Inson bolasiga ogʻir keladigan narsa bu – begonalik. Begonalik hissi dunyodagi eng ogʻir dard, uni koʻtarmoq uchun oʻzingdan, oʻzligingdan butkul kechmoq kerak. Bunda bora-bora toshga aylanib qolasan, hissiz tosh boʻlasan, tamom...

"Tongotar"
Raxshona Ahmedova

@biroz_adabiyot

Oʻzimni adabiyotdan, qolaversa, kitoblardan ayri holda tasavvur eta olmayman. Yangi kitoblar xarid qilish, ularni oʻqish menga oʻzgacha zavq beraveradi. Ayniqsa, ruhiyatimga oʻz taʼsirini oʻtkaza oladigan, nimalarnidir oʻylashga majbur etadigan kitoblarni yaxshi koʻraman. Oʻzimga yoqimli mutolaa!

@biroz_adabiyot

Senga mendek biror shaydo borligiga ishonmasman...

Oddiylik axloqiy barkamollikning bosh shartidir.

Lev Tolstoy

@biroz_adabiyot

Yomgʻir yogʻmoqda. Goʻyoki osmon butun dardlarini toʻkib solyapti yer yuziga. Unga barcha quloq tutyapti. Faqat kimdir tushunyapti, kimdir esa yoʻq.

Hayot yomgʻirli kunlari bilan goʻzal...

@biroz_adabiyot

Matnazar Abdulhakimning yuqoridagi sheʼrida lirik qahramon biror kimsa: yigit yoki qiz emas (Rasm shunchaki fon edi). Sheʼrning nomi: "Bahorning soʻnggi qoʻshigʻi" deb nomlanadi va undagi fikrlar bahor tilidan aytilgan. Bahor – yasharish, yangilanish fasli. Unda qahraton yoʻq, jazirama yoʻq, xazon ham yoʻq. Unda harorat, goʻzallik va muhabbat bor. U yuraklarga moʻjizalarni solib ketadigan fasldir. Bahor asli uch oy, oʻtadi-ketadi, deyishimiz mumkin; biroq u qalbimizda oʻz ifori, oʻz rangi bilan qoladi. Bahor faslida eng ezgu tilaklaringiz ijobat boʻlsin.

@biroz_adabiyot

Yam-yashil o’ylarga tolib ketaman,
Xazon bo’lmay, har yil g’olib ketaman.
Garchi menga anduh butkul begona,
Loqaydlardan nolib-nolib ketaman.

Umidvorman, bir kun men ularni ham
Muhabbat dardiga chalib ketaman.
Borliq beri tursin, har bir yurakka,
Ming-minglab mo'jiza solib ketaman.

Meni bir o’ylab ko’r, zerikkaningda,
Olis-olislarga olib ketaman.
O’tib ketadi deb kim aytdi meni,
Sening yuragingda qolib ketaman.

Matnazar Abdulhakim

@biroz_adabiyot

​Ichingizdagi haqiqatlardan qo'rqasizmi?

Har bir insonning oʻz haqiqatlari bor. Shu bilan birga oʻz yolgʻonlari ham. Shunday emasmi? Siz kim bilandir dildan suhbatlashasiz, boringizni toʻkib-solasiz. Lekin qaysidir gaplar aytilmay qoladi. Hech kimga aytolmaydigan gaplaringiz bor-ku. Yoki yoʻqmi (Hammada ham bor shunday gaplar)? Ana oʻsha gaplar, fikrlar qaysi tomonga ogʻadi? Unda ezguliklar mujassammi yoki yovuzliklar? Menda yovuzlik nima qilsin, dersiz? Balki bordir. Faqat tan olgingiz kelmas.

Aslida, ichimizdagi haqiqatlardan qoʻrqmasligimiz lozim. Qoʻrqyapmizmi, demak, oʻzgarish vaqti kelibdi.

Butun umr ichimizda qolib ketadigan yolgʻonlarimizdan qoʻrqish kerak. Oʻzgarish mumkin boʻlgan holatda ham tubanligimizcha qolib ketishdan qoʻrqishimiz kerak.

@biroz_adabiyot

Chayqalar jaholat og'ochlarida
necha ming Mashrabu
Mansuri Halloj...
hamon yuksaladi yo'l boshlarida
odamzot qoniga to'ymagan jallod.
Tokay bu iblislik, 
tokay bu yolg'on,
tokay tig' ko'tarar qora guruhlar,
tokay bijg'ib yotar g'arib olamon
ichiga tiriklay ko'milgan ruhlar.
Zulfiqor ruh kerak,
kerak chin yog'du,
chin ishq yolqinlari bag'rimga to'lsin,
jismimni toblasin faqat chin og'riq,
chechaklar qop-qora bo'lsa-da bo'lsin.
Bag'rikeng xudoyim
kechirib qo'yar,
yiqilsam yetmay ul haqiqatimga,
ko'milsam, ko'milay o'limi go'zal —
jo'mardlar ko'milgan tariqatimga.

Shavkat Rahmon

@biroz_adabiyot

Oshiqlar uxlaydi saharga tomon
Fuzuliy devonin boshiga qoʻyib.
... Mening shoirligim yolgʻondir, ammo
Fuzuliy sheʼriga oshiqligim – rost.

Erkin Vohidov

@biroz_adabiyot

​Fikrimizni birovga bayon qilish uchun qancha urinamiz. Yetarli darajada ravshan bayon etolmasak, fikrimizni notoʻgʻri tushunadilar. Ammo qizning qora koʻzlari soʻzga muhtoj emas: ular xuddi yurakning oʻzini ifoda etadilar: uning tuygʻulari goh alangalanib, goh zaif miltillaydi, goh yolqinlanib ketib, goh horgʻin soʻnadi, goh botayotgan oydek osuda boqib, goh osmon gumbazini yoritib oʻtgan chaqmoqdek porlaydi. Kimki soqov boʻlib tugʻilsa, unda til vazifasini titroq lablar bilan koʻz bajararkan. Koʻz tilining ifoda kuchi cheksiz: bu ifoda dengizdek chuqur, osmondek tiniq: u – tongotar bilan kunbotar chogʻi sokin yerda yogʻdu va soyalar almashuvigacha aks ettirarkan.

Rabindranat Tagor – "Shubxa"ʼ

"Shubxa" oʻzbek tilidagi "shubha" soʻziga aloqador emas. Tagorning moʻjazgina ushbu asarida Shubxashini degan qizning hayoti haqida hikoya qilinadi. Shubxashini shirin zabon degan maʼnoni anglatadi. Ota-onasi yaxshi niyatlar bilan bu ismni unga qoʻygan, biroq qismatning yoziqlarini qarangki, qiz til-zabonsiz boʻlib tugʻilgandi.

Baʼzan odamlar gapira olmaydigan kishilarni insoniy tuygʻulardan mahrum deb hisoblashadi. Lekin ularning o'y-xayollari, orzu-umidlari sogʻlom odamlarnikidan ham pokiza boʻlishi mumkinligi xayollarining bir chetiga kelmaydi. G'am-g'ussaga toʻlgan yuraklar ulkan bir dardni koʻtarib yurgan boʻlsa, ne ajab?

Koʻzi ojiz odam atrofni koʻra olmaydi, biroq qalb koʻzi bilan juda koʻp narsalarni koʻrishi, idrok etishi mumkin. Koʻngil koʻzlari koʻr boʻlgan odamlar esa moddiyatdan oʻzga narsani koʻrishga ojiz, eng pokiza hislardan mosuvo.

Muallif qahramonlarning kayfiyati va ruhiy holatlarini tabiat manzaralari bilan uygʻun holda tasvirlaydi. Baxtsizlikka mahkum boʻlgan qizning qismati orqali inson odamlar ichida ham yolgʻizlanib qolishi mumkinligini taʼkidlaydi. Oliy mavjudot hisoblanmish insonlar gohida til-zabonsiz hayvonlarchalik ham bir bechoraning iztiroblarini his qila olmasligini koʻrsatib beradi. Xulosa qiladigan boʻlsak, odamiylik va shafqat tuygʻularidan begonalashib ketgan kishilarning qalblari ham tubanlashib ketaveradi.

@biroz_adabiyot

​Alisher Navoiyning mashhur bir fardi bor:
Men – sinuq, koʻnglim – sinuq, sabrim uyi xud – yerga past,
Bilmagay holim shikastin koʻrmagan muncha shikast.

Men siniqman, koʻnglim – siniq, sabrim uyi ham yerdek past boʻlgan – buzilgan. Menchalik shikast koʻrmagan odam mening zabun holimni bilmaydi, tushuna olmaydi, demoqchi shoirimiz.

Hayot yoʻllari bir tekisda ketmaydi. Inson qayerdadir qoqiladi, qayerdadir surinadi; bir joyda yaxshilik koʻrsa, bir joyda jabr-u zulmni tortadi. Uning koʻnglidagi siniqliklar esa oʻziga va Allohgagina ayon. Tashqaridan qaraganda, sokin koʻringan dengizning tubida nimalar sodir boʻlayotganini bilmaymiz axir.

@biroz_adabiyot

Bas, maʼlum boʻldiki, dunyoda toʻrt oyoqli hayvonlardek yeb-ichib, maishatni hunar qilib, benom-u nishon oʻlib ketgan odamlarni baxtiqaro desa boʻlar.

Anbar Otin
"Qarolar falsafasi risolasi"dan

@biroz_adabiyot

​Ko’zing qaro sening, qoshlaring qaro,
Yuzlaring oq sening, kulishlaring oq.
Qo’lingdagi ta’na toshlaring qaro,
Menga g’amgin boqib turishlaring oq.

Unutishing - qaro, hijroning qaro,
Sog’inching oppoqdir, xatlaring – oppoq.
Qarodir yurganing o’ch-mehr aro,
Menga tashlab ketgan dardlaring – oppoq.

Shommi yo saharmi – vaqtimdir qaro,
Sen deb to’kayotgan yoshlarim oppoq.
Sening ham, mening ham baxtimdir qaro,
O’ttiz to’rt yoshingda sochlaring oppoq.

Ishon, yurak oqdir, qarodir taqdir,
Oq-qaro bo’yoqlar bizning bog’larda...
Men million bo’yoqni bilardim, axir,
Ikkimiz baxtiyor bo’lgan chog’larda.

Usmon Azim

@biroz_adabiyot

Xoʻsh, men nima maqsadda blog yuritaman?

Bu blogning ochilganiga ikki yildan oshibdi. Shu vaqt davomida kanalda asarlardan iqtiboslar, taqrizlar, turli xil she'rlar, baʼzida esa koʻnglimda kechgan hislar haqida yozdim. Yozgim kelganidan yozaman koʻpincha. Ba'zi-ba'zida yozib turish menga juda koʻp narsani beradi. Dastlabki qoʻyilgan postlardan, gohida esa oxirgi yozganlarimdan ham koʻnglim toʻlmaydi. Lekin baribir yozaveraman. Yozganlarim kayfiyatim, holatim, ruhimdagi kechinmalar haqida soʻzlaydi. Baʼzida ichimdagi hislarni tashqariga chiqarishga ehtiyoj sezaman.

Taqrizlarim haligacha haqiqiy taqriz darajasiga chiqmaganini yaxshi bilaman. Kitob oʻqish uchun juda koʻp vaqtimni ajrata olmasligimni ham tan olaman. Biroq nimadir oʻqib turmasam oʻzimni yomon his qilaman. Ichimdagi boʻshliq kattalashadi. Kitoblar hayotimga teran mazmun baxsh etadi. Ularsiz koʻnglim huvillab qoladi. Oʻqiganlarim haqida yozishdan esa zavqlanaman.

Inson kamolotida badiiy adabiyotning oʻrni beqiyosdir. Hayotga chuqurroq nazar tashlash uchun ham adabiyotni sevish lozim, men sizga aytsam. Adabiyotsiz millat tanazzulga yuz tutadi. Odamlar koʻproq kitob oʻqisalar, insoniy muammolar oz boʻlsa-da kamayib borishiga ishonaman. Kitoblarni yaxshi koʻrganim uchun haqiqiy kitobxonlarni qadrlayman. Kimgadir oz boʻlsa-da nafim tegsa xursand boʻlaman.

Oxirgi paytlar telegram tarmogʻida kanallar juda koʻpayib ketdi. Har bir insonning oʻz olami bor. Har kim oʻz nigohi bilan dunyoni anglaydi. Har kim oʻzicha haq. Oʻzim ham oʻqishga ulgurmaganimdan men uchun biroz begona boʻlgan baʼzi kanallarni tark etaman. Shuning uchun kuniga qanchadir odamning kanalimdan chiqib ketishini tabiiy qabul qilaman. Qolgan kishilarga esa koʻp narsani vaʼda qila olmayman. Blog yuritishimdan maqsad shaxsiy manfaat emas. Bu shunchaki koʻngil ishi. Men bilan birga ekanligingiz uchun tashakkur.

@biroz_adabiyot

"Huzur" nashriyotidan sovgʻa yuborishibdi. Kitob dizayni va sifati juda yoqdi. Ramazon hayitiga goʻzal tuhfa boʻldi men uchun. Nashriyotning kelgusi ishlariga rivoj tilayman.

@biroz_adabiyot

Adabiyot bo‘lmasa, millatning ko‘ngli va ruhi o‘ladi, eng yomoni, haqiqat hissi so‘nadi. Hamma qorin uchun g‘imirlab, mayda muvaffaqiyatlar bilan ovunib yuradigan bir to‘da, olomonga aylanadi.

Ibrohim Haqqul

@biroz_adabiyot

Ibrohim Haqqulov ilm-maʼrifat makoni boʻlgan Buxoroda tavallud topganlar. Qabrlari ham oʻsha yerda. Nasib etsa, Buxoroga borsam, birinchi navbatda ustoz qabrini ziyorat qilgani boraman. Chala qolgan suhbatlarimiz bor edi.

​Bugun filologiya fanlari doktori, professor,oʻzbek adabiyotshunosligining rivojlanishiga munosib hissa qoʻshgan taniqli adabiyotshunos, qariyb ellik yillik umrini badiiy adabiyot tadqiqiga bag'ishlagan inson –  Ibrohim Haqqulov tavallud topgan kun.

Ibrohim Haqqulov – men bilgan eng samimiy inson, eng yaxshi ustoz va eng sevimli suhbatdosh edilar. Talabalik davridagi yorqin xotiralarni eslaganda, birinchi navbatda domlaning darslari koʻz oldimga keladi. Darslarimiz doim adabiy suhbatlarga ulanib ketardi. Ibrohim Haqqulovning saboqlari bir umrga xotiramda muhrlandi. Ustoz shunchalik samimiy va yurakdan gapirardiki, hech qachon  esimdan chiqmasa kerak. Koʻzlari yonib turgan yoshlarni ko'rsa, sevinchi ichiga sigʻmasdi, dildan suhbatlashishni yaxshi koʻrardi.

Domla mening uzoq qarindoshim yoki qo'shnim bo'lishini doim orzu qilganman. Suhbatlarimizni haligacha sogʻinaman. Institutimiz yangi qurilgani uchun oʻqish joyimiz va bekat orasida anchagina masofa bor edi. Men domlani taksigacha kuzatib qo'yish bahonasida suhbatlashib olishni yaxshi koʻrardim. Qaniydi yo'l uzoqroq bo'lasa-yu suhbat tugamasa...  Ustoz bilan boʻlgan har bir suhbatdan olam-olam taassurotlar olardim. Adabiyot va kitoblar olamiga chinakamiga kirib borishimda bu insonning alohida oʻrni bor.

Ajoyib inson, sermahsul tadqiqotchi, zahmatkash olim va haqiqiy ustoz Ibrohim Haqqulovning oxiratlari obod boʻlsin!

@biroz_adabiyot

​Sevgilim,
Ozgina telbamiz bizlar,
Doim adashamiz ishqda,
Turmushda,
Qaynab toshganida koʻngildan hislar,
Sira boʻshamaymiz
Xayol surishdan.
Sevgilim,
Hamisha izlayman halovat
Oppoq qogʻozlarga umrimni toʻkib.
Sen-chi, sen jimgina
Yigʻlaysan faqat,
Kechalar qandaydir
Kitobni oʻqib...

Shavkat Rahmon

@biroz_adabiyot

​​Katta hayot doshqozoniga har kim ham oʻzining choʻmichini botirib olishni istaydi.

Zulfiya Qurolboy qizi – "Oyimtilla"

Asar mansabdor ayolning hayotida muhim bir voqeaning sodir boʻlishi bilan boshlanadi. Ayolning ishida katta oʻzgarish sodir boʻlishi kerak, yoʻlidagi har qanday toʻsiqdan oshib oʻtishga tayyor, onasi esa oʻlim toʻshagida yotibdi. Qahri qattiqligidanmi onasi uchun hattoki koʻz yosh ham to'ka olmaydi. Hamma ayollarga oʻrnak boʻladigan, jamiyatning old ayoli – Nilufar qachonlardir tuygʻulari begʻubor qiz boʻlgandi. Ammo nosogʻlom muhit uni butkul oʻzgartirib yuboradi. Oilasidagi yaqinlari uni tushunmagani yetmagandek, qizning taqdiri ayol kishini odam oʻrnida koʻrmaydigan, nafsi uchun hech narsadan tap tortmaydigan kishilar bilan bogʻlanadi. U hayotdan faqat yaxshilik kutardi. Yaxshi ayol, yaxshi ona, yaxshi kelin boʻlishi mumkin edi. Ammo taqdirning sinovlari oldida ojiz ayol bora-bora hamma narsadan soviydi. Koʻzyoshlar, baxtsizliklar, umidsizlik va yolgʻizlik uning tinkasini quritadi. Pok qalbi va toza vijdonini yoʻqota boshlaydi. Dastlab, u hamma qatori mavjud boʻlgan ayol edi, muvaffaqiyatga eltuvchi yoʻldagi turfa sinovlar uni boshqa bir insonga aylantiradi. Kundan-kun qatʼiyatli, sabrli va shu bilan birga toshbag'irga aylanadi. Mansab ketidan quvish, ertadan kechgacha oʻzini ishga urish Nilufarning hayot mazmuni edi.

Koʻpchilik oilalarda ayol oʻzining qora mehnati evazigagina ro'shnolik koʻradi. Atrofimizda ayollarning bir buyumchalik ham qadri boʻlmagan qancha oilalar bor axir? Qiz bolaning oʻqishiga, kasb egallashiga oʻz ota-onasi qarshi boʻlgandan keyin kelin boʻlib tushgan xonadonidan nima ham kutish mumkin?

Yurakda dardi qaynab toshsa-yu dardlashadigan kimsa topilmasa, odam biror ish yoki mashgʻulotga butun umrini bagʻishlab yuborishi turgan gap. Oʻzini biroz inson his qilishi uchun ham odamga nimadir kerak-da. Hayotda oʻz oʻrniga va mavqeiga erishish uchun vijdonini ham sotadigan holga kelish esa juda achinarli holatdir. Yuqoriga koʻtarilgan sari odam tubanlashib ketishi ham mumkin. Amal yaxshi narsa, biroq juda koʻpchilik insonni buzadi. Qalb qoraya boshlagach esa harchand harakat qilinmasin kech boʻladi.

Oila muqaddasligini bot-bot takrorlaydigan insonlar baʼzida oʻzlari oilaga begona kishilar boʻlib chiqadi. Ayollar hayotini yaxshilashni istaganlarning oʻzi yordamga muhtoj boʻlishi mumkin. Asarda mana shu narsa yaqqol koʻzga tashlangan. Jamiyatda asosiy faoliyati ayollar huquqlarini himoya qilish, ularga koʻmak berishdan iborat boʻlgan qahramonimizning oʻz hayoti risoladagidek emas edi.

Jamiyatning eʼtibor markazida boʻlish, tanilish, yuqori mansabni koʻzlash bugun ayollar oʻrtasida ham urfga aylanib ulgurdi. Bugun ish uchun, kariyera uchun ayollar oʻz xotirjamligini yoʻqotib qoʻyishdi. Ular hayotda oʻziga kerak boʻlganini lozim boʻlsa, yulib olishni istaydi. Baxt, omad va muvaffaqiyat esa doim ham oshib-toshib yotgani yoʻq. Koʻzlangan barcha maqsadlarga erishgan taqdirda ham bu narsalar katta yoʻqotish evaziga keladi. Insoniylik fazilatlariga darz ketsa, bundan yomoni yoʻq.

Asarda tilga olingan ayollarning deyarli barchasi dumbultabiat ayollar, birorta esi butunini topish qiyin. Romanning syujet chizigʻi xuddi oʻzbek seriallariga o'xshaydi. Bir qarashda allaqachon siyqasi chiqqan mavzu koʻtarilgan. Turmushning real lavhalari ifoda etilgan, yengil oʻqiladi, oʻquvchini juda chuqur mulohazaga ham chorlamaydi. Lekin shunga qaramay, atrofimizda, jamiyatimizda sodir boʻlayotgan voqealar qalamga olingani uchun asar kitobxonlarni befarq qoldirmaydi deb oʻylayman.

@biroz_adabiyot

Boshqasi!.. Yoʻq, hech kim dunyoda
Ololmasdi koʻnglimni mening.
Hukm oʻqilgan arshi aʼloda,
Falak amri: men – sening, sening.
Butun umrim sen bilan goʻyo
Uchrashuvning tanho garovi.
Bildim – seni yuborgan Xudo,
Oʻlgunimcha oʻzing panohim.

"Yevgeniy Onegin"
Aleksandr Pushkin

@biroz_adabiyot

​Farzand – ayol baxti boʻladi, shon-sharafi boʻladi, yuz-xotiri boʻladi!
Ona – ayol zoti uchun oliydan oliy martaba boʻladi!

Togʻay Murod – "Oydinda yurgan odamlar"

Togʻay Murod – oʻzbek milliy adabiyotining taniqli vakili. Uning koʻpgina asarlarida xalq hayoti, turmush tarzi, inson taqdiri va uning ruhiy dunyosi haqida fikr yuritiladi. Adibning yozish uslubi oʻziga xos: tili ravon, sodda, xalqchil va shirali. Soʻzlar sehri mast qiladi odamni. Xalq dostonlarini qanchalik yaxshi koʻrsam, Togʻay Murod asarlarini ham shunchalik sevib oʻqiyman.

"Oydinda yurgan odamlar" qissasida farzand deb atalmish neʼmatdan bebahra qolgan ikki inson taqdiri haqida soʻz boradi. Mutolaa jarayonida dastlab milliylik ufurib turgan anʼanalarimiz koʻzga tashlanadi. Qiz va yigitning bir-birlari bilan soʻzlashishlarida andisha va oʻzaro hurmatni koʻrasiz. Toʻy marosimida "Alpomish" dostonida uchraydigan urf-odatlarga koʻzingiz tushadi: "It gʻirillatar", "Kampir oʻldi", "Soch siypatar", "Qoʻl ushlatar", "Oyna koʻrsatar"... Keyin sekin-astalik bilan Shoʻro zamonida xalqimizning turmush tarzi qay ahvolda ekanligi koʻrsatiladi. Bu holatga tabiatning jonli tasvirlari va inson qalbining eng inja tuygʻulari uygʻunlashib ketadi. Asar qahramonlarning ruhiy holatlari, iztiroblari sizga ham yuqadi. Har bir qahramon holatiga chizilgan portret ularning xarakterini toʻlaqonli ochib beradi.

Bilasiz, oilada muhabbat yetakchi oʻrinni egallaydi. Muhabbat mevasi boʻlmish farzand esa baxti butunlikni taʼminlaydi. "Bolali uy – bozor, bolasiz uy – mozor", degan naql bejizga aytilmagan. Har qanday inson ham oʻzidan nasl qoldirishni, farzandlar koʻrishni, ularni tarbiya qilib voyaga yetkazishni istaydi. Asar fonida farzandsizlik dardida kuygan odamlarni koʻramiz. Er ayolini momosi, deb chaqiradi, ayol esa erini bobosi deb. Qoplonbek va Oymomo yoʻq farzandning bobosi va momosi edilar. Ularning hali tugʻilmagan farzandiga oldindan ism tanlab qoʻyishlari, tushlarida bolasini koʻrib, oʻngida yigʻlashlari, atrofidagi baʼzi zolim kishilarning gap-soʻzlaridan og'rinishlari, moʻltirab qarashlari, baʼzan bildirib, ba'zan bildirmay iztirob chekishlari, umid bilan yonib kutishlari taʼsirli va juda jonli tasvirlangan. Oy nurlariga chayilgandek oppoq edi ularning koʻngillari.

Asar qahramonlarining oʻy-xayollari, orzu-umidlari, armonlari va nozik kechinmalari samimiy va sharqona ruhda tasvirlangan. Soʻzlarning ohangi va jarangdorligi asarning badiiy qiymatini oshirgan. "Oydinda yurgan odamlar" oydin kechalarda oy nuri nurafshon etgan ikki pokiza insonning chin muhabbati va sadoqati haqidagi qissadir.

@biroz_adabiyot

– Koʻzlaringni yashirma, Oymomo, – dedi otliq.
– Keting, odamlar koʻradi, keting, – dedi qiz.
– Buloq suvlaridan ichayin deb keldim.
Boʻzbola otdan tushdi. Bir qoʻlida jilov boʻldi. Hovuchlab-hovuchlab buloq suvi ichdi. Bir hovuchini qizga sepdi.
Ot hurkdi, ketiga tis boʻldi.
Qiz betlarini artdi.
– Ichgan boʻlsangiz, endi keting.
– Koʻzlaringni bir kоʼrayin deb keldim.
– Koʻrishga mening koʻzlarimdan oʻzga-da koʻzlar koʻpdir.
– Yoʻq, har bandaning oʻzi koʻradigan koʻzlari boʻladi. Sening koʻzlaring – meniki. Kelma, desang, mayli kelmayman.
– Koʻzlarni deb kelmasangiz-da, buloq suvi ichgani keling...

"Oydinda yurgan odamlar"
Togʻay Murod

@biroz_adabiyot

​​Unga maskan bo'lmoqlik uchun
Dunyo hali poklanishi shart.
Faqatgina iymoni butun
Unga kelsa baxtli bo'lar Baxt.

Ko'zlar sokin bir qo'shiq kuylar,
Jimirlashib ketadi tanlar:
Muhabbatni ermak deb o'ylar
Muhabbatdan tug'ilmaganlar!

A'zam O'ktam

@biroz_adabiyot

Mahmud Koshgʻariyning "Devonu lugʻot at-turk" asarida keltirilgan maqol va hikmatli soʻzlar:

Tirishqoqning labi yog'liq, erinchoqning boshi qonliq.

Zamon oʻtar, kishi toʻymas, inson bolasi mangu qolmas.

Xato qilmaydigan mergan – yomgʻir,
Yanglishmaydigan dono – aks sado.

Togʻ arqon bilan egilmaydi, dengiz qayiq bilan bekilmaydi.

Qoraxitoy xoqonining ipak gazmoli koʻp, lekin o'lchamay kesilmaydi.

Daraxt uchiga shamol tegadi,
Yaxshi odamga soʻz yetadi.

Qush qanoti bilan, er oti bilan.

Mehmon kelsa, qut kelar.

Hoʻkizning oyogʻi boʻlguncha, buzoqning boshi boʻlgan yaxshiroq.

@biroz_adabiyot

​Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf – "Ruhiy tarbiya"(1-juz)

"Axloqi va muomalasi go'zal boʻlmagan musulmonning dini ham mukammal hisoblanmaydi".

Ushbu kitob ibodatlarga ruh bag'ishlashni oʻrgatadi. Muallif amallarni koʻr-koʻrona emas, balki ularning mohiyatini anglab yetish, butun vujud ila bajarish kerakligini alohida taʼkidlaydi. Insonda nafs pokligi va axloq sofligi qanchalik darajada muhim ahamiyatga egaligi tushuntiriladi.

Tib ilmida badan va qalb tabobati degan ikkita asosiy tushuncha bor.  Badan tabobati inson vujudining sog'lomligini taminlasa,qalb tabobati insonning qalb xastaliklarini davolaydi. Qalb – inson vujudining bosh aʼzosi. Boshqa aʼzolarning sog'ligi uning sogʻlom boʻlishiga bog'liq. Vujudning kasalligidan oʻlib qutulish mumkin. Qalb xastaligidan esa o'lib ham qutulib boʻlmas ekan. Hayvonlardan bizni ajratib turgan ham qalbimiz hisoblanadi.

Bilasizmi, biz insonlarning koʻpchiligimizda haqiqiy ruhiy tarbiya mavjud emas. Qilayotgan amallarimiz, odob-axloqimiz va ruhiy tushunchalarimiz haqiqiy moʻmin -musulmonlarniki kabi. Tashqi tomondan barchasi risoladagidek, ammo ichkaridan nazar solinsa, kamchiliklar ham yoʻq emas. Biroz yuzakilik bordek go'yo.

Kitobni oʻqir ekansiz, atrofimiz ikkiyuzlamachiliklar, soxtaliklar, gʻiybat, fisq-u fasod bilan toʻla ekanligini anglaysiz. Boshqalarga qarab turib oʻz ayblarimizni koʻrishimiz va ulardan qutulishning choralarini izlashimiz maqsadga muvofiqdir. Kitob bizga shunday bir koʻzgu tutadiki, qalbimiz va ruhimizdagi boʻshliqlar aniq-ravshan koʻrina boshlaydi. Beixtiyor ana shu boʻshliqlarni toʻldirishga harakat boshlanadi.

Poklik iymonning yarmidir. Faqatgina vujudimiz emas, balki qalbimiz, ruhimiz va nafsimizni ham poklashimiz zarur. Bu esa gunohlarni tark qilish, ahli solihlardan bo'lish, nafsni ayblardan tozalashni talab etadi. Qilgan ishlarimizning hisob-kitobi ham boʻlishini eslab turishimiz lozim. Nafsimizni poklaydigan va axloqimizni sayqallaydigan omillardan biri – oʻlimni esga olish. Oʻlimni va oxiratni oʻylamagan odam har qanday yovuzlikdan, gunohdan qoʻrqmaydi.

Ilm talabida boʻlgan insonlar har bir narsadan eng yaxshilarini olishlari kerak. Chunki barcha ilmlarni egallash uchun umr kamlik qilishi mumkin. "Ruhiy tarbiya" kitobining 1-juzida inson vujudi va qalbining poklanishi uchun zarur boʻlgan omillar haqida maʼlumotlar batafsil bayon qilingan. Qalbingizdagi ruhiy, maʼnaviy dardlaringizga davo istasangiz bu kitob aynan siz uchun. Barchangizga tavsiya qilaman.

"Biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng boʻlarmidi?"

@biroz_adabiyot

Telegramdagi turli xil bemaʼni va foydasiz kanal hamda kontentlar meʼdangizga tekkani aniq. Shu sabab bir qator sara sahifalarni yig'ib, sizlarga taqdim etishni joiz deb bildik.

Zero: Yaxshi kanal – ruh va jon ozig‘i...

P.S. Ko'k yozuv ustiga bosing va barchasiga birdan obuna bo'ling.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytdilarki: "Jabroil (a.s.) har safar kelganida, oyat keltirganlarida menga vasiyat qilardilar: "Qo‘shningizga ehtiyot bo‘ling, qo‘shnichilik munosabatiga ahamiyat bering", deb qayta-qayta aytardilarki, men yaqin orada insonning qo‘shnisi, farzandi kabi mol-u dunyosiga merosxo‘r bo‘lib qolsa kerak, deb o‘ylardim".

Yana bir hadisda shunday deyiladi: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Kimda kim qo‘shnisi och bo‘lgan holda o‘zi to‘q bo‘lib tong orttirsa, iymoni mukammal emas",– dedilar".

Bolaligimda yashagan uyimizda qoʻshnimiz va bizning uy orasida eshik boʻlardi. Haligacha eslayman shu eshikni. Qoʻshni xola sut pishirsa ham, non yopsa ham bizni mehmonga chaqirardi, keliylar deb. Biz ham ilinib bir nimalar olib chiqardik ularga. Sut pishirgan qozonidagi qirmichni yeb yurganlarimizni eslasam, kulgim keladi. Juda yaqin edik, tortinmasdik bir-birovimizdan. Keyinroq biz boshqa hovliga koʻchib oʻtdik. Qachonligini bilmayman, eshik oʻrniga devor oʻrnatib qoʻyishgan hozir. Amakimlarning uyiga borsam, oʻsha eshik boʻlgan joyga qarab, bir nimalar esimga tushib ketadi doim.

Ota uyimizda esa oʻsha odat haligacha bor. Yangi hovliga koʻchib kelgach ham qo'ni-qo'shnilar bilan yaqin boʻlib ketgandik. Tansiq taom pishirgan vaqtimiz doim birorta qoʻshnimizga ilinardik. Manti, chuchvara, palov, g'ilmindi (talpiq ham deyishadi baʼzilar), tok doʻlma qilgan paytlarimizda onam, bir kosa solib, qizim shu ovqatni falonchi qoʻshnining uyiga olib chiqib bergin, derdilar. Odat boʻlib qolganidanmi, nimaga ularga ovqat beryapmiz, deb soʻramasdim ham. Qoʻshnilar bilan ahilligimiz, oʻzaro mehr-oqibatimiz shu kichkina odatdan shakllangandir balki. Hozir ham uyga borsam, biror qoʻshnimizning kosada ovqat olib chiqqanini koʻp guvohi boʻlaman. Keyin bilsam, onam ovqat olib chiqqan kosani bo'sh qaytarmay deb, ular ham ovqat olib kelgan boʻladi.

Bir kosa ovqat hech kimni kambagʻal qilib qoʻymaydi. Bu ham insonning boshqa bir insonga koʻrsatadigan mehr-muhabbatining bir koʻrinishi deb bilaman. Imkon boʻla turib, yonimizdagi odamlarga yordam bermasak, mehrimizni ayasak, ozgina muruvvatimizni qizg'ansak, odamiylikdan yiroqlashib ketaveramiz. Yaxshi-yomon kunlarimizda yonimizda turadigan insonlarning borligi baxt emasmi? Ular xoh yaqin boʻlsin, xoh yetti yot begona. Shunday insonlarning qadriga yetish lozim. Oʻzimiz birovga yaxshilik qilmay turib yaxshilik kuta olmaganimizdek, oʻzgalarga mehr koʻrsatmay turib mehr talab qila olmaymiz.

"Moʻminlarning oʻzaro doʻstliklari, rahm qilishlari va mehr koʻrsatishlari xuddi bir jasadga oʻxshaydi. Undan bir a'zo xasta boʻlsa, jasadning qolgani unga qoʻshilib bedor boʻladi va isitmalaydi".

@biroz_adabiyot

Ayol zoti shunday mavjudotki, uni qanchalik o‘rganmang, butkul yangicha ko‘rinish olaveradi.

"Anna Karenina"
Lev Tolstoy

@biroz_adabiyot

Bundan besh yillar ilgari Facebook ijtimoiy tarmogʻida ancha faol edim. Uncha-muncha postlar yozib turardim. Kichik hajmli she'rlar ham yozgan ekanman. (Agar ularni she'r deb boʻlsa). Kitobxonlar davrasida taqrizlarimni joylab turardim. Xullas, men uchun qadrdon maskan edi Facebook. Koʻp doʻstlar orttirgandim, fikr almashib turardik. Keyin nima boʻldiyu kirmay qoʻydim. Bu orada telefon raqamim oʻzgarib, eski profilimni ham yoʻqotdim. Bir tanishim haligacha Facebookda yozgan oʻsha eski postlarimni oʻqib turishini aytib qoldi. Yoqadi, maza qilib oʻqiyman, yaxshi yozgan ekansiz, – deydi. Bu gapdan keyin bir-ikki oylar oldin oʻzimcha yana yangi profil ochdim, Kitobxonlar davrasiga ham qoʻshildim. Lekin shu paytgacha birorta post yozganim yoʻq, biror narsa oʻqiganim ham yoʻq. Hech nima avvalgidek boʻlmas ekan, shu desangiz. Eski profilimdagi postlarni oʻqib koʻrsam, juda erkin yozgan ekanman. Oʻsha vaqtlardagi holatim, kayfiyatim koʻz oldimdan oʻtdi. Hozir Facebookka kirishga, biror narsa qoralashga na xohish bor, na hafsala. Bir kun kelib balki telegram ham men uchun begona joyga aylanar, kim bilsin? Oʻsha payt kelguncha qalban birgamiz, doʻstlar.

Emishki, sher kuch-quvvatdan qolsa, burgut erkidan ajrasa, kaptar juftidan ayrilsa, yuragi yorilib oʻlar ekan.

@biroz_adabiyot

​Koʻp kezma daraxtzor bogʻlar ichinda,
Daraxtlar dil doʻsting boʻlolmas sening,
Chorlasang kelolmas, yonib qucholmas,
Sen faqat mening boʻl,
meniki,
mening.

Koʻp qolma jarang suv buloq boʻyinda,
Buloq ham dil doʻsting boʻlolmas sening,
Qaynashim chashmadan teran joydandir,
Sen faqat mening boʻl,
meniki,
mening.

Koʻp titma muhabbat kitoblarini,
Kitoblar dil doʻsting boʻlolmas sening,
Bu ishqning tarixi mening qalbimda,
Sen faqat mening boʻl,
meniki,
mening.

Omon Matjon

@biroz_adabiyot

​Har gal ish haqini olganda titrayotgani sezilib turadi. Halol mehnatning huzurbaxsh titrogʻi shu boʻlsa kerak-da…

Javlon Jovliyev – "Ayol"

Asarda oddiy bir qishloq ayolining bir kunlik hayoti tasvirlangan. Ayol fermer xoʻjaligida yollanma ishchi boʻlib ishlaydi, erta-yu kech tinim nima ekanligini bilmay tirikchilik uchun kurashadi. Bolalari yetmagandek erini ham boqadi, bir ogʻiz shirin soʻzga, mehr-muhabbatga zor. Hajman kichik boʻlgan ushbu hikoyada qishloq ayoli qismatidagi fojia aks ettirilgan.

Men ham qishloqda oʻsganman. 15-16 yoshligimda ota-onamga biroz foydam tegsin deb, qolaversa, dugonalarimga qiziqib men ham dalaga ishga borardim. Paxta yoki makkajoʻxori chopish deysizmi; sabzi, piyoz, garmdori oʻtash deysizmi; oʻrik, olma terish deysizmi; bugʻdoy yoki sholi oʻrish deysizmi, xullas, qishloqda qiladigan ishimizning turi koʻp edi. Toʻgʻri, jismoniy mehnat odamga koʻp narsani oʻrgatadi, biroq mashaqqati ogʻir. Ayniqsa, havo issiq boʻlgan yozning jazirama kunlarida ishlash nihoyatda qiyin edi. 10-15, baʼzida esa 20-30 ayolning dalada ishlashini guvohi boʻlganman, tirikchilik toshdan qattiq ekanligini bola koʻnglim bilan his qilganman.

Qishloq ayoliga qiyin, qishloq ayoliga ogʻir... Koʻpchiligining kundalik hayot tarzi bir xil: sigir sog'adi, non yopadi, supur-sidir qiladi, kir yuvadi, ovqat pishiradi, tomorqada ishlaydi... Shu ishlarga qoʻshimcha dalada yollanma ishchi boʻlib ham ishlaydi. Doim qoʻllari mehnatda qavarib yuradi. Oʻqimagan-da dersiz? Qishloqdagi ayrim oilalarda qiz bolaning oʻqishi, kasb egallashi, kelajakda oʻz oʻrniga ega bo'lishi haqida gap boʻlishi ham mumkin emas. Ha, mayli bu alohida mavzu. Xullas, oʻqimaganlari mayli, oliy maʼlumotli, yaxshigina ishda ishlaydiganlari ham dam olish kunlarini, yozda esa butun uch oyni dalada ter toʻkib oʻtkazadi. Koʻp uchratganman shunday ayollarni.

Ayol zotiga hamma joyda ham qiyindir, lekin qishloqda yashovchi ayollarga yashash ikki hissa ogʻirroq. Ayollarning oʻziga ham, koʻproq atrofdagi yaqinlariga ham bogʻliq bu holat. Yaxshi sharoitda yashovchilar ham bor. Faqat ular ozchilikni tashkil qiladi. (Menga shunday tuyular balki). Turmush farovonligi taʼminlandi, aholi yashash sharoiti yaxshilandi deb koʻp gapiriladi. Ammo qishloqlardagi haqiqiy holat qanday ekanligini oʻsha yerda yashovchilar koʻproq bilishadi.

Ogʻir mehnat kun kelib har qanday ayolni ezib qoʻyadi, bora-bora tirikchilik koʻyida qaddi-qomati egiladi. Hatto baʼzi oilalarda mehr nimaligini, muhabbat qanday boʻlishini bilmay umri oʻtib ketadi ayollarning. Har yili 8-mart bayrami arafasida televizor va radiolarda "Sen baribir muqaddassan, muqaddas ayol" degan qoʻshiqni qoʻyib berish bilan esa hech narsa oʻzgarmaydi.

@biroz_adabiyot

​Sen bilmagan dunyolar ham bor,
sendan olis,
yurakdan olis.
Gullab yotar to'rt mavsum bahor,
qishdan olis,
kuzakdan olis.
Seni tanimagan baxtlar bisyordir,
sen xabar olmagan orzular serob.
Ko'nglingdan tortqilab yurganlar bari
g'amlaring sarobdir,
sitamlar sarob.
Seni yetaklagan dardlar lahzalik,
lahzalik, dilingni qayg'u o'kinchi.
Bu toshli, tikanli yo'llar adoqli,
sabr qil,
o'tkinchi,
bari o'tkinchi...
Seni kutgan dunyolar ham bor,
g'amdan olis,
armondan olis...

Aziz Nur

@biroz_adabiyot

"Pir" nashriyotidan shu ikki kitobni hadya sifatida yuborishibdi. Zulfiya Qurolboy qizining "Oyimtilla" romani chiqqanini eshitib oʻqigim kelgandi. Suhrob Boʻronovning "Sharq: xavfsizlik va barqaror taraqqiyot muammolari" kitobi ham juda foydali kitobga oʻxshaydi. Sovgʻa uchun rahmat, nashriyotning kelgusi ishlariga omad tilayman.

@biroz_adabiyot

​Vaqt, vaqt, vaqt... U bunchalar tez oʻtadi? Qayoqqa bunchalar shoshadi? Bu qattol shiddat inson umrini tushga, roʻyoga aylantirib qoʻymaydimi? Uxlading-u uygʻonding. Qisqagina davom etgan tushingda esa butun umringni koʻrding.
Bunchalar shafqatsizsan, vaqt?..

Abduqayum Yoʻldosh – "Puankare"

Qahramonimiz nomzodlik ishini Farang matematigi Anri Puankare tomonidan ilgari surilgan gipotezani isbotlashga, yechishga qaratgan edi. Ilmiy ish sekin-astalik bilan oldinga siljiyotgan bir vaqtda yigitning boʻyniga olaxurjun ilinadi va oilaviy hayoti boshlanadi. U tirikchilik tashvishlari deya orzu-umidlarini, umrini qurbon qiladi.

Jamiyatimizning qonun-qoidalari yoki umuman odamlarning urf-odatlari qiziq. Inson umri davomida uyim-joyim, bolam-chaqam deb yashaydi. Yurakdagi orzular armonga aylansa ham mayli, bir dard – iztirob hayoti davomida tark etmasa ham mayli, lekin oilasi tinch boʻlsin. Ayni kuch-gʻayratga, bilimga toʻlgan vaqtda yoshlar turmush quradilar. Oʻqish, ish, karyera hammasi sekin-asta boʻlaveradi, avval boshini ikkita qilish kerak, deyishadi kattalar. (Kattalar bir narsani bilmasa gapirarmidi?) Pul topish, umuman keraksiz boʻlgan urf-odatlarni ham odamlar koʻzi uchun, albatta, risoladagidek oʻtkazish lozim boʻladi. Oʻzbek xonadonlarida toʻy boʻlgan joyda kattagina qarzga botish ham tabiiy holdir. Keyin yana boshqa tashvishlar boshlanadi: uyni kengroq qilish kerak, turmushni farovonligini taʼminlash kerak, farzandlarni voyaga yetkazish, oʻqitish, oʻgʻilni uylantirish, qizni turmushga berish kerak va hokazo. Shunday qilib, tirikchilik va roʻzgʻor bilan butun umri oʻtib ketganligini sezmay qoladi odam. Ulkan orzular oʻrnini mayda-chuyda tashvishlar egallaydi. Eng katta orzu-maqsadlarni koʻngliga tugib qoʻyganlar ham turmush tashvishlariga berilib, hammasiga jimgina qoʻl siltab qoʻya qoladi. Osongina yechim shu.

Hayoti davomida eng yuksak marralarga erishgan insonlar haqida gap ketganda hammasiga oʻz kuchi, bilimi, salohiyati bilan erishgan deymiz. Bu fikr ham toʻgʻri. Biroq insonni hayotda nimagadir erishishida oilasining, yaqinlarining oʻrni beqiyos. Hech boʻlmaganda atrofidagi odamlar uning yoʻliga toʻgʻanoq boʻlmasligi, xalaqit bermasligi kerak. Hal qiluvchi qadamni qoʻyish uchun insonga mustahkam iroda lozim.

Dunyoni har kim oʻz nigohi bilan koʻradi, oʻz qarichi bilan oʻlchaydi. Inson uchun eng katta fojia oʻz haqiqatini anglamay, oʻz jumbog'ini yechmay bu dunyodan oʻtib ketish boʻlsa kerak. Inson boʻlib yashash, inson boʻlib qolish bilan birga qalbingizni boy berib qoʻymang.

@biroz_adabiyot

Ayol – temir buyum emas, ayol bamisoli gul. U iliq-issiq gaplarni xush koʻradi. Uning uchun umri boʻyi yelkangizni yag'ir qilib ishlaganingizdan koʻra har kuni uch-toʻrt ogʻiz shirin soʻz aytganingiz ming marta afzal, men sizga aytsam.

"Uch ogʻayni"
Erix Mariya Remark

@biroz_adabiyot

Telegramdagi turli xil bemaʼni va foydasiz kanal hamda kontentlar meʼdangizga tekkani aniq. Shu sabab bir qator sara kanallarni yig'ib, uni sizga taqdim etishni joiz deb bildim.

Zero: Ilm va ijod – har ishda najot...

P.S. Ko'k yozuv ustiga bosing va eng sara kanallarga obuna bo'ling.

​Yillar oʻtaverar, sezmay qolasan,
Ortda qolaverar qorlar, jalalar.
Bolaga qoʻshilib sen ham kulasan,
Boʻyningga osilib kular bolalar.

Ular paydo boʻlar tushlaringda ham,
Bir lahza yurakdan ketar nolalar.
Soylarday gurkirab, dunyoga begʻam
Kirib kelaverar quvnoq bolalar.

Bir kun oh urarsan yulduzga boqib
Boshingda yarqirar oppoq tolalar.
Ortingga qaraysan, yurakni yoqib
Oqib kelaverar shoʻx-shoʻx bolalar.

Achinmay chiqasan uydan bir kuni...
Ortda qolaverar qorlar, jalalar.
Ortda qolaverar gavron ot minib
Ajoyib bolalar, baxtli bolalar.

Shavkat Rahmon

@biroz_adabiyot

​Soddalik, ezgulik va haqiqat boʻlmagan joyda ulugʻlik ham yoʻqdir.

Lev Tolstoy – "Urush va tinchlik" (3-4-qism)

Tolstoy "Urush va tinchlik" roman-epopeyasida Fransiya–Rossiya urushi voqealari tarixini mukammal yoritgan. Bu asarda besh yuzdan ortiq badiiy qahramonlar ishtirok etgan boʻlib, ularning ichida tarixiy shaxslar, prototip qahramonlar bilan birga toʻqima obrazlar ham mavjud. Asar bosh qahramoni butun rus xalqidir.

1812-yilda fransuz armiyasining halokatiga sabab ularning qishki urushga hozirlik koʻrmasdan, bemahal urush boshlagani boʻlsa, yana bir sabab rus shaharlariga o't qoʻyilishi, qishloqlarning talanishi ruslarda dushmanga boʻlgan nafratni kuchaytirib yuborgandi. Borodino jangidan soʻng rus armiyasi Moskva halokatini yaqinlashtirgan boʻlsa, fransuzlar oʻz armiyasini muqarrar halokat tomon boshladi. Ona tuprogʻi uchun jang qilar ekan, ruslarning ruhi chindan baland edi. Urushning dastlabki kunlari doimgidek askarlar orasida hayajon va quvnoqlik kayfiyati hukm surgandi. Vatan xavf ostida, dushman jonajon yurtni g'orat qilish uchun kelmoqda, rus xalqi esa oʻz dini, toj-u taxti, vatan mudofaasi yoʻlida jon fido qilishga ham tayyor. Bir tan-u bir jon boʻlish degani shundoq boʻladi-da!

Ruslar orasida urushdan oʻzlari uchun foyda chiqarishni va kayf-u safo surishni istagan kishilar ham juda koʻpchilikni tashkil etgan. Biroq oʻz vazifasini sidqidildan, unsizgina bajaradigan – goʻyoki mashinaning eng muhim qismi hisoblangan shaxslar ham bor edi. Ana oʻsha kishilarning saʼy-harakatlari tufayli vatan ozodligi saqlab qolindi desak toʻgʻri boʻlar.

Napoleon oʻzining qismati boʻlgan shafqatsiz, koʻngilsiz, qaygʻuli, gʻayriinsoniy rolni bajarardi. U qoʻlidagi hokimiyat bilan bashariyatni baxtli qilmoqchi edi. Ammo buning aksi oʻlaroq shuhrat va buyuklik haqidagi bemaʼni ideali sabab qanchadan qancha odamlar bevaqt oʻlim topdi, baxtsiz boʻldi.

Urushlar doim odamlarning baxtsizligiga sabab boʻlgan. Hayot barq urib turgan navqiron yigitlar jangda jon taslim qilib tursa, baxt haqida oʻylashning oʻzi qiyin. Odam bolasi aslida bir-biriga birodar boʻlishi kerak emasmi? Oʻzganing shirin hayotidan mahrum etish qaysi aqlga toʻgʻri keladi?  Bir-birlarini oʻldirishga majbur etadigan insoniy shafqatsizlikni nima deb oqlash mumkin? Jang manzarasini tasvirlar ekan, Tolstoy shunday yozadi: "Qora bulut yigʻilib, oʻliklar, yaradorlar, o'takasi yorilgan, holsizlanib qolgan va ikkilanib turgan odamlar ustiga yomgʻir tomchilay boshladi. Yomgʻir goʻyo:"Hoy odamlar, bas, bas endi. Boʻldi... Koʻzlaringni ochinglar. Nima qilyapsizlar" der edi".

Asarda jamiyat hayoti, sevgi, oila, farzand tarbiyasi kabilar ham alohida oʻrin olgan. Yozuvchi inson hayotida muhabbat nechogʻlik oʻrin tutishini qahramonlarning taqdirida koʻrsatib oʻtadi. Kimnidir sevib qolgan qahramonimiz sevgani yonida gul-gul ochilib ketadi(hatto juda xunuk boʻlsa ham), qalbida hayot zavqi oshib-toshadi.

Tolstoyning tasvir usuli zoʻr ekanligiga yana bir bor tan berdim. Voqelik haqqoniy tarzda aks ettirilgan. Tasvirlangan voqealarga ham, unda ishtirok etayotgan qahramonlarga ham muallifning munosabati yaqqol koʻzga tashlangan. Yozuvchi falsafiy qarashlarini teran mushohada asosida bayon etgan. "Urush va tinchlik" – gʻoyaviy-badiiy jihatdan yuksak asar. Qahramonlarning ruhiy holatlari, iztiroblari barcha davr kishilariga birdek taʼsir oʻtkazadi. Xullas, ming marta eshitgandan koʻra, bir marta oʻqigan afzal. Albatta, oʻqib koʻring.

@biroz_adabiyot

"Butun dunyo uning xonasida, butun olam u bilan boʻlishiga qaramay juda yolgʻiz u..."

Anor – "Men, sen, u va telefon "

Ozarbayjon xalq yozuvchisi Anorning "Besh qavatli uyning oltinchi qavati" asari oʻzbek kitobxonlari orasida mashhur. Adibning "Men, sen, u va telefon" nomli hikoyasi "Tahminaning soʻnggi siri" toʻplamidan oʻrin olgan. Hajman kichik boʻlgan ushbu asarda muallif oddiy insonlarga xos his-tuygʻular va kechinmalarni bayon etadi.

Baʼzida shunday holatlar boʻladiki, inson oʻzi yaxshi tanimagan, hattoki yuzini koʻrmagan odamga hech birovga aytmagan gaplarini aytadi, koʻngil sirlarini oshkor qiladi. Hikoyamiz qahramonlari xuddi shunday yoʻl tutadi. Taqdir ularning hayot yoʻllarini birlashtiradi. Oʻrtalaridagi aloqa vositasi esa telefon edi.

Suhbat vaqtida samimiylik qancha yuqori boʻlsa, oʻrtadagi munosabat shunchalik yaqinlashaveradi. Inson koʻngliga eng yaqin yoʻl ham aslida samimiyat. Bemalol har qanday mavzuda suhbatlasha oladigan insoningiz boʻlsa qanday soz!

Ayniqsa, yolgʻiz boʻlgan vaqtda odam uchun bir suhbatdosh mavjudligining oʻzi katta baxtdir. Yaxshi suhbatdosh bora-bora eng aziz, eng yaxshi doʻstingizga aylanadi. Buni Seymur va Madina misolida koʻrishimiz mumkin.

Koʻngil oʻziga oʻxshagan koʻngil tomon oqadi, degan gap bor. Inson baribir sevilishga, tushunilishga muhtoj. Orzu-xayollarimiz, istaklarimiz va armonlarimiz bor ekan, bizga hamdard va hamfikr boʻladigan kimdir kerak. Ana oʻsha kimdirni uchratganingizda qoʻlidan hech qachon qoʻyib yubormang.

@biroz_adabiyot

Har kecha unga telefon qilardim, faqatgina kechalar, bu bir odatga aylandi.
Bu suhbatlarni yaxshi koʻrardim – uning biroz horgʻin, biroz istehzoli, biroz gʻamgin ovoziga, devor ortidan eshitilib turuvchi pianinoga, radioga, tayyora shovqiniga, bari-bariga shaydo edim.

"Men, sen, u va telefon"
Anor

@biroz_adabiyot

​Qorong'i tushdi.
Ish ishxonalarda qoldi.
Oshxonada qozon qaynagan.
Stolda achchiq-chuchik.
Shiftda chiroq – kichkina quyosh porlaydi.
Gangur-gungur suhbat.
Kulgi yangraydi. Gangur-gungur...
Hatto telikka hech kim qaramas.
Uy baxt bilan to'la!
Baxtga hech kim eʼtibor bermaydi.
Bu e'tiborsizlikdan negadir kattarar baxt.
Bu e'tiborsizlikdan negadir yana charaqlar.
Xullas, uy baxt bilan to'la.
Ammo uni hech kim ko'rmaydi.

Xuddi shunday!
Baxt yo'qligida ko'rinadi, xolos.
Yo'qligida esa tushlarga kiradigan baxtning
Surati esa mana bunday: qozon qaynayapti,
Shiftda esa mittigina quyosh.
Gangur - gungur, gangur - gungur...
Kulgi yangraydi.

Usmon Azim

@biroz_adabiyot

Suhbat chogʻida buvim bir qiziq gapni aytib qoldilar: "Odamni buyumchalik ham qadri yoʻq ekan". Qulogʻimga gʻalati eshitildi, albatta. Berilib tinglay boshladim. Xullas, buvimning aytishlaricha, qaynonalari oʻz qoʻllari bilan tikkan beshik ustiga yopiladigan yopinchiq, zar koʻrpachalar, quroq yostiqlar haligacha yaxshi saqlangan, ammo oʻzlari bu dunyodan oʻtib ketganlar. Gap kelganda bir ichini boʻshatib dardlarini toʻkib soldilarda! Oʻlim haq. Buvim buni yaxshi anglaydi. Faqat sogʻinch hissi ustun keladi baʼzan. Xotirlarga berilib ketgan vaqtda dunyodan koʻz yumgan yaqinlarimizni qo'msaymiz, ilgarigidek yonimizda boʻlishini xohlaymiz, koʻz yosh toʻkamiz... Chunki biz insonmiz, qalb bilan yashaymiz.

Kimdir yozgan kitoblari bilan, kimdir chizgan suratlari bilan, kimdir qilgan kashfiyotlari bilan, yana kimdir esa qurgan binolari bilan tarixda nom qoldiradi. Ayni damda kimdir bogʻlar yaratyapti, kimlardir esa har yerni vayron qilish bilan band. Har kim qilgan ishlari, oʻtkazgan hayoti bilan odamlar xotirasidan joy oladi. Aslida bu ham oʻtkinchi. Vaqt oʻtib hamma narsa unutiladi. Ibtidosi bor har narsaning intihosi ham bor.

Baʼzida hech qachon oʻlmaydigandek yashaymiz. Umrni oqar daryoga qiyoslaymiz-u oʻsha oqar daryoning oqishini tomosha qilib turaveramiz. Gʻofillikda bizga yetadigani yoʻq. Umrimiz esa qaysidir buyumning umridan qisqa...

@biroz_adabiyot

Taqdirga tadbir yoʻq ekan. Biz esa unisi chatoq boʻldi, bunisi yaxshi boʻlmadi,– deb qaygʻurib oʻtiramiz. Bizning baxtimiz bamisoli g'alvirdagi suv, botirsang toʻladi, koʻtarsang hech narsa qolmaydi, shunday.

"Urush va tinchlik"
Lev Tolstoy

@biroz_adabiyot

Ko'ngil ichra g'am kamligi asru g'amdur,
Alam yo'qlug'i dag‘i qattiq alamdur.

Alisher Navoiy

@biroz_adabiyot

Sen baxtlisan, moviy havoga
Sachratib yur kulgining rangin.
Sen kulmasang, endi dunyoda
Kimdir... kimdir yashaydi gʻamgin...

 Shavkat Rahmon

@biroz_adabiyot

​Maktabda oʻqib yurgan vaqtlarimda rus tili darsimiz juda qiziqarli oʻtilardi. Ayniqsa, rus tili darsligida beriladigan adabiyot darsi biram maza edi! Yozuvchi va shoirlarning hayoti va ijodi bilan tanishardik, she'rlar yodlardik, asarlardan parchalarni oʻqirdik, tarjima qilardik. Xullas, rus tili fani oʻtiladigan kunlarni sogʻinib kutardim.

"Urush va tinchlik" romanini oʻqishni boshlaganimda, ruslar va fransuzlar oʻrtasidagi jang tasvirlarini oʻqir ekanman, maktabda rus tili darsida oʻtilgan Lermontovning "Бородинo" she'ri yodimga tushdi. Yodlaganim hali ham esimdan chiqib ketmagan ekan. She'r quyidagicha boshlanardi:

— Скажи-ка, дядя, ведь не даром
Москва, спаленная пожаром,
Французу отдана?
Ведь были ж схватки боевые,
Да, говорят, еще какие!
Недаром помнит вся Россия
Про день Бородина!..

Sheʼrda Borodino qishlogʻida boʻlib oʻtgan ruslarning fransuzlarga qarshi mardonavor kurashi, rus jangchilarining vatanparvarligi va qahramonligi tilga olinadi. Shuningdek, rus xalqining 1812-yilgi voqealarga qarashlari bayon etiladi.

"Urush va tinchlik" romanida sakson ming kishini yostigʻini quritgan Borodino jangi haqida Tolstoy shunchalik bir toʻlqinlanib yozadiki, taʼsirlanmay ilojingiz yoʻq. Biz tarix fani orqali bu urush haqida ancha-muncha maʼlumotlarga egamiz. Ammo urush vaqtida askarlarning ruhiy holati qanday boʻlgan? Ruslarning qoʻmondoni Kutuzov yoki fransuz imperatori Napoleon qay ahvolda va qaysi o'y-xayollar qurshovida edi? Mana shu kabi savollarga Tolstoy tarixiy va falsafiy nuqtai nazardan yondashib fikr bildiradi.

Urushning taqdirini na bosh qoʻmondon bergan farmon, na qoʻshinlarning turgan yeri, na toʻp va to'pxonaning soni va o'lganlarning adadi emas, balki qoʻshinlarning ahvoli ruhiyasi deb ataladigan koʻzga koʻrinmas kuch hal qiladi, deb hisoblardi rus qoʻmondoni Kutuzov va askarlarning yuzidan shu kuchni izlardi.

Endi ikki tomon uchun ham og'ir kechayotgan jang tafsilotlarini tinglab turgan Napoleonning holatini koʻraylik: "Napoleonning yuragiga qil sigʻmas edi: uning holati oʻrtaga katta-katta pul tashlab, hamisha yutib kelgan va toʻsatdan oʻyindagi barcha tasodiflarni nazarda tutgan holda, har bir yurishni qancha puxta oʻylasa yutqazishini shuncha koʻproq sezayotgan qimorbozning holatiga oʻxshardi".

Ruslarning Borodino atrofida qoʻlga kiritgan gʻalabasini Tolstoy maʼnaviy gʻalaba deb hisoblaydi. Fransuzlar chindan ham Borodinoda maʼnaviy jihatdan nihoyat darajada kuchli boʻlgan dushmanning zarbasiga uchragan edi. Oʻz ona tuprogʻiga bostirib kelgan dushmanga boʻlgan nafrat hissi jangda rus askarlarining ustunligini taʼminlaydi.

@biroz_adabiyot

Istanbulni sevmagan koʻngil ishqdan nimaniyam tushunardi?

@biroz_adabiyot

Turk tilini o'rganishni istaganlar uchun ajoyib taklifim bor: Quyosh qizi yangi kurs ochayotgan ekan. Tilni o‘rganish niyatida yurgan barchani taklif qilaman.

Tolstoyning "Urush va tinchlik" romanida(1-2-kitobda) keltirilgan sep masalasi eʼtiborimni tortdi. Rus jamiyatida oʻsha vaqtlarda boʻlajak kelinning sepi juda katta ahamiyatga ega boʻlgan ekan. Baʼzida ota-onalar qiziga sep qilib berish uchun mol-mulkini, yerlarini sotgan yoki ana shularni sep sifatida kuyovga tortiq qilgan. Bir qancha misollarni koʻrib chiqamiz.

Berg ismli yigit Rostovlar oilasining toʻngʻich qizi Veraga uylanmoqchi boʻladi. Toʻyga bir hafta qolganda kuyov boʻlmish muloyimgina jilmayib, "Veraga beradigan sepingiz nima ekanini bilmasam va uchidan bir nima olmasam, qizingizni olmaslikka majbur boʻlaman",– deydi. Bechora ota esa qiyin ahvolda boʻlishiga qaramasdan, yigirma ming naqd, yana sakson mingga veksel beradigan boʻladi. Shu ishni qilmasa, qizi ersiz qolib ketadigandek.

Knyaz Vasiliyning oʻgʻli Anatol Bolkonskiylar xonadonining qizi Maryaga ogʻiz soladi. Sababi tashqi koʻrinishi xunuk boʻlgan bu qiz boy edi. Yigit qizni umuman yoqtirmagan boʻlsa ham boyligi uchun uylanishni reja qiladi. Qizning sepi uchungina unga uylanish oʻta ketgan ablahlik, men sizga aytsam.

Nikolay Rostov Sonya ismli qizni chin dildan yaxshi koʻrardi va unga uylanishga qatʼiy qaror qiladi. Onasi boʻlsa, oʻgʻlimga sepsiz qizni olib bermayman, deb turib oladi. Ota-onasining nazdida, oʻgʻliga Sonyadan munosibroq qiz yoʻq edi. Ammo xoʻjalik ishlari oqsoqlab qolgan bir paytda boy qizni kelin qilish eng maqbul chora hisoblanardi. Sababi boy xonadondan chiqqan qizning sepi ham kattaroq boʻlardi. Ikki yoshning sof muhabbati va sadoqati esa muhim emasdek goʻyo.

Anna Mixaylovna oʻgʻli Borisga Karaginalarning qizi Jyulini olib bermoqchi boʻladi. Chunki u badavlat oilaning qizi boʻlib, akalari oʻlgandan keyin juda katta mol-mulk unga sep qilib berilishi kerak edi. Boris boʻlsa, qizni unchalik ham yoqtirmagan holda uning qoʻlini soʻrar ekan : "Men buning diydorini kamroq koʻrish yoʻlini hamma vaqt topishim mumkin" – deydi ichida. Maqsadi esa hashamatli uy-joy, kiborlar davrasida oʻz oʻrniga ega bo'lish, xolos. Koʻrinib turibdiki, sepi uchungina biror qizga uylanmoqchi boʻlganlarga qizning oʻsha sepchalik ham qadr-qimmati yoʻq edi.

Endi ruslarni qoʻyib, jamiyatimizdagi holatni koʻraylik. Bizda ham koʻpchilik oilalarda qiz bola kichikligidan turmushga uzatilguniga qadar unga sep yigʻilishi hech kimga sir emas. Tilla-taqinchoq, idish-tovoq, koʻrpa-to'shak, mebellar va yana allambalolar. Kelin-kuyovning uyidagi barcha jihozlar, pardadan tortib polga toʻshaladigan gilamgacha qizning ota-onasi olib berishi yolgʻonmi yoki? Oriyati bor yigitlar bunga rozi boʻlmaydi, bilaman. Biroq juda koʻpchilikda yuqoridagi holatlar kuzatiladi. Qudalari olgan mebellar chet elniki boʻlmagani sabab toʻyni toʻxtatadigan, koʻziga mol-dunyodan bo'lak hech nima koʻrinmaydigan kishilar hayotimizda ham uchrab turibdiku.

Sepli kelin – epli kelin, degan eskicha qarashdan voz kechish kerak. Boylik yoki buyum bilan baxtga erishib boʻlmaydi. Ota-ona oq yuvib, oq taragan, guldek oʻstirgan qizini boshqa xonadonga uzatgani yetmaydimi? Ularga ortiqcha talablar qoʻyish insofdan boʻlmas.

@biroz_adabiyot