نشستن درویش فاریابی بر سجاده و گذر کردنش از رودخانه

بوستان سعدی
نگاره: صفوی، اصفهان، حدود 1600م.
کتابت: علی‌الحسینی الکاتب، هرات، حدود 1526 م.
قاب تصویر: 18.7×10.8 سانت
صفحه: 28.5×18.5 سانت
رنگدانه‌های مات با طلا
مهر بقعة شیخ صفی‌الدین اردبیلی
مجموعة دیوید، کپنهاگ

نشستن درویش فاریابی بر سجاده و گذر کردنش از رودخانه

بوستان سعدی
نگاره: صفوی، اصفهان، حدود 1600م.
کتابت: علی‌الحسینی الکاتب، هرات، حدود 1526 م.
قاب تصویر: 18.7×10.8 سانت
صفحه: 28.5×18.5 سانت
رنگدانه‌های مات با طلا
مهر بقعة شیخ صفی‌الدین اردبیلی
مجموعة دیوید، کپنهاگ

این نگاره، سعدی و درویشی از فاریاب را به تصویر می‌کشد که به رودخانه‌ای در مغرب می‌رسند. سعدی دِرهم داشت و با آن توانست خرج عبورش را بدهد؛ اما درویش پولی نداشت و رها شد. هنگام عبور، سعدی پشیمان و دل‌نگران سرنوشت درویش شد...‌ سپس با شنیدن صدای هلهله و شادی برگشت و با حیرت دید درویش روی سجاده‌اش نشسته و در حال عبور از رودخانه است.

این نگاره ترکیبی قابل‌توجه را نشان می‌دهد - ترکیبی از جزئیاتی پیچیده از سبک بهزاد مانند صخره‌های افق و برخی از ویژگی‌های دورة شاه‌عباس مانند عمامة بزرگ مسافر پشت سر سعدی روی کشتی. این عمامة متمایز در تصویری از صحنة اعدام (منطق الطیر) منسوب به آغاز سدة ۱۷ م. در موزه متروپولیتن منعکس شده است.
یکی دیگر از ویژگی‌های قابل‌توجه طراحی خود کشتی با سه دکل، دو بادبان برافراشتة بزرگ و کوچک و مهم‌تر از همه یک ردیف توپ، است...

زمین دیدم از نیزه چون نیْسِتان
برافتاده بیرق چو آتش در آن

به روز اجل نیزه جوشن دَرَد
ز پیراهن بی اجل نگذرد
[سعدی، بوستان]
مژگانت همی گذر کند از جوشن
مانند سنان گیو در جنگ پشن
[کمال‌الدین اسمعیل]


سرنیزة فولادین طلاکاری‌شده
ایران؛ سدة ۱۶ میلادی
۳۶×۲.۳ سانت، قطر: 3.6 سانتیمتر
مجموعة دیوید، کپنهاگ

این سرنیزه احتمالاً روی نیزة بلند و چوبی یک سواره‌نظام قرار داشته است. نوک نیزه سه‌گوش است و دارای سه لبة تیز است که آن را محکم، سنگین و برای سوراخ کردن زره کارآمد می‌کند.

سه طرف سرنیزه دارای فرورفتگی‌هایی با ابیاتی فارسی است که با طلا تزئین شده است و به جنگ، عشق و چیرگی سرنوشت بر زندگی انسان می پردازد.
یک علامت دایره‌ای کوچک (تمغا) بر روی بیت نخست اضافه شده است که نشان می‌دهد این نیزه زمانی در زرادخانة «هاگیا ایرنه» عثمانی بوده است. شاید غنیمتی از جنگ چالدران در سال 1514 م. یا نبردی پیش از آن باشد. علامت ناشناس دیگری از همان نوع به بخش انتقالی بین نوک و نیزه اضافه شده است.

مطالعة تطبیقی منسوج دورة ایلخانی و آثار سفالین دوره‌های سلجوقی و ایلخانی

کاظم ابراهیمی
نشریة هنرهای صناعی ایران

پارچة مدور منقوش با نخ ابریشم و طلا


آغاز سدة 14م./ 8 ق.
قطر 69 سانتیمتر
ملیله، ابریشم و لایه‌های مطلّا
کتیبه‌ای عربی در حاشیه
در بیان آرزوها و کامیابی‌ها
عراق یا غرب ایران
مجموعة دیوید، کپنهاگ

بدون عنوان 3

پوران جین‌چی
پوران جینچی (ایران، متولد 1959)
اندازه با قاب 122×86.5 سانتی‌متر
اکریلیک و مرکّب روی بوم
امضا شده در پشت قاب
مجموعة محفوظی

در دایره‌ای که آمد و رفتن ماست
او را نه بدایت نه نهایت پیدا‌ست

کس می‌نزند دمی در این معنی راست
کاین آمدن از کجا و رفتن به کجاست؟

بدون عنوان 3
پوران جین‌چی
پوران جینچی (ایران، متولد 1959)
اندازه با قاب 122×86.5 سانتی‌متر
اکریلیک و مرکّب روی بوم
امضا شده در پشت قاب
مجموعة محفوظی

چلیپای نستعلیق

رقم عرشی
هند، سدة ۱۷ میلادی
286 × 183 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

چشم تو چو دلبری نماید
صد دل به کرشمه‌ای رباید
حوری تو در آینه چو‌ بینی
آیینه به تو پری نماید

فقیر عرشی
بجهت نواب مستغنی‌الاوصاف
جعفرخان مدظله تحریر یافت.

هند، سدة ۱۷ میلادی
286 × 183 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

دو کاتب معروف به نام «عرشی» وجود دارد که هر دو در سدة هفدهم فعال بودند.

یک. محمد مؤمن اکبرآبادی، با تخلص عرشی، فرزند خطاط میرعبدالله مشکین‌رقم است. داراشکوه او را برای معلمی پسرش سلیمان‌شکوه استخدام کرد. او بعداً بازنشسته شد و در سال 1680 درگذشت. فقط یک قطعه با امضای محمد مؤمن و تاریخ 1073 ه‍ .ق. 1662-63 م. ثبت شده است.

دو. عرشی فرزند خوشنویسی بنام کمال‌الدین از خیرآباد. عرشی به جوانپور نقل مکان کرد و مورد لطف عبدالرحیم‌خان قرار گرفت. سپس عازم فارس شد و در یزد اقامت گزید. در زمان اتمام «مأثر رحیمی» در سال 1616 او هنوز زنده بود.

دو صفحه از قرآن رقم یاقوت المستعصمی


خط ریحان، ثلث و رقاع
بغداد، ۸۷-۱۲۸۶ م. | 685 ق.
اندازه: 28.۴ × 22.6 سانتیمتر
موزة هنرهای ترکی و اسلامی

دو صفحه از قرآن رقم یاقوت المستعصمی


خط ریحان، ثلث و رقاع
بغداد، ۸۷-۱۲۸۶ م. | 685 ق.
اندازه: 28.۴ × 22.6 سانتیمتر
موزة هنرهای ترکی و اسلامی

مُهر با نقش نیم‌تنة هرمز دوم


ایران، ساسانیان
سنگ گارنت ( نارسنگ یا بیجاده)
موزه هنرهای زیبا بوستون

دو سیاه‌مشق نستعلیق

رقم میرحسین
صفحه‌هایی از یک مرقّع
۱۲۸۸ ه‍ .ق. | ۱۲۹۰ ه‍ .ق.
عرضه در حراج کریستیز

در عشق تو تَرک سر چه باشد
از دوست عزیزتر چه باشد
جان نیز [اگر فرستم آنجا
این تحفة مختصر چه باشد]

[کمال خجندی]

رقم میرحسین
۱۲۸۸ ه‍ .ق. | ۱۲۹۰ ه‍ .ق.
عرضه در حراج کریستیز

در عشق تو تَرک سر چه باشد
از دوست عزیزتر چه باشد
جان نیز [اگر فرستم آنجا
این تحفة مختصر چه باشد]

رقم میرحسین
۱۲۸۸ ه‍ .ق. | ۱۲۹۰ ه‍ .ق.

در عشق تو تَرک سر چه باشد
از دوست عزیزتر چه باشد
جان نیز [اگر فرستم آنجا
این تحفة مختصر چه باشد]

[کمال خجندی]

رقم میرحسین
۱۲۸۸ ه‍ .ق. | ۱۲۹۰ ه‍ .ق.
عرضه در حراج کریستیز

حکیم فردوسی


رستم مصطفی‌یف
1934 میلادی
رنگ روغن روی بوم
گالری ملی هنر، باکو

چند برگ از یک مرقّع

ایران، سدة 16 تا 19 میلادی
287 × 187 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

آثاری از محمدکاظم واله اصفهانی، وصال شیرازی، محمدلطیف، میرعلی هروی(قطّاع سیدعلی بدخشی)، محمدجعفر اصفهانی

مرقّع در 38 صفحه شامل خط‌های نسخ، نستعليق، تعليق و شكسته است.

چند برگ از یک مرقّع

ایران، سدة 16 تا 19 میلادی
287 × 187 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

آثاری از محمدکاظم واله اصفهانی، وصال شیرازی، محمدلطیف، میرعلی هروی(قطّاع سیدعلی بدخشی)، محمدجعفر اصفهانی

مرقّع در 38 صفحه شامل خط‌های نسخ، نستعليق، تعليق و شكسته است.

چند برگه از یک مرقّع

ایران، سدة 16 تا 19 میلادی
287 × 187 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

مرقّع در 38 صفحه شامل خط‌های نسخ، نستعليق، تعليق و شكسته با آثاري با رقم وصال شيرازي، محمدكاظم واله و یک اثر قطاعی منسوب به ميرعلي هروي.

چند برگه از یک مرقّع

ایران، سدة 16 تا 19 میلادی
287 × 187 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

مرقّع در 38 صفحه شامل خط‌های نسخ، نستعليق، تعليق و شكسته با آثاري با رقم وصال شيرازي، محمدكاظم واله و یک اثر قطاعی منسوب به ميرعلي هروي.

چند برگ از یک مرقّع

ایران، سدة 16 تا 19 میلادی
287 × 187 میلی‌متر
عرضه در حراج بونهامز

آثاری از محمدکاظم واله اصفهانی، وصال شیرازی، محمدلطیف، میرعلی هروی(قطّاع سیدعلی بدخشی)، محمدجعفر اصفهانی

مرقّع در 38 صفحه شامل خط‌های نسخ، نستعليق، تعليق و شكسته است.

سرمشق میرحسین برای مظفرالدین‌شاه

برگی از یک مرقّع
قاجار، پایان سدة نوزدهم
اندازة صفحه: 29.5 × 19.4 سانتی‌متر
عرضه شده در حراج کریستی

سرمشق میرحسین برای مظفرالدین‌شاه


برگی از یک مرقّع
قاجار، پایان سدة نوزدهم
اندازة صفحه: 29.5 × 19.4 سانتی‌متر
عرضه شده در حراج کریستی
شامل 37 قطعه خوشنویسی و 1 عکس دربرگیرندة خط‌ها و سبک‌های گوناگون

بهلول در خواب


اسماعیل آشتیانی
۱۳۳۰ خورشیدی
رنگ‌روغن روی بوم
۶۲×۷۹ سانتیمتر
کتابخانه و موزة مجلس

بهلول در خواب


اسماعیل آشتیانی
۱۳۳۰ خورشیدی
رنگ‌روغن روی بوم
۶۲×۷۹ سانتیمتر
کتابخانه و موزة مجلس

اسماعیل آشتیانی که از همان ابتدای راه، کمال الملک را الگوی نقاشی خود قرار داده بود، سوژه‌های طبیعی و روزمرگی مردمان کوچه و بازار را به سوژه‌های اشرافی و درباری ترجیح می‌داد. طبیعت، اساس ایده‌های او به شمار می‌آمد و به تبع استادش،  از مدل زنده و طبیعی برای نقش زدن بر بوم نقاشی استفاده می‌کرد. از اسماعیل آشتیانی نزدیک به ۱۰۰ تابلو به جا مانده که پس از نمایش در چندین نمایشگاه داخلی و خارجی، یا از سوی شخص او به کتابخانة مجلس شورای ملی اهدا شد یا در موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی یا نزد خانواده اش نگهداری می‌شود.

کتابت نستعلیق بوستان سعدی
میرعلی هروی، 1538 م.
کتابخانه مجلس شورای اسلامی

کمال است در نفس مردم سخن
به گفتار بیهوده صرفش مکن

ندیدم ز غماز سرگشته‌تر
نگون طالع و بخت برگشته‌تر

کسانی که پیغام دشمن برند
ز دشمن همانا که دشمن‌تر‌ند

کسی قول دشمن نگوید به دوست
جز آنکس‌که دردشمنی یار اوست

میان دو تن آتش افروختن
نه عقل است و خود در میان سوختن

به کوشش توان دجله را پیش بست
نشاید زبان بداندیش بست

اگر کُنج خلوت گزیند کسی
که پروای صحبت ندارد بسی

مذمت کنندش که زرق است و ریو
ز مردم چنان می‌گریزد که دیو

وگر خنده روی است و آمیزگار
عفیفش ندانند و پرهیزگار

وگر بی‌تکلف زیَد مال‌دار
که زینت بر اهل تمیز است عار

زبان در نهندش به ایذا چو تیغ
که بدبخت زر دارد از خود دریغ

کمال است در نفس مردم سخن
به گفتار بیهوده صرفش مکن
کتابت نستعلیق بوستان سعدی
میرعلی هروی، 1538 م.
کتابخانه مجلس شورای اسلامی

پرتره افتخاری از شاهزادة تیموری جلال‌الدین میران‌شاه (1366 - 1408) سومین پسر تیمور

دهلی، شمال هند، میانه تا پایان سدة ۱۹ م.
رنگدانه‌های مات، مرکّب سیاه، طلا و کاغذ
اندازه: 47×29 سانتی‌متر
با قاب: 60.5×41.5 سانتی‌متر
عرضه در حراج‌ها

این اثر افتخاری شاهزادة تیموری، میران‌شاه، به دنبال یک روند رایج در هند گورکانی در سدة ۱۷ و ۱۸ م. احتمالاً راهی برای بزرگداشت حاکمان مغول بود و بر مشروعیت امپراطوران برای حکومت به عنوان نوادگان تیمور و فرزندانش تأکید داشت.

بتاریخ ۱۰-ماه شعبان‌المعظم سنه ۸۰۶ هجری نبوی در مضافات ایران سریرآرا شدند | تاریخ جلوس شاه هشیار میران‌شهِ عاقل است بشمار

مُرد شاه زمانه میران‌شاه
پیرتر شد ز رنجِ عالمِ پیر

سیاه‌مشق
قاجار، سدة 19م.
اندازه: 23× 14.7 سانتی‌متر
مجموعة خصوصی اروپایی
عرضه‌شده در خراج CHISWICK

این جان عاریت که به حافظ سپرد دوست
روزی رُخش ببینم و تسلیم وی کنم


ایران، سدة 19م.
اندازه: 23× 14.7 سانتی‌متر
مجموعة خصوصی اروپایی
عرضه‌شده در خراج CHISWICK

خوان هفتم: رستم دیو سفید را می‌کشد.

برگه 124 از شاهنامة شاه‌طهماسبی
نگارگر: عبدالوهاب
آبرنگ، طلا و نقره مات
برگه: 47.5×۳۳.۲ سانتیمتر
نگاره: 28.4×۱۸.۵ سانتیمتر
موزه هنر کلیولند

خوان هفتم: رستم دیو سفید را می‌کشد.


برگه 124 از شاهنامة شاه‌طهماسبی
نگارگر: عبدالوهاب
آبرنگ، طلا و نقره مات
برگه: 47.5×۳۳.۲ سانتیمتر
نگاره: 28.4×۱۸.۵ سانتیمتر
موزه هنر کلیولند

در این اثر باشکوه و زیبا از نقاشی درباری صفوی در ایران، رستم پهلوان جنگجو، آخرین خوان هفت‌گانة خود را به پایان می‌رساند که قدرت او را به عنوان یک قهرمان بی‌همتا تثبیت کرد. او درگیر مبارزه‌ای سرسختانه با رئیس دیوها، دیو سفید، می‌شود تا خون نیرومندی را از کبدش بیرون بکشد که بینایی را به چشمان کور پادشاه باز می‌گرداند. نبرد آنها که در داخل یک غار اتفاق می‌افتد، توسط گروهی از دیوها که از بالا به پایین نگاه می‌کنند، دیده می‌شود. فرمانروای جوان محلی، در کنار غار به درختی بسته شده است که توسط رستم اسیر شد تا به عنوان راهنما و خبرچین‌اش خدمت کند. رخش در همان حوالی در حال چراست، بدون اینکه نگران خشونت خونینی که رخ می‌دهد، باشد.

هزار جهد بکردم که سرِّ عشق بپوشم
نبود بر سر آتش مُیسَّرم که نجوشم


محمد قنا ۱۴۱۴ ه‍ .ق.

به هدف اصابت کردن تیر شکارچی سوارکار

منسوب به: مظفرعلی
صفویه، حدود ۹۱۹ ش. 1540 م.
اندازه: ۲۴.۲۰×۱۵.۵۰ سانتیمتر
مکتب تبریز
کتابخانه و موزة بریتانیا

به هدف اصابت کردن تیر شکارچی سوارکار

منسوب به: مظفرعلی
صفویه، حدود ۹۱۹ ش. 1540 م.
اندازه: ۲۴.۲۰×۱۵.۵۰ سانتیمتر
مکتب تبریز
کتابخانه و موزة بریتانیا

یک شکارچی سوار بر اسب، به عقب برگشته و تیرش را به سمت شیر پرتاب کرده است؛ تیر از دهان شیر عبور کرده است. عمامه و لباس سوارکار، اسلیمی زین و پوشش اسب، از ویژگی‌های نگاره‌های درباری دورة شاه‌طهماسب (76-1524) است.

علیرغم نبود رقم، این نگاره به مظفرعلی نسبت داده شده که در شاهنامه شاه‌طهماسب و خمسه (43-1539)، که اکنون در کتابخانة بریتانیا نگهداری می‌شود، مشارکت داشته است.

یک شکارچی سوار بر اسب پس از پرتاب تیر به دهان شیری که به سمت او حمله‌ور شده بود، به عقب برمی گردد. باتوم عمامه ی کنده شده (کولا) و نمای شکل عربی پیچیده از زین، زین و ردای او، نمونه ای از نقاشی های درباری در دوره شاه طهماسب (76-1524).

منسوب به: مظفرعلی
صفویه، 1540 م.
منسوب به: تبریز
اندازه: ۲۴.۲۰×۱۵.۵۰ سانتیمتر


علیرغم فقدان انتساب مکتوب، این نقاشی به مظفرعلی نسبت داده می شود که در شاهنامه شاه طهماسب و خمسه او در سال های 43-1539 که اکنون در کتابخانه بریتانیا نگهداری می شود، مشارکت داشته است. این نقاشی ظاهراً از همان آلبوم دو نقاشی دیگر BM، سرخان بیگ مباشر اثر میرموسویر و شاهزاده و پیج میر سیدعلی است که هر دو در سال 1930 به دست آمدند. این نقاشی در صفحه آلبوم نصب شده است. عکس آن شامل تابلویی از شعر فارسی است. مقداری از بین رفتن رنگ، روتوش و علائم چین قدیمی روی نقاشی وجود دارد.

چلیپای نستعلیق

محمد افضل
هند، ۱۱۳۷ [ه‍ .ق.]
مجموعة Aber

با آنکه اهل دل ز علایق مجردند
در دام زلف سلسله مویان مقیدند
سرگشتگان کوی بتان را تویی مراد
مقصد یکی‌ست کعبه‌روان را اگر صدند

[جامی]

کتبه العبد المذنب الرّاجی محمد افضل
غفّر ذنوبه و ستّر عیوبه سنه ۱۱۳۷ [ه‍ .ق.]


مجموعة Aber

چلیپای نستعلیق مذّهب به زبان ترکی


میرخلیل قلندر
قطعه نستعلیق مذهب
اندازه: 28.۴×17.8 سانتیمتر
مجموعة خصوصی آقای مسعودی

چلیپای نستعلیق مذّهب به زبان ترکی


میرخلیل قلندر
قطعه نستعلیق مذهب
اندازه: 28.۴×17.8 سانتیمتر
مجموعة خصوصی آقای مسعودی

«این بلا بر سَرَم از حسن خط آمد حاصل»


برگی از مرقع گلشن
نگارة یا حاشیة نستعلیق
کاخ‌موزة گلستان

«این بلا بر سَرَم از حسن خط آمد حاصل»


برگی از مرقع گلشن
کاخ‌موزة گلستان

پرترة آن فینلی

دوروتی جانستون (1892-1980)
1920 میلادی
145×101 سانتی‌متر
رنگ‌روغن روی بوم
گالری و موزه‌های هنری آبردین

کاشی زرین‌فام با نقوشی بر روی لعاب سفید مات


43.5 × 34.29 × 2.54 سانتیمتر
کاشان، آغاز سدة ۱۳ میلادی
مجموعة هنر اسلامی Keir
به امانت موزة هنر دالاس

کاشی زرین‌فام با نقوشی بر روی لعاب سفید مات


43.5 × 34.29 × 2.54 سانتیمتر
کاشان، آغاز سدة ۱۳ میلادی
مجموعة هنر اسلامی Keir
به امانت موزة هنر دالاس

آیت‌الکرسی به خط رقاع
جناب استاد طاوسی

آیت‌الکرسی به خط رقاع
جناب استاد طاووسی

« بازی »

آگوست مالمستروم (1829 - 1901)
اندازه: 36 × 54 سانتیمتر
رنگ روغن روی بوم
موزه ملی سوئد

« بازی »

آگوست مالمستروم (1829 - 1901)
اندازه: 36 × 54 سانتیمتر
رنگ روغن روی بوم
موزه ملی سوئد

چلیپای نستعلیق
رقم خوش‌رقم‌خان
1191 ه‍ .ق. / ۷۹-۱۷۷۸ م.
262 × 140 میلیمتر
هندوستان
حراج بونامز

هو المعز

شاها سیراب جاه و حشمت باشی
سرسبز ریاض عیش و عشرت باشی
ای گلشن آرزوی دل‌ها صد سال
هر جا باشی بهار قدرت باشی

حرره خوش‌رقم‌خان ۱۱۹۱ [ه‍ .ق.]
1191 ه‍ .ق. / ۷۹-۱۷۷۸ م.
262 × 140 میلیمتر
کاتب باید یک کاتب سلطنتی باشد در دربار گورکانی یا در دربار لکنو هندوستان.

تمام هستی سبب اضطراب من است، از کوچک‌ترین حشره تا اسرار بی‌حدومرز تناسخ؛ هیچ‌چیزی را قابل توصیف نمی‌یابم، مهم‌تر از همه خودم را. هر ذره از این جهان همانند زخمی عفونی سر باز کرده، وخیم‌ترین حال نیز متعلق به من است.

سورن کی‌یرکگار

چلیپای نستعلیق
رقم محمدحسین تبریزی
نیمة دوم سدة ۱۶ میلادی
مجموعة Ader

عشق از پی جان گرفت ما را
خلقی به زبان گرفت ما را
خرسند به عافیت نبودیم
اینک حق آن گرفت‌ ما را

[امیرخسرو دهلوی]

نمقه العبد محمدحسین التبریزی

نیمة دوم سدة ۱۶ میلادی
مجموعة Ader

پرترة همسر یک سنگ‌تراش ناشناس


هانس هلباین پدر
۱۵۰۵ میلادی
رنسانس شمالی
گالری ملی پراگ

پرترة همسر یک سنگ‌تراش ناشناس


هانس هلباین پدر
۱۵۰۵ میلادی
رنسانس شمالی
گالری ملی پراگ

دختر چوپان در کنار گلة بزها

جرارد بیلدرز
1864 میلادی
روغن روی بوم
61.5×53 سانتی‌متر
موزه ریکس، آمستردام

دختر چوپان در کنار گلة بزها

جرارد بیلدرز
1864 میلادی
روغن روی بوم
61.5×53 سانتی‌متر
موزه ریکس، آمستردام