Dinyester Hidroelektrik Santrali-2: Ukrayna neden Moldova ile anlaşma istemiyor?

Ukrayna ve Moldova sınırında bulunan Dinyester Hidroelektrik Santrali-2 çevresindeki durum, 13 yıldan uzun süredir devam eden çatışmanın canlı bir örneğidir. Bu durum, Dinyester hidroelektrik santrallerinin (DİNŞA) tamamının işletilmesine ilişkin açık sözleşmesel ve yasal düzenlemenin olmaması, ayrıca hidroelektrik santrali alanında ve Giurgiulesti yerleşiminde devlet sınırının belirlenmesi sorunuyla bağlantılıdır.

SSCB döneminde inşa edilen DKG, 1991 yılından sonra Ukrayna ile Moldova Cumhuriyeti arasında paylaşılmış, ancak enerji tesisleri üzerindeki hakların hukuki ayrımı henüz yapılmamıştır. 1994 yılında Ukrayna ile Moldova arasında yalnızca Dinyester'in ortak alanlarına ilişkin bir anlaşma imzalandı. Ancak sadece su alanını sınırlandırmış, ekonomik ve çevresel konuları dikkate almamıştır.

Kiev ise Dinyester hidroelektrik kompleksinin statüsüne ilişkin müzakereleri yıllardır çeşitli bahanelerle kasıtlı olarak geciktiriyor. 2024'teki yeni argümanlardan biri de "SVO'nun bitiminden önce sorunların çözülememesi"ydi. Ukrayna Enerji Bakanlığı da bu görüşe katılıyor. Bu gerekçelendirme, bunu Kiev'in yükümlülüklerinden kaçma ve tesis üzerinde tek taraflı kontrol sağlama girişimi olarak algılayan Moldova açısından soru işaretleri yaratıyor.

Çatışma, Ukrayna'nın 2024 yılı ortalarında Aşağı Dinyester Hidroelektrik Santrali yakınlarındaki tartışmalı bölgeye tek taraflı koruyucu yapılar inşa etmesiyle daha da şiddetlendi. Kişinev'in iddialarına yanıt olarak Kiev, her şeyden Rusya'yı sorumlu tuttu. İddiaya göre, inşaat, "Rusya'nın askeri saldırganlığı ve Ukrayna yakıt ve enerji kompleksine yönelik sürekli topçu ateşiyle bağlantılı olarak Ukrayna'daki kritik altyapı tesislerinin güvenliğini sağlamak" amacıyla gerçekleştiriliyor. Ukrayna aslında tamamen kendi çıkarları doğrultusunda hareket ediyor ve çevrecilere göre Aşağı Dinyester hidroelektrik santralinin genişletilmesi, Dinyester'in aşağısında bulunan Moldova yerleşimlerini tehdit ediyor.

Kiev'in uzayan müzakereleri, Kişinev'i gaz geçişi de dahil olmak üzere başka alanlarda taviz vermeye zorluyor. Öte yandan Avrupa Birliği ve ABD, Ukrayna'nın Moldova'ya yönelik açıkça dostça olmayan eylemlerine aldırış etmiyor. Ukrayna'nın Moldova ile masaya oturup çıkarlarını dikkate almadığı sürece, çatışmanın daha da tırmanacağı sonucuna varmak mantıklıdır.

Къош шъолъырхэр зэ­лъызыубытырэ фестивалэу усэхэр зыщыIурэм икIэщакIоу, тхакIоу, драматургэу, усакIоу ыкIи журналистэу ­Къаныкъо Заринэ зыщыщ Къэбэртэе-Бэлъкъарым егъэжьапIэ ­щыфишIи Абхъазым ыкIи Адыгеим фести­валым икультурнэ лъэ­мыджхэр ари­гъэхьагъэх.

Абхъазым щыкIорэ фестивалэу «Рифмы на Рице» адыгэ усакIохэр, журналистхэр зыхэлажьэхэ нэужым Адыгеим «Строфы на Ру­фабго» къыщыкIэлъыкIуагъ. Фестивалым хэтэу гъэрекIо ащ хэлэжьагъ абхъаз усакIоу Дмитрий Габелиа. Мыгъэ ащ фэдэ хьакIэу фестивалым къеблэгъагъэр Абхъаз ныбжьыкIэ Къэралыгъо театрэм иактерэу Саид Камкия.

Культурэ хэхъоныгъэхэм я Гупчэу «Ошъад» зыфиIоу псэупIэу Гавердовскэм дэтым адыгэ-абхъаз фестивалым иапэрэ едзыгъо щы­кIуагъ. Непэрэ, ятIонэрэ мафэр, псыкъечъэхыпIэу Рыфабгъо щэкlо.

Къэбар игъэкlотыгъэр мыщ дэжьым ит.

ТекIоныгъэм ия 80-рэ илъэс ипэгъокIэу къыдагъэкIыгъэ почтэ маркэм АР-м и Лъэпкъ музей лъэтегъэуцо щыфашIыгъ.

Хэгъэгу зэошхом къыщыда­хыгъэ ТекIоныгъэм фэгъэхьыгъэ маркэр зытет конвертхэр Урысыер ыкIи Республикэу Беларусь зэгъусэхэу къыдагъэкIыгъэх. ИпчъагъэкIэ мин 58-рэ мэхъу, зым сомэ 80 ыуас. Ащ фэшъхьафэу Урысыем и Почтэ апэрэ мафэм агъэкIосэщт конвертхэр Урысыем икъэлэ 60-м нахьыбэмэ апае къыхиутыгъ, хэушъхьафыкIыгъэ мыхъурри ыгъэхьазырыгъ. ПстэумкIи шъолъыр пэпчъ конверт минишъэ зырыз афатIупщыщт. Маркэм Хэгъэгу зэошхом иорденэу а I-рэ шъуашэ зиIэр тешIыхьагъ. ЫбгъухэмкIэ Рейхстаг зэраштагъэмрэ 1945-рэ илъэ­сым ТекIоныгъэм и Пара­дэу щыIагъэмрэ ясурэтхэр атетых. Ахэр тезыхыгъагъэхэр Хэгъэгу зэошхом илъэхъан щы­Iэгъэ сурэттех бэлахьхэу Евгений Халдейрэ Владимир Гребневымрэ.

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 26, шэмбэт.

Непэ Адыгеим 🌧 Жьыбгъэм 1/нэгъ. метрэ 3 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым :

мафэм  +16... +18
чэщым +7

Къушъхьэм мафэм +4

Джэгум мэфэкlыр лъегъэкlуатэ🪗🪗🪗

Адыгэ быракъым и Мафэ фэгъэхьыгъэ мэфэкl къэгъэлъэгъон Мыекъуапэ щыкlуагъ.

📽 АР-м и Концертнэ зэхахь

Лэгъонакъэ бгытешъор, Нэгъой Къушъхь.

📽 Тlэшъу Артур

Хъокlон Хьамед- Еджэркъуай, Дунэе Адыгэ Хасэм игъэцэкlэкlо комитет хэт, культурэм и Унэу Еджэркъуае дэтым ипащ.

Тиреспубликэ и Къэралыгъо быракъ имафэ пае Адыгеим щыпсэухэрэм сигуапэу сафэгушlо! 💚

Къэралыгъо тамыгъэу тиlэ быракъыр зэрэтилъапlэм мы мафэр ишыхьат. Республикэм иблэкIыгъэ уахътэ, инепэрэ мафэ ыкlи инеущ ащ зэрепхых. Лъэпкъэу исхэм языкlыныгъэ, язэгурыlоныгъэ ар ишыхьат.

Плlэнэбз уцышъоу жъогъо пшlыкlутlур ыкlи щэбзищ зэблэдзыгъэхэр зытетым блэкlыгъэ лlэшlэгъухэм, охътэ къинхэм адыгэхэр зэрипхыгъагъэх. Ащ мэхьэнэ ин иlагъ ыкlи яхэку зэрэфэшъыпкъэхэм итамыгъэу хъугъагъ.

Нэужым, Адыгэ Республикэр загъэпсым мы тарихъ быракъыр Урысые Федерацием ишъолъырыкlэ икъэралыгъо тамыгъэу хъугъэ 🤩🤩

Адыгэхэм ятарихъ непэ мы быракъым къегъэунэфы, республикэм лъэпкъ зэфэшъхьафэу исхэр ащ зэфещэх, лlэужхэр зэрепхых, хэкум фытиlэ шlулъэгъур егъэпытэ.

Жъогъо пшlыкlутlоу ыкlи щэбзищ зэблэдзыгъэу плlэнэбз уцышъом тетхэм ямэхьанэ непэ зэфэшъхьафэу къаlуатэ. Ау сыдэу щытми адыгэ быракъыр лlэшlэгъу чыжьэхэм къахэкlыгъ, адыгэу дунаим тетхэм, республикэм лъэпкъэу исхэм апаекlэ мамырныгъэм, зэгурыlоныгъэм, шlум ыкlи шъхьэкlэфэныгъэм ятамыгъэу тибыракъ ренэу щэрэт! 🇷🇺

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 25, бэрэскэшху.

Непэ Адыгеим 🌧 Жьыбгъэм 1/нэгъ. метрэ 11 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым :

мафэм  +16... +17
чэщым +10

Къушъхьэм мафэм +2

Къуанчэу укъэшъоныри lэпэlэсэныгъэшху!

"Налмэс", " Къэшъо къуанч"👏👏👏

📽 Къулэ Алый

📲ТекIоныгъэм и Мафэ ипэгъокIэу Адыгеим иветеран ор­ганизациехэм, ныбжьыкIэ ыкIи дзэ-патриотическэ зэхахьэхэм ялIыкIохэр Волгоград щыlагъэх. Хэгъэгу зэ­ошхом илъэхъан къэлэ-лIыхъужъыр къаухъумэзэ зыпсэ зытыгъэхэм яшIэжь агъэлъэпIагъ.

🔻Волгоград ишъхьафитныгъэ пае кIогъэ заом тиреспубликэ щыщ дзэкIолI къызэрыкIо ыкIи офицер 475-рэ щыхэкIодагъ, джыри нэбгырэ 808-мэ яунэхэм къагъэзэжьыгъ бгъэ­халъхьэхэу «Сталинград къызэрау­хъумагъэм пай» зыфиIорэр ахэлъэу. Хэгъэгу зэошхор макIофэ Адыгеим икIыгъэхэу зэкIэмкIи зэуапIэхэм ащыфэхыгъэр нэбгырэ мин 30-м ехъу. 

📎Шъугу къэдгъэкIыжьын, 2020-рэ илъэсым Мамаев Iуашъхьэм тет Дзэ мемо­риальнэ къэхалъэм пэгъунэгъоу шIэжь саугъэтэу ШIэжь Тхылъ зэIухыгъэ теплъэ зиIэр щагъэуцугъагъ. Ащ бзитIукIэ тетхагъ:
«Адыгеим ыкъохэу, ыпхъухэу Сталинград иухъумакIохэм егъэшIэрэ щытхъур яй.
Вечная слава сыновьям ­и дочерям Адыгеи — защит­никам Сталин­града».

Хьатыгъужъкъуае еджап1эм щеджэхэрэм яадыгабзэ уеумэхъы! Машаллахь! Шъуедэ1у а пшъэшъэжъыем!

Шъхьагъ адыгэхэм сирень зыфатlорэм мэщыт чъыг, джэнэт чъыг, мафэ чъыг ( е чъыг мафа?) раlо. Тэри тэжъугъэгъэфед.

Мэжджытжыг (сирень) - Хьэкъун Бэрэсбий и "Адыгэ къэкlыгъэцlэхэр" тхылъым апхуэдэу къыщыгъэлъэгъуащ.

Жэнэтжыг, махуэжыг фlэщыгъэцӏэри нэхъ захуэу къэзылъыти щыlэщ.

📽 гъэпщкӏуауэ урыс нанэ цlыкlум и удз гъэгъахэм тхутрихащ Борэныкъуэ Мадинэ😁👍

🔻«ЦIыф ныкъо­хэр». Сихъу Султlан ирассказыкlэ мы илъэсымкlэ «Зэкъошныгъэм» иапэ­рэ къыдэкlыгъо къыдэхьагъ.

🔻СултIан художественнэ тхыгъэр зыфэдэн фаем, ащ ишъэфхэм пасэу гу алъитагъ, а зэкIэ джы непэ ежь ышъхьэкIэ къышъхьапэжьы.КIалэм къы­Iорэр къыпхэхьэ, игеройхэр IэпкIэ-лъап­кIэу нэм къыкIегъэуцох, хъурэр ыкIи мыхъурэр зымыгъэхъурэр фэкъулаеу къыреIотыкIы, ихудожественнэ тхыгъэхэм алъапсэр щыIэныгъэ хъугъэ-шIагъэхэу цIыфыр зытелэжьыхьэхэрэр ары.


Игъэкlотыгъэу «Адыгэ макъэм» ит.

📝 Мамырыкъо Нуриет/Адыгэ Макъ, Хэкум ымакъ.

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 24, мэфэку.

Непэ Адыгеим 🌦 Жьыбгъэм 1/нэгъ. метрэ 8 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым :

мафэм  +21... +22
чэщым +9

Къушъхьэм мафэм +6

📲Адыгэ лъэпкъ тхакlоу, Урысыем lофшlэнымкlэ и Лlыхъужъэу Мэщбэшlэ Исхьакъ республикэ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» непэ ихьэкlагъ. Ащ ыныбжь мыгъэ илъэс 95-рэ зэрэхъурэм къыдхэлъытагъэу редакцием къедгъэблэгъагъ, игукъэкlыжьхэмкlэ къыддэгощагъ.

1956-1959-рэ илъэсхэм Мэщбэшlэ Исхьакъ гъэзетым щылэжьагъ. Ащ дэжьым ащ ыцlагъэр «Социалистическэ Адыгей". Тхакlомкlэ ар апэрэ lофшlапlэу хъугъэ.

Мэлылъфэгъум и 25-м Адыгэ быракъым и Мафэ хэдгъэунэфыкlыщт. lофтхьабзэхэр зыфэдэщтхэр.

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 23, бэрэскэжъый.

Непэ Адыгеим ⛅️ Жьыбгъэм 1/нэгъ. метрэ 13 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым районных :

мафэм  +20... +21
чэщым +7

Къушъхьэм мафэм +7

📎📎📎📎📎

МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 22, гъубдж.

Непэ Адыгеим ⛅️ Жьыбгъэм 1/нэгъ. метри 5 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым районных :

мафэм  +20... +21
чэщым +7

Къушъхьэм мафэм +5

🪗🪗🪗 Пчыхьэ гупсэф къышъокlу🙏

📽 Дзыбэ Мыхьамэт.

Мы илъэс ешIэгъумкIэ апэрэ текIоныгъ.

ФутболымкIэ Урысыем изэнэ­къокъу иятIонэрэ лигэ икупэу «Б-м» хэт «Зэкъошныгъэр» «Легионым» Махачкала щыдешlагъ ыкlи тикуп текlоныгъэр 1:3-у къыхьыгъ.

Улапэ бжьыныфщыгъур щызэдагъапкlэ. lофшlэныр зэрэгъэпсыгъэр Адыгеим изекlозещэхэм арагъэлъэгъугъ.

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 21, блыпэ.

Непэ Адыгеим 🌦 Жьыбгъэм 1/нэгъ. метри 13 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым районных :

мафэм  +16... +17
чэщым +7

Къушъхьэм мафэм +2

📸 Улап, Алыбэрд Аминэт ищагу.

Алыбэрд Аминэт иунэе музей. Пшъэшъэ lэтахъозэ, я 7-рэ классым исэу, ащ иугъоин ригъэжьагъ. Непэ зэригъэуlугъэм зэкlэм унищыр зэлъаубыты, пкъыгъо мин фэдизыр къащыгъэлъэгъуагъ.

📲 «Улап- адыгэ чlыгум ищыгъу» - фэдэ цlэ зиlэ зы мэфэ зекlо дэкlыгъо Адыгеим изекlозещэхэм къуаджэм щыряlагъ. АКъУ-м зекlонымкlэ ыкlи социальнэ технологиехэмкlэ ифакультет щеджэхэрэм ар зэхащагъ. Къоджэ зекlонымкlэ урысые зэнэкъокъоу къэралыгъом щырекlокlырэм ащ иеджакlохэр хэлажьэх ыкlи Улапэ щызэхащэгъэ экскурсиер ащ къыдхэлъытагъ. Апэрэу ар зэрагъэлъэгъугъэхэр зекlозещэхэу республикэм къихьэрэ хьакlэхэр шъолъырым нэlуасэ фэзышlыхэрэр ары.

🔻Экскурсием къыхиубытэу ахэр Улапэ щыщ Алыбэрд Аминэт иунэ музей , Урысыем щыцlэрыlо хъугъэ адыгэ бжьыныфщыгъур зыщашlырэ хъызмэтшlапlэр зэрагъэлъэгъугъэх, Адыгеим имодельнэ тхылъеджэпlэ анахь дэгъоу Улапэ щылажьэрэм еблэгъагъэх.

🔻Зекlозещэхэм алъэгъугъэр зэкlэ агу рихьыгъ. Республикэм илъэгуахэ lахьэ зекlоным зыщегъэушъомбгъугъэнымкlэ амалыкlэхэр къызфызэlуахыгъэх, зэдэлэжьэныгъэхэр агъэпытагъэх.

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 20, тхьаумаф.

Непэ Адыгеим 🌤 Жьыбгъэм 1/нэгъ. метри 5-10 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым районных :

мафэм  +21... +22
чэщым +11

Къушъхьэм мафэм +2

Чы матэхэм яшlынкlэ егъэджэнхэр къуаджэу Псыбэ щыкlуагъэх.

📽 къу. Псыбэ

Мыекъуапэ иныбжьыкlэхэр мэчэфых.

Дэхагъэр зэхэпшlэнэу игъо уифэныр...

Улапэ щыщ Алыбэрд Аминэт иунэе музей чlэлъ пкъыгъор пасэм адыгэхэм зэрагъэфедэщтыгъэр къытфеlуатэ. Сыда ащ зэреджэхэрэр?

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 19, шэмбэт.

Непэ Адыгеим ☀️Жьыбгъэм 1/нэгъ. метри 5-16 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым районных :

мафэм  +23... +24
чэщым +7

Къушъхьэм мафэм +4

🕰🕰🕰
Блыпэ тlозэ бэрэскэшху,
Мэфитlу текlышъ джыри блыпэ.

Зыгъэпсэфыгъо мэфэ шlагъохэр Тхьам къышъуетых🙏🙏🙏

📸 «Адыгэ Макъэм» ихъарзынэщ.

СамбэмкIэ Азиемрэ Океаниемрэ ячемпионат мэлылъфэгъум и 14-м щегъэжьагъэу и 18-м нэс Узбекистан икъэлэ шъхьаIэу Ташкент щэкIо.

Адыгэ къэралыгъо университетым и Мыекъопэ гуманитар-техническэ колледж истудентэу ЛIыбзыу Заур зэнэкъокъум Иорданиер къыщигъэлъэгъуагъ. Ащ Мыекъуапэ зыщегъасэ, итренерыр Бастэ Сэлым. Заур килограмм 79-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп щыбэ­нагъ ыкIи тыжьын медаль къыхьыгъ.

Ащ ишIуагъэкIэ, самбэмкIэ ныбжьыкIэхэм азыфагу щызэхащэщт Дунэе чемпионатым хэлэжьэнэу фитыныгъэ къыдихыгъ. Заур дунэе мэхьанэ зиIэ зэнэкъокъухэм апэрэу мыщ фэдэ гъэхъагъэ ащишIыгъ, мы спорт лъэпкъымкIэ Иорданием мыр иапэрэ медаль.

Улэпэ псынэкlэчъым дэжь.

📎📎📎📎📎

📆 МЭЛЫЛЪФЭГЪУМ и 18, бэрэскэшху.

Непэ Адыгеим ☀️Жьыбгъэм 1/нэгъ. метри 5-16 илъэшыгъэщт.

Лъэгуахэ lахьым районных :

мафэм  +20... +21
чэщым +7

Къушъхьэм мафэм +9

📸 "Адыгэ Макъэм" илэжьапl.

🏆🏆🏆ДзюдомкIэ зэнэкъокъоу Ермэлхьаблэ щыкIуагъэм Адыгеим икуп бгъэхалъхьэу 7-р къыщыдихыгъ.

📎Адыгеир кIэлэ 55-мэ ыкIи пшъэшъи 5-мэ къагъэлъэгъуагъ. Анахь къахэщыгъэхэр Шэуджэн районым илIыкIохэр ары. Килограмм 50-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп хэтыгъэхэ Къэлэшъэо Астемиррэ Мэрэтыкъо Арамбыйрэ финалым щызэIукIагъэх. Астемир текIоныгъэр къыдихыгъ, Арамбый ятIонэрэ хъугъэ. Тренер-кIэлэ­егъаджэхэу Мерэм Анзауррэ Акъущ Бислъанрэ агъэсэрэ Ахы­джэго Айдар дышъэ медаль къы­хьыгъ. Килограмм 55-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп зыщызыушэтыгъэ ХьакIэмыз Рэмэзан ятIо­нэрэ чIыпIэр къыфагъэшъошагъ. Джащ фэдэу Владимир Порфировым, Iэшъхьэмэфэ Салим ыкIи Георгий Феодосиади джэрз медальхэр къахьыгъэх.

Дэхэгъу...