Dostoyevskiy, sen bunaqa yozishingiz uchun oldindan bilishing kerak, seni o'qiydiganlar bu darajada og'ir yozilgan asarlarni faqat sen yozganing uchungina sabr bilan o'qishlarini. Bo'lmasa bunaqa yozmasding, bilganing uchun shu darajada bemalolsan. Sen har safar kitobxonga umid berasan - "Balki shunisini oxirida baxtli qilar..." Ba'zan bilib turib ham o'qishadi, tayyor bo'lib o'qishadi - hammasi rasvo tugashiga. O Dostoyevskiy, sen o'quvchilaringni tinmay o'ylashga majbur qilasan. Hech bir qahramoningni sevib qolishlarini xohlamaysan, ulardan kitobxonning nafratlanishi ham sening ta'siringsiz bo'ladi. Hammasi juda sodda, sen hech kim bu hayotda mutlaq yaxshi va yomon bo'lmasligini eslatasan. Senga bu olam qanaqa ko'ringani qiziq. Hayotni zerikarli oq va qora rangda ko'rsang kerak, yo'q oq ham emas, faqat qora. Yozganlaringda qora va qoraroq bor. Sevgi haqidagi hikoyalaring nafrat bilan, yashab qolishga bo'lgan kurashning yakuni esa o'lim bilan tugaydi: qoraroq va qora... Yo'q, faqat qora ekan.
*****
Nastenka..., hafa bo'lmang-u, u menga yoqib qoldi, agar "Oydin tunlar"dan kim yoqdi desangiz bu ikki variantdan aniq hayolparastni tanlamagan bo'lardim. Balki yetarlicha spoylerlar meni asar yakunigacha o'z emotsiyalarimni tayyorlab borishimga va voqealarning keskin burilishi meni ta'sirlantirmay qo'yishiga olib kelgandir. Bilmadim, men deyarli sevgidan kuyish va shu kabi mavzulardan ta'sirlanmay qo'yganman, axir 4-5 yil oldingi sher yozadigan Shahboz ham shuning uchun yoqmaydi menga. Mayli bu mavzuga tupuring!*
Nastenka hayolparastning qo'ynini puch yong'oqqa to'ldirib ketib qoldi, lekin kimga? 1 yildan ortiq kutgan sevgilisiga. Nastenka juda ham yosh, hayolparast bilan bu darajada o'zini yaqin tutib gaplashishi ham shu yoshligi evaziga bo'ldi. Yaxshi bilamizki, erkaklarga bunaqa yaqinlik boshqacha fikr beradi, va ular buni do'stona tushunmasligi ehtimoli juda katta. Agar shunaqa vaziyatga umuman qizlar bilan muomala qilib ko'rmagan odam tushsa - urdi Xudo.
Hayot shunaqa, Nastenkaning qarorlari kabi tushunarsiz, uni ayblamang, unga ko'nglini yengillatish uchun odam kerak edi, hayollari juda tarqoq, yoshiga yarasha, keyinchalik jo'natgan xatidan, u xatda yozgan gaplaridan ham uning qanaqaligini bilish qiyin emas-ku axir. Uni ayblamang. Meni ham ayblamang, balki yana o'qib ko'rishim kerakdir, mutolaa vaqti ozgina ko'zim ilinib, qayerlarinidir yaxshi tushunmay o'tkazib yuborgandirman. Lekin men hayolparastga qarab, faqat achina olaman xolos. Bo'ldi.
💔
Reaksiya va izoh qoldiring