اهمیت چندزبانگی و ضرورت بهرسمیتشناختن زبان ترکی در ایران
راحله خدادوست، کارشناس ارشد مدیریت آموزشی
قسمت اول
زبان مادری یکی از مهمترین عناصر هویتی هر فرد است که تأثیر عمیقی بر آموزش، اعتمادبهنفس، روحیه و قدرت یادگیری دانشآموزان دارد. پژوهشها نشان میدهند که آموزش به زبان مادری نهتنها یادگیری را تسهیل میکند، بلکه به تقویت حس تعلق و انسجام اجتماعی نیز کمک میکند. با این حال، در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، سیاستهای زبانی گاه بهگونهای تدوین شدهاند که تنوع زبانی را به حاشیه میرانند و این موضوع میتواند پیامدهای منفی اجتماعی و سیاسی به دنبال داشته باشد.
جهان از نظر زبانی به سه دسته تقسیم میشود: کشورهای تکزبانه (مانند ژاپن)، کشورهای چندزبانه با یک زبان رسمی غالب (مانند ایران) و کشورهای چندزبانه با چند زبان رسمی (مانند سوئیس، کانادا و بلژیک). بر اساس دادههای موجود، حدود 40 کشور در جهان دارای چند زبان رسمی هستند. برای مثال، سوئیس چهار زبان رسمی (آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و رومانش) و کانادا دو زبان رسمی (انگلیسی و فرانسوی) دارد. این کشورها نهتنها از نظر اقتصادی و اجتماعی توسعهیافتهاند، بلکه چندزبانگی در آنها بهعنوان عاملی برای تقویت وحدت ملی و امنیت سیاسی عمل کرده است.
کشورهای چندزبانهای مانند سوئیس، کانادا و سنگاپور نمونههای بارزی از توسعهیافتگی هستند. این کشورها با بهرسمیتشناختن تنوع زبانی، توانستهاند از ظرفیتهای فرهنگی و اجتماعی گروههای مختلف بهره ببرند و به جوامعی با ثبات و پیشرفته تبدیل شوند. برخلاف تصور رایج، رسمیتیافتن چند زبان نهتنها به تجزیهطلبی منجر نمیشود، بلکه با ایجاد حس مشارکت و برابری، وحدت ملی را تقویت میکند.
در ایران، براساس آمار غیررسمی و مصاحبه منادی نماینده تبریز در مجلس بیش از نیمی از جمعیت ایران (60 درصد) را ترکها تشکیل میدهند که عمدتاً در مناطق آذربایجان، اردبیل، زنجان، همدان، کرج، تهران، قزوین، ساوه، اراک، استان فارس و خوزستان (ترکان قشقایی)، استان خراسان و گلستان و غیره ساکن هستند. با وجود این واقعیت، زبان ترکی همچنان از جایگاه رسمی برخوردار نیست. این موضوع، بهویژه در مناطق ترکنشین، زمینهساز نارضایتیهایی شده که میتواند درصورت بی توجهی در درازمدت به مطالبات جداییطلبانه منجر شود. تجربه جهانی نشان میدهد که بهرسمیتشناختن زبانهای محلی، مانند زبان کردی در عراق یا زبانهای بومی در کانادا، نهتنها به انسجام ملی آسیب نمیرساند، بلکه به کاهش تنشهای قومی و تقویت حس وفاداری به کشور کمک میکند.
@qazvinturklari