#kutubxona

📚Jammu Kashmirdagi konflikt anatomiyasi

©️Xaniejo Nataliya

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

📚Jammu Kashmirdagi konflikt anatomiyasi

Ushbu dissertatsiya Kashmir “muammosi”ning yaratilgan tabiatini genealogik tahlil qilish va mintaqani mojaroga aylantiruvchi diskursni “tabiiy emasligini” ochib berishga harakat qiladi. Poststrukturalist va postkolonial yondashuvlarga tayanib, dissertatsiya shuni ko‘rsatishni maqsad qiladi: Kashmir mojarosi hech qanday bo‘shliqlardan vujudga kelmagan, aksincha, imperiyalar va so‘ngra milliy davlatlar tomonidan olib borilgan “til o‘yini” orqali yaratilgan va davom ettirilgan.

Mintaqa muammosi mustamlakachilik imperiyasi bilan birga vujudga kelgan, degan da’voni ilgari surmayotgan bo‘lsam-da, hozirda mojaro sifatida qaralayotgan siyosiy birlikning shakllanishi aynan mustamlakachilik davlatchiligi asosida bo‘lganini ta’kidlayman. Shuningdek, mintaqaga doimo milliy davlatlar prizmasi orqali qaralaversa va bu kontekstda millatlar tili bilan ifodalanaversa, u “qurbon” yoki “tahdid” degan ikki qutbli tushuncha doirasida qolgan holda, mojaro bo‘lib qolaveradi, degan fikrni ilgari suraman.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Abdulla Oripovning Ispaniyaning Madrid shahrida, Realgrand mehmonxonasining qaydlar qogʻoziga yozilgan to‘rtlik misralari.

Yurtimda besoʻrov kezganing yetar,
Oʻzingni xoqondek sezganing yetar.
Hali ham egardan tushging kelmaydi,
Bir yuz-u yetmish yil ezganing yetar...

✍ Abdulla Oripov

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Kuni kech Istanbul yaqinida zilzila ro‘y berdi

3,9 va 6,2 magnitudali yer silkinishlaridan keyin 15 millionlik shahar aholisi ko‘chalarga yugurib chiqqan.

@sharqshunos_tahlilchilar

#kutubxona

📚Markaziy Osiyoda Xitoy va Hindiston. Yangi "Katta o'yin"mi?

✍️ Marlen Laruel, Jan-Fransua Huchet, Sebastien Peyrous va Bayram Balji

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#kutubxona

📚 Markaziy Osiyoda Xitoy va Hindiston. Yangi "Katta o'yin"mi?

✍️ Marlen Laruel, Jan-Fransua Huchet, Sebastien Peyrous va Bayram Balji

Sobiq Sovet Ittifoqi qulaganidan so‘ng, xalqaro hamjamiyat tomonidan Markaziy Osiyoni qayta kashf etilishi bu mintaqani muayyan intellektual kontekstga – "tarixning yakuni" va "sivilizatsiyalar to‘qnashuvi" atrofidagi bahslar qayta yuzaga chiqqan geosiyosiy nazariyalar davriga – olib kirdi. Geosiyosiy nazariyaning, ayniqsa, sir X. Makkinderning “Kim Heartland nazorat qilsa, u dunyoni nazorat qiladi” degan g‘oyasining qayta tiklanishi Markaziy Osiyo va Afg‘oniston kabi postsovet davlatlariga nisbatan yangi yondashuvlarning shakllanishida chuqur iz qoldirdi.

Mintaqaning geografik va iqtisodiy jihatdan yakkalanganligiga qarama - qarshi tarzda, G‘arb va Osiyoda Ipak yo‘lini qayta tiklash g‘oyalari keng tarqaldi. Qo‘shma Shtatlar va Yevropa Ittifoqi ushbu nazariyalarni Markaziy Osiyoni Rossiyaning ta’sir doirasidan chiqarib, janubga chiqish orqali erkinlashtirish maqsadida olgʻa surdi.

Turkiya, Eron, Yaponiya, Janubiy Koreya, Xitoy, Hindiston va Pokiston ushbu mintaqa bilan temir parda davridagi tarixiy aloqalaridan tashqari bog‘liqliklariga ham ishora qila boshladilar.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz

📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Misr-Isroil munosabtlarida "sovuq tinchlik"

Sinay yarimoroli 1967-yildagi 6 kunlik urush davomida Isroil tomonidan bosib olingan va 1979-yildagi Kemp-Devid kelishuvlari doirasida Misrga qaytarilgan. Ammo bu kelishuvlar arab dunyosida keskin norozilikka sabab boʻlgan va arab davlatlari Misr Prezidenti Anvar Sadatni xoinlikda ayblagan edi.

Sinay yarimoroli Misr uchun nega bunchalar muhim? Avvalo u Misrni Osiyo bilan bogʻlaydigan yoʻl boʻlib, bu jihatdan u xalqaro ahamiyatga ega. Ikkinchidan, yarimorolda neft va gaz zaxiralari mavjud va bu energetika uchun juda muhim. Uchinchidan va eng asosiysi u Suvaysh xavfsizligi va harakatlanishi uchun juda muhim.

Kelishuvga muvofiq Sinay yarimoroli Isroil shartlari asosida Misrga qaytarildi. Shartga koʻra Misr Isroilni tan oladi va u bilan diplomatik aloqalarni oʻrnatadi. Sinay demilitarizatsiyalashtirilgan(qurolsizlantirilgan) zonaga aylantirildi.

Zona 4 toifadagi hududlarga ajratilgan.

A zona: Cheklangan miqdordagi Misr qurolli kuchlari joylashtirilgan
B zona: Cheklangan miqdordagi Misr chegara chegara qoʻshinlarini joylashtirilgan
C zona: Koʻpmillatli kuchlar(MFO) va Misr politsiyasi joylashtirilgan.
D zona: Koʻpmillatli kuchlar va Isroil mudofaa kuchlari nazorat qiladi.

Demilitarizatsiyalashtirilgan zonaga qoʻshimcha qurolli kuchlarni joylashtirish uchun Misr Isroil bilan kelishishga(ruxsat olishga) majbur. Bu esa uning hududdagi suverenitetini cheklaydi.

Kemp-Devid bitimi Misr uchun oʻzini tahqirlagan holda Sinayni qaytarib olishi edi. Unda tomonlar oʻrtasida teng kelishuv boʻlmagan. Hozirda tomonlar oʻrtasida mavjud boʻlgan tinchlik toʻlaqonli tinchlik emas, balki sovuq tinchlikdir. Tomonlar oʻrtasidagi ushbu tinchlikning uzoq vaqt davom etishi dargumon va Isroil va Misr ikkalasi ham buni juda yaxshi tushunadilar. Ikki davlat qurolli kuchlari mintaqaning eng kuchlilaridan sanaladi. Kelajakda ushbu ikki yirik kuchning toʻqnashuvi uchun yetarli sabablar bor.

Birinchidan, Katta Isroil xaritasiga nazar tashlasak, Sinay uning ajralmas qismi boʻlishi kerak. Bu esa kelajakda Isroil yarimorolga da'vo bilan chiqishini anglatadi.
Ikkinchidan, 2023-yildan boshlab Ben-Gurion kanali haqida chaqiriqlar balandroq yangray boshladi. Kanalning ishga tushishi Suvash kanalining ahamiyati yoʻqolishiga sabab boʻladi.

2014-yilda davlat to‘ntarishi orqali hokimiyatga kelgan Abdulfattoh as-Sisi G‘arbdan olinadigan iqtisodiy yordam va mintaqaviy barqarorlikni saqlash maqsadida Isroil bilan aloqalarni saqlab qolmoqda. Shuningdek, u Isroilning G‘azo aholisini Sinayga ko‘chirish va boshqa ambitsiyalariga qarshi turish bilan birga u bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvning oldini olishga harakat qilmoqda.

Xulosa
Yuqoridagilarni koʻrib chiqib xulosa qilish mumkinki, Misr va Isroil oʻrtasida yaqin yillarda yangi qurolli toʻqnashuv muqarrar va agar Isroil oʻz ambitsiyalaridan voz kechmasa urush ehtimoli yuqori. AQSh yordamida Yaqin Sharqda hukmronlik qilishga harakat qilayotgan Isroil oʻz ambitsiyalaridan avval voz kechmagan va endi ham voz kechmaydi. Kelajakda sodir boʻladigan mojaro esa Yaqin Sharqning yangi xaritasini chizib beradi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#geosiyosat #tahlil

💦 Markaziy Osiyo geosiyosatida suvdan foydalanishdagi muammolar.

📌 "Suv stress"i 2040- yilga borib Markaziy Osiyoda eng yuqori koʻrsatkichni tashkil etadimi?

📌 "Orol dengizi"ning "Orol choʻli"ga aylanishida kimlar aybdor?!

📌 Transchegaraviy daryolardan foydalanish qanday shartlarni talab etadi?

📌 "Tolibon" harakati tomonidan amalga oshirilayotgan " Qoʻshtepa" loyihasi ishga tushsa Oʻzbekiston suvsiz qoladimi?

📌 Suvdan foydalanishdagi kelishmovchiliklar qardosh xalqlar oʻrtasida qonli nizolarni keltirib chiqarganmi?

Mazkur maqolada siz shu va shu kabi savollarga javob olishinggiz mumkin.

👉 Maqola bilan batafsil tanishing:

#kutubxona

📚 Tor yoʻlak

© D. Ajemoʻgʻli, J. Robinson

Daron Ajemo‘g‘li, Jeyms Robinson "Mamlakatlar tanazzuli sabablari: qudrat, farovonlik va kambag‘allik manbalari" nomli xalqaro bestseller mualliflari oʻzlarining yangi kitoblarida baʼzi mamlakatlar qanday rivojlanib, fuqarolarga erkinlik berayotgani, boshqalari esa despotizm yoki qonunsizlikka tushib qolganini oʻrganadi.
Muallifning yozishicha, Erkinlik davlat va jamiyat, elita va fuqarolar oʻrtasida zaif va doimiy muvozanat oʻrnatilganda paydo boʻladi.

Vaholanki, ular nafaqat raqobatlashishni, balki hamkorlik qilishni ham qanday oʻrganishlari mumkin.

Despotizm va anarxiyadan erkinlikka olib boradigan tor yoʻlakdan qanday oʻtish mumkin va nega bu yoʻlak juda tor?

Shu kabi savollarga javob berish uchun, D. Ajemoʻgʻli va D. Robinson bizga oʻtmish va hozirgi vaqtni tushunishga, shuningdek, kelajakka qarashga yordam beradi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📱Twitter 📱YouTube
📱Facebook 📱Instagram
📱Telegram

#kutubxona

📚 "Tor yo'lak"

© D. Ajemo'g'li, J. Robinson

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝 Twitter 📹 YouTube
📝 Facebook 📷 Instagram
🌐 Telegram

🇺🇿 Oʻzbekiston 2 : 0 Saudiya Arabistoni 🇸🇦

@Sharqshunos_tahlilchilar

Gitler: Insoniyat dushmani, yoxud Daho ijodkor

Ushbu videoda Adolf Gitler tomonidan yaratilgan sanʼat asarlari joy olgan. Barcha inson isteʼdodlidir, gap uni qay yoʻsinda foydalanishda!

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱 Twitter 📱 YouTube
📱 Facebook 📱 Instagram
📱 Telegram

💥 ​​#Yadroviy_bombalar Top 10

1️⃣-oʻrin - Tsar bomba (50 megatonna)
2️⃣-oʻrin - B41/MK-41 (25 megatonna)
⚡️-oʻrin - TX-21 (14,8 megatonna)
4️⃣-oʻrin - MK-17 (10-15 megatonna)
5️⃣-oʻrin - MK-24/B-24 (10-15 megatonna)
6️⃣-oʻrin - "Ivy Mike" (10,4 megatonna)
7️⃣-oʻrin - MK-36 (10 megatonna)
8️⃣-oʻrin - B53 (9 megatonna)
9️⃣-oʻrin - MK-16 (7 megatonna)
1️⃣0️⃣-oʻrin - MK-14 (6,9 megatonna)

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#tarix #noyob_kadr #siyosat

Dunyoni titratgan "qoʻngʻizmoʻylov" yoxud "Bu haqda bilasizmi?"

• 30-aprel 1945-yil Adolf Gitler oʻz joniga qasd qilgan (toʻpponcha bilan otgan). Gitler oʻlmagani haqida "mish-mishlar" aynan uning izdoshlari tomonidan "sizdirib turilgan". Vaholanki, jasad Gitlerga tegishli ekanligini tasdiqlash uchun uning tish(lar)idan ekspertiza olingan va ijobiy natija koʻrilgan.


✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Telegram 📱Instagram 📱Facebook 📱You Tube 📱 Twitter

🌐 Insoniyat tarixiga taʼsir etgan "inqiloblar beshligi"

1️⃣. Rossiya inqilobi 🇷🇺
2️⃣. Xitoy inqilobi 🇨🇳
3️⃣. Gaiti inqilobi 🇭🇹
4️⃣. Fransuz inqilobi 🇫🇷
5️⃣. Amerika inqilobi 🇺🇸

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📱 Twitter 📱 YouTube 📱 Facebook 📱 Instagram 📱 Telegram

Gitler: Top 10 qiziqarli faktlar

• Braunau shahri, Avstriya 20.04.1899
• Berlin shahri, Germaniya 30.04.1945

Bugun Adolf Gitler haqida qiziqarli faktlar, hayratga soluvchi maʼlumotlar va noyob suratlar hamda turkum maqolalarni keltiramiz.


✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Telegram 📱Instagram 📱Facebook 📱You Tube 📱Twitter

🇸🇦Arablar

🌟Dunyo neft zaxirasining deyarli yarmi.

🏳🏳Qulay strategik joylashuv.

🌙Usmoniylar imperiyasi ostida birlashgan arablar haqida…


✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram

Yevropa Ittifoqi: murakkab tizimli integratsion muvaffaqiyat

🇪🇺 YI tarkibidagi 7 ta institut qanday vazifalarni bajaradi?

🏛 Yevropa Kengashi va Yevropa Ittifoqi Kengashi: qanday farqlar mavjud?

🇪🇺 Yevropa Komissiyasi va Yevropa Parlamenti: qaysi ustun mavqega ega?

Batafsil:👉 https://youtu.be/Hmd_7s_aldA?si=fboT5WmIcZI1KUi3

"Neorealizm nigohida AQSh va Xitoy: global kuchlar raqobati tahlili"

Bugungi global siyosiy sahnada AQSh va Xitoy o‘rtasidagi raqobat tobora keskinlashib bormoqda. Ularning harbiy, iqtisodiy va texnologik maydondagi to‘qnashuvlari nafaqat ikki davlat, balki butun xalqaro tizim uchun hal qiluvchi ahamiyat kasb etmoqda. Bu murakkab munosabatlarni qanday tushunsa bo‘ladi? Shu nuqtada neorealizm nazariyasi bizga foydali tahliliy asos beradi — bu nazariya xalqaro munosabatlardagi kuch muvozanati, xavfsizlik va strategik manfaatlar asosida harakat qiluvchi davlatlar haqidagi qarashlarga tayanadi.

Xalqaro tizimda markaziy hukumat yo‘q, shuning uchun har bir davlat o‘z xavfsizligini o‘zi ta’minlaydi.

🇺🇸AQSh— yetakchi qudratli davlat, lekin Xitoy bu holatga muvozanat hosil qiluvchi kuch sifatida qaralmoqda. Neorealizmga ko‘ra, agar bir davlat ko‘p qudratga ega bo‘lsa, boshqa davlatlar unga qarshi muvozanat hosil qiladi.

Kuchlar dinamikasi va harbiy qudrat
AQSh o'zining harbiy bazalari, harbiy bloklar (🇪🇺 NATO) va ittifoqlar (AUKUS, QUAD) orqali global miqyosda harbiy ustunligini saqlab turibdi.

🇨🇳Xitoy esa harbiy qudratini oshirish (modernizatsiya), Janubiy Xitoy dengizi kabi strategik hududlarda faoliyatini kengaytirish orqali "hujumkor realizm" doirasida harakat qilmoqda. Bu — neorealizm nazariyasidagi “qudrat uchun raqobat” tamoyilining yaqqol namunasidir.

📈Iqtisodiy kuch va texnologik raqobat
Neorealizm an’anaviy harbiy kuchga urg‘u bersa-da, zamonaviy tahlilda iqtisodiy qudrat ham strategik ustunlikning elementi sifatida qaraladi. AQSh – ilgari texnologik ustunlikka ega edi, ammo Xitoy Huawei, TikTok, 5G texnologiyalari bilan bu ustunlikni sinovdan o‘tkazmoqda.Bu esa AQShning Xitoyga nisbatan texnologik va iqtisodiy cheklovlar qo‘yishiga sabab bo‘ldi (masalan, chiplar eksportini cheklash).

✅Neorealistlar fikricha, har qanday qudratning ortishi boshqa davlatlar tomonidan tahdid sifatida qabul qilinadi.

AQSh Xitoyning o‘sishini o‘z yetakchiligiga tahdid sifatida ko‘rmoqda.

🇨🇳Xitoy esa AQShning Hind-Tinch okeani strategiyasini siyosiy qamal sifatida qabul qilmoqda.

Xulosa
Neorealizm nazariyasi AQSh va Xitoy o‘rtasidagi munosabatlarni raqobat va kuch muvozanati orqali tushuntiradi. Xalqaro tizimdagi anarxik tuzum, davlatlarning o‘z manfaatlarini ustuvor qo‘yishi, harbiy va iqtisodiy qudrat uchun kurash — bularning barchasi AQSh va Xitoy o‘rtasidagi geosiyosiy munosabatda yaqqol namoyon bo‘lmoqda.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#kitob #iqtibos

🎯Geosiyosiy kurashlar - bu doim ham urush bilan emas, ... lekin har doim strategiya bilan boʻladi.

🌎Kim Yevroosiyoni nazorat qilsa, u dunyoni boshqaradi.

Butun dunyoga mashhur bestseller siyosiy adabiyotlardan biri – “Buyuk shaxmat taxtasi” kitobi ilk bor o‘zbek tiliga “Sharqshunos tahlilchilar” jamoasi tomonidan tarjima qilingan edi.

Manba: @iBook_uz

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#kitob

Butun dunyoga mashhur bestseller siyosiy adabiyotlardan biri – “Buyuk shaxmat taxtasi” kitobi ilk bor o‘zbek tiliga “Sharqshunos tahlilchilar” jamoasi tomonidan tarjima qilingan edi.
Manba: @iBook_uz

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#infografika

Janubiy Koreya va AQSH oʻrtasidagi koʻp yoʻnalishli hamkorlik

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Hokimiyatning yangi arxitekturasi: raqamli resurslar va texnofeodallar

Bugun biz yashayotgan voqelik tobora murakkablashib borar ekan, uni anglash uchun yangi tushunchalar, yangi tahliliy uslublar zarur bo‘lmoqda. Endilikda “raqamli kapitalizm”, “texno-kapitalizm”, yoki ko‘proq tilga olinayotgan “texno-feodalizm” kabi atamalar zamonaviy dunyodagi kuch munosabatlarini ifodalashga urinmoqda. Ha, bu hali yakdil tushuncha emas, ammo deyarli hammada bir fikr bor — bu hozirgi tizim ilgari bilgan kapitalizmga o‘xshamaydi.

"Texno-feodalizm" atamasi so‘nggi yillarda Yanis Varufakisning "Texno-feodalizm: Kapitalizmni o‘ldirgan narsa" kitobi bilan kengroq muhokama etila boshlandi. U kapitalizm endi tugaganini va uning o‘rnini texnologik qudratga asoslangan yangi tizim — texno-feodalizm egallayotganini da’vo qiladi. Bu da’vo radikal ko‘rinishi mumkin, lekin e’tiborga molik.

Masalaning ildizini anglash uchun avvalo bu tizim qanday paydo bo‘lganiga nazar tashlash zarur. Ikkita asosiy omil ajralib turadi: biri — ekologik inqiroz. Global resurslar cheklangan, lekin korporatsiyalar daromad ortidan quvishda davom etmoqda. Bu esa atrof-muhitni mutlaqo e’tibordan chetda qoldirib, butun ekotizimni xavf ostida qoldirmoqda. Earth Overshoot Day har yili erta kelmoqda — bu biz hozirgi ishlab chiqarish va iste’mol darajasini uzoq muddat saqlay olmasligimizni anglatadi.

Ikkinchi omil — texnologik rivojlanish. Bu rivojlanish bir qarashda insoniyat farovonligini oshirgandek tuyuladi. Ba’zi futurologlar iqlim inqirozini, genetik kasalliklarni, hatto o‘limni ham texnologiya yordamida yengish mumkin deb o‘ylaydi. Bunday optimizmda jon bor: CRISPR kabi texnologiyalar bunga misol. Ammo bu rivojlanish shizofrenik tus olyapti — chunki u yirik platformalarning cheklanmagan nazorati ostida bo‘lmoqda.

Bugun odamlar munosabatlari, mehnati va hatto dunyoqarashi raqamli bozor qonunlari asosida shakllanmoqda. Feodalizm ham xuddi shunday yo‘l bilan — asta-sekinlik bilan tarix sahnasidan chiqqan edi. Endilikda kapitalizm ham o‘z o‘rnini bo‘shatayotgandek: yangi davr — texno-feodalizm boshlangan.

Bu yangi davr internet iqtisodiyotining rivojlanishi bilan boshlangan va ayniqsa 2008 yildan so‘ng kuchaygan. Raqamli platformalar — Meta, Amazon, Google, Tencent kabi kompaniyalar nafaqat iqtisodiy, balki siyosiy va ijtimoiy maydonda ham ustunlikka ega bo‘la boshladi. Endi ular davlatlar bilan teng kuchga ega — hatto ularning siyosiy qarorlariga bevosita ta’sir o‘tkazmoqda.

Feodal davrda yer feodallarning boylik manbai bo‘lgan bo‘lsa, bugungi kunda bu rolni raqamli ma’lumotlar, algoritmlar va platformalar bajaradi. Feodal renta bugun texno-renta sifatida qaytmoqda. Ishchilar, kontent yaratuvchilar, foydalanuvchilar esa — yangi davrning “raqamli dehqonlari”. Ular mehnat qilmoqda, biroq platformalarning shartlariga ko‘r-ko‘rona bo‘ysunmoqda. Hech qanday erkinlik, egalik huquqi yoki barqaror kelajak kafolati yo‘q.

Xulosa shuki, texno-feodalizm — bu oz sonli texnologik elita tomonidan nazorat qilinayotgan iqtisodiy va siyosiy kuchning yangi arxitekturasi. U raqamli va moliyaviy aktivlar ustidan o‘rnatilgan monopoliyalar orqali mustahkamlanmoqda. Va bizdan savol so‘ramoqda: raqamli dunyoda haqiqiy mustaqillik mumkinmi?

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

"Biz hamon feodalizm davrida yashayabmizmi?"

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

🇺🇸🇨🇳АҚШ ва Хитой "уруши" ҳақида...

👉@suhrob_buranov

Konstruktivizm

Konstruktivizm nazariyotchilari xalqaro munosabatlar tartiboti va davlatlarning bir-birlariga nisbatan qarashlari materialistik emas, balki ma’lum bir vaqt mobaynida shakllangan yoki shakllantirilgan deya da’vo qilishadi. Bu jarayonlarda har xil g’oyalar, mafkuralar, millatlarning o’zligi va tarixiy meroslar asosiy rol o’ynaydi.

Konstruktivizm avval sotsialogiya va falsafa sohalarida mavjud bo’lgan, ammo uni xalqaro munosabatlarda asoslab bergan shaxs - Aleksander Vendt hisoblanadi. U o’zining 1992-yildagi “Anarxiya - davlatlar qanday yaratsa, shundaydir” asarida konstruktivizmni siyosatdagi o’rnini ochib beradi. Konstruktivizm g’oyasi XX asr oxiri va XXI asr boshlarida xalqaro munosabatlarda ommalashib, ko’plab siyosiy mojarolarning mafkuraviy tomoniga - chuqur ildiziga e’tibor beradi. Siyosiy nazariyotchilar Vendtni neokonstruktivist hisoblashadi va uning g’oyalari asosan neorealizm va neoliberalizmga qarshi nazariya sifatida talqin qilinadi.

Konstruktivizm nazariyotchilari siyosatda davlatlar o’z tashqi siyosatini doim ham manfaat asosida emas, balki shakillangan ijtimoiy ong - milliy o’zlikka asoslanib olib boriladi, ommaviy ong, tarixiy xotira, madaniyat va din siyosiy qaror qabul qilishda katta rol o’ynaydi deb da’vo qilishida.

Masalan, hozirgi dolzarb siyosiy mojarolarda biri - Shimoliy Atlantika Shartnomasi Tashkiloti (inglizchada NATO) va Rossiya o’rtasidagi qarama-qarshilikka to’xtalsak, bu masalaning ildizi Birinchi Jahon urushidan keyin qaror topgan jahon tartibotining g’oyaviy tomonidan, ya’ni “kapitalizmga qarshi kommunizm”ga borib taqaladi. Bu idealogik jarayon Ikkinchi Jahon urushida yangi bosqichga chiqadi va “demokratiyaga qarshi kommunizmga” aylanadi va to 1991-yil Sovet Ittifoqi qulashigacha xalqaro munosabatlarning asosini tashkil qiladi. Sovet Ittifoqi qulab mustaqil post-sovet davlatlarining tashkil topishi bilan G’arbning bu davlatlarga bo’lgan yillar davomida shakillangan mafkurasi birdaniga o’zgarmaydi, balki kommunizmga nisbatan qorquv va dushmanlik, Rossiyadan qo’rquv va dushmanlikka aylanadi. Zero, Rossiya haligacha dunyodagi eng katta yadro arsenaliga ega davlat va endigina demokratiyaga qadam qo’ygan edi, shuning uchun ham g’arbda Rossiyaning ichki va tashqi siyosatiga shubha bilan qarashdi va ikki o’rtada ishonchsizlik paydo bo’ldi. Bu jarayonda nafaqat siyosiy elitaning shu paytgacha shakillangan mafkurasi, balki ikki tomon xalqalarining ham ijtimoiy ongi katta rol o’ynadi.

NATOning sharqqa kengayishini G’arb himoyaviy harakat deb hisoblashi ham, aslida, yillar davomida shakillangan qarash va Rossiyaning NATOni kengayishiga tahdid sifatida qarashi ham konstruktivizmning asil mohiyatiga ko’ra ijtimoiy shakillanganlik hisoblanadi. Bu g’oya ikki tomonning bir-biriga qarshi qarorlariga jiddiy ta’sir qildi va NATO sharqqa kengaydi, Rossiya esa buni to’xtatish uchun avval Gruziyaga keyinchalik Ukrainaga harbiy hujum qildi.

Konstruktivizmning zaif tomonlari:
- moddiy kuch va iqtisodiy omillarni kam baholash;
- har doim ham amaliy siyosatni tushunintirishda foydali bo’lmasligi mumkin (masalan, urushlar, iqtisodiy bosimlar);
- har qanday hodisani “bu konstruktivlik” deb asl mohiyatini ko’zdan qochirishga olib kelishi mumkin.

Xulosa qilib aytganda, konstruktivizm xalqaro munosabatlarda mafkura va ijtimoiy ongni asos deb biladi. Siyosiy qarorlar ostida kuch yoki foyda emas, balki ijtimoiy tushunchalar, milliy o’zlik va g’oylar yotadi deb hisoblaydi. Bu nazariya bizga xalqaro munosabatlarni tushunishga yordam beradi. Vaholanki, har doim ham barcha narsaga idealogik deb qarash masalaning asl mohiyatini ochib bermasligi mumkin. Bu siyosiy aktorlarning yondashuviga bog’liq. Shuning uchun ham konstruktivizm xalqaro munosabatlarning muhim nazariyalaridan biri hisoblanadi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

📚 OKSIDENTALIZM

– Oksidentalizm aslida nima?
– “Yangi johiliya davri”
– Haqiqatan G’arb axloqsizlik makoniga aylanganmi? Yoki bu faqat standartlashgan stereotiplar yig’indisimi?

Ushbu video material orqali yuqoridagi savollarga javob olishingiz mumkin.

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝Twitter 📹YouTube 📝Facebook 📷Instagram 📨Telegram

📈 Goldman Sachs tomonidan prognoz qilingan 2075-yilda dunyodagi eng yirik iqtisodiyotlar:

🇨🇳 Xitoy: 57 trillion dollar
🇮🇳 Hindiston: 52,5 trillion dollar
🇺🇸 AQSH: 51,5 trillion dollar
🇮🇩 Indoneziya: 13,7 trillion dollar
🇳🇬 Nigeriya: 13,1 trillion dollar
🇵🇰 Pokiston: 12,3 trillion dollar
🇪🇬 Misr: 10,4 trillion dollar
🇧🇷 Braziliya: 8,7 trillion dollar
🇩🇪 Germaniya: 8,1 trillion dollar
🇲🇽 Meksika: 7,6 trillion dollar
🇬🇧 Buyuk Britaniya: 7,6 trillion dollar
🇯🇵 Yaponiya: 7,5 trillion dollar
🇷🇺 Rossiya: 6,9 trillion dollar
🇵🇭 Filippin: 6,6 trillion dollar
🇫🇷 Fransiya: 6,5 trillion dollar
🇧🇩 Bangladesh: 6,3 trillion dollar
🇪🇹 Efiopiya: 6,2 trillion dollar
🇸🇦 Saudiya Arabistoni: 6,1 trillion dollar
🇨🇦 Kanada: 5,2 trillion dollar
🇹🇷 Turkiya: 5,2 trillion dollar
🇦🇺 Avstraliya: 4,3 trillion dollar
🇮🇹 Italiya: 3,8 trillion dollar
🇲🇾 Malayziya: 3,5 trillion dollar
🇰🇷 Janubiy Koreya: 3,4 trillion dollar
🇿🇦 Janubiy Afrika: 3,3 trillion dollar
🇹🇭 Tailand: 2,8 trillion dollar
🇨🇴 Kolumbiya: 2,6 trillion dollar
🇵🇱 Polsha: 2,5 trillion dollar
🇦🇷 Argentina: 2,4 trillion dollar
🇰🇿 Qozog'iston: 2,1 trillion dollar
🇵🇪 Peru: 2,1 trillion dollar
🇬🇭 Gana: 1,5 trillion dollar
🇨🇱 Chili: 1,2 trillion dollar
🇪🇨 Ekvador: 0,7 trillion dollar

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

1️⃣2️⃣2️⃣3️⃣4️⃣5️⃣ 📌📌📌📌📌

Yaponiyada II Jahon urushi davomida suratdagi bu bolakay oʻlik ukasini koʻmish uchun orqasida shunday koʻtarib yuradi. Bunga bir askar eʼtibor berib, oʻlik bolani tashlashini, yoʻqsa, charchab qolishini aytadi. Bola: «U ogʻir emas. U mening ukam!», deb javob beradi.

Askar holatni tushunib, hoʻngrab yigʻlab yuboradi. Ana oʻshandan beri ushbu surat Yaponiyaning birlik ramziga aylangan ekan!
Shoyad, bu bizning ham shiorimizga aylansa: «Ogʻir emas! U mening ukam!».

Maʼlumot oʻrnida, bu surat Jo Oʼdonell tomonidan 1945-yil sentabr oyida Nagasakida AQSh dengiz piyodalari korpusi uchun olingan.

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝Twitter 📹YouTube 📝Facebook 📷Instagram 📨Telegram

Keskinlashgan Isroil-Turkiya munosabatlari yoxud "yangi usmoniylik" siyosati

2024-yil soʻnggida Suriyada Bashar Asad rejimi qulagach vaziyat keskin oʻzgardi. Turkiya Suriyada Eronning oʻrnini egallashga va mamlakatda harbiy bazasini joylashtirishga harakat qilmoqda. Suriya bilan qoʻshma mudofaa shartnomasiga koʻra Palmira, Hama va T 4 aviabazasi Turkiyaga berilishi koʻzda tutilgan edi. Shuningdek, soʻnggi haftalar davomida turkiyalik mutaxassislar tomonidan koʻzdan kechirilgan edi.

Bu holat Isroilning jiddiy qarshiligiga duch kelmoqda. Isroil armiyasi Suriyaga, ayniqsa, uning janubiy viloyatlariga havo hujumlarini davom ettirmoqda. Jumladan, Turkiya koʻzdan kechirgan ikkita bazaga hujum qildi. Bu turklar uchun jiddiy signal boʻldi.

Bu ikki yirik mintaqaviy kuch markazlarining bevosita chegaraga ega boʻlishi mintaqada vaziyatni keskinlashtiradi. Isroil Turkiyaning Suriyaga joylashuvini oʻz xavfsizligiga tahdid hisoblamoqda.

"Yangi usmoniylik"—2000-yillarda Turkiyada kuchaya boshlagan harakat boʻlib, sobiq Usmoniy imperiyasining hududlarida oʻz ta'sirini kuchaytirishga qaratilgan tendensiya sanaladi. Bu tendensiya, ayniqsa, R. T. Erdoʻgʻan davrida kuchaya boshladi.

Aftidan, Erdoʻgʻan Suriyada bazalarni joylashtirish orqali oʻz pozitsiyasini kuchaytirishni maqsad qilgan. Biroq, bu ambitsiyalar Isroilning faol qarshiligiga duch kelmoqda.

Xulosa

Turkiyaning mintaqaviy ambitsiyalari va Isroilning xavfsizlik siyosati mintaqada yangi qarama-qarshilikni vujudga keltirmoqda. Suriya va Livan kelajakda vujudga kelishi mumkin boʻlgan mojaro uchun platsdarm vazifasini oʻtashi mumkin.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

🇵🇸 Gʻazo — oldin va hozir.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

To‘rtinchi siyosiy nazariya: G‘arb liberalizmining muqobili sifatida Dugin g‘oyasi

To‘rtinchi siyosiy nazariya — bu rus siyosatshun olimi Aleksandr Dugin tomonidan ilgari surilgan g‘oya bo‘lib, u liberalizm, marksizm va fashizmga qarshi muqobil sifatida taklif qilingan. Dugin bu nazariyada asosan Yevrosiyochilik g‘oyalariga tayanadi va uni Rossiyaning g‘arb ta’siridan xoli bo‘lgan, mustaqil mafkuraviy yo‘nalishi sifatida ilgari suradi.

Asosiy g‘oyalar va negizlar

Dugin uchta asosiy siyosiy mafkura — liberalizm, marksizm va fashizm — XX asr davomida insoniyat siyosiy tafakkuriga ustunlik qilganini ta’kidlaydi. Uning fikricha:
Liberalizm (birinchi siyosiy nazariya) hozirgi dunyoda hukmron bo‘lib, individualizm, bozor iqtisodiyoti va globalizatsiyani ilgari suradi.

Marksizm (ikkinchi siyosiy nazariya) XX asr davomida kuchli ta’sirga ega bo‘lgan, ammo SSSR parchalanishi bilan zaiflashgan.

Fashizm (uchinchi siyosiy nazariya) Ikkinchi jahon urushidan keyin yo‘q qilingan.

Dugin bu uchala mafkuraning ham eskirganini va zamonaviy dunyo uchun mos kelmasligini ta’kidlaydi. Shu sababdan, u to‘rtinchi siyosiy nazariyani ishlab chiqib, uni yangi mafkuraviy model sifatida taklif qiladi.

To‘rtinchi siyosiy nazariyaning asosiy tamoyillari

G‘arb liberalizmi va globalizatsiyasiga qarshilik: Dugin nazariyasi G‘arb tomonidan olib borilayotgan liberal va globalistik siyosatga muqobil bo‘lishi kerak deb hisoblaydi.

An’anaviylik va konservatizm: Dugin an’anaviy qadriyatlarni, jumladan, millatchilik va diniy-ma’naviy merosni himoya qiladi.

Yevrosiyo sivilizatsiyasining ustunligi: U Yevrosiyo hududini G‘arbga muqobil geosiyosiy blok sifatida ko‘radi.

Ko‘p qutbli dunyo tarafdori: To‘rtinchi siyosiy nazariya G‘arb liberalizmi tomonidan boshqariladigan unipolyar dunyoga qarshi chiqadi va dunyoda turli tsivilizatsion markazlarning mavjudligini qo‘llab-quvvatlaydi.

Kuchli va zaif tomonlari

Kuchli tomonlari: G‘arb liberalizmi va unipolyar dunyo nazariyasiga tanqidiy yondashish.
-Milliy suverenitet va madaniy mustaqillikni himoya qilish.
-Geopolitik muqobillik sifatida Yevrosiyo g‘oyasini ilgari surish.

Zaif tomonlari:
-Mafkuraning mavhumligi va aniq siyosiy mexanizmlarning yo‘qligi.
-Duginning Yevrosiyo markazchiligiga haddan tashqari urg‘u berishi.
-Liberalizmni mutlaq yovuzlik sifatida ko‘rishi va murosaga borishni inkor etishi.

Amaliy tatbiq va kelajak istiqbollari

Bugungi kunda Duginning g‘oyalari Rossiya siyosiy doiralarida muayyan ta’sirga ega bo‘lsa-da, to‘rtinchi siyosiy nazariya hali keng miqyosda siyosiy dasturga aylanganicha yo‘q. Asosan, u Rossiya, Xitoy va boshqa davlatlarning G‘arbga muqobil geosiyosiy blok yaratish harakatlariga mafkuraviy asos bo‘lishi mumkin.

Xulosa qilib aytadigan boʻlsak, To‘rtinchi siyosiy nazariya liberalizmga muqobil bo‘lishga intilgan radikal mafkura bo‘lib, u asosan G‘arb ta’siridan xoli, milliy va diniy an’analar asosida shakllangan geosiyosiy modelni targ‘ib qiladi. Ammo uning amaliy jihatdan qanchalik samarali bo‘lishi hozircha noaniq. Nazariya hali ham falsafiy va mafkuraviy darajada qolmoqda, uning aniq siyosiy mexanizmlari va amaliy tatbiqi esa kam rivojlangan.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Vizasiz rejim

Vizasiz rejim — bu ikki yoki undan ortiq davlat oʻrtasida fuqarolarning bir-birining hududiga ma’lum muddatga vizasiz kirishiga ruxsat beruvchi kelishuv shaklidir. Bu shuni anglatadiki, fuqarolar boshqa davlatga kirishdan oldin elchixona yoki konsullikdan viza olishlari shart emas. Aksariyat hollarda, vizasiz rejim turistik, ishbilarmonlik yoki qisqa muddatli safarlar uchun amal qiladi.

Siyosiy jihatdan vizasiz rejimning tahlili
1. Diplomatik ishonch belgisi
Vizasiz rejim ikki davlat oʻrtasida yuqori darajadagi ishonch mavjudligini bildiradi. Davlatlar oʻzaro fuqarolar almashinuviga ruxsat berish orqali siyosiy, iqtisodiy va madaniy aloqalarni chuqurlashtiradi.
2. Geosiyosiy manfaatlar
Davlatlar vizasiz rejimni koʻpincha oʻzlarining strategik manfaatlariga qarab joriy qiladi. Masalan, qoʻshni davlatlar bilan chegara hududlarida turizmni rivojlantirish, savdoni kuchaytirish yoki siyosiy yaqinlikni mustahkamlash maqsadida.
3. Immigratsion nazorat va xavfsizlik
Vizasiz rejim nazorat mexanizmlarini zaiflashtirishi mumkin, shuning uchun ba’zi davlatlar bunday rejimni joriy qilishdan oldin xavfsizlik, noqonuniy migratsiya, ekstremizm va kontrabanda xavflarini sinchiklab oʻrganadi.
4. Muvozanat va reciprocitet (oʻzaro tenglik)
Aksar hollarda davlatlar vizasiz rejimni oʻzaro kelishuv asosida — “siz bizga vizasiz, biz ham sizga vizasiz” tamoyili("Visa-free for us, visa-free for you")ga koʻra joriy qiladi. Agar bir tomon vizani bekor qilsa, lekin ikkinchisi qilmasa — bu siyosiy muvozanatsizlikni keltirib chiqarishi mumkin.

Oʻzbekiston vizasiz rejim joriy qilgan davlatlar (2024 yil ma’lumotlariga ko‘ra):

O‘zbekiston bir qator davlatlar bilan vizasiz rejim joriy qilgan. Quyida ayrimlari:
MDH davlatlari:
• Rossiya
• Qozog‘iston
• Qirg‘iziston
• Tojikiston
• Moldova
• Ukraina
• Gruziya
Osiyo va Yaqin Sharq:
• Janubiy Koreya
• Yaponiya
• Turkiya
• Isroil
• Birlashgan Arab Amirliklari
• Malayziya
• Indoneziya
• Singapur
Yevropa davlatlari:
• Germaniya
• Fransiya
• Italiya
• Ispaniya
• Polsha
• Chexiya
• Vengriya
• Shveysariya
• Shvetsiya
• Finlyandiya
• Estoniya
• Latviya
• Litva
Boshqalar:
• Braziliya
• Argentina
• Serbiya
• Chili
• Yangi Zelandiya

Vizasiz rejimlar, odatda, 10, 30, 60 yoki 90 kungacha boʻlgan qisqa muddatli safarlar uchun amal qiladi.


Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi yaqinda Xitoy bilan vizasiz rejimni bekor qilishi mumkin. Chunki, Xitoy tomoni O’zbekiston fuqarolariga visasiz rejimni bekor qilinganini e’lon qildi. Bu Xitoyning ichki siyosiy muammolari bilan bogʻliq ekanligi aniq. Ayniqsa Shinjon-Uygʻur Avtonom Respublikasi Markaziy Osiyo davlatlari bilan chegarasi borligi, til va din jihatidan juda oʻxshashligi sharoitida uygʻurlarga qon-qarindindosh odamlarni bu yerga oson kirib chiqishi tabiiyki Xitoy hukumatini xavotirga soladi. Undan tashqari Xitoy xavfsizlikni yuqori darajada ushlaydigan davlat ekanligini inobatga olsak visasiz rejimni sinov tariqasida amalga oshirishi mumkin. Markaziy Osiyoda hozircha faqat Qozogʻiston fuqarolarigina Xitoyga visasiz kirishi mumkin.


7-aprel kuni Shavkat Mirziyoyev 150 - parlamentlararo assambleya yigʻilishi davomida O‘zbekistonga tashrif buyurgan Vetnam milliy majlisi Raisi Chan Txan Man boshchiligidagi delegatsiya bilan uchrashuv o‘tkazdi. Muzokaralarda ikki tomonlama visasiz rejim joriy qilish toʻgʻrisida harakatlar rejalashtirilayotgani ham muhokama qilingan.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Janubiy Koreyada korrupsiyaga qarshi kurash: yutuqlar va muammolar

Janubiy Koreyaning sobiq prezidentlari bilan bogʻliq korrupsiya mojarolari:
Li Myon Bak poraxoʻrlik, mansabni suiiste'mol qilish kabi ayblovlar bilan 15 yil muddatga ozodlikdan mahrum etilgan. Tergovda uning Samsung kompaniyasidan 5.9 milliard von olgani, buning evaziga esa soliq toʻlashdan boʻyin tovlagan kompaniya raisini avf etgan. Bundan tashqari, davlat amaldorlarini lavozimga tayinlash evaziga davlat razvedka xizmati,moliyaviy kompaniyalar rahbarlaridan 2 milliard von miqdorida pora olgani ham isbotlangan.
Pak Kin Xe poraxoʻrlik ayblovi bilan 24 yilga ozodlikdan mahrum etilgan. U doʻsti Chxve Sun Sil bilan birgalikda yirik kompaniyalardan, jumladan Samsung kompaniyasidan, xayriya maqsadida pul oʻtkazmalarini talab qilgan va bu mablagʻlarni oʻzining shaxsiy hisob raqamiga oʻtkazgan.
Samsung group rahbari raisi Li Chje Yon ham 2017-yilda sobiq prezident Pak Kin Xe ga 29.8 milliard von pora berganlikda ayblanib, 5 yilga qamalgan.
Davlat amaldorlari, yirik kompaniya rahbarlarining pora olishi bilan bog'liq holatlar Janubiy Koreya hukumatini korrupsiyaga qarshi kurashni kuchaytirishga undadi. Buning natijasi oʻlaroq, korrupsiyaga qarshi maxsus tashkilotlar tuzildi hamda maxsus qonunlar chiqarildi.
KACA (Korea Anti-Corruption and Civil Rights Commission) korrupsiyani aniqlash, oldini olish va fuqarolarning huquqlarini himoya qilish bilan shugʻullanadi. 2008-yil 29-fevralda tashkil qilingan.
SPPA (Senior Public Officials Corruption Investigation Agency): 2021-yilda tashkil etilgan bu agentlik yuqori martabali amaldorlarning korrupsion faoliyatini tergov qilishga ixtisoslashgan.
2016-yil chiqarilgan Kim Yong Ran qonuni davlat xizmatchilariga, oʻqituvchilarga va jurnalistlarga sovgʻa, pul va shunga oʻxshash imtiyozlar olishni taqiqlaydi.
Public Service Ethics Act : bu qonun barcha davlat amaldorlarini oʻz mol-mulkini deklaratsiya qilishga majbur qiladi. Bu orqali yashirin daromadlarni aniqlash mumkin.
Shuningdek, Janubiy Koreya aholisi ham korrupsiyaga nisbatan salbiy munosabatda va ommaviy namoyishlari oʻtkazish orqali oʻz noroziliklarini bildirishadi. Masalan, 2016-2017-yillarda millionlab odamlar Pak Kin Xening iste'fosini talab qilib koʻchalarda yigʻilishgan. Ushbu sobiq prezident xalq bosimi bilan impichment qilingan.
Transparency International tashkilotining davlatlardagi korrupsiya holatlari boʻyicha chiqargan statistikasi natijalariga qaraydigan boʻlsak, Janubiy Koreya 100 baldan 64 bal toʻplagan va 180 ta mamlakat ichida 30-oʻrinni egallagan. Bu tashkilot baholashiga koʻra, 0 bal haddan ziyod korrupsiya holatlari uchraganda,100 bal esa umuman korrupsiya holatlari mavjud boʻlmagan taqdirda qoʻyiladi. Demak, Janubiy Koreya 64 bal koʻrsatkich bilan oʻrtacha darajadagi korrupsiya ega mamlakatlardan biri hisoblanadi.
Xulosa qilib aytganda, shuncha kurashlarga qaramay, hali ham ba'zi davlat sektorlarida manfaatlar toʻqnashuvi va pora olish holatlari uchrab turadi. Shu sababli ham korrupsiya Janubiy Koreyaning muhim muammolaridan biri boʻlib qolmoqda. Ammo hukumat davlat tizimining shaffofligini oshirish maqsadida yana yangi qarorlar, chora-tadbirlar ishlab chiqmoqda.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

​​Abdulla Qodiriy hayoti: “O‘zbekning Otabegi”dan “millat oydini”gacha (10.04.1894 - 4.10.1938)

Oilasi:
Otasi – Qodirmuhammad Hojimuhammad o‘g‘li (1822-1924 5-aprel 103 yosh)
Onasi – Josiyat bibi
Rafiqasi – Rahbarnisa Rasulmuhammadboy qizi
Farzandlari: Nazifa, Habibulla, Adiba, Masʼud, Anisa

Tahsili:
1. Musulmon maktabi (1904-1906)
2. rus-tuzem maktabi (1908-1912)
3. Abulqosim shayx madrasasi (1916-1917)
4. Moskvadagi adabiyot kursi (1925-1926)

Ish faoliyati:
1. Eski shahar oziqa qo‘mitasining sarkotibi (1918)
2. «Oziq ishlari» gazetasining muharriri (1919)
3. Kasabalar sho‘rosining sarkotibi (1920)
4. «Mushtum» jurnali tashkilotchilaridan biri va tahrir hay’ati a’zosi (1923-1926)

Taxalluslari: Alimov, Julqunboy, Shoshiy, Boyqush, Dumbulboy, Dumbulboy jiyani, Dumbuldevona, Dumbulnisa, Dumbulboy oʻgʻli, J-boy, Jarqinboy, Jiyan, Jiyaningiz Mushtum, Indamas Soʻfi, Yoʻlovchi, Kalvak mahzum jiyani, Kalvak mahzum shoshiy, Kampir, Karnaychi, Kolxozchi, Lakalang mahzum, Mavlonkufr, Mulla Julqunboy, Mushtum, Ovsar, Saniyxudo, Chin doʻst, Chirmandabotir, Chi chora, Shilgʻay, A.Q, U-boy, Shapaloqmahzum [30 dan ortiq]

Hikoyalari:
1. “Jinlar bazmi”
2. “Juvonboz” (1915)
3. «Uloqda» (1916)
4. «Kalvak Maxzumning xotira daftaridan» (1920)
5. «Toshpo‘lat tajang nima deydir?» (1920)

Romanlari:
1. “O‘tkan kunlar” (1924-1926)
2. “Mehrobdan chayon” (1928)

Yozmoqchi bo‘lgan romanlari:
1. “Dahshat”
2. “Namoz o‘g‘ri”
3. “Amir Umarxonning kanizi”

Qissa: “Obid ketmon” (1934) [eng oxirgi asari]

Tarjimalari:
1. “Fizika” (1928) [Abdulla Shunosiy]
2. “Uylanish” (1935) [N. V. Gogol]
3. “Olchazor” (1936) [A. P. Chexov]

Pyesasi: “Baxtsiz kuyov” (1915)

Sheʼr, maqola va hikoyalari nashr etilgan
Gazetalar: “Sadoyi Turkiston”, “Ishtirokiyun”, “Qizil bayroq”, “Turkiston”;
Jurnallar: “Oyna”, “Inqilob”, “Mushtum”

Abdulla Qodiriy 1937-yil 31-dekabrida qamoqqa olindi va 1938-yil 4-oktabrda Toshkentda otildi.
Uning asarlari 1956-yildan boshlab yangidan nashr etila boshlandi. 1990-yilda Prezident farmoni bilan Abdulla Qodiriy nomidagi Respublika Davlat mukofoti ta’sis etildi. 1991-yili Abdulla Qodiriyga Alisher Navoiy nomidagi Davlat mukofoti, 1994-yili esa “Mustaqillik” ordeni berildi.

Abdulla Qodiriyga qo‘yilgan ayblovlar: 1, 2, 3, 4.

«Menga qo‘yilgan ayblarni boshdan oyoq rad etaman. Haqiqat yo‘lida hech qanday jazodan, qiynoqdan qo‘rqmayman. Agar otmoqchi bo‘lsalar, ko‘kragimni kerib turaman...»

Abdulla Qodiriyning nabirasi Xondamir Qodiriy tomonidan berilgan apellyatsiya shikoyati ko‘rib chiqilib, 1926-yil 16-iyun kuni „Yigʻindi gaplar“ nomli maqolasi uchun qoʻyilgan ayblov Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Sudining Jinoyat ishlari bo‘yicha sudlov hayʼati qarori bilan olib tashlandi va u oqlandi.

2018-yilda Abdulla Qodiriy nomidagi ijod maktabi va muzeyi ochildi.

Filmlar: Oʻtkan kunlar (1969)
Mehrobdan chayon (1973)

Hujjatli film, videoqo‘llanma, materiallar:
1. Abdulla Qodiriy
2. Abdulla Qodiriy ijodiga nazar
3. Abdulla Qodiriy kashfiyoti
4. “Abdulla Qodiriy” hujjatli filmi

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook
📷 Instagram 🌐 Telegram

Bugun jadidchilik harakatining yirik namoyandalaridan biri, oʻzbek romanchiligi asoschisi - Abdulla Qodiriy tavalludining 131 yilligi munosabati bilan uning hayoti va ijodiga doir tahlillarimizni taqdim etamiz:

Suratlarda:
1. Sunʼiy intellekt tomonidan yaratilgan portreti
2. Tavalludi 110 yilligiga chiqarilgan pochta markasi

Abdulla Qodiriy hayoti va ijodiga oid ilmiy maqolalar:
1. Abdulla Qodiriy ijodi va milliy ruh
2. Abdulla Qodiriy romanlarida badiiy asar poetikasi
3. Abdulla Qodiriy romanlarida tarixiy shaxslarning oʻziga xos oʻrni va ahamiyati

Abdulla Qodiriy uy-muzeyidan fotolavhalar: "suratlar soʻzlaganda"

Davomi keyingi postda

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📨Telegram | 📷Instagram | 📝Facebook | 📹You Tube | 📝Twitter

Bugun jadidchilik harakatining yirik namoyandalaridan biri, oʻzbek romanchiligi asoschisi - Abdulla Qodiriy tavalludining 130 yilligi munosabati bilan uning hayoti va ijodiga doir tahlillarimizni taqdim etamiz:

Suratlarda:
1. Sunʼiy intellekt tomonidan yaratilgan portreti
2. Tavalludi 110 yilligiga chiqarilgan pochta markasi

Abdulla Qodiriy hayoti va ijodiga oid ilmiy maqolalar:
1. Abdulla Qodiriy ijodi va milliy ruh
2. Abdulla Qodiriy romanlarida badiiy asar poetikasi
3. Abdulla Qodiriy romanlarida tarixiy shaxslarning oʻziga xos oʻrni va ahamiyati

Abdulla Qodiriy uy-muzeyidan fotolavhalar: "suratlar soʻzlaganda"

Davomi keyingi postda

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📨Telegram | 📷Instagram | 📝Facebook | 📹You Tube | 📝Twitter

1️⃣2️⃣3️⃣4️⃣5️⃣ 🟦🟦🟦🟦
🟦🟦🟦 #iqtibos 🟦🟦🟦

✅ O‘zbek tili kambag‘al emas, balki o‘zbek tilini kambag‘al deguvchilarning o‘zi kambag‘al. Ular o‘z nodonliklarini o‘zbek tiliga to‘nkamasinlar.

© Abdulla Qodiriy

✅ Har bir millatning dunyoda borligini koʻrsatadurgan oynai hayoti til va adabiyotidur. Milliy tilni yoʻqotmak millatning ruhini yoʻqotmakdur.

© Abdulla Avloniy

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook
📷 Instagram 📨 Telegram

#siyosat #tarix

O‘tmishning buyuk fotihlari - Amir Temur va Boyazid Yildirim o‘rtasidagi suhbat qanday bo‘lishi mumkinligini tasavvur qilishga qaror qildik.

Ushbu mini-podkastning asosini ularning keskinlik, diplomatiya va g‘azabga to‘la haqiqiy maktublari tashkil etadi.

Tarixiy yozishmalarni sun’iy intellekt imkoniyatlari bilan uyg‘unlashtirib, shunday natijaga erishdikki, uni sizlar bilan baham ko‘rmasdan ilojimiz yo‘q.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

1️⃣2️⃣3️⃣4️⃣5️⃣ Sohibqiron Amir Temurga tegishli boʻlgan va hozirgi kunga qadar saqlanib qolgan ashyolar haqida

🗡 Amir Temur qilichi
Tigʻ qismi poʻlatdan, sopi esa oltindan yasalib, qimmatbaho toshlar qadalgan bu qilich hozirda 🇮🇷 Erondagi “Mashhad” saroy muzeyida saqlanmoqda.

🛡 Amir Temur sovuti
Laʼl va zumrad qadalgan ushbu sovut 🇹🇷 Turkiyadagi milliy universitet muzeyidan joy olgan.

📖 “Temur tuzuklari” asarining asl qoʻlyozmasi. Ushbu asar hozirda 🇫🇷 Fransiyaning “Rotshild” muzeyiga qoʻyilgan.

💍 Amir Temur uzugi
Oltindan yasalib, qimmatbaho nefrit tosh qadalgan va fors tilida “Rosti-Rusti”, yaʼni “Kuch adolatdadir” yozuvli bu uzuk 🇺🇸 AQShdagi Metropoliten muzeyida saqlanmoqda.

💎 Amir Temur yoquti
Bu bebaho boylik Sohibqironga Hindistonga qilgan yurishida hadya qilingan. Unga qadar ham 800 yillik tarixga ega boʻlgan. Bu yoqut hozirda 🇰🇼Quvaytdagi “Islom boyliklari” xususiy kolleksioneri muzeyidan oʻrin egallangan.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook
📷 Instagram 📨 Telegram

📖 Amir Temur diplomatiyasi

✍️ Shohistaxon O‘ljayeva

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📨Telegram | 📷Instagram | 📝Facebook | 📹You Tube | 📝Twitter

DMZda qisqa kirib borish: Janubiy Koreya Shimol askarlarini ogohlantirdi

🇰🇷🇰🇵Janubiy Koreya harbiylari 2025-yil 8-aprel kuni oʻz chegarasini qisqa muddatga buzgan Shimoliy Koreya askarlariga ogohlantiruvchi oʻq uzishganligi haqida xabar berilmoqda. Taxminan 10 nafar Shimoliy Koreya askari harbiy demarkatsiya chizigʻinisharqiy sektorida kesib oʻtganligi aytilmoqda. Janubiy Koreya harbiylari ogohlantiruvchi eʼlonlar va oʻq uzish orqali ularni ortga qaytarishga muvaffaq boʻlgan.

Bu hodisaning sabablari hozircha nomaʼlumligi aytilmoqda. Oʻtgan yilning iyun oyida ham shunga oʻxshash voqea sodir boʻlgan edi. Oʻshanda Janubiy Koreya rasmiylari buni ataylab qilinmagan, balki oʻrmonli hududdagi past koʻrinish sababli yuz bergan deb baholagan edi.

Demilitarizatsiya qilingan zona 248 kilometr uzunlikda boʻlib, millionlab minalar bilan toʻsilgan va 1950–1953-yillardagi Koreya urushidan beri bufer hudud sifatida xizmat qiladi.

Hozirgi vaqtda Shimoliy Koreya yetakchisi Kim Chen Inning qurol-yarogʻ ishlab chiqishni davom ettirishi va Rossiya bilan yaqinlashuvi, shuningdek, Seul va Vashingtonning denuklearizatsiya boʻyicha takliflariga javob bermasligi tufayli ikki Koreya oʻrtasidagi keskinlik yuqori darajada. Bundan tashqari, Janubiy Koreya prezidenti Yun Sok Yolning yaqinda muvaffaqiyatsiz harbiy holat eʼlon qilishga urinishidan soʻng hokimiyatdan chetlatilishi mamlakatdagi siyosiy beqarorlikni yanada kuchaytirdi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

🟦🟦🟦🟦 #iqtibos 🟦🟦🟦

Qo‘liga qilich olgan bahona qidirmaydi.

✍️ Amir Temur

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook 📷 Instagram 📨 Telegram

📖 Sharqning eng buyuk hukmdori

✍️ Dundar Alp

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📨Telegram | 📷Instagram |
📝Facebook | 📹You Tube |
📝Twitter

Ushbu kitobni PDF formatda taqdim etamiz 👇

Amir Temur (Temuriylar) imperiyasining asos solinganidan to barham topguniga qadar har yili (1370-1507)

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook
📷 Instagram 📨 Telegram

Amir Temur ibn Amir Taragʻay ibn Amir Barqul [9-aprel 1336-yil-18-fevral 1405-yil] (68 yosh)

👑👨‍👦 #Temuriylar_shajarasi

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📨Telegram | 📷Instagram | 📝Facebook | 📹You Tube | 📝Twitter

Arab-isroil savdo aloqalari quruqlik orqali mustahkamlanmoqda

🔺Yamanning Eron tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan husiy jangarilarining yuk kemalariga hujumlari natijasida. Isroil yuk tashish va logistika kompaniyalarini xavfli suv yo’llarini chetlab o‘tib, Saudiya Arabistoni va Iordaniya orqali Uzoq Sharqdan Isroilga tovarlarni tashish uchun muqobil quruqlik yo‘llariga o‘tishni ma’qul ko’rishdi.

🔻Saudiya Arabistoni BAA va Iordaniya bilan birgalikda Isroilga yuklarni tashish uchun yangi yer usti yo‘lagini ishga tushirgani, bu esa yuk tashish vaqti va xarajatlarini kamaytirishga yordam berishi haqida xabar berdi.Mentfield bosh direktori “Omer The Times of Israel”nashriga bergan intervyusida "Nafaqat biz, balki, kuniga o‘nlab yuk mashinalari to‘qimachilikdan tortib elektronikagacha, sanoat uchun xomashyo, metall quvurlar va alyuminiygacha bo‘lgan tovarlarni yetkazib berish muddatini qisqartirish uchun ushbu yo‘nalishdan foydalanishmoda. "Quruqlikdagi yo‘nalish taxminan 20 kunni tejaydi, shuning uchun tovarlar Xitoydan Isroilga 50 kundan 60 kungacha emas, balki 20 kundan 25 kungacha yetib      boradi," deya ta’kidladi.

🔹Bu Qizil dengiz va Suvaysh kanali orqali tashishga ketadigan vaqt va mablag‘ning 80 foizini tejash imkonini beradi. Yo‘nalish Dubaydagi Jabal Ali portini Isroilning Xayfa porti bilan bog‘laydi va Ar-Riyod va Oon orqali o‘tadi. Uning uzunligi 2550 kilometr bo‘lib, tashish vaqti 93 soatni tashkil etadi.  

🔸Ushbu yo‘lak Isroil kemachilik kompaniyalariga BAA va Saudiya Arabistoni portlaridan yuklarni tushirish va yuk mashinalarida Isroilga tashish imkonini beradi. Dengiz orqali yuk tashish narxi sezilarli darajada oshgan bo‘lsa-da, bu quruqlik yo‘lagi xarajatlarni 20 foizga kamaytirish va yuk tashish vaqtini bir necha haftadan ikki-uch kunga qisqartirish imkonini beradi. Kuniga o‘nlab yuk mashinalari allaqachon Isroilning Xayfa portiga yetib kelayotgan loyiha Birlashgan Arab Amirliklari va Isroil o‘rtasidagi aloqalarni normallashtiruvchi 2020-yilgi Ibrohim kelishuvlarining dastlabki foydasi sifatida ko‘rilmoqda.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Janubiy Koreyada majburiy mehnat mojarosi: AQSh importni to‘xtatdi

AQSh bojxona va chegara himoyasi agentligi (CBP) Janubiy Koreyaning eng yirik dengiz tuzi ishlab chiqaruvchisi — Taepyung kompaniyasidan tuz importini rasmiy ravishda to‘xtatdi. Sabab esa jiddiy va xalqaro mehnat standartlariga zid bo‘lgan majburiy mehnat amaliyotlari: ishchilarga nisbatan jismoniy zo‘ravonlik, ish haqlarining ushlab qolinishi va qarzga botirish kabi huquqbuzarliklardir.

Taepyung mamlakatdagi dengiz tuzi ishlab chiqarishining 6 foizini tashkil etadi va ko‘plab yirik oziq-ovqat kompaniyalariga mahsulot yetkazib beradi. Bu kompaniya ilgari ham — 2014 va 2021-yillarda — shunga o‘xshash muammolar bilan tanqid ostiga olingan edi.

Janubiy Koreya hukumati hozirgi mehnat siyosati xalqaro qonunlarga mosligini bildirmoqda va AQSh bilan diplomatik muzokaralarni boshlashni rejalashtirmoqda. Biroq bu holat faqat iqtisodiy emas, balki siyosiy jihatdan ham muhim signalga aylandi.

AQSh bu kabi choralari orqali o‘zining inson huquqlari sohasidagi global yetakchilik mavqeini mustahkamlab bormoqda. Janubiy Koreya esa bunday vaziyatlarda faqat savdo emas, balki o‘z xalqaro imijini ham himoya qilishga majbur. Chunki bugungi kunda inson huquqlari buzilishi global savdoning va davlatlararo munosabatlarning asosiy elementiga aylanmoqda.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#infografika

AQShda o‘rta sinfga kirish uchun qancha daromad kerak?


Massachusetts, California, New York kabi shtatlarda uy-joy, tibbiyot, transport va oziq-ovqat ancha qimmat.

Mississippi, Arkansas, Alabama kabi shtatlarda esa narxlar ancha past — shuning uchun o‘rta sinfga kirish uchun kamroq daromad yetadi.


AQShda “o‘rta sinf” darajasiga kirish faqat qancha ishlab topish emas, balki qayerda yashashga, qanday sohada ishlashgaham bog‘liq. Texnologiyalar rivojlangan hududlar ko‘proq pul taklif qiladi, biroq yashash ham qimmatroq.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Global konservativ harakatlarning kuchayishi va buning dunyo geosiyosiy dinamikasiga ta’siri (davomi)

3. Global boshqaruv institutlariga nisbatan ishonchsizlik: Tramp ma’muriyatining suverenitetga bo‘lgan urg‘usi va ko‘p tomonlama institutlarga nisbatan shubha bilan qarashi global boshqaruv tizimini zaiflashtirishi mumkin. AQShning iqlim o‘zgarishi bo‘yicha majburiyatlardan chekinishi va BMT kabi tashkilotlarga e’tiborning pasayishi umumiy global muammolarni hal qilishdagi sa’y-harakatlarni sustlashtiradi. Bu tendensiya Germaniyada konservativ kuchlar kuchayib borayotgan saylovlar fonida transatlantik birdamlikka ham salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

4. AQSh–Xitoy raqobati: Bu munosabatlar murakkab va hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lib qolmoqda. Konservativ ritorika Xitoyni geosiyosiy va ideologik raqib sifatida tasvirlaydi, biroq Trampning TikTokning ma’lum qismini AQSh ta’siri ostidagi kompaniyaga o’tkazish evaziga taqiqni olib tashlashga harakati - pragmatik yondashuvi muloqot uchun imkon borligini ko‘rsatadi. Xitoy rahbariyati bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalar va harbiy muloqotlarning mustahkamlanishi bu raqobatni boshqarishga yordam berishi mumkin. Aks holda, bojlar va texnologik cheklovlarning kuchayishi Xitoyni Rossiya va G‘arbga qarshi pozitsiyada turgan boshqa davlatlar bilan yaqinlashtiradi, bu esa ko‘p qutbli dunyo modelini mustahkamlaydi.

Bundan tashqari, konservativ harakatlar faqat AQSh bilan cheklanib qolmayapti. Yevropada iqtisodiy inqirozlar va xavfsizlik bilan bog‘liq tahdidlar – Ukraina urushi, Yaqin Sharqdagi beqarorlik – millatchilik kayfiyatini kuchaytirmoqda. Bu Yevropa Ittifoqi ichida birlikning zaiflashishiga olib kelmoqda va Yevropa birligini saqlab qolish kabi dolzarb masalani yaratmoqda. Hindiston va Saudiya Arabistoni kabi davlatlar G‘arb va Sharq o‘rtasidagi muvozanatli siyosat yuritishga, strategik mustaqillikni oshirishga intilmoqda. 2025-yilga kelib, dunyo tobora bo‘shashgan ko‘p qutblilik yo‘nalishiga o‘tmoqda—bu esa Sovuq urush davridagi ikki qutbli qarama-qarshilikdan farqli holda, kuchlar o‘rtasida murakkab raqobatga asoslanadi.

Xulosa qilib aytganda, AQShda konservativ siyosiy harakatlarning qayta tiklanishi xalqaro tizimda global birdamlik o‘rniga milliy manfaatlarning ustuvorligiga asoslangan, tranzaksion yondashuvni kuchaytirishi mumkin. Ukrainadagi ehtimoliy sulh yoki Eron bilan yadroviy muzokaralar kabi qisqa muddatli kelishuvlar global keskinliklarni to‘liq bartaraf eta olmaydi. Natijada shakllanayotgan yangi geosiyosiy muhit ba’zi davlatlar uchun moslashuvchanlik imkoniyatlarini oshirsa, boshqalar uchun esa noaniqlik va xavf-xatarni kuchaytiradi. 2025-yilda dunyo tobora zaiflashayotgan global institutlar fonida kuchlar o‘rtasidagi raqobat maydoniga aylanmoqda va konservativ siyosiy ta’sir bu murakkab geotizimga bir vaqtning o‘zida ham noaniqlik, ham yangi imkoniyatlar olib kirishi mumkin.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

Global konservativ harakatlarning kuchayishi va buning dunyo geosiyosiy dinamikasiga ta’siri

Hozirgi kunda global geosiyosiy holatda sezilarli darajada parchalanish, keskinlikning ortishi va ko‘p qutbli dunyo sari o‘tish jarayoni sodir bo’lmoqda. Bu holatda turli global tendensiyalar, xususan, AQShda konservativ siyosiy harakatlarning qayta kuchayishi muhim ta’sir ko‘rsatmoqda. Shu o’rinda savol tug’iladi bu jarayonning shu paytgacha shakillangan geosiyosiy tartibotga qanday ta’sir qiladi?

Dunyoda davom etayotgan Rossiya–Ukraina urushi, Yaqin Sharqdagi keskinliklar, shuningdek, AQSh va Xitoy o‘rtasidagi iqtisodiy va texnologik raqobat tufayli barqarorlikning pasayishi kuzatilmoqda. Ikkinchi jahon urushidan so‘ng shakllangan AQSh boshchiligidagi liberal tartib, xalqaro institutlar va ko‘p tomonlama hamkorlikka asoslangan global tizim bosim ostida qolmoqda. Buning sababi shundaki, davlatlar tobora ko‘proq suverenitet va milliy manfaatlarni ustun qo‘yib, global institutlar bilan hamkorlikni ikkinchi darajaga surmoqda. Bu parchalanish iqlim o‘zgarishi, sun’iy intellektning keng tarqalishi va yadroviy qurollanish poygasi kabi umumiy global muammolar fonida yanada murakkab tus olmoqda, chunki bu muammolarga qarshi birgalikda choralar ko‘rilmayapti.

2025-yil boshida Donald Trampning ikkinchi prezidentlik muddatining boshlanishi AQShda konservativ kuchlarning qaytishini anglatadi. Tramp administratsiyasi Qo’shma Shtatlar siyosatida “Amerika birinchi” shioriga asoslangan bir tomonlama yondashuv orqali siyosat yuritmoqda. Bunga Xitoy importiga 60% gacha, boshqa savdo hamkorlariga esa 10–20% gacha boj soliqlari joriy etish, an’anaviy ittifoqlarni qayta ko‘rib chiqish kabi takliflar misol bo‘la oladi. Bunday qadamlar proteksionizm, milliy xavfsizlik va global institutlarga nisbatan ehtiyotkorlik bilan qarashga asoslangan konservativ yondashuvni aks ettiradi. Bu tendensiya Yevropaning ayrim hududlarida ham ko‘zga tashlanmoqda, ayniqsa o‘ng qanot siyosiy kuchlar kuchayib borayotgan davlatlarda.

AQShdagi konservativ siyosatning tiklanishi xalqaro munosabatlarga bir nechta yo‘nalishda ta’sir ko‘rsatishi mumkin:

1. Savdo siyosatidagi o‘zgarishlar: Taklif etilgan boj soliqlari mahalliy sanoatni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan bo‘lsa-da, global ta’minot zanjirlarini izdan chiqarishi, Yevropa Ittifoqi, Kanada va Meksika kabi asosiy savdo hamkorlarining javob choralarini keltirib chiqarishi mumkin. Natijada, “do‘stlar bilan savdo” deb ataluvchi geosiyosiy moslashuvga asoslangan savdo siyosati ustunlikka ega bo‘lishi ehtimoli mavjud. Masalan, 2017–2023 yillar oralig‘ida AQShning Xitoydan importi 8% ga kamaygan, bu jarayon Trampning birinchi muddatidagi iqtisodiy urushdan keyin boshlangan bo’lsa, ikkinchi muddatidagi “bojlar siyosati”dan keyin kuchayishi mumkin. Bu esa global savdo tarmoqlarining parchalanishiga olib keladi.

2. Tashqi siyosatdagi tranzaksion yondashuv: Konservativ ma’muriyat tashqi siyosatda ideologik barqarorlikdan ko‘ra, qisqa muddatli manfaatli kelishuvlarga urg‘u berishi mumkin. Masalan, Tramp 3 yildan beri davom etayotgan Rus-Ukrain urushida tinchlikka erishish uchun keskin choralar, jumladan Ukrainaga qurol-yarog’ yetkazib berishni to’xtatish va razvedka ma’lumotlarini yetkazib berishni muzlatish, Rossiyaga yon bosish orqali aloqalarni qayta kuchaytirib, Rossiya va Xitoy aloqalariga ta’sir qilmoqchi, AQSh uchun asosiysi Rossiya-Xitoy-Eron uchburchagi yuzaga kelmasligi muhim, tom ma’noda Ukraina “vazifasini” bajarib bo’ldi. Shu bilan birga, Eron bilan bog‘liq “maksimal bosim” siyosatining qayta tiklanishi Yaqin Sharqdagi vaziyatni yanada beqarorlashtirishi mumkin, ayniqsa 2024-yilda Suriyada Asad rejimi qulagach Eronning mintaqadagi ta’siriga keskin zarba bo’ldi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram

🇦🇴 Angola qanday qilib milliy ramzini yo‘qotib, qayta topdi

Gigant qora antilopa kam uchraydigan va go‘zal jonzot. Insonlar uni ilk bor XX asr boshlarida kashf qilishgan.

Bu hayvonlar faqat Angolada yashaydi. Shu sababli ular Afrikadagi ushbu mamlakatning ramziga aylangan.

Antilopa pul kupyuralari va pochta markalaricgacha tushirilgan. Mahalliy aviakompaniya logotipida ham, futbol terma jamoasi emblemasida ham bo‘lgan.

🛫 Lekin aslida bu hayvonlarni anchadan beri hech kim ko‘rmagan.Sababi 1975-yili Angolada fuqarolik urushi boshlangan. Urush 27 yil davom etgan.

Oziq-ovqat yetishmasligi tufayli odamlar antilopalarni ovlay boshlagan, noqonuniy ovchilik avj olgan.Hech kim aniq bilmasdi Angolada qora antilopalar qolganmi yo‘qmi.

➖Urush tugaganidan so‘ng, biolog Vaz Pintu buni aniqlashga qaror qildi.

2003-yili u ekspeditsiya tuzib, Kangandala milliy bog‘iga yo‘l oldi. Olimlar bog‘ bo‘ylab maxsus fotokameralar o‘rnatishdi.

Faqat bir yil o‘tgachgina, ular kichik antilopa populyatsiyasi saqlanib qolganini aniqlashdi.
Hozir Angolada taxminan 100 ta antilopa bor. Bu katta yutuq. Holbuki, avvallari ular minglab bo‘lgan.

Lekin xavf-hatar hali ham yo‘qolmagan.

➡️ Olimlar va volontyorlar hali ham noqonuniy ovchilar qo‘ygan tuzoqlarni topmoqda. Gigant qora antilopalar hali ham yo‘q bo‘lib ketish xavfi ostida.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram

🇺🇸🗣📰Tramp uchinchi muddatga qolishi mumkinmi?

So‘nggi vaqtlarda AQShda Donald Tramp 2032-yilgacha, ya’ni uchinchi muddatga prezident bo‘lib qolmoqchi degan gap-so‘zlar ko‘paymoqda.

Uning o‘zi bu haqda shunday degan:

🗣️"Ko‘pchilik buni qilishimni xohlaydi. Lekin men ularga odatda hali bu masalaga erta ekanini aytaman. Men hozirgi paytga e’tibor qaratganman. Ishlash menga yoqadi. Bu hazil emas. Buni amalga oshirishning yo‘llari bor. Lekin hozir bu haqida o‘ylash uchun juda erta."

Aslida, AQSh Konstitutsiyasining 22-o‘zgartirishiga ko‘ra, hech kim ikki martadan ortiq prezidentlikka saylana olmaydi.

🔖E’tibor berib o’tish kerakki bu o‘zgartirishda kalit so‘z *saylanish*. Ammo masalan, 2028-yilda prezidentlikka AQSH vitse prezidenti Jey Di Vens nomzodini qo‘yishi mumkin, Tramp esa uning vitse-prezidenti bo‘ladi. Agar Vens saylovda yutib, darhol iste’foga chiqsa, prezidentlik lavozimi vitse-prezidentga o‘tadi — ya’ni Trampga.

Demak, u prezidentlikka saylanmagan bo‘ladi. Qonun va o‘zgartirish buzilmaydi va shu orqali 3-muddatini davom ettirish mumkin.Hatto Trampning o‘zi ham buni tan olgan.

💡Ammo yana bir 12-o‘zgartirish ham bor:

"Prezidentlik lavozimini egallashga konstitutsiyaviy huquqi bo‘lmagan shaxs, vitse-prezident ham bo‘la olmaydi."

✉️12-o‘zgartirish 22-o‘zgartirishdan ancha oldin — bir asrdan ko‘proq vaqt ilgari qabul qilingan, ammo u ham kim prezident yoki vitse-prezident bo‘lishga haqli yoki nohaq ekanini belgilovchi qoidani o‘z ichiga olgan. Bu o‘zgartirish AQSh federal qonunchilari tomonidan 1803-yilda taklif qilingan va atigi olti oy ichida, 1804-yilda ratifikatsiyadan o‘tgan. Shu yili bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovida Tomas Jefferson g‘alaba qozongan.

AQSH Milliy Konstitutsiya markazi yozishicha, bu o‘zgartirish asosan AQSh prezidentini va vitse-prezidentini saylashda Elektoral kollegiya qanday ovoz berishini tartibga solishga qaratilgan. Ammo, shu bilan birga, unda quyidagi jumla ham bor:
“Prezident lavozimiga konstitutsiyaviy jihatdan nomunosib shaxs, AQSh vitse-prezidenti lavozimiga ham nomzod bo‘la olmaydi.”

Bu degani — agar 22-o‘zgartirish Trampga uchinchi muddatga prezidentlikka nomzod bo‘lishni taqiqlasa, u boshqa nomzod bilan birgalikda vitse-prezident sifatida ham saylovda qatnasha olmaydi.

🖥Huquqshunos Rozenblyumning aytishicha, Trampning uchinchi muddatga qolish imkoniyati 12 va 22-o‘zgartirishlarni sudlar qanday talqin qilishiga bog‘liq bo‘ladi. Bu holatda — Konstitutsiyadagi muddat chegaralarini saqlab qolish masalasi ustuvor bo'ladi. Shunga qaramay Rozenblyum ta'kidlaydiki:
“Agar prezident hokimiyatda qolishni istasa, hatto taqiq bo‘lsa ham, bunga erishish uchun har xil huquqiy yo‘llarni topishga harakat qiladi.”
❗️Yana bir Sud-huquq bo‘yicha ekspertlar esa ta’kidlaydiki, agar bu ish sudga borib yetsa, natija ko‘p jihatdan sud qaroriga bog‘liq bo‘ladi.

🌟AQSh tarixida faqat bitta prezident Franklin Ruzvelt ikki muddatdan ko‘proq prezidentlik qilgan. Chunki o‘shanda 22-o‘zgartirish hali yo‘q edi. “Ikki muddat” qoidasi faqat odatga asoslangan edi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
📱Twitter 📱YouTube 📱 Facebook 📱Instagram 📱Telegram

#atama #siyosatshunoslik

Timokratiya (qadimgi yunon. "dzoshora" soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, "narx", "sharaf" va "kuch" maʼnolarini ifodalaydi) - davlat hokimiyati yuqori mulkiy malakaga ega boʻlgan imtiyozli ozchilik tomonidan boshqariladigan boshqaruv shakli. Bu oligarxiyaning shakllaridan biridir.


⚡️ Suqrotning gʻoyalarini tushuntirib bergan Aflotunning fikriga koʻra, timokratiya - odatda harbiy sinfga mansub ambitsiyali odamlar kuchi, oligarxiya, demokratiya va zulm bilan bir qatorda boshqaruvning salbiy shakli hisoblanadi. Uni taʼkidlashicha, timokratiya oligarxiyaga oʻtishga intiladi, chunki hukmron sinf boylikni toʻplaydi.


⚡️ Aristotelni izohlashicha, timokratiya salbiy shaklga oʻtishga moyil boʻlgan hokimiyatning ijobiy shakli - demokratiya, chunki boshqaruvning bu turlari umumiy qirraga ega: timokratiya ham koʻp sonli odamlarning hokimiyati boʻlishni xohlaydi va shu bilan bir xil toifaga kiradiganlarning barchasi tengdir.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook | Instagram | Telegram

🇰🇷Prezidentning qulashi: harbiy holat va Janubiy Koreyaning demokratik mustahkamligi

Janubiy Koreya prezidenti Yun Sok Yolning harbiy holat joriy etish taklifi tufayli lavozimidan chetlatilishi mamlakat demokratik evolyutsiyasida hal qiluvchi lahza boʻldi. Bu oʻzining harbiylashtirilgan oʻtmish soyasida borayotgan mamlakatda avtoritar meros va demokratik intilishlar oʻrtasidagi doimiy taranglikni ochib beradi. Bu voqea shunchaki siyosiy konflikt emas. Bu institutlarning kuchi, jamoatchilik masʼuliyati va demokratiyani himoya qilishda fuqarolik faolligidan dalolat beradi.

Avtoritarizm va demokratiya. Janubiy Koreyaning siyosiy tarixi harbiy diktaturadan liberal demokratiyaga keskin oʻzgarish bilan ajralib turadi. Avtoritar boshqaruv xotirasi, ayniqsa, Pak Chung Xi va Chun Du Xvan davrida, Koreya siyosiy madaniyatida doimiy iz qoldirdi. 1987-yilgi demokratik konstitutsiya harbiy boshqaruvdan rasmiy tanaffus boʻlgan boʻlsa-da, siyosiy elita orasida avtokratik fikrlash qoldiqlari vaqti-vaqti bilan paydo boʻlib turardi. Prezident tomonidan harbiy holat joriy etishga qaratilgan bu fitna davom etayotgan avtoritar refleks mavjudligini taʼkidlaydi. Ushb holat siyosiy inqirozlar paytida muxolifatni yoʻq qilish va hokimiyatni saqlab qolish uchun qoʻllaniladigan xavfli strategiyadir.

Siyosiy inqiroz va hokimiyat kurashlari. Harbiy holat talabi siyosiy keskinlik kuchaygan davrda paydo boʻlgan. Ehtimol kuchayib borayotgan muxolifat, fuqarolar tartibsizliklari yoki hukmron partiya hokimiyatiga tahdidlar tufayli yuzaga kelgan boʻlishi ham mumkin. Bunday sharoitda avtoritarizmga moyil rahbarlar milliy xavfsizlik niqobi ostida harbiy aralashuvni qonuniylashtirishga urinishlari mumkin. Biroq, zamonaviy Janubiy Koreyada bunday manevrlar toʻgʻridan-toʻgʻri mustahkamlangan demokratik holat bilan toʻqnash keladi. Harbiy kuchlarni safarbar qilishga urinish nafaqat konstitutsiyaviy meʼyorlarni buzdi, balki oʻnlab yillar davomida erishilgan demokratik taraqqiyotni orqaga qaytarish bilan tahdid qildi.

Institutsional barqarorlik va fuqarolik jamiyatining hushyorligi. Ushbu hodisaning eng muhim jihatlaridan biri demokratik institutlarning qanday munosabatda boʻlganligidir. Sud, qonun chiqaruvchi va tergov organlari ijro etuvchi hokimiyatni javobgarlikka tortishda ajoyib darajada mustaqillikni namoyish etdi. Bundan tashqari, fuqarolik jamiyati, jumladan, jurnalistlar, faollar va oddiy fuqarolar ham fitnani fosh qilish va adolat uchun bosim oʻtkazishda muhim rol oʻynadi. Bu holat Janubiy Koreya demokratiyasining yetukligini koʻrsatadi. Bu yerda jamoatchilik avtoritar siyosatga qaytishga endi toqat qilmaydi va uning rahbarlaridan shaffoflikni talab qiladi.

Prezidentning chetlatilishi ham mamlakat ichida, ham xalqaro miqyosda aniq bir signalni beradi: demokratiyani buzishga qaratilgan har qanday urinish qarshilik va qonuniy oqibatlarga olib keladi. Qisqa muddatda bu voqea siyosiy beqarorlikni keltirib chiqarishi, rahbariyatga boʻlgan ishonchni yoʻqotishi va partizan boʻlinishlarini chuqurlashtirishi mumkin. Ushbu jarayon hatto eng yuqori lavozim ham javobgarlikdan himoyalanmaganligini koʻrsatib, demokratik meʼyorlarni mustahkamlaydi. Shuningdek, u boʻlajak rahbarlarni shunga oʻxshash nodemokratik taktikalarni qoʻllashdan qaytaradigan huquqiy va axloqiy pretsedentni belgilaydi.

Janubiy Koreya prezidentining harbiy holat eʼlon qilinganligi sababli lavozimidan ozod etilishi demokratiyaning moʻrt, ammo bardoshli tabiati haqida kuchli eslatmadir. Avtoritarizm xayoloti siyosiy elitaning baʼzi burchaklarida hamon taʼqib qilinayotgan boʻlsa-da, demokratik institutlarning mustahkamligi va fuqarolik jamiyatining hushyorligi regressiyaga qarshi qalʼa boʻlib xizmat qiladi. Ushbu inqirozni hal qilishda Janubiy Koreya demokratik tamoyillarga sodiqligini yana bir bor tasdiqladi va qonun ustuvorligi, hatto hokimiyat oldida ham birinchi oʻrinda turishini koʻrsatdi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook | Instagram | Telegram

“Samarqand sammiti: Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo hamkorligida yangi davr”

Samarqandda boʻlib oʻtayotgan “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sammiti Yevropa Ittifoqining mintaqa bilan hamkorligida strategik burilish nuqtasi boʻlib, koʻp qutbli diplomatiya, iqtisodiy diversifikatsiya va mintaqaviy barqarorlikka oʻzaro intilishni aks ettiradi, shu bilan birga, Markaziy Osiyoning Sharq va Gʻarb oʻrtasidagi geosiyosiy chorraha sifatida rivojlanayotgan rolini ham taʼkidlaydi.

Markaziy Osiyo Rossiya, Xitoy, G‘arb hamda Turkiya va Hindiston kabi rivojlanayotgan davlatlar o‘rtasida yangi global tartibning asosiy makoniga aylanib bormoqda.

Yevropa Ittifoqining chuqurroq ishtirok etishi Markaziy Osiyo endi chekka hudud emas, balki Yevroosiyodagi strategik hamkor makon ekanligidan dalolat beradi.
Sammit, shuningdek, Rossiyaning Ukrainadan keyingi taʼsirining susayishi va Xitoyning oshib borayotgan taʼsiriga javob sifatida baholanishi mumkin. Bundan tashqari, suverenitet, oʻzaro hurmat va iqtisodiy imkoniyatlarga asoslangan yangi hamkorliklar uchun imkoniyatlar yaratadi

👉 Batafsil oʻqish

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook | Instagram | Telegram

#iqtibos, #siyosat

✍️Siyosatdagi xatolar sil kasaliga oʻxshaydi. Davolab boʻladigan paytda ular hali sezilmaydi, yuzaga chiqib seziladigan boʻlganida davolab boʻlmaydi.

© Otto fon Bismark

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
Telegram | Instagram | Facebook | You tube | Twitter

🇺🇸 Genri Kissinjer - AQShning eng mashhur diplomati

G.Kissinjer 1923-yil 27-mayda Germaniyaning Fyurt shahrida tavallud topgan. Natsistlar hokimiyatni qo'lga kiritgandan so'ng, davlat tomonidan ruxsat etilgan antisemitizm yahudiy millatiga mansub bo'lgan Kissinjer hayotini juda qiyinlashtiradi. Natijada, 1938-yilda Kissinjerning oilasi AQShga ko'chib kelib, Nyu-Yorkka joylashdi va uning ismi Genriga o'zgartiriladi. U 1943-yilda AQSh fuqaroligini oladi. Dastlab Kissinjer Ikkinchi Jahon urushi davrida AQSh armiyasida nemis tilidan tarjimon sifatida xizmat qilgan. So'ng u Garvard universitetining "Siyosatshunoslik" yo'nalishiga o'qishga kirdi va 1950-1954-yillar oralig'ida fan nomzodi darajasini oladi. 1954-yili dastlab fakultetga instruktor, 1962-yili hukumat professori va 1959-1969-yilda Mudofaa tadqiqotlari dasturiga rahbarlik qiladi.

📌 G.Kissinjerning siyosiy faoliyati.
Kissinjer Davlat Departamentiga Misr va Suriyaning Isroilga kutilmagan hujumidan ikki hafta oldin kirgan edi. 1973-yil oktabr urushi Kissinjerning kotib lavozimini egallashida katta rol o'ynadi. Birinchidan, u Isroilga AQSh harbiy aslahalarini havo orqali olib kelishini ta'minlashga harakat qildi va bu Isroilga urushni o'z foydasiga hal qilishda yordam berdi. Bu esa neft eksport qiluvchi mamlakatlar tashkiloti (OPEK) a'zolarini AQShga qarshi neft embargosini boshlashga olib keldi. So'ngra Kissinjer bir qator "shuttle diplomatiyasi" missiyalarini boshladi. Bir qator sa'y-harakatlardan so'ng 1974-yil yanvar oyida Misr va Isroil o'rtasida va shu yili may oyida Suriya va Isroil o'rtasida muzokaralarda ishtirok etdi. Bundan tashqari, uning OPEKning embargoni bekor qilish qaroriga qo'shgan ulkan hissasini alohida e'tirof etish lozim.

❗️ Kissinjerning diplomatik yutuqlari:

Detante
Nikson va Kissinjer Sovet Ittifoqi bilan ziddiyatni yumshatishga kirishdilar va o'zlarining yadroviy arsenallarini qisqartirish bo'yicha muzokaralarni jonlatirishdi.
Shu bilan birga Xitoy hukumati bilan Bosh vazir Chjou Enlay orqali muloqot o'rnatdi. Bu Xitoy-AQSh munosabatlarini yaxshiladi va katta qo'shnisidan qo'rqqan Sovet rahbariyatiga diplomatik bosim o'tkazdi. Kissinjerning sa'y-harakatlari Niksonning 1972-yilda Xitoyga tarixiy safariga olib keldi, u Chjou va Mao Szedun bilan uchrashdi va 23 yillik diplomatik izolyatsiya va dushmanlikka barham berdi.

Vetnam va Kambodja
"Shon-sharaf bilan tinchlik" g'oyasi Niksonning saylovidagi asosiy va'dasi edi va Kissinjer uzoq vaqt davomida AQShning har qanday harbiy g'alabalari ma'nosiz degan xulosaga keldi, chunki ular "bizning yakuniy chekinishimizdan omon qoladigan siyosiy haqiqatga erisha olmaydi" deb ta'kidladi. U Shimoliy Vetnam bilan muzokaralar olib bordi, lekin Nikson bilan kommunistlarni qo'shin va ta'minotdan mahrum qilish maqsadida neytral Kambodjaga yashirin bombali reydlar o'tkazishga rozi bo'ldi. Umuman olganda, AQSh Kambodja bo'ylab 2 mln tonnadan ortiq bomba tashladi va minglab quruqlikdagi qo'shinlarni yubordi, bu esa noroziliklarga sabab bo'ldi. Mamlakatda 50 mingdan ortiq tinch aholi halok bo'ldi, millionlab odamlar uylarini tashlab ketishdi. Beqarorlik Pol Potning shafqatsiz rejimini va o'zining o'ldirish maydonlari bilan mashhur bo'lgan "qizil kxmerlar" harakatining paydo bo'lishiga yordam berdi. Parijda Vetkong bilan bo'lib o'tgan muzokaralar davomida Kissinjer AQSh qo'shinlarini Janubiy Vetnamdan olib chiqish bo'yicha muzokaralar olib bordi. Bu unga tinchlik bo'yicha Nobel mukofotini qo'lga kiritishga sabab bo'ldi. Shimoliy Vetnamlik Le Duk bilan bir qatorda bu qaror tinchlik tarafdorlari tomonidan hujumga uchradi. Kissinjer "kamtarlik bilan" mukofotni qabul qildi va pul mukofotini mojaroda halok bo'lgan amerikalik harbiylarning farzandlariga hadya qildi. Holbuki, xalq orasida uni harbiy jinoyatchi deya qoralovchi qatlam ham yetarlicha topildi.

U kitoblar ham yozgan. U "Oq uy yillari", "Diplomatiya" kabi asarlar yozgan. G.Kissinjer 2023-yili 29-noyabr kuni 100 yoshida Konnektikut shtati Kent shahrida vafot etdi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook | Instagram | Telegram

#infografika

Dunyodagi eng yirik global tank flotlari.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Samarqandda "Markaziy Osiyo-Yevropa Ittifoqi" birinchi sammitiga tayyorgarlik davom etmoqda.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

🇺🇿​​Шавкат Мирзиёев: Минтақамиз тараққиёти йўлида тарихий имкониятлар мавжуд.

Европанинг нуфузли Euronews нашрида Ўзбекистон Президентининг эксклюзив интервьюси эълон қилинди.

Унда Давлатимиз раҳбари илк марта Самарқандда бўлиб ўтадиган "Марказий Осиё-Европа Иттифоқи"нинг тарихий аҳамияти, Марказий Осиё минтақасидаги ижобий динамик ўзгаришлар ва минтақага қизиқишнинг ортиб бориши ҳақида ўз фикр-мулоҳазаларини билдириб ўтган.

Шулардан айримлари:

1. Тарихий нуқтаи назардан Самарқанддан дунё бўлинган эмас, яхлит, бир бутун деб қаралади. Бу ўзига хос ҳодиса - "Самарқанд руҳи"нинг мазмун-моҳияти бўлиб, унинг асосида халқаро ҳамкорликнинг тубдан янги формати барпо этилмоқда.

2. Марказий Осиё энди тарихнинг бир чеккасида эмас, балки ўзининг стратегик кун тартибини шакллантираётган жадал ривожланаётган минтақага айланмоқда.

3. Бугунги кунда Европа Иттифоқи Марказий Осиё давлатлари билан савдо ва сармоявий алоқаларни изчил ривожлантирмоқда. Охирги етти йилда Марказий Осиё давлатлари билан ЕИ ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми тўрт баробарга ошиб, 54 миллиард еврони ташкил қилди. Европа тадбиркорларининг Ўзбекистон ва минтақанинг бошқа давлатлари билан савдо ва сармоявий ҳамкорлик имкониятларига қизиқиши ортиб бораётганини кўришдан мамнунмиз. Минтақада кузатилаётган ижобий жараёнлар Марказий Осиёга қизиқиш ортиб, минтақани Шарқ ва Ғарб, Шимол ва Жануб ўртасидаги асосий йўналишларнинг геосиёсий муҳим чорраҳасида жойлашган жаҳон қудрати ва етакчи давлатларининг муҳим ҳамкорига айлантирмоқда. Бу очиқ мулоқотни давом эттириш, барча манфаатдор томонларнинг ўзаро манфаатли ҳамкорлиги учун қулай шарт-шароитлар яратиш имконини берувчи “CA Plus” форматларида ўз ифодасини топди. 

4. Ўзбекистоннинг Афғонистонга нисбатан ёндашуви доимо прагматик ва стратегик жиҳатдан узоқ муддатга йўналтирилган. Бугунги шароитда Афғонистонга пайдо бўлаётган стратегик имкониятлар нуқтаи назаридан қараш керак. Афғонистонни глобал иқтисодий жараёнларга, жумладан, унинг ҳудудида инфратузилма лойиҳаларини амалга ошириш орқали интеграцияцлашуви жуда муҳим. Шу нуқтаи назардан, биз Европа Иттифоқи ва бошқа халқаро ҳамкорлар билан биргаликда Афғонистонга нафақат ҳозирги инқирозларни енгиб ўтишга, балки узоқ муддатли истиқболда ривожланишга ёрдам берадиган ижобий кун тартиби ва ташаббусларни биргаликда илгари суриш учун ҳамкорлик қилишга тайёрмиз. Бу босқичдаги асосий вазифа, бизнингча, Афғонистонга таълим соҳасида ёрдам беришни давом эттиришдан иборат. Ишончим комилки, Афғонистондаги вазиятни барқарорлаштириш ва уни қайта тиклаш Марказий Осиё давлатлари ва Европа Иттифоқининг умумий манфаатларига мос келади. 

Мақолани батафсил ўқиш учун: https://www.euronews.com/2025/04/01/qa-we-have-a-historic-chance-to-make-our-region-prosperous-uzbekistan-president-tells-euro

👉@suhrob_buranov

✍​​Afrika shoxi (horn of Africa) – tadqiqotchi Peter Vudvordning “Afrika shoxi: davlat siyosati va xalqaro munosabatlar” nomli kitobida qayd etilishicha, Somali, Efiopiya, Eritreya va Jibuti geografik jihatdan “Afrika shoxi” mintaqasi davlatlariga kiradi.

Ahmad Hujjaj, Raniya Hafaja, As-Sayyid Usmon kabi arab siyosatshunoslari o‘z tadqiqotlarida geosiyosiy jihatdan “Afrika shoxi” mintaqasi Afrika qit’asining Shimoliy-Sharqiy sohillari bo‘ylab Adan ko‘rfazi, Hind okeani va Qizil dengizning Janubiy darvozalaridan to Efiopiya, Keniya, Sudan, Somali hududlarigacha bo‘lgan mintaqani o‘z ichiga oladi deb bildirsalar, Subhi Usayla, Ashraf Muhammad Kishk, Xolid Xanafiy, Badr Hasan Shofiiy kabi misrlik afrikashunos tadqiqotchilar esa Yaman, Sudan va Keniyani ham “Afrika shoxi” mintaqasi davlatlari safiga qo‘shadilar.

Shu o‘rinda, aytish joizki, “The horn of Africa” atamasini o‘zbek tiliga “Shimoliy-Sharqiy Afrika”, “Afrika mugizi” va “Afrika shoxi” kabi bir-biriga ma’nodosh bo‘lgan turli shakllarda tarjima qilinmoqda. Mahalliy sharqshunos-arabshunos hamda afrikashunos olim, siyosiy fanlar doktori M.Muhammadsidiqovning fikricha, ushbu atamaning “Afrika shoxi” shaklida berilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.

👉Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

⚡️ #xushxabar

🇺🇿🇹🇯🇰🇬 Bugun Oʻzbekiston, Tojikiston va Qirgʻiziston davlat chegaralarining tutash nuqtasi toʻgʻrisidagi tarixiy shartnoma imzolandi hamda uch davlat rahbarlarining Qoʻshma deklaratsiyasi qabul qilindi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

⚡️ #xushxabar

🇺🇿🇹🇯🇰🇬 Bugun Oʻzbekiston, Tojikiston va Qirgʻiziston davlat chegaralarining tutash nuqtasi toʻgʻrisidagi tarixiy shartnoma imzolandi hamda uch davlat rahbarlarining Qoʻshma deklaratsiyasi qabul qilindi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Dunyodagi tabiiy resurs qiymati (davlatlar kesimida):

🇷🇺 Rossiya: 75 trillion $
🇺🇸 AQSH: 45 trillion $
🇸🇦 Saudiya Arabistoni: 34 trillion $
🇨🇦 Kanada: 33 trillion $
🇮🇷 Eron: 27 trillion $
🇨🇳 Xitoy: 23 trillion $
🇧🇷 Braziliya: 22 trillion $
🇦🇺 Avstraliya: 20 trillion $
🇮🇶 Iroq: 16 trillion $
🇻🇪 Venesuela: 14 trillion $

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

"Siyosiy partiya"


"Partiya" so‘zi lotincha "partio" so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, «ish», «qism» degan ma’nolami anglatadi.

Siyosiy partiya - fuqarolaming eng faol, mafkuraviy mushtaraklik bilan bog‘langan, davlatda hokimiyatni qo‘lga olishga intiluvchi qismi, ixtiyoriy ittifoqi. Hozirda siyosiy partiyalarning shakllanishi 3 yo‘l orqali amalga oshiriladi:
1. «Yuqoridan» shakllanish yo‘li- bu parlament guruhlari, siyosiy elita, partiya byurokratlari faoliyatlari asosida amalga oshirilishi mumkin.
2. «Quyidan» shakllanish - bu ijtimoiy harakatlar, yoki aniq mafkura, yetakchi tarafdorlarining birlashuvlari asosida bo‘lishi mumkin.
3. Partiya shakllanishining «aralash» usuli - bu elitar guruhlar va oddiy fuqarolarning birgalikdagi harakatlari asosida ro‘yobga chiqadi.

Demokratik partiyalarning 3 ta muhim belgisi bor:
1. markazlashganlik darajasi;
2. partiyaning siyosatda ishtirok etish darajasi;
3. partiyalar o‘zlarini moddiy ta’minlashi ta’minlash darajasi.

Siyosiy partiyalarning jamiyatning siyosiy tizimida tutgan o‘rniga ko‘ra «so‘l», «markaz» va «o‘ng» partiyalarga bo‘linishi Buyuk Fransuz inqilobi davrida ro‘y berdi. Odatda, 2 partiyadan ortiq partiyaviy tizim ko‘p partiyaviy deb nomlanadi. Ularni “uch”, “to‘rt” va “ko‘ppartiyaviy” tizimga ajratish nisbiy xarakterga ega.

Ko‘ppartiyaviylik, siyosiy tizimlarning uzoq davom etgan taraqqiyoti natijasidir.

Dominatsiya tizimi (Hukmron partiyaviy tizim) deb ataluvchi
tizim ham mavjud. Bu tizimga davlatning siyosiy hayotida alohida o‘rin tutuvchi partiyaning uzluksiz, uzoq muddat davomida hokimiyatni amalga oshirishi xosdir. Yakka partiyaviy tizim bilan solishtirganda dominant partiyaviy tizimda raqib partiyalar bahslashadilar va
kamdan-kam yutadilar. Ba’zi demokratik xalqlarda dominant partiyaviy tizim bor edi, ammo ular uzoqqa bormadi. Boisi, yetakchi partiyaning poraxo‘rligi va no‘noqligidan saylovchilaming ixlosi qaytgan. Hindiston bir necha yillar davomida Milliy Kongress partiyasi, Yaponiya Liberal demokratlari va Meksika esa Intsitutsional Inqilobiy Partiya tomonidan boshqarildi.


Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

✈️ #Iqtibos #siyosat #geosiyosat

Yevropa nasroniylar jamoalari tobora qisqarib, cherkovlar bo‘shab qolyotgan bir paytda, masjidlarga kelyotganlar soni ortib bormoqda. Birgina Fransiyada 5 millionga yaqin musulmon istiqomat qilsa, Yevropa Ittifoqi hududida jami 15 mingta masjid faoliyat yuritmoqda. Sira ikkilanmay aytish mumkinki, hozirgi vaqtda Yevropada islom yahudiylikni siqib chiqardi. Bugun tom ma’noda haqiqiy “islom oqimi” kuzatilmoqda.

2000-yili insoniyat tarixida muhim voqea sodir bo‘ldi: musulmonlar son jihatidan katoliklardan oshib ketdi.

“Islomlashuv” mafkurasi na Afg‘oniston, na Eron, na Sudanda boshqa musulmon mamlakatlariga o‘rnak bo‘ladigan davlat barpo etilishiga olib keldi, lekin u din sifatida zarracha ham zarar ko‘rgani yo‘q.

Ilm-fan, zamonaviy texnologiyalar, iqtisodiyot, sanoat, qishloq xo‘jaligini rivojlantirish, qurol-yarog‘ ishlab chiqarish va jamiyatni demokratlashtirish borasida AQSh, Yevropa va Yaponiya ilgarilab ketdi, ammo musulmon dunyosi G‘arb allaqachon yo‘qolib ulgurgan o‘ta muhim narsani, ya’ni bolali bo‘lish va shu orqali oʻz tamadduni, madaniyati, oilasi va e’tiqodini rivojlantirish istagini saqlab qoldi.

Bugun aholisi kun sayin ko‘paymayotgan musulmon mamlakati bo‘lmaganidek, aholisi qisqarmayotgan birorta Yevropa musulmon mamlakatini topish ham amri-mahol.

Darhaqiqat, G‘arb dunyosi musulmon mamlakatlari bexabar bo‘lgan ko‘pgina narsalardan voqif bo‘ldi. Vaholanki, g‘arbliklardan farqli o‘laroq, musulmon xalqlari xotirasida “E’tiqod bilan yaratilgan olamdan o‘zga olam yo‘q” degan tuyg‘u mustahkam saqlanib qolgan.

📖 "Gʻarbning oʻlimi"
✍️ Patrik Jozef Byukenen

✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝 Twitter 📹 YouTube 📝 Facebook
📷 Instagram 🌐 Telegram

@Sharqshunos_tahlilchilar jamoasi Ramazon hayiti (Iyd al-Fitr) bilan qutlaydi.

~ Sharqona bayram tabriklari ~

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz 👇
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Qatar mintaqaviy kuch bo‘la oladimi?

Qatar so‘nggi yillarda o‘zining siyosiy, iqtisodiy va madaniy ta’sirini oshirish orqali mintaqaviy kuch bo‘lish yo‘lida jiddiy harakat qilmoqda. Quyida ushbu davlatning bu maqomga erishish imkoniyatlarini aniq faktlar asosida tahlil qilamiz.


✅ Jahon bankining rasmiy maʼlumotlariga koʻra, Qatarda 2023-yilda yalpi ichki mahsulot (YaIM) 213 milliard dollarni tashkil qilgan. Qatarning YaIM qiymati jahon iqtisodiyotining 0,20 foizini tashkil qiladi.
✅ Gaz eksportida yetakchi o‘rin – 2023 yilda Qatar 71,1 milliard dollarlik neft gazini eksport qildi va bu uni dunyodagi ikkinchi yirik neft gazi eksportchisiga aylantirdi. Shuningdek, Qatar global gaz bozorining 20% dan ortig‘ini nazorat qiladi

✅ Arab davlatlari orasida mustaqil tashqi siyosat yuritadi – Qatar o‘z mustaqil tashqi siyosati bilan ajralib turadi va 2017-2021-yillardagi Saudiya Arabistoni boshchiligidagi blokadaga qaramasdan iqtisodiy va siyosiy mustahkamlikni saqlab qoldi.
✅ Xalqaro muzokaralarda muhim o‘yinchi – Qatar Afg‘oniston (Tolibon va AQSh o‘rtasidagi muzokaralar), Falastin-Isroil mojarosi va Eron yadroviy kelishuvlarida vositachilik qilgan.


✅ Al-Jazira media tarmog‘i – Qatar dunyoning eng nufuzli media platformalaridan biri – Al-Jazira orqali global axborot maydonida muhim o‘rin egallaydi.
✅ Jahon sport markaziga aylanishi – Qatar 2022-yilda FIFA Jahon chempionatini muvaffaqiyatli o‘tkazdi, shuningdek, turli xalqaro sport musobaqalarini tashkil qilish orqali o‘z global ta’sirini oshirmoqda.

Xulosa

Yuqorida ta'kidlangan ma'lumotlarga tayanadigan bo'lsak, Qatar iqtisodiy, diplomatik va media ta’siri jihatidan mintaqaviy kuch bo‘lish salohiyatiga ega. Biroq, u hali harbiy qudrat va geostrategik ta’sir nuqtayi nazaridan Saudiya Arabistoni, Eron yoki Turkiya kabi yirik o‘yinchilarga qaraganda nisbatan zaifroq. Shunga qaramay, uning mustaqil siyosati, boyligi va yumshoq kuch imkoniyatlari uni mintaqada muhim o‘yinchi sifatida saqlab qolmoqda.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Xalqaro jinoyat sudi

Yugoslaviya va Ruanda boʻyicha jinoyat sudlari, maʼlum bir nizolarda yuz bergan insoniyatga qarshi jinoyatlarni jazolash maqsadida Xavfsizlik Kengashining rezolyutsiyasi bilan tashkil etilgan. Binobarin, bu kabi harakatlarni jazolashni keng miqyosda amalga oshira oladigan sudni tashkil etish zarurati 1990-yillarning oʻrtalarida koʻpchilik tomonidan taʼkidlana boshlangan. Vaziyatni eʼtiborga olgan holda, BMT xalqaro miqyosdagi jinoyat sudini tashkil etish toʻgʻrisidagi shartnoma loyihasini tayyorlashni boshlab yubordi va 1998-yil Rim Xalqaro jinoyat sudi statuti qabul qilindi. Ushbu statutning kuchga kirishi uchun 60 ta ratifikatsiya yorligʻi talab etilar edi va 2002-yilda talab qilingan ratifikatsiya yorliqlari yigʻilib, statut kuchga kirdi.

🏬 BMTdan mustaqil boʻlgan, yuridik shaxs maqomi taqdim etilgan Xalqaro jinoyat sudi (ICC) Niderlandiyaning Gaaga shahrida joylashgan.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
Telegram | Instagram |Facebook | You Tube | Twitter

🇮🇳 Hindiston: iqtisodiy yuksalish sari

2022-yil Hindiston iqtisodiy oʻsishi YIMga nisbatan 6,4% ni tashkil qildi. Ushbu koʻrsatgichlarni qiyoslaydigan boʻlsak, Yevropa Ittifoqida 2,7%, AQShda 2,6% va Xitoyda 4,5% tashkil etgan. Shu tariqa Hindiston Fransiya va Buyuk Britaniyani quvib oʻtib, bugun dunyoning 5-iqtisodiyotiga aylandi.

1990-yilga qadar Hindiston SSSR kabi sotsialistik yoʻnalishda iqtisodiyotini amalga oshirdi. Natijada yuzaga kelgan turgʻunlik 1991-yilda chuqur iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishga majbur qildi va shu davrdan Hindistonda iqtisodiyotni liberallashtirish boshlandi. Oʻsha davrdagi “Litsenziya Raj”ning (litsenziyalar va qoidalarning murakkab tizimi) bekor qilinishi toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar va tadbirkorlik faoliyatining kengayishi uchun yoʻl ochdi. Tovarlar va xizmatlar soligʻining joriy etilishi kabi soliq islohotlari soliqqa tortish tizimini soddalashtirib, biznes uchun qulay muhit yaratdi. Nikolas Jon Spaykmen aytganidek: “Geografiya davlat tashqi siyosatining eng fundamental omili hisoblanadi, chunki bu omil doim mavjud". Shu oʻrinda aynan Hindiston iqtisodiyotining rivojida uning geografik joylashuvi xususan, uning dengizga chiqish imkoniyati ham bu yerda oʻziga xos oʻringa ega boʻldi.

Shuningdek, demografik omil ham alohida ahamiyat kasb etadi. Bugun Hindistonning salkam 1,5 mlrdlik aholisining yarmini aynan 25 yoshgacha boʻlgan yoshlar tashkil qiladi. Bu esa oʻz navbatida mamlakatni katta miqdordagi yosh ishchi kuchi bilan taʼminlaydi va mamlakatning iqtisodiy rivojida muhim roʻl oʻynaydi. Aynan demografiya bilan uzviy bogʻlangan holda bugun Hindiston diasporasi ham mamlakat iqtisodiyoti oʻsishiga yuqori hissa qoʻshmoqda.

The economic times nashrida keltirilgan maʼlumotlarga koʻra, Hindistonning xorijdagi muhojirlari tomonidan 2022-yil davomida mamlakatga ichki pul oʻtkazmalari 107,5 mlrd dollarni tashkil qilgan va bu jahon banki bergan prognozdan 7,5 mlrd dollarga oshib ketgan. Bu oʻz navbatida valyuta zaxiralarining koʻpayishi va rupiyaning mustahkamlanishiga yordam bergan. Britaniya iqtisodiy va amaliy tadqiqotlar markazi ekspertlari tadqiqotlariga koʻra, Hindiston 2032-yilga borib AQSh va Xitoydan keyingi 3-iqtisodga aylanadi va yana boshqa tahlillarga koʻra esa 2080-yilga borib Hindiston dunyoning aholi soni va iqtisodiy ulushiga koʻra eng yirik davlati boʻladi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

#iqtibos

Toj. Uni boshingizga kiying va u sizni qomatingizni magʻrur tutishga oʻrgatadi-sizda sokingina obroʻ paydo boʻladi, sizdan nur taraladi. Hech qachon ikkilanganingizni sezdirmang, ulugʻvorlikni yoʻqotmang, yoʻqsa, boshingizdagi toj tushib ketadi. U yanada munosibroq boshga qoʻnadi. Toj kiyish marosimiga taklif qilishlarini kutmang. Dunyoning eng ulugʻ imperatorlari tojni oʻzlari kiyishgan.

Hokimiyatning 48 qonuni

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

🇺🇿Ba’zi Telegram kanallar xorijiy yangiliklar haqida yozganda, faqat shov-shuvli kontentni ulashishga urinadi. Nima bo‘ldi? Nega bo‘ldi? Sababi nima? — bu savollarga javob yo‘q. Muhimi — e’tibor tortish. Ayrim mavzular chuqur tahlil qilinadi, boshqalari esa shunchaki mish-mish darajasida qoladi. Aynan shu sababdan kuchli tahliliy materiallarni taqdim etadigan kanallar bazasini yaratdik. Qo’shiling, afsuslanmaysiz.

Barcha kanalga qo’shilish uchun havola: https://t.me/addlist/Q4l07Qc5U3Q2Mzhi

TikTok va Meta: Texnologik gigantlarning Jahon siyosatiga ta’siri

Hozirda dunyo siyosati faqat hukumatlar va diplomatlar qo‘lida emas. Texnologiya gigantlari – TikTok, Meta, X (sobiq Twitter), Google – ham siyosiy maydonda yirik o‘yinchilarga aylangan. Ular davlatlararo munosabatlardan tortib saylov natijalarigacha ta’sir o‘tkazish kuchiga ega. Bu platformalar shunchaki ijtimoiy tarmoqmi yoki yangi geopolitik qurol?

1. TikTok – Yangi sovuq urush maydonimi?
Xitoyning ByteDance kompaniyasiga tegishli TikTok so‘nggi yillarda G‘arb davlatlarida xavotir uyg‘otgan. AQSh va Yevropa rasmiylari TikTok orqali Xitoy hukumati ma’lumot to‘playotgani va axborot oqimini nazorat qilayotgani mumkinligini aytib, uni taqiqlashga harakat qilmoqda.

Qaysi davlatlar TikTokni taqiqlagan?
◽AQSh – Hukumat rasmiylarining xizmat telefonlarida foydalanishni taqiqlangan, 2025-yil yanvaridan ilovani butunlay bloklash masalasi ko‘rilmoqda edi.
◽Hindiston – 2020-yilda TikTokni milliy xavfsizlik tahdidi deb e’lon qilib, butunlay taqiqladi.
◽Kanada va Yevropa Ittifoqi – Hukumat xodimlariga TikTokdan foydalanish cheklangan.
◽Fransiya – Hukumat xizmatlarida foydalanish taqiqlangan.

Siyosatga qanday ta’sir qiladi?

TikTok axborot urushlarida qudratli vositaga aylangan. Uning algoritmlari kimning postlari keng tarqalishini aniqlaydi, bu esa davlatlar tomonidan propaganda va dezinformatsiya tarqatish uchun qulay platforma sifatida ishlatilmoqda. Masalan, Rossiya va Xitoy G‘arbning demokratik tizimlariga nisbatan ishonchsizlik yaratish uchun TikTokdagi kontentni mo‘ljallangan auditoriyaga yo‘naltirgani haqida hisobotlar mavjud.
AQSh esa bunga javoban TikTok ustidan to‘liq nazorat o‘rnatishni yoki uni mamlakat hududida bloklashni rejalashtirmoqda. Bu esa AQSh va Xitoy o‘rtasidagi texnologik sovuq urushni yanada keskinlashtirishi mumkin.

2. Meta – Saylov natijalarini o‘zgartiruvchi kuch

Meta (Facebook, Instagram) oxirgi o‘n yillikda jahon siyosatiga eng katta ta’sir ko‘rsatgan platforma bo‘lishi mumkin. 2016-yilda Cambridge Analytica mojarosi ortidan Facebook saylov jarayonlariga bevosita ta’sir o‘tkazishi mumkinligi isbotlandi.

Meta qanday siyosiy o‘zgarishlarga sabab bo‘ldi?

◽️2016-yilgi AQSh prezidentlik saylovi – Facebook orqali saylovchilar maqsadli ravishda yo‘naltirildi va Donald Tramp kampaniyasi foydasiga ishlatilgan.
◽️Brexit – Facebookdagi maxsus algoritmlar yordamida Buyuk Britaniya aholisi Yevropa Ittifoqidan chiqishga undaldi.
◽️2020-yilgi AQSh saylovi – Soxta ma’lumotlar va dezinformatsiya oqibatida ijtimoiy tartibsizliklar yuzaga keldi.

Geosiyosiy muammolar

Bugungi kunda Meta dezinformatsiya va manipulyatsiya manbai sifatida tanqid qilinmoqda. Rossiya, Xitoy va Eron kabi davlatlar o‘z ta’sir doirasini kengaytirish uchun Facebook va Instagram’da “feyk news” strategiyasidan foydalanayotgani aytilmoqda.

G‘arb davlatlari esa Metani yanada kuchliroq tartibga solish rejalarini muhokama qilmoqda. Hatto Yevropa Ittifoqi kompaniyaga katta jarimalar va axborot nazorati joriy etishi mumkinligini bildirgan.


3. Algoritmlar siyosatchilardan qudratlimi?

Bugungi kunda TikTok va Meta kabi kompaniyalarning axborot oqimini boshqarish imkoniyati siyosatchilardan ham kuchliroq bo‘lishi mumkin. Chunki:

☑️Davlatlar – o‘z fuqarolariga yetib boruvchi axborotni nazorat qilolmaydi.
☑️Ijtimoiy tarmoqlar – odamlarning qarashlarini o‘zgartirish qudratiga ega.
☑️ Algoritmlar – qaysi yangiliklar muhim ekanini o‘zlari hal qiladi.

Demak, bugungi kunda siyosat nafaqat hukumatlar qo‘lida, balki texnologik gigantlar ixtiyorida hamdir.

Texnologik kompaniyalar siyosiy maydonning yangi qudratli o‘yinchilariga aylandi. Ularning algoritmlari odamlarning qarashlariga bevosita ta’sir o‘tkazmoqda. Kelajakda hukumatlar texnologik gigantlarni nazorat qila oladimi yoki aksincha, texnologik gigantlar davlat siyosatini belgilaydimi?

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Gannibal direktivasi

Qadimgi Karfagenning mashhur qoʻmondoni Gannibal Barka nomidan olingan. Isroil Mudofaa armiyasi(IDF) ning isroilliklarni asirga olinishini oldini olishga qaratilgan norasmiy protokoli sanaladi. 1986-yilda Livanda Isroil askarlarining asirga olinishiga yoʻl qoʻymaslik maqsadida ishlab chiqilgan.

Bu qanday direktiva?

Gannibal direktivasi IDF uchun Isroil fuqarolari va askarlarning asirga olinishiga yoʻl qoʻymaslik haqidagi chora-tadbirlar qoʻllanmasi hisoblanadi. Zarur holatda hattoki oʻz kuchlari va fuqarolariga zarba berish (friendly fire) ga ham ruxsat berilgan.

Direktivaning yozma matni bugungi kunga qadar umuman nashr qilinmagan. U bilan faqat Isroilning yuqori martabali qoʻmondonlari tanish. Quyi darajadagi zobitlar uchun ogʻzaki koʻrsatmalar amalga kiritilgan.

Isroil armiyasi mafkurasiga koʻra hech bir askar yordamsiz qolmaydi. Ammo aqalli 1 ta askar asirga tushib qolishi ham Isroil jamiyatida jiddiy muhokama qilinadi. Asirni ozod qilish kerak boʻlganda hukumatni yon berishiga sabab boʻladi. Buning eng mashhur epizodi 2006-yilda HAMAS tomonidan asirga olingan Gilad Shaliddir. U faqat 2011-yilda 1027 nafar falastinlik mahbuslar(asirlar orasida boʻlajak HAMAS lideri Yahyo Sinvar ham boʻlgan) ni ozod qilish evaziga ozod qilingan.

2003-yilga qadar ushbu direktiva haqida matbuotda muhokama qilish ta'qiqlangan. Ushbu direktiva Isroil ichida katta mojarolarga sabab boʻlgandan soʻng 2016-yilda oʻsha vaqtdagi Isroil Bosh shtab boshligʻi Gadi Eyzenkot tomonidan bekor qilingan.

7-oktabr hujumida qoʻllanishi.

Bir-qator manbalarga koʻra ushbu direktiva 2023-yil 7-oktabr hujumlari paytida ham qoʻllanilgan va qurbonlar sonining oshishiga sabab boʻlgan.

Isroil rasmiylari esa buni doimiy tarzda rad etib kelmoqda. Ammo bugunga qadar mustaqil tekshiruvlar oʻtkazilmagan.

Ma'lumot uchun 2023-yil 7-oktabr hujumida 1200 dan ortiq kishi halok boʻlgan. Turli manbalar HAMAS bu darajadagi qurbonlar keltira olmasligini va Isroil armiyasini oʻz askarlari va fuqarolarini oʻqqa tutganlikda ayblamoqda.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Xitoy haqida qiziqarli geosiyosiy va xalqaro siyosiy faktlar! Davomi...

Xitoy dengiz floti: Dunyodagi eng qudratli harbiy-dengiz kuchlaridan biri

 Dunyodagi eng katta harbiy-
dengiz floti Bugungi kunda Xitoy dengiz floti (PLAN – People's Liberation Army Navy) kemalar soni bo'yicha dunyoda eng ko'p miqdorni tashkil etadi . 2024-yil holatiga ko'ra, Xitoyning harbiy-dengiz floti tarkibida 340 dan ortiq jangovar kema bor, bu esa AQSh harbiy-dengiz flotidan ham ko'proqdir.

 Uchta aviatashuvchi kema.
Xitoy o'zining uchta aviatashuvchi kemasiga ega:
 Liaoning – 2012-yilda ishga tushirilgan (modernizatsiya qilingan ishlab chiqarish sovet kemasi).
Shandong – 2019-yilda Xitoy tomonidan birinchi aviatashuvchi.
  Fujian – 2022-yilda suvga tushirilgan eng ilg'or aviatashuvchi, elektromagnit katapult tizimi bilan yuvish.

 Tezkor rivojlanayotgan suv osti floti.
Xitoyning suv osti kemalari floti ham juda qudratli bo'lib, uning tarkibida 60 dan ortiq dizel-elektr va atom suv osti kemalari mavjud. Bu kemalar orasida Jin sinfi (Type 094) ballistik raketali suv osti kemalari ham bor bo'lib, ular JL-2 va JL-3 yadroviy raketalarini olib yurishi mumkin.

Zamonaviy esminets va fregatlar.
Xitoyning eng ilg'or jangovar kemalari:
 Type 055 – dunyodagi eng kuchli esminetslardan biri bo'lib, AQShning Arleigh Burke tarkibli esminetlar bilan bellasha oladi.
Type 052D – zamonaviy radar va raketa hujumiga qarshi tizimlar bilan ta'minlaydi.
 Type 054A – ko'p maqsadli fregatlar bo'lib, Xitoyning asosiy dengiz himoyasidan birini olib boradi.

 Xitoyning global dengiz strategiyasi.
Xitoy harbiy-dengiz floti mudofaa uchun emas, balki global ta'sirni yaratish uchun ham faol harakat qilmoqda:
 Janubiy Xitoy dengizi – Pekin bu hududda harbiy bazalar qurib, sun'iy orollar tashkil qilmoqda.
Hind okeani – Xitoy Djibutida harbiy baza ochgan , Pokiston, Shri-Lanka va Afrikada strategik portlarga sarmoya kiritmoqda.
Tinch okeani – AQSh va Yaponiya bilan raqobatda Xitoy harbiy-dengiz floti o'rni keskinlashmoqda.

 Dron kemalar va sun'iy intellekt.
Xitoy-dengiz floti uchuvchisiz harbiy kemalar va sun'iy intellekt boshqaruvidagi dronlar ustida ish olib bormoqda. Zhongshan tarkibli dron kemalari va zamonaviy raketa tizimlari bu boradagi eng muhim yutuqlardandir.


2030-yilgacha qanday rejalar bor?
🔹 400 dan ortiq jangovar kema – Xitoy dunyodagi eng yirik harbiy-dengiz kuchiga ega flot tashkil qilmoqda.
🔹 Yangi aviatashuvchilar va esminetslar – kamida 5 ta aviatashuvchi kema flot tarkibiga kiritiladi.
🔹 Sun'iy intellekt va robotlashtirilgan harbiy kemalar – texnologik ustunlikni qo'lga olish rejalashtirilgan.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Xitoy haqida qiziqarli geosiyosiy va xalqaro siyosiy faktlar!

Dunyodagi eng qudratli davlatlardan biri.
Xitoy dunyoning ikkinchi yirik iqtisodiyoti bo‘lib, global siyosatda AQSh bilan raqobat qilmoqda. Xitoyning iqtisodiy va harbiy qudrati uni xalqaro maydondagi asosiy o‘yinchilardan biriga aylantirgan.

 “Bir kamar, bir yo‘l” loyihasi – Yangi Ipak yo‘li.
Xitoy 2013-yilda "Bir kamar, bir yo‘l" (Belt and Road Initiative, BRI) mega-loyihasini boshladi. Ushbu dastur orqali Xitoy 100 dan ortiq mamlakat bilan infratuzilma va savdo aloqalarini rivojlantirmoqda.

 Xitoy va Tayvan masalasi.
Xitoy Tayvanni o‘z hududi deb hisoblaydi va “bitta Xitoy” tamoyiliga rioya qiladi. AQSh va boshqa G‘arb davlatlari Tayvanni qo‘llab-quvvatlasa-da, Pekin harbiy yo‘l bilan orolni qaytarish imkoniyatini ham istisno qilmaydi.

 AQSh-Xitoy savdo urushi.
So‘nggi yillarda AQSh va Xitoy o‘rtasida savdo mojarolari kuchaygan. Donald Tramp prezidentligi davrida Xitoy mahsulotlariga yuzlab milliard dollarlik bojlar joriy qilindi, bu esa global iqtisodiyotga katta ta’sir ko‘rsatdi.

BRICS va ko‘p qutbli dunyo.
Xitoy Braziliya, Rossiya, Hindiston va Janubiy Afrika bilan birgalikda BRICS tashkilotining yetakchi a’zosi. Bu blok G‘arbga muqobil iqtisodiy va siyosiy ittifoq sifatida shakllanmoqda.

 Janubiy Xitoy dengizidagi ziddiyatlar.
Xitoy Filippin, Vetnam, Malayziya va boshqa davlatlar bilan Janubiy Xitoy dengizida hududiy da’volarga ega. Pekin bu hududda sun’iy orollar qurib, harbiy bazalar joylashtirgan, bu esa AQSh va uning ittifoqchilari bilan keskinlikka sabab bo‘lmoqda.

 Xitoy va Rossiya hamkorligi.
Ukraina urushidan keyin Xitoy va Rossiya aloqalari yanada mustahkamlandi. Xitoy Rossiyaga iqtisodiy yordam berayotgani, biroq harbiy yordam masalasida ehtiyotkor bo‘layotgani xalqaro geosiyosatning muhim jihatlaridan biri.

 Xitoyning Afrika va Lotin Amerikasidagi ta’siri.
Xitoy Afrika va Lotin Amerikasida katta investitsiyalar kiritib, bu hududlardagi infratuzilmani rivojlantirishda asosiy davlatga aylandi. Pekin bu orqali strategik ta’sirini kuchaytirib, tabiiy resurslar bazasini kengaytirishga harakat qilmoqda.

 G‘arb sanksiyalari va texnologik raqobat.
AQSh va Yevropa Ittifoqi Xitoyning texnologik kompaniyalariga qarshi sanksiyalar joriy etgan. Ayniqsa, Huawei va TikTok kabi kompaniyalarga bosim kuchaymoqda. Xitoy esa o‘zining texnologik mustaqilligini oshirish uchun ulkan mablag‘ ajratmoqda.

BMT va Xitoyning global siyosiy roli.
Xitoy BMT Xavfsizlik Kengashining doimiy a’zosi bo‘lib, xalqaro mojarolarni hal qilishda muhim rol o‘ynaydi. Pekin ayniqsa, Suriya, Shimoliy Koreya va Eron masalalarida mustaqil tashqi siyosat olib bormoqda.

 Xitoy bugungi dunyo siyosatining asosiy o‘yinchilaridan biri bo‘lib, uning harakatlari global kelajakni shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

Migrantlar uchun eng yomon yil

BMT maʼlumotlariga koʻra, 2024-yilda migratsiyaga urinish chogʻida kamida 8938 kishi halok boʻlgan, bu tarixdagi eng yuqori koʻrsatkichdir.

Xalqaro Migratsiya Tashkiloti (XMT) real ko‘rsatkichlar ancha yuqori bo‘lishi mumkinligidan ogohlantirmoqda, chunki ko‘plab holatlar rasmiy ma’lumotlar yo‘qligi sababli noaniq qolmoqda.

«Dunyo boʻylab jon berayotgan muhojirlar sonining ortib borayotgan fojiasini qabul qilib boʻlmaydi». «Har bir raqam ortida o’limi falokat bilan yakunlangan odam bor», deya ta’kidladi XMT Bosh direktorining o'rinbosari Ugochi Daniels.

Batafsil ma'lumot:
Muhojirlar o‘rtasidagi o‘lim ko’rsatkichi beshinchi yil ketma-ket o‘sib bormoqda. Avvalgi antirekord 2023-yilda qayd etilgan - 8 747 o'lim.

🌎Eng koʻp oʻlim holatlari Osiyoda – 2778 kishi, Afrikada 2242 kishi va Oʻrta yer dengizida 2452 kishi qayd etilgan.

XMT samarali qidiruv-qutqaruv tizimlari hamda migratsiya uchun xavfsiz va qonuniy yo‘llarni yaratish zarurligini ta’kidladi.

Amerikada kamida 1233 kishi, jumladan, Karib dengizida 341 va Panama va Kolumbiya chegarasidagi Darien oʻrmonida 174 kishi halok boʻlgani maʼlum. Bular ushbu hududlardagi kuzatuvlarning butun davri uchun eng yuqori ko'rsatkichlardir.

2022-yildan beri qayd etilgan barcha o'limlarning kamida 10 foizi zo'ravonlik tufayli sodir bo'lgan. 2024-yilda bu asosan Osiyo mamlakatlarida sodir bo'ldi - deyarli 600 kishi halok bo'ldi.

XMT ta'kidlashicha, qurbonlarning aksariyati noma'lum bo'lib qolmoqda, bu esa oilalarga javob berish munosabatini murakkablashtirmoqda.

«O'lganlar sonining ortib borayotgani o'z-o'zidan fojiali, ammo bundan ham qo'rqinchlisi shundaki, minglab odamlar ism-sharifsiz qolmoqda», - deydi "Yo'qolgan migrantlar" loyihasi koordinatori Julia Blek.

XMT xalqaro hamkorlik va tizimli yondashuvga chaqirib, xavfsiz va qonuniy migratsiya yo‘llarini yaratish insonlar halok bo‘lishining oldini olishning yagona barqaror yo‘li ekanligini ta’kidladi.

✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram

2024-yil yakunlariga koʻra, Xitoy xarid qobilyati pariteti(ingliz tilida PPP) boʻyicha dunyoning eng yirik iqtisodiyotiga aylandi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram

ASEAN Yevropa Ittifoqi kabi bo'la oladimi?

1. Integratsiya darajasi

ASEAN hozirda asosan iqtisodiy hamkorlik va xavfsizlik masalalariga yo‘naltirilgan. Yevropa Ittifoqi esa, nafaqat iqtisodiy, balki siyosiy va huquqiy jihatdan ham kuchli integratsiyaga ega. ASEAN davlatlari suverenitet masalasiga juda ehtiyotkor yondashadi, shu sababli, Yevropa Ittifoqidagi singari yagona valyuta joriy etish yoki umumiy qonunchilik tizimini shakllantirish hozircha uzoq istiqboldagi masala bo‘lib qolmoqda.
Bu borada Mahathir Mohamad (Malayziya sobiq bosh vaziri)
ASEAN hech qachon Yevropa Ittifoqi kabi bo‘la olmaydi, chunki bizda umumiy tarix, madaniyat yoki yagona boshqaruv tizimi yo‘q. Har bir davlat o‘z mustaqilligini saqlab qolish tarafdori.”
-deb ta'kidlab o'tgan.

Lee Kuan Yu (Singapurning birinchi bosh vaziri) esa
“ASEAN davlatlari birgalikda ishlashi kerak, ammo Yevropa Ittifoqi modelini takrorlash biz uchun samarasiz bo‘lishi mumkin. Biz turli millatlar, tillar va tizimlarga egamiz.”
-deb ASEANning hamkorlik platformasi sifatida muhim rol o‘ynashini tan olgan, lekin u Yevropa Ittifoqiga o‘xshash darajadagi integratsiyani realistik deb hisoblamagan.

2. Tashkilotning tuzilishi
Yevropa Ittifoqida kuchli institutsional tuzilma mavjud (masalan, Yevropa Parlamenti, Yevropa Komissiyasi, Yevropa Kengashi). ASEAN esa yanada erkinroq va davlatlarning ichki siyosatiga kamroq aralashadigan mexanizmlarga ega.
Rodrigo Duterte (Filippin sobiq prezident)
“ASEAN davlatlari bir-birining suverenitetiga hurmat bilan yondashadi. Biz integratsiyadan ko‘ra hamkorlikni afzal bilamiz.”
- deya ta'kidlab ASEAN davlatlarini suverenitet masalasida ehtiyotkor bo‘lishga chaqirgan.


3. Iqtisodiy holat va farqlar
ASEAN davlatlari iqtisodiy jihatdan juda turlicha rivojlangan. Singapur yuqori darajadagi iqtisodiyotga ega bo‘lsa, Myanma yoki Laos hali rivojlanayotgan davlat hisoblanadi. Yevropada ham farqlar bor, lekin umumiy iqtisodiy tizim ularni muvozanatlashtiradi.

4. Xavfsizlik va siyosiy tafovutlar
ASEAN harbiy yoki mudofaa jihatidan ham Yevropa Ittifoqidan farq qiladi. NATO orqali Yevropa mamlakatlari umumiy xavfsizlik tizimiga tayanadi. ASEAN esa harbiy masalalarda har bir davlatning mustaqilligini saqlab qolish tarafdori.

Xulosa

Hozircha ASEAN Yevropa Ittifoqidek kuchli siyosiy va iqtisodiy blok bo‘lishga tayyor emas. Biroq u o‘ziga xos modelda mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirmoqda. Katta ehtimol bilan ASEAN kelajakda Yevropa Ittifoqi emas, balki o‘ziga mos fleksibil hamkorlik tizimini shakllantirishni davom ettiradi.

Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
Twitter | YouTube | Facebook
| Instagram | Telegram