеді. Қалай десек те, қосымша құн салығының мөлшерлемесі сараланып белгіленуге тиіс.

Үкімет түпкілікті шешімді білікті сарапшылардың, қайталап айтамын, білікті сарапшылар мен кәсіпкерлердің, әлбетте депутаттардың пікіріне құлақ аса отырып, нақты есептеулер негізінде қабылдағаны дұрыс.

Бір анығы, Үкіметтің қазіргі ұсынып отырған мөлшерлемесі тым жоғары. Сіздер нақты цифрды айттыңыздар. Оны қоғам қызу талқылады. Тіпті, кей жағдайда артық сөздер де айтылды. Дегенмен, бұл қоғам талқысына алдын ала салынған ұсыныс болатын. Тағы қайталап айтамын, Үкіметтің бұл бағыттағы жұмысы бизнес, қоғам, кәсіпкерлер, сарапшылардың, яғни барлық тараптың пікірі ескеріле отырып жалғасуы керек. Биыл нақты шешім қабылдануға тиіс. Мен бұған дейін де айттым: Үкімет бұл мәселені депутаттармен және сарапшылармен егжей-тегжейлі талқылауы керек. Бүгін айтылған ой-пікірлер де ескеріледі. Мемлекетке барынша оңтайлы шешім қажет. Яғни бір жағынан бизнес жүргізуге кедергі келтірмей, қолайлы жағдай жасайтын, ал екінші жағынан, салыққа қатысты тәртіпті күшейтіп, бюджет кірісін арттыратын тиімді жолды табуымыз қажет, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

t.me/aqorda_resmi

💉ПРИВИВКУ ПРОТИВ ВПЧ В КАЗАХСТАНЕ ПОЛУЧИЛИ БОЛЕЕ 116,5 ТЫС. ДЕВОЧЕК

🪧С начала кампании иммунизации против вируса папилломы человека (ВПЧ) в Казахстане привито более 116,5 тыс. девочек. Среди привитых после вакцинации неблагоприятных побочных проявлений не зарегистрировано, сообщили сегодня на итоговой коллегии Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения РК.

🔘Высокорисковые онкогенные 16, 18 типы ВПЧ становятся причиной, в основном, рака шейки матки (РШМ).

🔘Профилактическая вакцинация против ВПЧ позволяет предотвратить развитие рака шейки матки.

🔴ВПЧ – один из самых распространенных вирусов в мире. 80% женщин до 50 лет будут когда либо инфицированы ВПЧ в течение всей жизни.

📊В мире ежегодно погибает около 300 тысяч женщин от рака шейки матки. В Казахстане ежегодно выявляется около 2 тысяч случаев РШМ.

Национальная программа ВПЧ вакцинации внедрена на плановой основе в 135 странах.

К примеру, в Шотландии перед внедрением вакцинации от ВПЧ провели массовый скрининг девушек в возрасте 20 лет, 30% из них были инфицированы онкогенными типами вируса паппиомы человека - 16 и 18.

☑️Спустя 7 лет после внедрения вакцинации против ВПЧ распространенность ВПЧ среди следующего поколения девушек сократилась до 4,5 %.

Жуырда қонақта, дастархан басында балалардың екпесі туралы әңгіме болды.

Кейбір ата-аналар екпеден бас тарып, сол себепті олардың балалары көкжөтелмен, кейін паротитпен ауырыпты. Кейін әңгіме жатыр мойны обырынан қорғайтын ВПЧ екпесіне ауысты. Бірақ мұнда да күмән мен қорқыныш басым болды – әсіресе, бұл екпенің қыз балаларға зияны бар деген пікір көп айтылды.

Бұл жай ғана бір отбасының әңгімесі емес. Бұл – біздің қоғамдағы үлкен мәселенің көрінісі.

Бүгін – Дүниежүзілік қатерлі ісікпен күрес күні. Сондықтан мен өз ойыммен бөліскім келеді.

Екпе – өмірді қорғайды.
Мен мұны жай ғана кітаптан оқып немесе дәрігерлерден естіген жоқпын. Мен мұны өз өмірімнен білемін, өйткені өзім тұрақты түрде екпе аламын.

2020 жылы, «Қазвак» вакцинасы әлі клиникалық сынақтан өтпей тұрғанда, мен алғашқылардың бірі болып екпе жасаттым. Кунсулу Дальтоновна екеуміз бір құтыдан вакцина алдық. Бұл – ғылымға, оның адам өмірін сақтап қалу қабілетіне деген сеніміміз еді.

Пандемия кезінде анама ковидке қарсы екпе салдырдым. Кейін оған пневмококк инфекциясына қарсы вакцина да алдық. Бұл шешім маған алаңдамай, көңілімнің орнына түсуіне көмектесті.

Соңғы уақытта онкологиялық аурулармен күрес тақырыбына терең үңіліп жүрмін. Онкологиялық клиникаларға жиі барып, көп оқимын. Жақында өзім ВПЧ-ға қарсы екпе алуды шештім.

Адам папилломасы вирусы – жай ғана вирус емес. Ол қатерлі ісіктің себебі. Жатыр мойны обыры, ауыз қуысы мен көмей обыры – осы вирустың салдары болуы мүмкін. Бірақ бұл аурулардың алдын алуға болады. Біз бұған мүмкіндік бере алмаймыз – әрекет етуіміз керек.

Екпенің қоғам үшін маңызы

Маңызды қадам жасалды. Өткен жылдан бастап Қазақстанда қыз балаларға ВПЧ-ға қарсы екпе тегін салына бастады. Бұл жүз мыңдаған өмірді сақтайды. Бірақ бұл жеткіліксіз. Бізге көбірек ақпарат, ашық әңгіме және сенім керек.

Екпеге қарсы адамдарды кінәлау оңай. Бірақ олар бізге жау емес. Олар да өз жақындары үшін алаңдайды. Оларды тыңдау керек. Оларға нақты, түсінікті, шынайы ақпарат беру керек.

Екпе – бұл таңдау емес. Бұл – қорғаныс. Бұл – өмір.

Біз мұны неғұрлым тезірек түсінсек, соғұрлым мықты боламыз.

Бұл туралы ашық сөйлесейік.
Дұрыс шешім қабылдайық.
Жақындарымызды қорғайық.

Недавно в гостях, за столом, бурно обсуждали вакцинацию детей в детском саду. Разговор шёл о том, что из-за отказа от прививок дети переболели коклюшем, а затем и паротитом. Затем обсуждение перешло к вакцинации от ВПЧ для предотвращения рака шейки матки — и снова в негативном контексте, на этот раз о возможном вреде для девочек.

Это не просто частная дискуссия одной семьи. Это отражение большой проблемы в нашем обществе, связанной с общественным здравоохранением.

Сегодня, когда отмечается Всемирный день борьбы с раком, хочу поделиться своим мнением.

Вакцины спасают жизни.

Я знаю это не из книжек или лекций. Я знаю это, потому что сам постоянно вакцинируюсь. В 2020 году, когда вакцина «Казвак» ещё не прошла клинические испытания, я привился. Вместе с Кунсулу Дальтоновной мы вакцинировались из одного флакона. Это был акт веры — в науку, в её силу спасать жизни.

В разгар пандемии я сделал прививку от ковида своей маме, а ещё — пневмококковую вакцину. Она стоила около 26 тысяч тенге, но что это по сравнению со здоровьем? Это решение дало мне спокойствие, зная, что я сделал всё, чтобы защитить её.

В последнее время я активно занимаюсь вопросами борьбы с онкологическими заболеваниями. Часто посещаю онкоклиники, много читаю. И вот недавно принял решение привиться от ВПЧ. Вирус папилломы человека — это больше, чем просто вирус. Он причина рака. Рака шейки матки, ротовой полости, гортани. Это то, что можно предотвратить. И мы обязаны это сделать.

Общественное значение вакцинации

Важный шаг уже сделан. С прошлого года девочки в Казахстане могут бесплатно получить прививку от ВПЧ. Это спасёт сотни тысяч жизней. Но спасёт не всех. Нам нужно больше — больше информации, больше разговоров, больше доверия.

Противники вакцин? Они не наши враги. Они не странные и не злые. Это люди, которые тоже переживают за своих близких. Им нужна правда, а не осуждение. Их нужно слушать. Им нужно объяснять. Нужно говорить просто и честно.

Вакцины — это не выбор. Это защита. Это жизнь. И чем больше из нас это осознают, тем сильнее мы станем перед лицом любых вызовов.

Давайте говорить об этом.
Делайте выбор. Защищайте своих близких.

В субботу мне посчастливилось послушать лекцию одного из лучших российских демографов Алексея Ракши, которую он читал в рамках Школы аналитики при Сенате. Он показал новые расчеты на основе подробных данных по рождаемости от БНС (2009-2023). Если собрать его более ранние посты из канала и эту лекцию, то можно собрать примерно десять ключевых тезисов.

1. Когда говорят, что в Казахстане высокая рождаемость, то надо понимать, что она высокая у азиатских народов, а «европейские» и корейцы рожают гораздо меньше. Но даже при этом, русские в Казахстане рожают больше, чем русские в РФ. Аналогично коре сарам рожают больше, чем корейцы в Южной Корее. То есть основной фактор, который формирует демографический ритм – этнический.

2. Второй демографический переход в Казахстане начинался (снижение рождаемости ниже уровня воспроизводства, старение населения), но потом встал на паузу и сейчас все идет вообще вспять вопреки теориям. Цитата: «Средний возраст рождения первенца не растёт, а рождаемость вторых, третьих, четвёртых и т.д. детей омолаживается». Нет основного эффекта от 2го демперехода – старения населения.

3. Материнский дебют (рождение первенца) чаще всего в 26, стало меньше рождений в ранние возрасты (16-20), а в среднем рожать наши женщины перестают после 4 ребенка. Цитата: «Рождаемость пятых и последующих детей продолжает расти после скачка в 2020». Там значит было какое-то стимулирование рождаемости, я точно не знаю.

4. Алексей Ракша вне лекции отметил, что он смотрел данные с 1959 года, и если считать рождаемость только по казашкам, то получается, что они всегда рожали больше всех в СССР и сейчас не останавливаются. Мой вывод: это не эффект «Стратегий-20ХХ», это не эффект независимости. При этом есть инструментальное и ограниченное воздействие мер социальной политики, но есть и что-то еще, какой-то фундаментальный механизм.

5. Если брать теории, то это не религия как в Израиле. Теория эмансипации тоже не работает: образованные женщины рожают чуть меньше, но все равно намного больше, чем в других странах. Фактор доходов тоже «смазан»: Юг бедный и рожает, Запад богатый и рожает. Север беднее и не рожает, многодетность часто наблюдается у богатых семей. Ракша говорил о гипотезе «расширенной семьи»: крепкая связь между родственниками дает людям ощущение социальной защищенности. Я думаю, надо еще исследовать фактор пространства и жилищной политики.

6. Сейчас Казахстан испытывает то, что называется негативный эффект «демографического дивиденда», когда в обществе очень много детей и меньше людей продуктивного возраста. При наших социальных гарантиях, низких налогах и неэффективности госуправления, это «разрывает бюджет». Причем, следующие 5-7 лет будет только хуже.

7. Этот «навес» из детей станет приносить «дивиденд» лет через 20, когда они вырастут и начнут работать и активно потреблять (или устроят революцию, смотря как вырастут).

8. Через 40 лет казахов станет примерно в два раза больше.

9. По словам Ракши, он может проверять качество переписи, судя по демографическим данным перепись 2021 года была проведена качественно. Тут чуть замечу, что многие демданные в 2021 году подтягивались уже из заполненных регистров учета населения, то есть фактор качества переписи может быть в цифровизации адмпроцессов.

10. Демография не угроза. В Казахстане она растет очень стабильно и предсказуемо, и угрозой тут может быть только если не будет нормального госуправления и адаптации к этим процессам.

От себя: Ракша сказал, что Казахстану не нужна поддержка рождаемости, а нужна «семейная политика». Родить ребенка это только начало, его надо вырастить. Семейная политика — это не противостояние разводам, особенно в виде повышения госпошлин на развод. Это про снижение бедности и бытового насилия, выплату алиментов, статус и защиту уже рожденных детей, стремление к равенству возможностей. А еще это больной вопрос ответственности родителей за безопасность и развитие детей. Дети не ресурс и не собственность.

Для меня, как и для любого историка, археология — это не просто наука. Это ощущение времени, которое можно держать в руках. Помню, как в студенчестве сильно переживал, пропустив свою первую археологическую практику. Но потом были раскопки, экспедиции. Это одно из самых ярких воспоминаний тех лет.

Когда Президент на заседании Национального Курултая затронул тему развития отечественной археологии и сохранения историко-культурного наследия, мы с коллегой, сенатором и историком Дарханом Кыдырали, сразу включились в работу.

Мы встретились с теми, кто знает археологию изнутри. На базе Института археологии им. А.Х. Маргулана собрались ученые, музейные специалисты, инспекторы, археологи из вузов и представители министерств.

Ключевые вопросы обсуждения:
• Лицензирование археологических работ для повышения качества и профессионализма.
• Борьба с “чёрными копателями” и усиление ответственности за незаконные раскопки.
• Создание реестров памятников и их цифровизация.
• Роль территориальных инспекций в координации и защите объектов.

Эти и многие другие инициативы помогут защитить археологическое наследие и сделать его изучение более системным.

История хрупка. Памятники можно потерять навсегда, если вовремя не предпринять меры. Каждая утраченная находка — это потерянная часть нашей общей истории.

Законопроект готов.

Студенттік кезімде алғашқы археологиялық практикамды жіберіп алғаным үшін қатты уайымдағаным есімде. Бірақ кейін қазбалар, экспедициялар, таңғажайып олжалар болды. Бұл – сол жылдардың ең жарқын естеліктерінің бірі.

Ұлттық құрылтай отырысында Президент К. Тоқаев археологияны дамыту мен тарихи-мәдени мұраны сақтау мәселесін көтергенде, біз әріптесім, сенатор әрі тарихшы Darhan Қыдыралимен бірден іске кірістік.

Біз археология саласының мамандарымен кездестік. А.Х. Марғұлан атындағы Археология институтында ғалымдар, музей қызметкерлері, инспекторлар, университет археологтары және министрлік өкілдері бас қосты.

Талқыланған басты мәселелер:

✅ Археологиялық жұмыстарды лицензиялау – сапаны арттырып, кәсібилікті күшейту.
✅ «Қара археологияға» қарсы күрес – заңсыз қазбаларға қатаң бақылау.
✅ Ескерткіштер реестрін жасау және оларды цифрландыру.
✅ Аймақтық инспекциялардың археологиялық нысандарды қорғаудағы рөлін күшейту.

Осы және басқа да бастамалар археологиялық мұраны сақтап, оны жүйелі зерттеуге мүмкіндік береді.

Тарих – нәзік. Егер уақытында қам жасамасақ, ескерткіштерді біржола жоғалтып алуымыз мүмкін. Әрбір жоғалған артефакт – ортақ тарихымыздың бір бөлшегі.

📜 Заң жобасы дайын. Ендігі кезек – талқылау, қабылдау.

Археология – жай ғана ғылым емес. Археология – уақытпен тілдесу.

Посмотрел свежий выпуск подкаста Taldau Talks, посвящённый состоянию и перспективам обрабатывающей промышленности.

Эксперты обсудили ключевые вопросы этой отрасли: доступ предприятий к финансированию, решение проблем с импортом, повышение конкурентоспособности продукции, меры по защите внутреннего рынка, государственную поддержку, а также вопросы развития экспортного потенциала и другие.

Было интересно услышать интересные кейсы и разные позиции.
Taldau Talks становится хорошей площадкой для открытого диалога, качественного и экспертного обсуждения актуальных тем.

https://youtu.be/zofjTqmUEeY?si=PJXSdygE2QEwCpnP

Президент батыл және заманауи шешімдер қабылдау туралы тапсырма берді. Бұл қалыпты жолдармен жүретін емес, жүйелі өзгерістерге бағытталған қадамдар болуы тиіс. Мемлекет басшысы жаңа бағыттарды анықтап, елді заманауи, бәсекеге қабілетті экономикаға бастауға шақырды.

✔️ Әлеуметтік саясат: уақытша шешімдерге жол жоқ

Президент денсаулық сақтау, МӘМС және ауылдарды дамытуды косметикалық өзгерістер емес, жүйелі реформалар арқылы жақсартуды талап етті:
• МӘМС жүйесін әділ әрі ашық ету;
• Аудандар мен ауылдардағы медициналық инфрақұрылымды нығайту;
• Бизнес пен инфрақұрылымды дамыту арқылы ауыл шаруашылығын қолдау.

✔️ Тікелей инвестициялар: болашақ технологиялар мен ресурстарға басымдық

Қиындықтарды ашық айтып, тікелей шетелдік инвестициялар 36%-ға төмендеді – бұл алаңдатарлық жағдай. Алайда жаңа бағыттар ұсынылды:
• Литий сияқты сұранысқа ие сирек кездесетін пайдалы қазбаларға назар аудару;
• Бюрократиялық кедергілерді жою және стратегиялық инвесторларға тартымды жеңілдіктер жасау.

✔️ Туризм мен транспорт

Туризм мен транспортты дамыту – жаңа идея емес, бірақ Президент жай ғана дамуды емес, нақты серпін жасауды талап етті:
• Туристік инфрақұрылым халықаралық стандарттарға сай болуы керек. Бұл Қазақстанды әлемдік саяхатшылар үшін жаңа магнитке айналдырады.
• Қазақстанды транзиттік орталыққа айналдыру мақсатында теміржолдар мен халықаралық әуе хабының құрылысы жоспарлануда.

✔️ Энергетика: болашаққа арналған стратегия
• Атом энергетикасын дамыту;
• Өңірлерді газдандыру;
• Көмір станцияларын экологиялық таза технологияларға көшіру.

✔️ Қаржы: компромисстерден гөрі әділ реформалар

Инфляциямен күресуде және салық-бюджет саясатын реформалауда ерекше тәсілдерді ұсынды:
• Шығындарды қатаң бақылау қажет;
• Қаржы саясаты қысқа мерзімді пайдаға емес, ұзақ мерзімді тұрақтылыққа негізделуі керек.

Ұлттық қор қаражатын дұрыс пайдаланбау қаржылық тұрақтылыққа қауіп төндіреді. Сондықтан бұл реформалар елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Біршама мәселелер заңнамалық өзгерістерді қажет етеді, және бұл бағытта белсенді жұмысқа қатысамыз.

Президент обозначил вызовы, которые требуют решительности и готовности к неординарным решениям. Это не про привычные пути, а про системные перемены.

✔️ Прямые инвестиции: ставка на технологии и ресурсы будущего

Президент не стал скрывать сложности: спад прямых иностранных инвестиций на 36% – тревожный сигнал.
Был предложен новый подход:
• Акцент на редкоземельные ресурсы, такие как литий – один из самых востребованных металлов в мире;
• Устранение бюрократических преград и внедрение прогрессивных преференций для стратегических инвесторов.

Ставка на редкоземельные ресурсы и высокотехнологичные проекты – это игра на мировом рынке с сильными конкурентами. Но это важнейший путь к созданию современной, диверсифицированной экономики.

✔️ Туризм и транспорт

Развивать туризм и транспорт – идея не новая, но Президент требует не просто развития, а рывка.
• Туристическая инфраструктура должна соответствовать международным стандартам, чтобы Казахстан стал новым магнитом для путешественников.
• В транспортной сфере поставлена амбициозная цель: превратить Казахстан в транзитный хаб через развитие железных дорог и международного аэрохаба.

✔️ Социальная политика: перестать латать дыры

Реформа здравоохранения, ОСМС и развитие села – это не про косметические изменения, а про системные перемены:
• Реформа ОСМС с акцентом на прозрачность и справедливость;
• Улучшение медицинской инфраструктуры в районах и селах;
• Поддержка сельской экономики через развитие бизнеса и инфраструктуры.

Здесь, безусловно, нельзя идти по пути временных решений. Необходимо создавать долгосрочные механизмы, которые повысят качество жизни миллионов казахстанцев.

✔️ Энергетика
• Развитие атомной энергетики;
• Газификация регионов;
• Переход угольных станций на технологии с минимальными выбросами.

✔️ Финансы: честные реформы вместо удобных компромиссов

Президент потребовал нестандартных подходов в борьбе с инфляцией и реформе налогово-бюджетной политики. Использование средств Нацфонда для покрытия дефицита бюджета должно прекратиться. Президент потребовал от Правительства найти другие пути:
• Контроль над расходами должен быть жестким;
• Финансовая политика должна строиться на долгосрочной устойчивости, а не краткосрочных выгодах.

Эти шаги требуют жесткого контроля над расходами, что всегда встречает сопротивление. Но именно такие решения создадут устойчивую финансовую систему.

❗️ Сложные времена требуют нестандартных и смелых решений. Казахстан стоит перед выбором – идти привычным путем или стать страной, которая принимает смелые вызовы и побеждает.

⚡️Қасым-Жомарт Тоқаев:

«Бүгін біз Үкіметтің кеңейтілген отырысында өте өзекті мәселелерге тоқталамыз. Себеп – бәрімізге белгілі. Қазір дүние жүзі түбегейлі өзгеріске ұшырап жатыр. Жаһандық үдерістер, ең алдымен, еліміздің экономикалық ахуалына әсерін тигізетіні анық.

Жаппай цифрландыру дәуірі, яғни жаңа технологиялық кезең басталды. Күллі әлем мүлдем басқа жағдайда өмір сүреді. Біз соған міндетті түрде дайын болуымыз керек. Жаңа технологиялық ахуалға сақадай сай тұруымыз қажет. Бұл – еліміздің бәсекеге қабілетін арттырып, тұрақты дамуына жол ашатын аса маңызды фактор.

Үкімет пен әкімдердің жұмысы қаншалықты тиімді екенін алдымен экономиканың даму көрсеткіштері мен азаматтардың тұрмыс сапасына қарай бағалаймыз. Осы жұмыстың нәтижесі былтыр қандай болды? Негізгі міндеттер орындалды ма? Бүгін осы сұрақтарға тоқталамыз және жақын арада шешімін табуға тиіс өзекті мәселелерді талқылаймыз»

t.me/aqorda_resmi

В мировой экономике происходят крупные структурные сдвиги, обусловленные одновременным влиянием пяти фундаментальных сил – «пяти Д»: деглобализации, декарбонизации, долга, диджитализации и демографии.

Взаимодействие между всеми этими пятью «Д» довольно сложное, размышляет Рональд О’Хэнли, председатель и гендиректор инвесткомпании State Street. Повышение тарифов, сопровождающее деглобализацию, ведет к снижению экономической активности и, как следствие, сокращению налоговых поступлений, усугубляя бюджетный дефицит. Одновременно его увеличивает финансирование декарбонизации и социальной сферы из-за демографических сдвигов. При этом такие расходы инфляционны и ограничивают эффективность денежно-кредитной политики.

Между тем, с другой стороны, достижения в области цифровых технологий могут помочь оптимизировать потребление энергии и ускорить разработку чистых технологий. Потенциально их широкое внедрение смягчает любые инфляционные последствия и обеспечивает более широкий рост производительности, т.е. охватывающий большое количество отраслей.

🔴 Подробнее читайте в статье на сайте «Эконс».

Штрафы стали одной из самых горячих тем для обсуждения. Даже появился эмоционально окрашенный и вызывающий неологизм «Штрафстан», саркастически отражающий ситуацию со штрафами и выражающий недовольство тех, кто считает, что они применяются несправедливо или исключительно для пополнения бюджета. В то же время другие считают штрафы необходимым инструментом дисциплины и порядка, подчеркивая их роль в улучшении безопасности и соблюдении законов, категорически отвергая данный термин.

К сожалению, у многих складывается впечатление, что система административных наказаний утрачивает свою основную цель — профилактику и исправление нарушений — и воспринимается как банальный способ увеличения доходов бюджета.

Госорганам необходимо понимать, что новый «нарратив штрафоцентричности» опасен, так как он подрывает доверие к самому институту административной ответственности. Поэтому требуется принятие мер.

1. Цель штрафов: профилактика, а не наказание ради наказания

Штрафы — это нормальный инструмент, который используется во всём мире для предотвращения нарушений и восстановления справедливости. Все понимают их важность для порядка, законности и профилактики, однако их применение должно быть разумным, соразмерным и направленным на решение проблемы, а не на пополнение бюджета.

Примеры из практики, вызывающие серьёзные вопросы:
• Штрафы для школ:
Школы, работающие в три смены, или учреждения, имеющие недостаток оборудования или отсутствие ремонта, подвергаются штрафам. Однако директор школы не может быть ответственным за системные проблемы, такие как нехватка финансирования или то, что акимат разрешил строительство человейников без обеспечения школами. При этом штрафы составляют 600–900 тыс. тенге на директора.
• Платные парковки:
Стоимость парковки составляет 100 тенге, а штраф за её неоплату — в 200 раз больше.
• Штраф за прогрев автомобиля:
Около 20 лет назад было введено административное наказание за прогрев автомобиля в жилых зонах более 5 минут. Можно сколько угодно говорить про пример Германии и экологический аспект, что этот штраф долгое время оставался «мертвой нормой», но нужно учесть климатические и иные аспекты и дифференцировать подходы.

2. Проблемы несоразмерности и «штрафоцентричности»

Когда штрафы становятся главным источником доходов бюджета, их цель смещается с обеспечения порядка и законности на извлечение финансовой выгоды.

Основные проблемы:
• Разнарядки по штрафам:
В регионах люди всё чаще жалуются на «кампании» по массовым штрафам, что создаёт ощущение, будто наказания стали финансовым инструментом для пополнения бюджета, а не мерой профилактики.

3. Для того чтобы система штрафов была справедливой и эффективной, требуется её ревизия.

Предложения:

1. Соразмерность и справедливость:
Штрафы должны быть разумными и учитывать тяжесть нарушения:
• Проблемы школ и других субъектов должны решаться на уровне ответственных за финансирование органов, а не через штрафы для директоров и иных лиц, которые фактически не могут повлиять на ситуацию.
• Мелкие правонарушения, как в случае с парковками, требуют умеренных штрафов и дифференцированного подхода.
2.В ряде случаев штрафы стоит сочетать с обучающими мерами:
• Нарушители могут проходить курсы.
• Нарушители могут участвовать в восстановительных проектах и общественных работах.
3. Целевое направление штрафов:
Часть штрафов должна направляться целевым образом на решение конкретных социальных проблем. Эти деньги должны быть окрашены, чтобы использоваться только на действительно важные цели, такие как лечение рака или строительство школ. Люди должны видеть, что штрафы идут на благо общества, а не растворяются в бюджете.
4. Отказ от разнарядок и кампаний:
Административные штрафы не должны становиться средством пополнения бюджета.

Штрафы — это неприятно, но неизбежная мера, поскольку важно предотвращать правонарушения и привлекать виновных к ответственности. Неологизм «штрафстан» и заданный нарратив создают угрозу для института административных наказаний. Ключевое — сохранить баланс, чтобы меры всегда оставались соразмерными и справедливыми.

Ұлттық Банк кейбір министрліктер сияқты әдемі слайдтар жасап, нақты нәтижесіз пиармен айналыспайды. Тіпті өз жетістіктерін көрсетуге де аса мән бермейді. Дегенмен, халықтың мүддесіне тікелей әсер ететін үш негізгі бастамасын атап өткім келеді:

1. Зейнетақы қорындағы қаражаттымызды басқару

Жақсы жаңалық: Ұлттық Банк белсенді инвестициялық саясатқа көшті. Соның арқасында Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорындағы (БЖЗҚ) зейнетақы активтерін басқарудан түскен инвестициялық табыс 3,4 трлн теңгені құрап, инфляция деңгейінен екі есе асып, 17,8%-ға жетті. Еске сала кетейін, бұл – біздің ақшамыз және бізге түсетін табыс.

Алайда, бұл жеткіліксіз. Зейнетақы жинақтарының табыстылығы бойынша минималды міндеттемелерді заңнамалық деңгейде бекітуді маңызды деп санаймын. Бұл меже тек Ұлттық Банктің шешімі емес, заң нормасы болуы тиіс. Мұндай қадам біздің қордағы қаражатымыздың бюджет тапшылығын жабуға, мемлекеттік бағалы қағаздар мен инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландыруға жұмсалмай, шын мәнінде табыс әкеліп, жоғары табысты құралдарға инвестициялануын қамтамасыз етеді. Қазір осы мәселе бойынша жұмыс істеп жатырмыз.

2. Ұлттық қор табыстары

Тағы бір жақсы жаңалық: 2024 жылы Ұлттық қор активтерін басқарудан түскен табыс 4,5 млрд долларды құрап, табыстылық деңгейі 7,5%-дан асты. Бұл, әрине, инвестициялық көзқарастардың өзгеруі және тым консервативті стратегиялардан бас тарту арқылы мүмкін болды.

3. Алтын резервтері

Бұл бағытта да Ұлттық Банк жақсы нәтижелерге қол жеткізуде. Дамыған елдердің орталық банктері алтын-валюта резервтерін белсенді түрде арттырып жатқанда, Қазақстан да осы үрдісті ұстануда. Ұлттық Банктің валюта және алтын резервтері 45,8 млрд долларға жетіп, 27,4%-ға ұлғайды. Бұл біздің елдің қаржылық тұрақтылығын нығайтып, экономика үшін қосымша қауіпсіздік жастығын қамтамасыз етеді.

Нацбанк, в отличие от некоторых министерств, которые поднаторели в создании красивых слайдов и мастерски занимаются пиаром без конкретных результатов, не умеет показывать свои достижения. Справедливости ради, стоит отметить некоторые успехи и полезные инициативы.

Выделю три ключевых аспекта, которые напрямую затрагивают интересы граждан:

1. Управление нашими пенсионными накоплениями.

Есть хорошая новость: Национальный банк перешел на более активную инвестиционную политику. Благодаря этому инвестиционный доход от управления пенсионными активами ЕНПФ составил 3,4 трлн тенге, а доходность превысила инфляцию более чем в два раза, достигнув 17,8%. Напомню, это наши с вами деньги.

Тем не менее, нам необходимо идти дальше. Я считаю важным закрепить на законодательном уровне минимальные обязательства по доходности пенсионных накоплений. Это должно быть не просто решением Нацбанка, а нормой закона. Такой шаг обеспечит, чтобы наши средства не уходили на финансирование бюджетного дефицита через покупку государственных ценных бумаг или инфраструктурных проектов, а приносили реальную прибыль и инвестировались в высокодоходные инструменты. Мы как раз занимаемся этим вопросом.

2. Доходы Нацфонда.

Еще одна позитивная новость: в 2024 году доходы от управления активами Национального фонда составили 4,5 млрд долларов, что соответствует доходности более 7,5%. Очевидно, это стало возможным благодаря изменению подходов к инвестированию и отказу от чрезмерно консервативных инвест. стратегий.

3. Золотовалютные резервы
Нацбанк также радует результатами в этой области. Помимо того, что центробанки развитых стран активно наращивают свои золотовалютные резервы, Казахстан также следует этому тренду. Так, валовые золотовалютные резервы Нацбанка достигли 45,8 млрд долларов, увеличившись на 27,4%. Это укрепляет финансовую стабильность нашей страны и создает дополнительную подушку безопасности для экономики.

В этой статье The Economist можно узнать об интересном опыте развития высшего образования и науки в странах Залива.

Они открывали филиалы вузов, научные институты, вкладывали серьёзные деньги.

Каковы промежуточные результаты? Насколько успешной оказалась стратегия делать ставку на иностранных специалистов и зарубежные вузы?

Эти страны стремятся уйти от зависимости от нефти, делая акцент на науку и инновации. ОАЭ, Саудовская Аравия и Катар инвестируют в исследования, создают университеты и сотрудничают с мировыми научными центрами.

Однако вызовы остаются: зависимость от иностранных специалистов и слабая связь с бизнесом.

Подробнее в статье.

ОСМС: пациент скорее мёртв, чем застрахован

Как реформы Минздрава изменят доступ к медицинским услугам? Почему в системе обязательного медицинского страхования (ОСМС) наблюдаются постоянные кадровые перестановки? Есть ли альтернативные пути улучшения казахстанского здравоохранения?
На эти и другие вопросы в интервью газете «Время» отвечает мажилисмен Асхат Аймагамбетов.

Парламентарий раскрыл свою позицию по реформам ОСМС, предложив альтернативный план, который, по его словам, является более рациональным и ориентированным на интересы граждан. Он отметил, что нынешний курс Минздрава направлен на сокращение гарантированного пакета, увеличение числа плательщиков и повышение взносов, но депутаты готовы предложить свои решения.

Асхат Аймагамбетов также прокомментировал частую смену руководителей фонда соцмедстрахования, назвав это «нонсенсом», и высказался о необходимости профессионального управления системой.

Что будет с ОСМС и сможет ли Казахстанская медицина выйти на новый уровень?

Подробно

Жақында біз Кардиохирургия, Онкология, Травматология, Нейрохирургия және басқа да ұлттық медициналық ғылыми институттардың басшыларымен ерекше маңызды кездесу өткіздік. Бұл орындар күн сайын мүмкін емес нәрселерді жүзеге асырып, адамдардың өмірін сақтап, күрделі оталар жасап жатқан орталықтар десек, артық айтқандық емес.

Кездесудің басты тақырыбы – бейінді PhD-докторларды Ұлттық медициналық ғылыми институттарда дайындау мүмкіндігін талқылау.

Қазіргі уақытта докторантура тек университеттерде қолжетімді. Бұрын, мен министр болған кезде, осы жүйені өзгертуді қолға алған едік. Консорциум моделін енгізу арқылы теорияны университетте оқытып, ал практиканы докторанттарға ғылыми институттарда алуға мүмкіндік жасадық.
Теория: Университеттер докторанттарды ғылыми зерттеу әдістері мен теорияға үйретеді.
Практика: Докторанттар тәжірибелі хирургтардың қасында жүріп, нақты операцияларға қатысады және тәжірибе жинайды.

Алғашында бұл идея теория мен практиканың тамаша үйлесімі сияқты көрінді. Бірақ ол толық жүзеге аспады. Неге?

• Қаржыландыру мен мемлекеттік тапсырысты дұрыс ұйымдастыру қиындық тудырды.
• Университеттер ғылыми институттардан тәлімгер тартуға құлықсыз болды және көбінесе өз оқытушыларына басымдық берді.
• Ұйымдастырушылық мәселелер шешімін таппай, процесс баяулады.

Медицина – бұл тек кітаптан үйренетін ғылым емес, тәжірибені қажет ететін сала. Жас ғалымдар білікті хирургтардың жанында тұрып, скальпель ұстап, өмірлік маңызды шешімдер қабылдауды меңгеруі тиіс. Бұл – құтқарылған өмірлердің кепілі.

Бастама

Біз заңға өзгеріс енгізуді қолға алдық. Бұл бастама:
• Мемлекеттік тапсырысты тікелей Ұлттық медициналық ғылыми институттарға бөлуге мүмкіндік береді.
• Медициналық институттар жанынан диссертациялық кеңестер құруды көздейді.
• Практикасыз жүзеге асырылмайтын бейінді бағдарламаларға ғана таралады.

Ал ғылыми-педагогикалық докторантура бұрынғыдай университеттерде қалмақ.

Бұл идея медициналық жоғары оқу орындары мен институттар арасында үлкен қолдауға ие болды. Енді тек теориямен шектелмей, болашақ PhD-докторлар тәжірибеден өтіп, адам өмірін сақтауды үйренетін уақыт келді!

Медицина – тек ғылым емес, бұл өмір құтқарудың өнері. Біздің басты мақсатымыз – осы өнерді шынайы өмірде қолдана алатын мамандарды дайындау.

Где учат спасать жизни: инициатива для подготовки PhD-докторов по профилю

Недавно у нас состоялась важная встреча с руководителями национальных медицинских научных институтов: Института кардиохирургии, Института онкологии, Института травматологии, Института нейрохирургии и других. Это те самые места, где делают невозможное, а лучшие умы работают над тем, чтобы это невозможное стало обыденным.

О чем говорили?

Мы обсуждали инициативу, которая позволит готовить PhD-докторов по профилю прямо в этих научных институтах.

На сегодняшний день докторантура доступна только в вузах. Несколько лет назад, когда я работал министром, мы пытались это изменить, создав модель консорциума: теорию преподавали в университетах, а практику докторанты получали в научных институтах.

Как это должно было работать?
• Теория: университеты обучают докторантов базовым методам, исследованиям и теоретическим аспектам.
• Практика: докторанты работают в операционных, наблюдая и обучаясь у ведущих хирургов и учёных.

На первый взгляд, это был идеальный баланс теории и практики.

К сожалению, не всё получилось так, как планировалось:
Финансирование и выделение госзаказа оказалось сложной задачей.
Университеты неохотно привлекали научных руководителей из институтов, предпочитая своих сотрудников.
Возникали организационные споры, что тормозило процесс.

Почему это важно?

Медицина — это не только наука, это ремесло, где важнейшую роль играет практика. Молодой учёный должен стоять рядом с опытным хирургом, держать скальпель, учиться принимать решения и превращать знания в спасённые жизни.

Наша инициатива.

Мы инициировали поправку в закон, которая:
Позволяет выделять госзаказ на подготовку PhD-докторов непосредственно в научных институтах.
Создаёт диссертационные советы при этих институтах.
Распространяется исключительно на профильные программы, где практика незаменима.

Что касается научно-педагогической докторантуры, она по-прежнему будет оставаться в ведении вузов.

Эта наша инициатива нашла поддержку у всех участников встречи, включая медицинские вузы.